دوره کواترنری و اتفاقات آن

دوره کواترنری و اتفاقات آن

اسلاید 1: معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع دوره کواترنری و اتفاقات آن:کلمات کلیدی: دوره کواترنری،دوره انسان زیست،دوره چهارم Quaternary1

اسلاید 2: اهداف : 1) کواتِرنِری یا دوران چهارم زمین‌شناسی 2) تقسیمات دوره کواترنری 3) آب و هوا در کواترنر 4) دوره هاي يخچالي 5) حیات در کواترنری 6) جانوران و گیاهان کواترنر7) حرکات کوهزایی در کواترنری 8) پدیده‌های آتشفشانی کواترنری9) جغرافیای دیرینه کواترنری 10) کواترنری در ایران11) تعداد مراحل تحول و سن انها معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 2

اسلاید 3: کواتِرنِری یا دوران چهارم زمین‌شناسی  این دوران که به دوران انسان زيست  نیز مشهور است بخشی از زمان‌بندی زمین شناسی است که در انتهای دوران سوم .زمین‌شناسی قرار گرفته و به دوران چهارم مشهور است و حدود دو میلیون سال گذشته تا زمان حال را دربر می‌گیرد   از اختصاصات جغرافيايي اين دوران مي توان وجود يخبندانهاي متوالي را نام برد که از تغييرات آب و هوايي مهم کره زمين ناشي شده اند و با پسروي و پيشروي دريا و همچنين تناوب فرسايش و رسوب گذاري همراه بوده است. از اختصاصات ديرينه شناسي اين دوران ميتوان به وجود انسانهاي سنگواره و نسلهاي آنها اشاره کرد.چون پیدایش انسان در دوره کواترنری بوده است، برخی از زمین شناسان و دیرینه شناسان آن را دوره انسان یا دوره آنتروپوزوئیک نیز نامیده‌اند. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 3

اسلاید 4: تقسیمات دوره کواترنری دوره کواترنری را اغلب به دو زیر دوره تقسیم می‌کنند:پلیتوسن: که مطابق با دوره‌های قبل از یخبندان و دوره‌های یخبندان است. هولوسن: که شامل دوره‌های بعد از یخبندان و از چند هزار سال تجاوز نمی‌کند.معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 4

اسلاید 5: دوره کواترنری با تنوع فیلها ، شترها و دیگر پستانداران امروزی که در پلیوسن نیز وجود داشته‌اند مشخص می‌گردد. از نظر دیرینه شناسی ، دوره کواترنری را بر اساس فسیل انسانهای اولیه تقسیم بندی می‌نمایند. برای مثال در روسیه مقیاس تقسیمات چینه شناسی این دوره بر اساس مطالعات انسان شناسی مبتنی بر دلایلی نظیر اندازه ‌های مختلف قد و اعضاء بدن از بدو پیدایش تاکنون صورت می‌گیرد. بطور کلی دوره کواترنری با عقب نشینی دریا و پیدایش دوره‌ای یخچالی و همچنین پیدایش انسان آغاز می‌گردد. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 5

اسلاید 6: اب و هوا در کواترنر آب و هواي دوران چهارم بطور متناوب تغيير کرده و وجود دوره هاي يخچالي و بين يخچالي که اولي از روي پايين بودن درجه حرارت و فراواني ابرها و دومي از روي بالاتر بودن درجه حرارت و کمتر شدن ميزان ابرها تشخيص داده مي شوند، معرف اين تغييرات هستند. هر يک از اين نوسانات با جابجا شدن مناطق آب و هوايي قطبي به طرف استوا در دوره يخچالي و به طرف قطب در دوره بين يخچالي همراه بوده است.نظر به اینکه یخچالها (Glacier)در این دوره توسعه زیادی داشته‌اند، آن را دوره توسعه یخچال‌ها نیز نامیده‌اند. در این دوره است که کوه‌ های اروپای شمالی، کانادا و قسمت مهمی از آمریکای شمالی از یخ پوشیده بوده‌است. گستردگی دوره یخچالی vistuleدراروپا، vovremدرالپ و wescansianدر امریکای شمالی در 18000 سال پیش که یکی از بزرگترین دوره های یخچالی بوده است.معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 6

اسلاید 7: دوره هاي يخچالي دو دوره اصلي يخچالي در طول دوران چهارم شناخته شده که بوسيله يک دوره اصلي بين يخچالي ميندل- ريس Mindel Rissاز يکديگر جدا مي گردند. هر يک از اين دو دوره يخچالي نيز به تعدادي دوره کوچک يخچالي تقسيم مي شوند و داراي مراحل پيشرونده يا به تاخير افتاده اي هستند که وجود آنها مشکل تعيين سن مطلق يخچالها را زيادتر مي کند. يخچالها در اروپاي شمالي، آلپ و آمريکاي شمالي شناخته شده اند تعداد هر يک آنها در اين مناطق نيز متفاوت است و هم ارزي لازم تنها بين يخچالهايي که به دوره هاي جديدتري تعلق دارند، ديده مي شود.Alaska-usaمعرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 7

