روش های فعال یاددهی و یادگیری (تدریس اعضای تیم)

روش های فعال یاددهی و یادگیری (تدریس اعضای تیم)

اسلاید 1: روش های فعال یاددهی ویادگیری

اسلاید 2: وزارت آموزش وپرورش معاونت آموزش متوسطهگروه هاي آموزشي متوسطه ي راهنماييسال تحصیلی 90-89

اسلاید 3: تدریس اعضای تیم

اسلاید 4:

اسلاید 5: معرفي الگوي تدریس اعضای تیمیادگیری از طریق همیاری از طرف «جان دیویی» مطرح شد که یکی از بحث های دائمی در آموزش است . اساس روش تدریس مبتنی بر همیاری در یادگیری است . پژوهشگران حوزه ي روش تدریس مبتنی بر همیاری بر این باورند که یادگیری یک فرایند اجتماعی است و فعّالیّت یادگیری برای رسیدن به مرحله ی تولید اندیشه واطّلاعات ، حیاتی است . این نوع یادگیری مسئولیت را بر دوش دانش آموزان قرار می دهد وآنان را در فرآیند یادگیری درگیر می نماید پایه و اساس یادگیری ازطریق همیاری ، تشکیل تیم های یادگیری است (این روش سبب جلوگیری از گوشه گیری ، از خود بیگانگی ، بی هدفی و ناراحتی درفعّالیّت های جمعی می گردد وسبب بالا رفتن حس اعتماد به نفس شده و روابط بین فردی دانش آموزان را بهبود می بخشد.) در این روش از دانش آموزان انتظار می رود با یک دیگر به تعامل و تشریک مساعی پرداخته پیشرفت تحصیلی ومسئولیت یادگیری یک دیگر را برعهده گیرند .

اسلاید 6: دانش آموزان هم به نوبه ی خود انتظار دارند گروهی که در آن فعّالیّت می کنند به موفّقیّت دست یابد و افرادی که در گروه شرکت می جویند به هر طریقی گروه را در دست یابی به موفّقیّت یاری رسانند .روش تدریس همیاری برای آموزش دروس گوناگون با موضوعات درسی متفاوت، مناسب است . دروسی که محتوا و مسايل موضوعی و یا نظری دارند ، از طریق روش همیاری قابل تدريس اند که در این جا به یکی از آن ها یعنی روش تدریس اعضای تیم که کاربرد بیشتری در تدریس دارد می پردازیم .«روش تدریس اعضای تیم» بر د وفرضیه استوار است: اولین فرضیه این است که هر یک ازشرکت کنندگان قسمت متفاوتی ازموضوع درس راکه قرار است همه یاد بگیرند می خواند . دومین فرضیه این است که هر فراگیرمی تواند به اعضای تیم خود درس بدهد . بنابراین هر عضو هم به عنوان معلّم و هم به عنوان شاگرد عمل می کند.در این الگو به جای این که ابتدا معلّم تدریس کند ،فراگیران نقش معلّم را ایفا می کنند و تدریس توسط «اعضای تیم فراگیران» انجام می شود و پس از آن معلّم توضیحات ضروری وتکمیلی را برای آنان ارائه می دهد .

اسلاید 7: مراحل تدريس از طريق «تدریس اعضای تیم»

اسلاید 8: مرحله ي اول- آمادگی فرديفعّاليّت معلّم:گروه بندی دانش آموزان در گروه های 5-4 نفری و اختصاص شماره های 3،2،1، و...به گروه ها تدریس قوانینی که گروه ها ملزم به رعایت آنها هستند ؛مانند یادداشت برداری، بحث وگفت و گو به طور آهسته ،زمان بندی هر مرحله و...تقسیم متن درس به بخش های مستقل وتقریباً مساویتعیین یک بخش از موضوع جهت مطالعه ی فردی برای هر فراگیرفعّاليّت دانش آموزان:مطالعه ی بخش اختصاص داده شده به هر شماره به صورت فردی یادداشت برداری وخلاصه نویسی متن اختصاصی

