دین و قوم یهود در تاریخ

دین و قوم یهود در تاریخ

اسلاید 1: باسمه تعالی دین و قوم یهود در تاریخفائزه کیوان لودانشجو ترم 1 مددکاریاستاد: حجة الاسلام دکتر محسن اکبری تبریزی

اسلاید 2:

اسلاید 3: نفوذ یهود در جزیره العربدین یهود چند قرن پیش از ظهور اسلام در جزیرةالعرب نفوذ کرد و سبب شد که برخی مناطق یهودی نشین در آنجا پدید آید. بیشتر یهودیان در منطقه حجاز و یمن مستقر شدند. در میان مناطق یهودی نشین از همه معروف تر «یهودیان یثرب» - به ویژه سه طایفه بنی نضیر، بنی قَیْنُقاع و بنی قُریظه - بودند. در «تَیْماء»،«طائف»، «فَدَک» و «خیبر» نیز مناطقی یهودی نشین وجود داشت. گفتنی است کیش یهود در میان برخی قبایل دیگر نیز پیروانی داشت. یهودیان در مدینه علاوه بر بازرگانی و کشاورزی، در حرفه هایی مانند: آهنگری، رنگرزی و ساخت اسلحه نیز مهارت یافته بودند.

اسلاید 4: آنها نفوذ زیادی بر یهودیان داشته اند؛ به گونه ای که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرموده بود:«اگر ده تن از آنان به من ایمان آورند، تمامی یهودیان روی زمین به رسالتم ایمان خواهند آورد.»آنان رسول خدا صلی الله علیه وآله را همچون پسران خویش می شناختند. قرآن کریم در این باره می فرماید:«الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَعْرِفُونَهُ کَمَا یَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِیقًا مِنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.» کسانی که به ایشان کتاب [آسمانی ]داده ایم، همان گونه که پسران خود را می شناسند، او (محمّد) را می شناسند؛ و مسلّماً گروهی از ایشان حقیقت را نهفته می دارند، و خودشان [هم ] می دانند. از این رو، انتظار می رفت زودتر از دیگران مسلمان شوند، اما تنها چند نفر از یهودیان مسلمان شده و دیگران از پذیرش اسلام برتافتند

اسلاید 5: زمینه نفوذ اسلام در یثرب یثرب که در حدود چهارصد کیلومتری شمال مکه قرار گرفته است، در آن زمان از نظر کشاورزی و باغداری اهمیت فراوانی داشت. در شهر یثرب - که وضع اجتماعی آن با مکه متفاوت بود - علاوه بر سه طایفه بزرگ یهودی، دو قبیله معروف «اوس» و «خزرج» نیز سکونت داشتند و در کنار یهودیان می زیستند. زمانی که پیامبر صلی الله علیه وآله در مکه سرگرم تبلیغ و دعوت مردم بود، حوادثی در یثرب می گذشت که زمینه هجرت پیامبر را پس از سه سال فراهم ساخت. شش تن از بزرگان خزرج - که از نبوّت حضرت آگاهی یافته بودند - در سال یازدهم بعثت، پیامبر را در منا و در موسم حج ملاقات کردند. رسول خدا صلی الله علیه وآله که زمینه مسلمان شدن آنها را مناسب دید، آنان را به اسلام دعوت کرد. آنان نیز که از پیش، از یهودیانِ یثرب نوید ظهور پیامبری را شنیده بودند، به یکدیگر گفتند: «بدانید این، همان پیامبری است که یهودیانْ ما را از بعثت او بیم می دادند؛ اینک بیایید در پذیرش آیین او بر آنها پیشی گیریم.» از این رو، مسلمان می شوند و به یثرب بازمی گردند و بدین ترتیب، «آئین اسلام» حصار مکه را فرو ریخت و بذر اسلام در شهر یثرب کاشته شد. آنان مردم آن سامان را به دین جدید دعوت نمودند.

