سود تقسیم نشده و سود سهام
اسلاید 1: سود تقسيم نشده و سود سهام
اسلاید 2: مقدمه:
اسلاید 3: اگر سرمايه گذارى صاحبان يك موسسه رابراي يك مدت ثابت در نظر بگيريم و دريافت هر گونه وام از اشخاص ديگر را در يك موسسه نسبت به ابتداي سال بدون تغيير در نظر بگيريم تمام وجوه بدست آمده اضافى بردارائيها در ابتداى سال را سود صاحبان موسسه مي نامند بنا براين يكي از اركان شناسايي سود عامل مهم زمان مي باشد و سود فرآيند داد وستد است بين يك شركت يا موسسه در مدت محدودي از زمان .سود تقسيم نشده: تعريف:هر گونه منافع تحصيل شده در يك دوره مالي معين كه بين صاحبان موسسه توزيع و پرداخت شده باشد را سود تقسيم نشده مي گويند. سود تقسيم نشده شامل منافع تحصيل شده موسسه كه از موسسه خارج نشده است مي باشد . نمودار ذيل ساختار سود تقسيم نشده در شركتهاي سهامي را نشان مي دهد:
اسلاید 4: زبان ويژه دورهانجام درآمد وهزينه ساير مبادلات درهردوره مالي انجام خريدو فروش و ساير مبادلات درهر دوره مالي ساخت كالاوفروش آنها و ساير مبادلات درهردوره مالي تقسيمات وتخصيصات پرداختي جاريسود ويژه يا سود خالص دوره مانده سود تقسيم نشده دوره سود انباشته
اسلاید 5: مثال عددى:فرض مي كنيم شركتي به ساخت وفروش خودروى سوارى اشتغال دارد.بهاي تمام شده هر سوارى براي شركت ٠٠٠/٠٠٠/ ٢٠ريال يا ٠٠٠∕٠٠٠∕ ٢ تومان مي باشد ٣معين شده است. X٣ بهاي تمام شده مزبوردريك دوره مالي سهام سرمايه و دارائيهاي شركت در ابتداي سالمبلغ ٠٠٠∕٠٠٠∕ ٨٠٠ ريالX٣14.700.000.000=30.000.000×490بهاي تمام شده خودرو فروخته شده 14.700.000.000=20.000.000×490بهاي تمام شده خودرو فروخته شده ماليات بر درآمد شركت دردوره 1470000000 =10٪×14700000000 X شركتX صورتحساب سود و زيان سال3فروش كل 14700000000(بهاي تمام شده كالاي فروش رفته) ( 9800000000)4900000000
اسلاید 6: سود ناويژه(2450000000)(هزينه هاي دوره)2450000000سود ويژه قبل از كسر ماليات (1470000000)(ماليات بردرآمد)سود ويژه 980000000
اسلاید 7: بدهي است كه در هر سال رقم سود ويژه تابع درآمد وهزينه انجام شده در همان سال مي باشد در ضمن اگر بطورمثال طبق توصيه هيات مديره و تائيد مجمع عمومي شركت مبلغ 000/000/80 به عنوان اندوخته قانوني و 000/000/100 ريال بعنوان اندوخته احتياطي و 000/000/500 ريال سود سهام به صاحبان سهام تعلق گيرد با تنظيم صورتحساب سود،ميزان سود ) مبلغX3 انباشته تقسيم نشده درپايان دوره مالي ( سال 000/000/300 ريال خواهد بود به فرض اينكه از سالهاي قبل سود انباشته اي باقي نمانده باشد.