اسلاید 9: مرحله ي دوم- کار تیمیفعّاليّت معلّمهدایت دانش آموزان برای حضور در گروه های جدیدکنترل کلاس وبرقراری آرامشنظارت براجرای فعّالیّت های گروه ها فعّاليّت دانش آموزان:تشکیل گروه های هم شماره تدریس هریک از دانش آموزان برای اعضای گروه جدیدبحث وتبادل نظر بین اعضای تیم جدید ونتیجه کیریتشکیل گروه های اولیه (برگشت به گروه اولیه)تدریس قسمت های مختلف برای گروه

اسلاید 10: مرحله ي سوم- آزمونفعّاليّت معلّم:طراحی سؤال های آزمونارائه سؤال ها و برگزاری آزمونتعیین زمان مناسب برای پاسخ گویی به سؤالارائه ی کلید سؤال ها ارزیابی از تدریس در گروه هافعّاليّت دانش آموزان:پاسخ گویی به سؤال های طراحی شدهتصحیح پاسخ نامه ی خود (خود ارزیابی)محاسبه و معدل گیری از نمرات فردی و گروهی

اسلاید 11: مرحله ی چهارم : نقد و بررسیفعّالیّت معلّم بررسی وضعیت نمرات فردی وگروهی دانش آموزانکمک به گروه ها برای پیدا کردن مشکلات اعضای گروه ورفع آنفعّالیّت دانش آموزانبررسی وضعیت نمرات فردی وگروهی خود برطرف نمودن مشکلات احتمالی خود ویا اعضای گروه در ارتباط با قسمت های مختلف درسنقد وبررسی کیفیّت اجرای اعضای تیماین نوع یادگیری مسئولیت را بر دوش دانش آموزان قرار می دهد وآنان را در فرآیند یادگیری درگیر می نماید .

اسلاید 12: مرحله ی پنجم :جمع بندیفعّالیّت معلّم انتخاب یک نفر از هر گروه به صورت تصادفی یا انتخابی برای تدریس قسمت های مختلفهدایت و رهبری بحث گروهی اختصاص فرصت کافی برای پرسش و پاسخارائه ي توضیحات تکمیلیفعّالیّت دانش آموزانتدریس توسط دانش آموزان منتخب یا داوطلب برای کلاسپرسش و بحث گروهیتدریس مبتنی بر همیاری ، همیاری در یادگیری است .

اسلاید 13: نمونه تدريس ( 1)علوم اول راهنمایی موضوع دنیای گیاهانمعلّم علوم برای تدریس انواع گیاهان متن را به 4 بخش تقسیم می کند وگروه های 4 نفره تشکیل می دهد . به هر فرد در گروه یک شماره از (1 تا 4) اختصاص می دهد وروی تابلوی کلاس می نویسد شماره ها ی 1: خزه ها شماره های 2 :سرخس ها شماره های 3: بازدانه ها شماره های 4: نهان دانه هامعلّم برای شروع درس تعداد زیادی عکس درباره ی گیاهان مختلف به دانش آموزان نشان می دهد و درباره ی گیاهان مختلف به دانش آموزان نشان می دهد و درباره ی گوناگونی زیستی گیاهان دنیا وچگونگی طبقه بندی آن ها صحبت می کند .درمرحله ی بعد معلّم ازشماره های 1 هرگروه می خواهد درباره ی «خزه ها» ، شماره های 2 درباره ی «سرخس ها» ، شماره های 3 درباره ی «بازدانه ها» و شماره های 4 درباره ی «نهان دانه ها» در مدت 5 دقیقه به مطالعه فردی ازروی کتاب بپردازند سپس از شماره های تمام گروه ها می خواهد گرد هم آمده

اسلاید 14: یک گروه را تشکیل دهند ودرباره ی خزه ها با یکدیگر به مشورت و هم فکری و بحث بپردازند واین کار را برای شماره های دیگر نیز انجام می دهد .(زمان 5 دقیقه) پس از گذشت این مدت زمان ، از دانش آموزان می خواهد به گروه اصلی خود برگردند وهرفرد ، قسمت مربوط به خود را برای گروه تدریس نماید .معلّم در این مرحله بین گروه ها حضور داشته وبر عملکرد اعضا نظارت می کند .در مرحله ی بعد ،4 نفر از 4 گروه مختلف را به صورت انتخابی یا داوطلبانه می خواهد تا درباره ی مفاهیم مختلف موضوع مورد تدریس به ترتیب صحبت کرده وتوضیحات تکمیلی را خودش در اختیار دانش آموزان قرار می دهد .درپایان از گروه ها می خواهد عملکرد گروه تدریس کننده را مورد بررسی و نقد قرار داده و با هم فکری آنان نمره ای برای هر فرد وگروه در نظر می گیرد .نمونه تدریسی که ارائه گردید براساس الگوی تدریس اعضای تیم طراحی شده است.