اسلاید 6: پیامبراکرم صلی الله علیه وآله پس از هجرت به یثرب آشکارا می دانست که مدینه به زودی از سوی دو دسته عوامل بیرونی و درونی، تهدید خواهد شد. «قریش و نیروهای نظامی آنان» و نیز «تحریکهای آنها در میان بدویان متمایل به چپاولگری» را می توان جزء عوامل بیرونی و «بروز اختلاف و منازعه میان مسلمانان، مشرکان و یهودیان مدینه»، «هم پیمانی احتمالی یهودیان مدینه با مشرکان مکه»، «دسته بندی قومی و طایفه ای میان مهاجران و انصار» و نیز «گسترش و جهت گیری این دسته بندی ها به اقدامات خشونت بار علیه یکدیگر» را می توان در شمار عوامل درونی به حساب آورد. برای سامان دادن اوضاع اجتماعی و سیاسی مدینه و برطرف کردن اختلافات دیرینه قومی و قبیله ای اوس و خزرج و یهودیان، در همان سال نخست هجرت به ابتکار پیامبر «پیمان نامه ای» نوشته شد که براساس آن، حقوق گروه های مختلف ساکن در مدینه معیّن گشت تا در کنار تضمین زندگی مسالمت آمیز مردم و ایجاد نظم و عدالت، از بروز هرگونه تشنّج نیز جلوگیری شود. این عمل پیامبر صلی الله علیه وآله مهم ترین و بهترین اقدام سیاسی وی بود که نخست، میان مسلمانان به عنوان «امّت واحده» همبستگی ایجاد کرد و از دیگر سو، یهودیان را نیز در این امّت واحده جای داد تا با وحدت تمام به امر آنها رسیدگی شود. پیمان نامه عمومی

اسلاید 7: مهم ترین موادّ این قرارداد - که نخستین قانون اساسی حکومت و تأمین کننده مصالح ملّی امّت اسلام به شمار می آمد و مورد تصویب همگان نیز قرار گرفت - چنین است:- امّت واحده به شمار آمدنِ مسلمانان و یهودیانِ ساکن مدینه.- آزاد بودن مسلمانان و یهودیان در پیروی از مراسم دینی خود. - مشخّص شدن روش پرداخت دیه. - ممنوع بودن خونریزی در مدینه. - تنها مرجع رفع اختلافات احتمالی در مدینه، پیامبر صلی الله علیه وآله است. - دفاع مشترک از مدینه برعهده امضاکنندگان پیمان است.

اسلاید 8: عمده هدف های رسول خدا صلی الله علیه وآله از نظام نامه مدینه را می توان چنین برشمرد:1. آسودگی و آرامش خاطر مسلمانان از درگیری احتمالی با نیروهای داخلی. 2. جمع آوری نیرو و آماده سازی فکری و عقیدتی مسلمانان. 3. مناسب شدن زمینه برای وحدت مسلمین.

اسلاید 9: پیمان با سه قبیله یهودی پیامبراکرم صلی الله علیه وآله علاوه بر پیمان نامه عمومی، پیمان جداگانه ای نیز با هریک از سه قبیله یهودی بنی نضیر، بنی قَیْنُقاع و بنی قُرَیْظَه منعقد ساخت؛ پیمان نامه ای که نمایندگان آنان، حُیِّی بن اخطب، مخیریق و کعب بن اسد، متن آن را امضا کردند.برخی از مفاد این قرارداد به قرار زیر است:1. با دشمنان مسلمانان همکاری نکنند. 2. هیچ ضرری به پیامبر و مسلمانان نرسانند. 3. اگر برخلاف قرارداد عمل کردند، پیامبر حقّ هرگونه مجازات آنها را دارد.