اسلاید 8: Xسال3X صورتحساب تقسيم سود ويژه شركتسود ويژه دوره مالي 980000000(تقسيمات و تخصيصات سود)اندوخته قانوني 80000000اندوخته احتياطي 100000000سودسهام 500000000جمع كسورات (680000000) 300000000
اسلاید 9: سود تقسيم نشده يا انباشته ياسنواتيملاحظه مي شود سود تقسيم نشده باقيمانده منافع تحصيل شده شركت كه بين صاحبان سهام و ساير امور شركت تقسيم يا توزيع نشده مي باشد .مبلغ سود تقسيم نشده رقم متصل شونده به ترازنامه مي باشد وباعث متصل شدن سود وزيان دوره مالي به ترازنامه آخرسال درهمان دوره مي باشد .با توجه به توضيحات اعبارتست از: اعبارتست از: x3فوق ترازنامه اول سال Xدرابتداي سال 3 Xترازنامه شركت جمع بدهي و حقوق صاحبانجمع دارائي ها 800000000سهام وسرمايه،800000000 حساب x3 صندوق (وجه نقد) شركت طي سال نيز به شرح ذيل مي باشد:
اسلاید 10: X3 حساب وجه نقد در سالپرداختي بابت بهاي تمام شدهمانده اول سال 80000000010000000000سوارايها:500دستگاه دريافتي بابت فروش14700000000پرداختي بابت هزينه ها 2450000000جمع 15500000000جمع 12450000000مانده به نقل زير 305000000015500000000 155000000003050000000
اسلاید 11: با توجه به مانده حساب دارائي ها كه به صورت نقد فرض شده به شرح زيرX است ترازنامه شركت در پايان سال3 خواهد بود.ملاحظه مي شود تفاوت در ترازنامه اول سال كلا سود مكتسب خالص دوره مالي X ودرپايان سال 3 X3 مي باشد.Xدر پايان سال 3 Xترازنامه شركتبدهي جاري :دارائي:ماليات بر درآمد 14700000000 وجه نقد 50000000/3سود سهام پرداختي 500000000 موجودي كالا 200000000جمع بدهي جاري 1970000000 جمع دارائي 3250000000حقوق صاحبان سهام:سرمايه 800000000اندوخته قانوني 80000000اندوخته احتياطي 100000000سودتقسيم نشده 3000000003250000000
اسلاید 12: سود تقسيم نشده در ماهيت دارائي ها وجود داردو بطور كلي تمام بخش بدهي ها وسرمايه و سود تقسيم نشده و اندئخته ها از نظر ماهوي در دارائيها وجود دارند.اين دارائيهاي يك بخش يا موسسه مي باشد كه بخشي از آن از محل بدهيهاي شخص يا موسسه و بخشي ديگر از محل سرمايه يا حقوق صاحب يا صاحبان موسسه بوجود آمده است .در واقع توزيع سود بين سهامداران يا صاحب موسسه باعث خارج شدن از منابع وجوه نقد يا كاهش دارايي در شركت يا موسسه خواهد شدباقي ماندن سود در شركت وعدم توزيع آن يا عدم پرداخت آنباعث برقراري دارائي هاي شركت تعادل سود تقسيم نشده خواهد شد حتي اگر بخشي از سود تقسيم نشده به اندوخته ها اختصاص يابد.برابر قانون تجارت مصوب 1345،طبق ماده239سود قابل تقسيم كه ب بيان ديگر سود تقسيم نشده است عبارتست از سود خالص سال مالي شركت منهاي زيانهاي سالهاي مالي قبل واندوخته هاي قانوني وساير اندوخته هاي اختياري بعلاوه سود قابل تقسيم سالهاي قبل .بنابر ماده 239،مانده سود تقسيم نشده هر سال در دوره بعد بعنوان سود قابل تقسيم بايستي با سود قابل تقسيم سال مالي جمع شده ودر تسهيم سود سال مالي،مورد تقسيم واقع شود.
اسلاید 13: مثالي مربوط به مباحث ذكر شده بالا:اگر يك شركت را از سال اول تاسيس در نظربگيريم،اين شركت در ابتداي امر فاقد سود مكتسب مي باشد .فرض مي شود كه در سال اول مبلغ000/1ريال سود خالص پس از كسر ماليات بر درآمد دوره داشته باشد اين رقم در واقع سود ويژه شركت پس از كسر ماليات است چون از000/1ريال بايستي اندوخته ها وسود سهام كنار گذاشته شود لذا در اين حالت برخي به آن سود قابل تقسيم ميگوينددر صورتي كه در ماده 239 قانون تجارت سود قابل تقسيم بعد از كسر اندوخته قانوني وساير اندوخته هاي اختياري مي باشد .از طرف ديگر مبلغ 000/1 ريال سود ويژه پس از كسر ماليات ،چون تقسيم نشده تا زمان تقسيم مي تواند نام سود تقسيم نشده را داشته باشد بنابراين چون مبلغ 000/1ريال مي تواند مورد تقسيم واقع شود از ديد برخي از حسابدارن سود قابل تقسيم است ،از ديد برخي سود تقسيم نشده است از نظر قانون تجارت ظاهرا هيچ يك از 2اصطلاح را شامل نمي شود اما چون قانون تجارت نظر به سود قابل تقسيم بين سهام دارن دارد لذا از نقطه نظر مبلغي كه بين سهام داران قابل تقسيم است سود قابل تقسيم را مطرح مي سازد .