اسلاید 15: نمونه تدريس ( 2) درس تاریخ سال اول راهنماييموضوع: انسان های اولیه چگونه می زیستند؟گروه بندی تیمی با هدایت وراهنمایی معلّم وتقسیم متن درس بین اعضای گروه ها1234الفبجدهزندگی کوچ نشینیشغل کوچ نشینانجامعه ی کوچ نشینانکوچ نشینان برای زندگی به کنار رودخانه ها روی می آورندقسمت اول برای نفرات اول هر گروه ،قسمت دوم برای نفرات دوم و... هریک از افراد به صورت انفرادی به مطالعه ی متن مربوط به خود می پردازد وخود را برای تدریس به دیگران آماده می کند نمودارها، نقشه ها وتصاویر کتاب در تدریس به او کمک می کند .در این روش معلم نقش راهنما را داشته و فقط سؤال های مربوط به متن درس را تهیه نموده در اختیار فراگیران قرار می دهد تا نمرات فردی و تیمی از نتایج آن به دست آید .

اسلاید 16: مرحله ی دومشماره1 همه ی گروه ها که متنی مشابه داشتند دور هم جمع شده و قسمت اول درس را به طورتخصصی برای هم توضیح داده و به بحث وتبادل نظر می پردازند و به همین ترتیب شماره های بعدی . معلّم نیز مشکلات احتمالی آن هارا برطرف می نمایدگروه بشماره 1گروه جشماره 1گروه دشماره 1گروه الفشماره 1گروه هشماره 1مرحله ی دومدر این الگو به جای این که معلّم تدریس کند ، فراگیران نقش معلّم را ایفا می کنند .

اسلاید 17: مرحله ی سوم:بازگشت اعضا به گروه های قبلی وتوضیح وتدریس هریک از مباحث برای دیگر اعضا بر اساس تقدم و تأخر برای رسیدن به مفهوم کلی درس است گروه الفگروه بگروه جگروه دگروه ه11111222224333334444شکل بالا هریک از گروه های پنج گانه را در گروه خود نمایش می دهد.در پایان مرحله سوم به سؤال های فردی وتیمی (گروهی) توسط فراگیران پاسخ داده شده و نمرات فردی و تیمی استخراج می شود .

اسلاید 18: نمونه تدريس(3)فارسی اوّل مرواریدی درصدف،زندگی حسابی، فرزند انقلاب1- معلّم ادبیات دانش آموزان را به گروه های 4 نفری طبق قسمت های مختلف درس(نیما یوشیج-پروین اعتصامی-دکتر حسابی ودکتر کاظمی آشتیانی) تقسیم و یا از شماره ی 1 تا 4 شماره گذاری می کند .2- تقسیم متن درس به 4 قسمت با نام هایی که دارند یا شماره گذاری آن ها3- به دانش آموزان هر گروه یک شماره داده می شود 4- مطالعه ی فردی : هر دانش آموز در مدت تعیین شده ، قسمت مربوط به خود را مطالعه می کند (برای مثال در 5 دقیقه)5- اعضای هم شماره و همتا در تیم ها ، با هم گروه مستقلی تشکیل داده و در مورد قسمتی که باید تدریس کنند به تبادل نظر می پردازند6- معلّم از دانش آموزان می خواهد به گروه قبلی خود بر گردند و قسمت های مختلف درس را به ترتیب شماره های خود ، برای دیگر اعضا تدریس کنند .