اسلاید 8: 1- در اروپاي شمالي سه دوره يخچالي تشخيص داده شده است: الستر(Elster) : يخچالها از مناطق بسيار دور تا منطقه لايپزيک پيشروي کرده بودند.ساآل(Saal) : يخچالها از منطقه قبلي نيز بيشتر تجاوز کرده و تا حاشيه منطقه رنRhin) )پيشروي کرده اند.ويستول(Vistule) : يخچالها به هامبورگ رسيده و مورنهاي آن از دانمارک تا ورشو و از آنجا تا روسيه بجاي مانده است. بعد از اين سه دوره يک دوره يخچالي تاخيري فرا مي رسد که پهنه آن تا کشورهاي اسکانديناوي محدود بوده و به وسيله درياي بالتيک احاطه مي شوند. 2- در آلپ پنج دوره يخچالي شناخته شده است: دوره يخچالي دونائو (Donau)، گونزGunz) )و ميندلMindel) )که نام آنها از دانوب و شعبات آن گرفته شده و همزمان با دوره الستر است.ريس(Riss): اين دوره يخبندان در داخل کوه هاي آلپ پيشروي کرده و تمام جلگه سوئيس را مي پوشاند.وورم(Vovrem): وسعت اين يخبندان کمتر از ريس است و يخچال رن به ليون نمي رسد. دوره تاخيري در منطقه آلپ با رشته اي از مورنها که اغلب درياچه هاي بزرگ جبهه شمالي (درياچه هاي فرانسه، سوئيس و اطريش) و جنوبي (درياچه هاي ايتاليا) آلپ را احاطه کرده اند، مشخص مي شود. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 8

اسلاید 9: 3- آمريکاي شمالي: در اين دوره 4 دوره يخچالي ديده مي شود که بترتيب عبارتند از: نبراسکا، کانزاس، ايلينويز و ويسکانسن. دوره ويسکانسين با دوره هاي ويستول و وورم و دوره ايلينويز با دوره هاي ريس و ساآل از نظر زماني مطابقت دارند. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 9

اسلاید 10: حیات در کواترنری در نواحی خارج از محیطهای یخچالی دوره کواترنری در دریاها دو گروه از موجودات تشخیص داده است. یکی موجودات مربوط به محیطهای گرم مانند گاستروپودها و دیگری موجوداتی که مربوط به محیطهای سرد هستند، مانند .بعضی از لاملی برانکیاها در این دوره یک دسته از موجودات به طرف شمال و دسته دیگر در دوره یخچالی به طرف جنوب کره زمین مهاجرت کرده‌اند. از جانوران خشکی مخصوص نواحی گرم می‌توان:فیلها ، رینوسرسها و ماستودونها را نام برد. مهمترین موجودات اولین دوره بین یخچالی عبارتند از: الفاس‌انتی‌کاس و رینوسراس مرکیو بالاخره از موجودات خشکی نواحی سرد می‌توان فیل ماموت را نام برد. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 10

اسلاید 11: گیاهان کواترنر بطور کلی گیاهان کواترنر شبیه به گیاهان دوره نئوژن و گیاهان امروزه بودند. در موقعی که یخچالها توسعه یافته‌اند، گیاهان مشخص نواحی سرد مانند بید علفی توسعه یافته‌اند. بر عکس در مواقع سردی یخچالها گیاهان نواحی گرم مانند ماگنولیا در آمریکا دیده شده‌اند گیاهانی مانند شمشماد ، سرو خمره‌ای و مو در دوره بین یخچالی دیده شده‌اند. حرکات کوهزایی در کواترنری کوهزایی (Orogency)در دوره نئوژن به بیشینه توسعه خود رسیده است. لذا در دوره کواترنری حرکات کوهزایی چندان اهمیت نداشته و چین خوردگی مهمی به وقوع نپیوسته است. مع هذا از این دوره جنبشهای خفیفی در کنار دریاها به موازات چین خورد گیهای دوره نئون مشاهده شده است. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر|کواترنری در ایران | منابع 11