اسلاید 14: در اين ميان بعضي از حسابداران خبره اصطلاح سود انباشته را بكار مي برند زيرا از نظر آنان مبلغ مزبور بتدريج در طول يك سال مالي از مكانيزم پرداخت هزينه ها و دريافت يا تحصيل درآمدها باقي مي ماند ودرپا يان سال مالي سود ويژه بعد از كسر ماليات را تشكيل مي دهد اما بطور كلي مي توان گفت كه فرآيند كاركرد هر موسسه درشرايط عادي كسب در آمد ودر نتيجه سود ويژه مي باشد سود ويژه در حسابي به نام سود وزيان يا خلاصه سود وزيان از بدهكار شدن هزينه ها وبستانكار شدن درآمدها به صورت مانده بستانكار باقي مي ماند و بهتر است مانده حساب سود وزيان را در صورت وجود سود ويژه به حساب ديگري به نام تقسيم سود انباشته منتقل سازند .بديهي است كه در صورت وجود مانده بدهكار در حساب سود وزيان (كه زيان ويژه مي باشد) شايسته است آن را نيز به حساب تقسيم سود انباشته منتقل نموده و حساب خلاصه سود وزيان يا سود وزيان راكه در واقع يك حساب ادواري مي باشد و نتيجه يك سال يا يك دوره كاركرد موسسه را تحت عنوان سود ويژه يا زيان ويژه نشان مي دهد صفر نموده و آن را مسدود مي سازند .براي اين عمل ثبت زير با فرض داشتن سود ويژه نشان داده مي شود :حساب سود و زيان يا خلاصه سود وزيان بر:Xپايان دورهحساب تقسيم سود انباشته برانتقال سود ويژه به حساب تقسيم وبستن سودوزيان
اسلاید 15: در صورتي كه موسسه در پايان يك دوره مالي زيان ويژه داشته باشد با فرض اينكه حساب تقسيم سود انباشته مانده اي بيش از زيان مذكور داشته باشد بايستي مانده حساب سود وزيان را به حساب تقسيم سود انباشته منتقل نموده و از مانده قبلي حساب تقسيم سود انباشته را كسر نماينديعني:)حساب تقسيم سود انباشته بهXدر پايان دورهحساب سودوزيان يا خلاصه سود وزيان برانتقال زيان ويژه جهت كسر از سود سالهاي گذشتهاگر موسسه اي در سالهاي اوليه فقط زيان ويژه داشته باشد باز هم بايستي آنرا در حساب تقسيم سود انباشته بدهكار سازند تا در سنوات بعد از سود سالهاي بعد كسر گردد .بدين ترتيب در حساب تقسيم سود انباشته ،به صورت يك حساب دائمي ،نتيجه سالها كار كردموسسه را بطور متوالي منعكس نموده و سپس تقسيمات وتخصيصات هر دوره را ازآن خارج مي سازند.با فرض وجود سود ويژه در سنوات گذشته مانده حساب تقسيم سود انباشته به دليل مازاد بودن درآمدها نسبت به هزينه ها مانده اي بستانكار بوده و افزايش دهنده حقوق صاحبان سهام مي باشد سپس به 2بخش عمده تبديل مي شود .يكي اقلام تقسيم شده يا اختصاص يافته براي امور هر دوره مالي وديگري باقيمانده سود تقسيم نشده كه بعنوان يكي از اقلام افزايش دهنده حقوق صاحبان سهام در ترازنامه به حقوق سهامداران اضافه مي شود ودر پايان دوره مالي مانند حساب بدهي ها و حقوق سهامداران با ترازنامه اختصاصي بسته شده وسال بعد با ترازنامه افتتاحي مفتوح مي شود .