اسلاید 10: برخی از مهم ترین انگیزه های مخالفت و توطئه های یهود با اسلام را می توان چنین برشمرد:1. تفکّر نژادپرستانه، و قوم خود را قوم برگزیده خدا پنداشتن2. رو به ضعف نهادن و به خطر افتادن موقعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی یهودیان:3. حسادت:4. مال اندوزی، دنیاطلبی و منفعت پرستی. 5. مخالف بودن بسیاری از عقاید، احکام و برنامه های یهود با مفاهیم قرآنی. 6. تغییر برخی دستورهای دینی یهود که از ابتدا مسلمانان بدان عمل می کردند.7. تغییر قبله از بیت المقدّس به کعبه

اسلاید 11: شیوه های مخالفت با اسلام پاره ای از مهم ترین شیوه های مخالفت یهود با اسلام، بدین قرار است:1. نپرداختن قرضها و امانات مسلمانان و در تنگنا قرار دادن آنها2. شبهه افکنی و طرح ایرادها و سؤالهای انحرافی و حرکات عوام فریبانه3. درخواست های نامعقول و غیرمنطقی4. تلاش برای تضعیف پایه های ایمان مسلمانان5 . زنده ساختن کینه های قدیم اوس و خزرج6 . ایجاد تفرقه میان مهاجر و انصار7. تجسّس در امور مسلمانان و جاسوسی برای مشرکان و نیز افشای اسرار نظامی و عملیاتی مسلمانان برای اشراف قریش و مشرکان مکه8 . روابط و همکاری پنهانی نظامی و اقتصادی با مشرکان و منافقان و نیز تحریک مشرکان علیه اسلام، به ویژه قبل و در اثنای جنگ احزاب9. مسخره کردن رسول خدا صلی الله علیه وآله و مسلمانان10. جنگ روانی و تبلیغاتی علیه مسلمانان، به ویژه پس از شکست در جنگ احد. 11. تهدید به جنگ با مسلمانان در جریان بنی قینقاع و توطئه حمله به مدینه از محلّه خیبر12. خیانت و پیمان شکنی13. توطئه ترور پیامبر

اسلاید 12: برخورد پیامبر صلی الله علیه وآله با یهودیان برخورد مسالمت آمیزبرخورد فکری و اعتقادیبرخورد نظامی

اسلاید 13: 1. برخورد مسالمت آمیزبر اساس پیمانی که رسول خدا صلی الله علیه وآله اندکی پس از هجرت خود با هدف فراخوانی یهودیان به اسلام بسته بود، با آنها با ملایمت رفتار می نمود و همواره بر این حقیقت تکیه می نمود که دعوت اسلام در اساس، دعوت به یگانگی پروردگار است. یهودیان در مقابل برخورداری از امنیت و حفظ حقوق شهروندی، متعهّد شدند که: هیچ گونه اقدامی علیه پیامبر صلی الله علیه وآله و مسلمانان انجام ندهند و از سویی، با دشمنان پیامبر صلی الله علیه وآله نیز همکاری و مشارکت نداشته باشند و اگر برخلاف تعهّدات خود رفتار نمودند، پیامبر صلی الله علیه وآله در هرگونه مجازات آنها آزاد باشد. گفتنی است: یهودیان تا زمانی که به تعهّدات خود عمل کردند، از حقوق شهروندی برخوردار بودند و حتی کمترین ستمی به آنها نرفت.