اسلاید 12: پدیده‌های آتشفشانی کواترنری با اینکه برخی از زمین شناسان عقیده دارند که پدیده‌های آتشفشانی در دوره کواترنری اهمیت چندانی ندارند، ولی در این دوره ، آتشفشانها فعالیتهای زیادی داشته و گدازه های فراوان از آنها باقی مانده است. یکی از مهمترین مراکز آتشفشانی دوره کواترنری آتشفشان ایسلند است که گدازه‌های بازالتی از آن به بیرون رانده شده است. پدیده‌های آتشفشانی در ناحیه شرقی بن در فرانسه نیز دیده شده است.در اروپای مرکزی و جنوبی چندین آتشفشان متعلق به این دوره شناخته شده است، ولی هم اکنون کاملا خاموش هستند. در آمریکا فعالیتهای آتشفشانی دوره کواترنری در نواحی سیراSeerra) )کوههای اورگان واشنگتن (آمریکای شمالی) دیده می‌شود. در ایران نیز فعالیتهای آتشفشانی کواترنری از جمله سهند و سبلان و تفتان گزارش شده‌اند. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 12

اسلاید 13: جغرافیای دیرینه کواترنری بطور کلی باید خاطر نشان کرد که گسترش و پیشروی یخچالها و تشکیلات مربوط به آنها با پیشروری و پسروی دریاها نسبت معکوس داشته است. یعنی هر وقت دریاها پیشروی داشته‌اند از وسعت یخچالها کاسته شده و هر گاه دریاها پسروی نموده‌اند پیشروی یخچالها و تشکیلات مربوط به آنها توسعه یافته‌اند.تغییرات شدید و وسیع دبی آبهای حاصل از ذوب یخچالها موجب ایجاد پادگانه‌ای رودخانه شده و نوسان سطح آب دریا یعنی پیشروی و پسرویهای مقدار دریا نیز پادگانه‌های ساحلی را بوجود آورده است. تعداد پادگانه‌های دریایی کواترنری در مناطق مختلف متغیر بوده و بیشتر در شمال اروپا و یا نواحی مدیترانه شناسایی شده‌اند و سن مطلق آنها نیز محاسبه شده است. پادگانه یا تراس (Terrace)عارضه ژئومورفولوژیکی تخت و مسطحی است که توسط عواملی مانند رود، دریا، یخچال طبیعی و... ایجاد می‌شود. پادگانه‌ها بسته به عامل تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها به انواع مختلفی مانند پادگانه رودخانه‌ای، پادگانه دریایی، پادگانه یخچالی (کام)، پادگانه تراورتنی و... تقسیم می‌شوندمعرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 13

اسلاید 14: کواترنری در ایرانتحولات اقلیمی کواترنر و شواهد مورفولوژیکی آن:شواهدی که نشان دهنده تحولات اقلیمی در این دوره بوده اند:1- توپوگرافی یخچالی در کوهستان ها* برای مثال از جالبترین موارد میتوان به یخچال قدیمی شیر کوه یزد(در ارتفاع4200متر)که همراه با یخرفتهایی است که در ارتفاع 1800 و 2800 متر باقی مانده اند و حاکی از وجود دو دوره یا فاز یخچالی اند.* بررسی دو یخبندان بزرگ کواترنری در کوه جوپار واقع در جنوب کرمان مربوط به دوره وورم و ریس توسط کوهله.* اثار یک یخچال دره ای در جنوب کاشان(یخچال دره) که یخرفتهای ان به خوبی حفظ شده اند. 2-پادگانه های دریایی در سواحل دریای عمان 3-پادگانه های دریاچه ای در سواحل خزر و حواشی دریاچه ها و کویر های داخلی ایران* دریاچه های پلویال(Pluyal lakes): دریاچه های واقع در چاله های بسته دوره های سرد یا بارانی کواترنر را دریاچه پلویال میگویند.تمامی دریاچه های داخلی ایران حتی دریای خزر دریاچه های پلویال هستند. کویر های امروزی زمانی دریاچه بوده اند.معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 14

اسلاید 15: دریای خزر: در سواحل دریای خزر شواهد مورفولوژیکی بسیاری وجود دارد که نوسان های مهم سطح این دریا را در کواترنر نشان میدهد.که مشخصترین اثار پادگانه های ساحلی و پادگانه های رودخانه ای وابسته به این تغییرات است. دریاچه ارومیه: کشف چهار پادگانه در حوضه این دریاچه که بالاترین ان 115 متر از سطح امروزی اب دریاچه بالاتر است. دریاچه هامون: وجود حداقل چهار پادگانه دریاچه نمک یا کویر قم: هوبر در سال 1960 از بررسی حفاریهای اکتشافی و سونداژ های ژئوفیزیکی شرکت نفت در مورد کویر قم به این نتیجه رسیده که رسوبات کواترنری در این حوضه وجود داشته و به دوقسمت پایینی به ضخامت 350 متر در زیر اب یک دریاچه دایمی تشکیل شده ولی رسوبهای بالایی به ضخامت 46 متر متشکل از رس و مارن میباشد که در ان پنج لایه نمک به صورت بین لایه ای قرار گرفته است.(رسوبات لایه بالا در یک اقلیم متغیر خشک و سیلابی بوجود امده اند).4- پادگانه های رودخانه ای در تمام نقاط کشور.نوسانات اقلیمی کواترنر سبب تغییر شرایط فرسایش رودخانه ای شده و اثر ان به صورت رسوب مواد با ویژگی های متفاوت و شکل گیری پادگانه های رودخانه ای شده است. در مواقعی به این مورد میتوان استناد کرد که ارتباط رودخانه های مورد بررسی با یخچالهای کوهستانی و تراز دریا یا دریاچه ها کاملا روشن باشد.معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 15