اسلاید 16: بنابراين در حساب سود انباشته (سود ويژه+مانده سود ويژه سنوات قبل) 2قسمت عمده ديده مي شود يكي سود تقسيم شده يا اختصاص يافته وديگري سود تقسيم نشده يا اختصاص نيافته.سود تقسيم نشده يا اختصاص نيافته:در اين بحث لازم است در ابتدا در مورد ماليات بر درآمد كه برخي حسابداران آن را نوعي تخصيص دانسته ودر حساب تقسيم سود انباشته منظور مي كنند وبرخي ديگر نيز آن را نوعي هزينه دانسته و در پايان حساب سود وزيان ويا خلاصه سود وزيان منعكس مي سازند مطالبي مطرح شود ماليات بر در آمده دوره:پس از كسر هزينه ها از در آمدها در حساب سود وزيان (با فرض مازاد بودن درآمدها ) سود ويژه حاصل مي شود كه در اين لحظه به آن سود ويژه قبل از كسر ماليات مي گويند .موسسات موظفند برطبق ماده 131قانون مالياتهاي تقسيم مصوب سوم اسفند ماه 1366كه از ابتداي سال 1368 هجري شمسي اجراي آن الزامي مي باشد ماليات بر درآمد سود ويژه مربوطه را محاسبه نموده ورقم حاصل را از سود ويژه كسر نمايند براي اين كار لازم است حساب سود وزيان يا خلاصه سود وزيان را بدهكار و حساب جديدي به نام ذخيره ماليات بر درآمد يا ماليات پرداختني را بستانكار نمايند يعني:
اسلاید 17: حساب سود وزيان برحساب ذخيره ماليات برآمدبر سپس حساب سود وزيان مانده گيري مي شود و مانده جديد به نام سود ويژه پس از كسر ماليات ناميده مي شو .برابرقانون مالياتها ي مستقيم شركتها واشخاص حقوقي موظفند،سود وزيان وعملكرد دوره مالي خود را در فرصي كه به آن اظهار نامه مالياتي ميگويند بنويسندو ميزان ماليات بر درآمد محاسبه شده را مشخص نمايند سپس بايستي چك ماليات محاسبه شده را همراه با اظهار نامه مالياتي به حوزه مالياتي مربوطه تسليم و رسيد دريافت نمايند .معمولا صدور چك ماليات را به عنوان يك پيش پرداخت تلقي مي نمايند و حساب پيش پرداخت ماليات را بدهكار وحساب وجوه نقد را بستانكار مي سازند:يعني:پيش پرداخت ماليات بروجه نقد برپس از رسيدگي به اظهار نامه مالياتي توسط وزارت امور اقتصادي و دارايي اگر ماليات ابرازي صحيح بود برگ مغاصا حساب مالياتي دوره مربوطه صادر مي گردد ولي اگر زيادتر از ماليات ابرازي بايستي ماليات پرداخته مي شد دراين صورت تفاوت آن دريافت مي گردد ودر دفاتر موسسه ماليات قطعي به شرح زير مي باشد:
اسلاید 18: ماليات پرداختي بهپيش پرداخت ماليات برسود تقسيم نشده بروجه نقد بربابت پرداخت كسري ماليات ابراز شدهاگرپس از رسيدگي مشخص شد كه ماليات ابرازي موسسه بيش از مبلغ واقعي مي باشد در اين حالت اضافه پرداخت موسسه براي سال بعد در وزارت امور اقتصادي و دارايي باقي مي ماند ولي در دفاتر شركت مابه التفاوت اضافه پرداختي بايستي به حساب سود سنواتي يا تقسيم نشده بستانكار شود يعني:ماليات پرداختني( ذخيره ماليات بردرآمد) بهپيش پرداخت ماليات برسود تقسيم نشده برپيش پرداخت ماليات به مبلغ ماليات قطعي بستانكار وحذف مي شود وباقي مانده بدهكار آن در حساب مربوط براي سال بعد به عنوان پيش پرداخت باقي مي ماند و سال بعد به همراه ماليات ابرازي پيش پرداخت مي شو د.