اسلاید 14: برخورد فکری و اعتقادی شکست مسلمانان در غزوه احد، در شوّال سال سوم هجری، بر موقعیت دولت مدینه در میان ساکنان حجاز، تأثیر نامطلوبی بر جای گذاشت. در چنین اوضاعی، یهودیان به اقدامات تبلیغیِ وسیعی علیه مسلمانان و آیین آنان دست زدند. در مقابل، خداوند با نزول آیاتی چند، اهل کتاب را ضمن درک مبانی وحدتِ با یکدیگر و شناخت تعارض هایشان با بت پرستان و نیز ضرورت اتّحاد و همبستگی میان مسلمانان، یهودیان و مسیحیان حول اعتقاد مشترک، به «کلمه واحد» و «یکتایی خداوند» فراخواند:اما در این راستا، هر اندازه تلاش پیامبرصلی الله علیه وآله فزونی می یافت، کوشش های آنان به منظور بی اعتبار دانستن باورهای اسلامی نیز افزون تر می شد، تا اینکه با نزول آیات مربوط به «تحریم ربا»، علاوه بر بت پرستان، یهودیانِ رباخوار نیز هرچه بیشتر به عناد با مسلمانان پرداختند. سیاستِ مُدارای پیامبر با یهودیان مدینه در اوج تلاشهای تخریبی آنان علیه دولت مدینه و عقاید و باورهای مسلمانان، فضای پرالتهاب مدینه را آرام نساخت. اقدامات تبلیغی یهودیان در مدینه، گاه با نفی پیوند اسلام با آیین ابراهیمی، و زمانی با تحقیر مسلمانان برای اقامه نماز به سوی بیت المقدّس و گاه نیز با انکار پیامبری حضرت رسول صلی الله علیه وآله نمود و گسترش بیشتری می یافت. از دیگر سو، دانشمندان یهود نیز درخواست های نامعقول و شبهات و پرسش هایی را - به گمان اینکه پیامبر از پاسخ دادن به آنها ناتوان است - مطرح، و بر لزوم پاسخ به آنها تأکید می کردند. اما از آنجا که این پرسش ها برای رسیدن به حقیقت نبود، با دریافت پاسخ صحیح آن، نه تنها ایمان نمی آوردند، بلکه چه بسا بر لجاجت خود نیز می افزودند.

اسلاید 15: برخورد نظامی از ظاهر آیات برمی آید که تشدید موضع گیری اسلام در برابر یهودیان و اهل کتاب، به مقتضای موضع گیری آنان تغییر می کرده است. همان گونه که گذشت، یهودیان مدینه با شیوه های گوناگونی با اسلام به مخالفت برخاستند. پیامبر صلی الله علیه وآله نخست با فرمان خداوند از لغزش های آنان چشم پوشی نمود و مسلمانان را به استقامت و تقوا در برابر اذیت و آزار اهل کتاب فرمان داد:در مرحله بعد، از مسلمانان خواست با آنان قطع رابطه کرده و آنها را به عنوان یاور انتخاب نکنند:«یَا أَیّها الّذِینَ آمَنوا لاَتَتَّخِذُوا الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَکُم هُزُواً و لَعِباً مِنَ الَّذِینَ أُوتوا الکِتابَ مِن قَبلِکُم و الکُفّارَ أَولِیاءَ و اَتَّقُوا اللهَ إِن کُنتُم مُؤمِنِینَ» ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! کسانی را که دین شما را به ریشخند و بازی گرفته اند - [چه ]از کسانی که پیش از شما به آنان کتاب داده شده و [چه از ]کافران - دوستان [خود ]مگیرید، و اگر ایمان دارید، از خدا پروا دارید. علاوه بر این، پیامبر صلی الله علیه وآله با براهین عقلی به دفع شبهات آنها پرداخت و با ادامه مخالفت یهودیان، با «تعیین کعبه به عنوان قبله مسلمانان» از آنان فاصله گرفت و در نهایت - زمانی که مجبور شد - به صدور فرمان جنگ و فرونشاندن «فتنه یهودیان» اقدام کرد

اسلاید 16: جنگ بنی قینقاع جنگ بنی نضیرجنگ بنی قُرَیْظهجنگ خیبرجنگ های پیامبر با یهودیان