اسلاید 16: سنگهای آتشفشانی و آتشفشانهای کواترنری ایران در اثر حرکات کوهزایی پاسادنین، آتشفشانهای پلیو- کواترنری ایران، مثل دماوند و تفتان فعالیت خود را آغاز کردند و یا آتشفشانهای دیگر مثل سهند، سبلان و بزمان دوباره فعال شدند. • دماوند فعالیت های عظیمی که کوه دماوند را به وجود آورده به دوران هولوسن یعنی حدود ده هزار سال قبل باز می‌گردد • آذربایجان ( ماکو، سلماس، سرو) گدازه‌های بازیک آذربایجان به کواترنری نسبت داده می‌شوند در شکل مقابل گدازه های طنابی شکل بازالت های ماکو دیده میشود. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 16

اسلاید 17: • مهاباد در این منطقه فعالیت های آتشفشانی دوران کواترنری درپاره ای نقاط، که بروی نقشه زمین شناسی 100000/1 کوه آلمالو وکوه سلطان مشخص شده است، دیده می شود. • محور تکاب- بیجار- قروه این واحد شامل 50 متر گدازه سیاه رنگ است که در بعضی بخشها بسیار ریز بلور با زمینه شیشه ای و در بعضی نقاط هم بسیار پر حفره است. که بصورت دگر شیب روی واحد کنگلومرایی پلیوسن و مارن و ماسه سنگهای سازند قم جای گرفته است. • سهند • سبلان • آتشفشانهای مرکزی (قلعه حسنعلی، آج، ارنان) • سیستان وبلوچستان (تفتان، بزمان) • آتشفشانهای شرق و جنوب شرق ایراننمایی از بمب های اتشفشانی این منطقهمعرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 17

اسلاید 18: تعداد مراحل تحول و سن انها در باره اینکه در ایران چند دوره بارانی یا سرد اتفاق افتاده است هنوز جواب قطعی داده نشده است و جواب های داده شده در این زمینه متفاوت میباشد. اما به طور کلی با توجه به شرایط موجود میتوان وجود حداقل چهار مرحله سرد یا بارانی کواترنر را در مورد ایران قبول کرد ولی تعیین زمان دقیق انها با اطلاعات کنونی ممکن نیست. تنها میتوان گفت که جدید ترین تحول و شواهد ان بدون تردید با دوره یخبندان وورم همزمان میباشد.به همین سبب بیشترین بحثها درباره ماهیت اقلیم ایران در کواترنر به شرایط اقلیمی دوره وورم انحصار یافته است. معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 18

اسلاید 19: جمع بندی:کواترنریحدود دو میلیون سال از عمر آن میگذرد و به دو زیر دوره پلیتوسن و هولوسن تقسیم میشود.ظهور انسان و ماموت ها به عنوان مهمترین رخداد های زیستی. تغییرات محسوس اب و هوا در زمین بوجود امدن یخ بندانهای متوالی پس روی پیش روی دریاها تناوب فرسایش و رسوبگذاری. تغییرات شدید و وسیع دبی آبهای حاصل از ذوب یخچالها موجب ایجاد پادگانه‌ای رودخانه شد. در شواهد ارائه شده برای تغییرات متناوب اقلیم در کواترنر: 1)یخچالها 2)اتشفشانها دریاچه های پلویال: چاله های بسته دوره های سرد یا بارانی کواترنر پوشش گیاهی : دوران نئوژن و امروزی جانوران : فیلها ، رینوسرسها و ماستودونها و ... در ایران: پادگانه های حاصل شده در کواترنر + اتشفشانهای این دوره معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 19

اسلاید 20: تهیه کنندگان: ماریا یونسی پریا شادمند عایشه حسین زاده امید ترابیمنابع: ژئومورفولوژی ایران- دکتر جداری عیوضی زمین شناسی تاریخی- محمد داستانپور ویکی. www.ngdir.ir پاییز 93معرفی | تقسیمات کواترنر| ویژگیهای کواترنر| اتفاقات کواترنر |کواترنری در ایران | منابع 20