اسلاید 19: سود سهام سهامداران :سود سهام سهامداران عبارتست از توزيع بخشي از دارايي شركت بين مالكين آنكه از نتيجه كسب درآمد دوره جاري يا دوره هاي قبل حاصل شده است .هر مبلغي كه از اين رقم در موسسه باقي بماند وبين سهامداران توزيع نگردد در واقع موفي ايجاد محدوديت در سود سهام سهامداران مي باشد .سود سهام توزيع شونده بين سهامداران يا بصورت نقدي توزيع ميگردد يا بصورت سهام سرمايه (سود سهمي) ممكن است پرداخت سود سهام به علت عدم وجود وجه نقد به صورت جنسي از توليدات موسسه صورت پذيرد يا اينكه موقتا به صورت بدهي جاري در موسسه بماند در اين صورت بايد ظرف سال بعد به صورت اسناد پرداختني تبديل شود الف) پرداخت سود سهام به صورت نقد:ابتدا ميزان سود سهام را بر اساس مصوبه مجمع عمومي ويا به توصيه مديران تعيين نموده ودر حساب سود انباشته آن بدهكار و به حساب سود سهام پيشنهادي يا سود سهام عادي يا سود سهام پرداختني بستانكار مي كنند .
اسلاید 20: يعني اگر ميزان سود سهام مصوبه مجمع عمومي باشد سود سهام پرداختني واگر براساس توصيه مديران باشد سود سهام پيشنهادي يا عادي تلقي مي شود پس در موقع پرداخت سود هر سهامدار به وي حساب سود سهام پرداختني يا پيشنهادي يا عادي بدهكار شده وحسابجاري بانكي موسسه بستانكار مي شود .بايد توجه داشت كه در موقع صدور چك سود سهام بايستي دو فقره چك و يا مجموعا بابت همه سود سهامداران يك چك كلي مجددا براي ماليات سود سهام سهامداران صادر گرديده و به وزارت اموراقتصادي و دارايي پرداخت شود.مثال عددي:مبلغ 000/000/14ريالXشركت بسطام در پايان سال 1 سود ويژه قبل از كسر ماليات دارد .به طور فرض ماليات بر درآمدشركت مبلغ000/100/2ريال مي باشد .سود سهام مبلغ 000/000/5 ريال بصورت نقد بين سهامداران توزيع مي شود مطلوبست نمايش عمليات تا پايان پرداخت سود سهام ماليات بر درآمد10٪ منظور شود: 000/000/14 سود وزيان (خلاصه سود وزيان) :X1/12/29 تقسيم سود انباشته 000/000/14انتقال سود ويژه به تقسيم سود انباشته
اسلاید 21: تقسيم سود انباشته(سودوزيان)000/100/2:X1/12/29ذخيره ماليات بر درآمد000/100/2 كنار گذاشتن ماليات بردرآمد از سود ويژه تقسيم سود انباشته000/000/5:X1/12/29سود سهام پرداختني 000/000/5كنارگذاشتن سود سهام قابل پرداخت به سهامدارانسود سهام پرداختني 000/000/5X2درطي سالجاري بانكي000/000/5 پرداخت سود سهام به سهامداران و ماليات هاي پرداختني به وزارت امور اقتصادي ودارايي ب) پرداخت سود سهامداران به صورت غير نقدي:در بسياري از مواقع موسسه با وجود داشتن سود ويژه ودر نتيجه سود سهام پرداختني ممكن است وجه نقد كافي بريا پرداخت سود سهام در اختيار نداشته باشند كه سود سهام سهامداران را بصورت نقد بپردازند و لذا با موافقت سهامداران ممكن است كه از توليدات موسسه يا موجودي كالا به جاي پول نقد استفاده شده
اسلاید 22: و كالا به سهامداران داده شود .در اين حالت اگر كالا به قيمت تمام شده براي موسسه به سهامداران توزيع گردد بايستي حساب سود سهام پرداختني بدهكار و حساب كالا به قيمت تمام شده بستانكار شود .بابت پرداخت ماليات سود سهام هر سهامدار موقع تحويل كالا مبلغي به ميزان ماليات سهامدار از هر سهامدار در يافت مي شود كه حساب جاري بانكي شركت بدهكار و ماليات پرداختني سود سهام بدهكار و جاري بانكي شركت بستانكار شده و ماليات در وجه وزارت امور اقتصاد ودارايي پرداخت مي شود .تبصره: بايد توجه داشت كه پرداخت سود سهام مبلغي به صورت نقد و مبلغي به صورت كالا در ايران بسيار متداول است و در اين حالت ماليات سهامدار از مبلغ نقدي پرداخت مي شود . مثال عددي:شركت بجنورد سهامي عام تمام سهام سرمايه را به كار كنان به هر سهامدار مبلغ x1 شركت واگذار نموده است. در پايان سال 000/50 ريال سود سهام تعلق گرفته است كه با تائيد كاركنان قرار شد به هر سهامدار مبلغ000/20ريال نقد و000/30 ريال كالا پرداخت شود .ماليات هر يك از كاركنان يا سهامداران10٪ سود سهام فرض شود.مطلوبست ثبت پرداخت سود سهام به كاركنان به صورت نقدي دردفتر روزنامه شركت بجنورد( x2وغير نقدي در طي سال تعداد سهامداران 500نفر با سهام مساوي فرض مي شود):