اسلاید 17: جنگ بنی قینقاع پس از پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، که برای یهودیان و منافقان مدینه باورکردنی نبود، قبیله یهودی بنی قینقاع - که شجاع ترین یهودیان ساکن مدینه به شمار می رفتند - پیمان عدم تجاوز به مسلمانان را نقض کردند و از سویی، به کینه جویی و گستاخی خود نسبت به مسلمین نیز ادامه دادند. آنان با اتّحاد پنهانی خود با ابوسفیان، نخستین همکاری و هماهنگی نظامی خود با قریش را آغاز کردند. در قرآن کریم در خصوص «پیمان شکنی یهود» آیاتی نازل شد و یهود را بدترین جنبندگان نامید:«إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللهِ الَّذِینَ کَفَرُوا فَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ * الَّذِینَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنْقُضُوُنَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لَا یَتَّقُونَ»؛ بی تردید بدترین جنبندگان پیش خدا کسانی اند که کفر ورزیدند و ایمان نمی آورند؛ همانان که از ایشان پیمان گرفتی، ولی هر بار پیمان خود را می شکستند و [از خدا] پروا نمی دارند. در این میان، منافقان نیز آنها را تشویق می کردند تا به مقاومت و جنگ علیه رسول خدا صلی الله علیه وآله ادامه دهند و حتی برای این منظور، به آنها قول مساعدت و همکاری نیز داده بودند. از این روی، پیامبراسلام صلی الله علیه وآله به یهودیان اخطار کرد، ولی آنان اخطار پیامبر را جدّی نگرفتند و حتی طرح هایی را نیز برای رویارویی و درگیری با پیامبر صلی الله علیه وآله پیش بینی کرده و به اجرا گذاشتند.

اسلاید 18: جنگ بنی نضیررفت و آمدهای پنهانی بزرگانی از یهود بنی نضیر به مکه و طوایف بدوی از یک سو، و تشویق آنان برای حمله به مدینه و نیز اتحاد نظامی با مشرکان مکه از دیگر سو، سبب گسترش دشمنی میان یهودیان و مسلمانان شد. از سویی دیگر، پس از چند ماه از غزوه احد، رسول خدا صلی الله علیه وآله در ماه صفر سال چهارم در تلاش برای گسترش دعوت در میان بدویان، دو گروه از معلّمان و مربّیان قرآن را با تقاضای دو دسته از بدویان به بادیه فرستاد تا به آنان قرآن بیاموزند و آنها را با عقاید و احکام اسلامی آشنا سازند. در این اثنا، اعضای سریه رُجَیع، که تعدادشان بین 6 تا 10 نفر، و افراد سریه بئرمعونه، که شمارشان بین 40 تا 70 نفر گزارش شده بود، با تحریک قریش و متّحدان یهود مدینه، به شهادت رسیدند. رسیدن این اخبار به مدینه، بزرگان یهودی بنی نضیر را در این اندیشه انداخت که با استفاده از فرصتی مطلوب، پیامبر صلی الله علیه وآله را نیز به قتل برسانند. رسول خدا صلی الله علیه وآله در ربیع الاوّل سال چهارم به دنبال کشته شدن دو نفر از بنی عامر به دست عمرو بن امیه، اظهار تأسّف نمود و چون بنی عامر با قبیله بنی نضیر هم پیمان بودند، برای جلب یاری بنی عامر و پرداخت دیه به آنها، با تنی چند از مهاجران و انصار به قلعه آنان (بنی نضیر) رفتند و موضوع را با آنان در میان گذاشتند. حُیِّی بن اخطب - رئیس بنی نضیر - با قبیله خود به گفت وگو پرداخت و پیشنهاد «ترور پیامبر» را مطرح ساخت، که به تأئید افراد قبیله رسید. آنان زمانی که پیامبر صلی الله علیه وآله در سایه دیوار قلعه نشسته بود، قصد اجرای توطئه خود را داشتند، اما با «امدادی غیبی»، این توطئه خنثی شد.پس از روشن شدن نقض پیمان، تؤطئه قتل و خطرساز بودن وجود آنها برای مسلمانان، پیامبر به آنها مهلتِ ده روزه داد تا مدینه را ترک کنند و در غیر این صورت، کشته خواهند شد. ولی آنها با وسوسه عبدالله بن ابیّ چنین نکردند. رسول خدا صلی الله علیه وآله ناگزیر سپاهی را گرد آورد و قلعه های آنها را محاصره کرد. در این جریان، عبدالله بن ابیّ در پیامی به حُیِّی بن اَخطب اعلام نمود که با هم پیمانانش آماده همکاری با آنان است. ولی اوضاع به گونه ای بود که او نتوانست به وعده خود عمل کند. سرانجام با موافقت پیامبر، خانه های یهودیان «بنی نضیر» توسّط مسلمانان تخریب و یهودیان سلاح های خود را تحویل دادند و اموال و اثاث زندگی شان را بار شترها کردند و گروهی به اَذْرِعات شام و عدّه ای نیز از جمله حُیِّی بن أخطب به خیبر رفتند، که البته مورد استقبال خیبریان نیز قرار گرفتند.ناگفته نماند: در پایان نیز همچنان شماری از بزرگان یهود تلاش خود را برای تشویق قریش و بدویان جهت هجوم یکپارچه به مدینه، استمرار بخشیدند.