اسلاید 19: 7- برای اطمینان از نحوه ی تدریس و یادگیری درست دانش آموزان ، ارزش یابی کتبی یا شفاهی صورت می گیرد .در صورت کتبی بودن آزمون سؤال های از پیش طراحی شده یک بار انفرادی وبار دیگر به صورت گروهی پاسخ داده می شوند تا نمرات فردی و میانگین نمرات فردی هرگروه به دست آید نکته ی قابل تأمل این که سؤال ها می توانند همان سؤالات خود ارزیابی از کتاب باشد .8- دانش های زبانی و ادبی را نیز با همین روش می توان شماره گذاری کرده، تدریس نمود و یا با روش های دیگر مانند : تفکر استقرایی و... درس داد.9- در پایان درس یک بار درست خوانی می شود و مسايل و نکات کلیدی آن ،توسط معلّم توضیح داده می شود .10- فعّالیّت های مربوط به کار گروهی وبخش نوشتن انجام می گیرد.در این روش دانش آموزان با یک دیگر به تعامل و تشریک مساعی پرداخته ، پیشرفت تحصیلی ومسئولیت یادگیری یک دیگر را بر عهده می گیرند .

اسلاید 20: راهبردها و توصيه ها درس انتخابی باید از نظر روخوانی ، مفاهیم و... ساده باشد به طوری که دانش آموزان در زمان مشخص شده بتوانند درس را بخوانند،یاد بگیرند و یاد بدهند . هنگام تشکیل گروه باید سعی شود شاگردان قوی با شاگردان ضعیف در یک گروه قرار گیرند تعداد اعضای تیم باید بر اساس بخش های تقسیم شده ی موضوع درس ، تعیین شود محتوا و متن درس انتخابی برای فراگیران قابل فهم ودرک باشد تدریس درس هایی که متن آن ها دارای لغات واصطلاحات پیچیده ومشکل است با این الگو کار آیی چندانی ندارد. حتی المقدر متن درس قابل تقسیم به چند قسمت مساوی باشد . مطالب هر قسمت مستقل ازیک دیگر باشد متن هایی که مطالب آن ها کاملاً با یک دیگر مربوط وپیوسته است با این الگو کار آیی چندانی ندارد.

اسلاید 21: در طراحی سؤال های آزمون بهتر است از سؤال های کوتاه پاسخ ویا عینی (به ویژه صحیح وغلط) استفاده شود وآزمون از تمام فراگیران به عمل آید در صورتی که در کلاس پر جمعیت وکوچک از این روش استفاده می کنید ، می توان مرحله ی دوم (تشکیل گروه های هم شماره را) حذف نمود.در صورتی که وقت کافی در اختیار ندارید می توانید از اجرای آزمون و نقد و بررسی خودداری کرده و فقط به مرحله ی جمع بندی اکتفا کنید .الگوی تدریس اعضای تیم برای دروس تعلیمات دینی، مطالعات اجتماعی ، تاریخ و ادبیات فارسی کارآیی بیشتری دارد و دروس علوم تجربی، حرفه ، زبان انگلیسی ، عربی وریاضی در ردیف بعد قرار دارداستفاده دائم ومتوالی از یک الگو در کلاس سبب کاهش آثار ونتایج خواهد شدبا این الگو هر دانش آموز در گروه یاد می گیرد و یاد می دهد (نقش هر عضو در مشارکت گروهی مشخص می شود )مدیریت زمان در این الگو نقش بسیار مهمی را ایفا می کنددراجرای این روش،درس نباید تحت الشعاع قرارگیرد ،دانش بر روش برتری دارد

اسلاید 22: منابع1 ) آقازاده،محرم-1385 راهنماي روشهاي نوين تدريس- تهران: انتشارات آييژ، 2 )جزوه غنی سازی تجارب یادگیری درس علوم تجربی پایه اوّل راهنمایی ، 1388 دفتر راهنمایی تحصیلی3 )حریر فروش،زهرا و مهرنازصادقی 1385،مجموعه کتاب های آموزش فعال علوم تهران،انتشارات آموزش علوم4 )سيف، علي اكبر، 1371اندازه گیری وارزشیابی پیشرفت تحصیلی، تهران: نشر دوران5 )یغما،عادل1374،نگرشی نوبه روش همیاری دریادگیری،مجله رشد تکنولوژی آموزشی،شماره 6این نوع یادگیری مسئولیت را بر دوش دانش آموزان قرار می دهد وآنان را در فرآیند یادگیری درگیر می نماید .