اسلاید 23: :سود سهام پرداختني000/50X2در طي سال موجودي كالا 000/30جاري بانكي 19500ماليات پرداختني سود سهام 500پرداخت سود سهام به هرسهامدار : ماليات پرداختني سود سهام000/250X2در پايان توزيع در سال جاري بانكي000/250 پرداخت ماليات سود سهام پانصد سهامدار،مربوط X1به سال ممكن است پرداخت سود سهام به صورت كالا يا نقدبراي شركت مقدور نباشد وسهامداران از هيات مديره بخواهند كه سود سهام آنان به صورت اوراق قرضه يا اسناد پرداختني ويا سهام سرمايه جديد پرداخت شود.
اسلاید 24: ج) سود سهمي:بعضي از شركتها به علت گسترش فعاليت شركت نياز به افزايش سرمايه دارند و بهترين راه افزايش سرمايه تحويل سهام سرمايه حاصل از محل افزايش سرمايه به سهامداران به جاي وجه نقد است .اين عمل باعث كاهش دارائيهاي شركت نشده ودر عين حال حقوق صاحبان سهام نيز كاهش نمي يابد .بديهي است كه در اين حالت ميزان ماليات سود سهام پرداختني از طرف شركت به وزارت امور اقتصادي ودارايي پرداخت شده ومابقي سود سهام پرداختني به عنوان سود سهمي محسوب شده وورقه سهام جديدبراي سهامدارصادر وتحويل مي شود.سود سهمي باعث كاهش قيمت سهام شركت در بازار مي شود زيراافزايش تعداد سهام سرمايه به وجود مي آيد ودر نتيجه ارزش ويژه سهام از حد قبلي تنزل مي نمايد.
اسلاید 25: مثال عددي:سرمايه شركت قوچان شامل 100سهم 000/10ريالي است.مبلغ000،000/22ريال قبلX1سود ويژه شركت در سال از كسر ماليات بود كه شركت تصميم گرفت در ازاي هر سهم يك سهم سود سهمي بعنوان افزايش سرمايه به سهامداران تحويل نمايد.دارايي غيرجاري شركت درسال شامل زمين و ساختمان واثاثه كارخانه بود كه ارزش دفتريX1آن000،000/10ريال ودارائيهاي جاري شركت نيز معادل 000،000/22ريال شامل موجودي كالا و قسمتي به صورت وجه نقد بود .بعداز تحويل سود سهمي تعداد سهام سرمايه به000/2سهم 000/10ريالافزايش مي يابد فزض كنيد شركت 000/200/2ريال ماليات بر درآمد و000،000/1ريال ماليات سود سهام كه به صورت سود سهمي توزيع شده داشته باشد ترازنامه شركت قبل از توزيع سود سهمي به صوت زيراست:
اسلاید 26: ترازنامه شركت سهامي عام قوچان: X1/12/29بدهي جاري : دارايي جاري:ماليات بر درآمد 000/ 200/2 نقد وموجودي كالا 000/000/22سود سهام پرداختني 000/000/11دارايي غير جاري:جمع 000/200/13 زمين و ساختمان واثاثه000/000/10ترازنامه شركت سهامي عام قوچان:29/12/ x1جمع دارايي حقوق سهامدارن:000/000/32سهام سرمايه000/000/10سود تقسيم نشده000/800/8جمع000/800/18جمع بدهي و حقوق سهامداران000/000/32
اسلاید 27: دراين زمان ارزش دفتري سهام عبارتست ازدارايي منهاي بدهي تقسيم برتعداد سهام 18800=000/800/18=000/200/13-000/000/32=ارزش دفتري هرسهم قبل از سود سهمي 000/1 000/1در صورتي كه اگر بعد از توزيع سود سهمي به ترازنامه شركت توجه شود ميزان بدهي جاري 000/200/3 ريال شده و تعداد سهام به 000/2سهم ميرسد و ارزش دفتري عبارتست از :14400=000/800/28=000/200/3-000/000/32=ارزش دفتري هرسهم بعد سود سهمي 000 / 2 000/ 2به طوري كه ملاحظه مي شود سود سهمي باعث كاهش ارزش دفتري سهام مي شود كه ارزش دفتري سهام شركت تععيين كننده ارزش سهام شركت در بازار مي شود .براي سهولت درك مطلب به ترازنامه ذيل توجه نمائيد.