اسلاید 19: جنگ بنی قُرَیْظه درگیری با بنی قریظه نیز پیامد همکاری و مشارکت این گروه با مشرکان و اشراف قریش بر ضدّ مسلمانان در جنگ خندق (احزاب) بود. جنگ خندق از آنجا آغاز شد که حُیِّی بن أخطب،برخی از سران یهودی که پس از خیانت به مسلمانان و شکست در برابر قدرت اسلام به خیبر پناهنده شده بودند و نیز گروهی از قبیله بنی وائل، در مکه با قریش دیدار کردند و آنان را به جنگ با پیامبر تشویق نمودند و حتی قول همه گونه همکاری را نیز به آنان دادند. سپس سران یهود بنی نضیر به سراغ قبیله بنی غَطْفان، بنی سُلَیْم و بنی اسد رفتند و موافقت آنها را نیز کسب کردند. از این رو، یهودیان بنی قریظه پیمان عدم تجاوز با مسلمانان را نقض کردند و از سپاه احزاب پشتیبانی نمودند. فاش شدن این توطئه، روحیه بسیاری از مسلمانان را که در وضعیت نامناسبی قرار داشتند، تضعیف کرد. بنی قریظه نه تنها به نقض پیمان بسنده نکردند، بلکه افزون بر رساندن آذوقه و خواروبار به سپاه احزاب - که سخت به آن محتاج بودند - برای ایجاد رعب و وحشت در درون شهر و در میان پناهگاه های زنان و افراد غیرنظامی، به یک سلسله عملیات دست زدند. مثلاً در یکی از شبها، یهودیان بنی قریظه تصمیم گرفتند به کمک هزار نفر از قریش و هزار نفر از قبیله غَطفان به مرکز مدینه حمله کنند. وقتی گزارش این تحرّک ها به مردم رسید، رعب و وحشت شدیدی شهر را فراگرفت و شرایط حسّاس و شکننده ای بر مدینه حاکم شد. قرآن کریم از این اوضاع، چنین یاد کرده است:پس از ناکامی و عقب نشینی سپاه احزاب، پیامبر به دستور خدا به سراغ بنی قریظه رفت تا کارشان را یکسره کند. ارتش اسلام عصر همان روز، قلعه بنی قریظه را به محاصره خود درآورد. یهودیان پس از 25 روز مقاومت، پیشنهادی دادند مبنی بر اینکه پس از پذیرفتن اوسیان و پذیرش پیامبر صلی الله علیه وآله، رئیس قبیله اوس، «سعد بن معاذ» در مورد چگونگی برخورد با یهودیان بنی قریظه داوری کند. سعد بن معاذ نیز پس از اخذ تأیید از طرفین، حکم داد که: مردان آنان کشته، زنان و فرزندانشان اسیر، و اموالشان به غنیمت گرفته شود. گفتنی است: حُیِّی بن اخطب - رئیس قبیله بنی نضیر - که در تشویق یهودیان بنی قریظه به نقض پیمان با مسلمانان نقش بسیار مهمّی داشت، جزء کشته شدگان این جنگ بود. با هزیمت قریش در جنگ احزاب و خاتمه غزوه بنی قریظه، مسلمانان پس از چند سال به آرامش رسیدند. در واقع آنان دریافته بودند که قریش به این زودی توانایی هجومی دیگر به مدینه را ندارد و از سویی، ایمان اسلامی نیز به اندازه ای در میان بدویان حجاز راه یافته که دیگر بسیج همه آنان علیه مسلمانان میسّر نیست. افزون بر این، خطر تهدید درونی مدینه از سوی یهودیان نیز از میان رفته بود؛ تنها آنچه مانده بود، گروه هایی از بدویان و طوایف متمایل به غارتگری در جای جای حجاز بودند که طبعاً دولت مدینه در آن اوضاع، توانایی مقابله با آنان را داشت.

اسلاید 20: جنگ خیبریهودیانِ ساکن در قلعه های خیبر - که کینه های شکست قبیله های سه گانه یهودی را در دل داشتند - آخرین گروه یهودی بودند که با مسلمانان به مقابله برخاستند. به سبب کارشکنی های ساکنان خیبر و تهدید آنان برای حمله به مدینه، پیامبر صلی الله علیه وآله پس از «صلح حدیبیّه» به همراه سپاهی روانه این قلعه ها شد. یهودیان در این نبرد به سختی مقاومت کردند و حتی نفوذ در برخی قلعه ها نیز بسیار دشوار بود. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله گروهی را به فرماندهی ابوبکر به آنجا فرستاد، که وی موفّق به گشودن قلعه نگردید. در روزی دیگر، فرماندهی گروه مسلمانان را به دست عمر بن خطّاب داد، که وی نیز با شکست مواجه شد. این بار، رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود:«فردا پرچم را به کسی خواهم سپرد که خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسولش نیز او را دوست دارند.» صبح روز سوم، پیامبر خدا صلی الله علیه وآله پرچم را به دست امام علی علیه السلام سپرد؛ کسی که پس از رحلت ایشان برای حفظ اسلام، قریب به بیست و پنج سال سکوت کرد، در حالی که خار در چشم داشت و استخوان در گلو. امام علی علیه السلام توانست مانند تمامی میادین نبرد گذشته، پیروزمندانه درِ قلعه خیبر را از جا بر کند و با کشتن مَرْحَب خیبری، شجاع ترین مرد یهود، پیروزی مسلمانان را حتمی گرداند. پیامبر صلی الله علیه وآله پس از فتح قلعه ها و شکست یهودیان، با درخواست و پیشنهاد آنان مبنی بر ماندن در منطقه و کشت و زرع اراضی حاصلخیز آن و پرداخت نصف محصول سالانه به مسلمانان، موافقت کرد. رسول خدا صلی الله علیه وآله غنائم به دست آمده را میان مسلمانان تقسیم کرد و بدین گونه وعده الهی تحقّق یافت:«وَعَدَکُمُ اللهُ مَغَانِمَ کَثِیرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَکُمْ هَذِهِ وَ کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنْکُمْ وَ لِتَکُونَ ءَایَةً لِلْمُؤْمِنِینَ وَ یَهْدِیَکُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِیمًا»(59)؛ و خدا به شما غنیمت های فراوان [دیگری ]وعده داده که به زودی آنها را خواهید گرفت. و این [پیروزی ] را برای شما پیش انداخت، و دست های مردم [کافر و مشرک ] را از شما کوتاه ساخت، تا برای مؤمنان نشانه ای باشد و شما را به راه راست هدایت کند.