اسلاید 28: بخش دوم از مهر نوش سنجراني
اسلاید 29: ترازنامه بدهي جاري دارايي جاري: ماليات بر درآمد000/200/2 موجودي كالا ووجه نقد000/000/22 ماليات سود سهام پرداختني000/000/1 دارايي غير جاري: جمع 000/200/3 حقوق صاحبان سهام: زمين وساختمان واثاثه000/000/10 سهام سرمايه(000/2)000/000/20 سو د تقسيم نشده 000 /800/8 جمع000/000/32جمع000/800/28 000/000/32
اسلاید 30: لازم به ذكر است كه كاهش قيمت سهام شركت در بازار به علت توزيع سود سهمي بيش از 20٪سهام سرمايه مي باشد و معمولا چنانچه سود سهمي كمتر از 20٪بين سهامداران توزيع شود كاهش ارزش سهام شركت در بازار ناچيز خواهد بود به همين جهت كميته رويه هاي حسابداري 2رهنمود در مورد انتقال سود سهمي صادر نموده است:اول:در مواردي كه توزيع سود سهمي قيمت سهام شركت را در بازار كاهش ندهد يا كاهش آن اندك باشد شركت بايستي معادل ارزش بازار سهام جديد صادر شده بابت سود سهمي را از حساب تقسيم سود انباشته به حساب سرمايه انتقال دهد
اسلاید 31: دوم:در مواردي كه توزيع سود سهمي قيمت سهام شركت را در بازار بطور آشكار و قابل ملاحظه اي كاهش دهد،شركت بايستي معادل ارزش اسمي سهام صادره جديد بابت سود سهمي رااز حساب تقسيم سود انباشته رابه حساب سرمايه منتقل نمايد.بنابراين ثبت دفاتر حسابداري براي سود سهمي فقط در2حالت مطرح خواهد شد :- حالت اول: ارزش بازار سهام :در اين حالت سود سهمي تاثير غير قابل ملاحظه برقيمت سهام دارد ولذا قيمت سهام در بازار تقريبا به همان بهاي قبل از توزيع سود سهمي باقي مي ماند .معمولا در مواقعي كه تعداد سهام منتشر شده جديد بابت سود سهمي كمتر از 25٪سهام سرمايه شركت باشد اين حالت اتفاق مي افتد.در اين حالت طبق رهنمودكميته رويه هاي حسابداري معادل ارزش بازار سهام از حساب تقسيم سود كسر مي شود و تفاوت ارزش اسمي و ارزش بازار سهام به عنوان حرف سهام ثبت مي شود.
اسلاید 32: مثال عددي:مبلغ 000/000/40ريالx2شركت سهامي عام نيشابور درسال سود ويژه پس از كسر ماليات دارد .مانده سود ويژه تقسيم نشده مبلغ 000/000/10ريال بود .سهام X2شركت تاقبل از سال سرمايه شركت شامل 000/10سهم 000/10ريالي بود .مجمع عمومي تصميم گرفت ضمن پرداخت 10٪سود سهام در مقابل هر5سهم يك سهم نيز به عنوان سود سهمي يا سهام جايزه بين سهاداران توزيع نمايد در آن زمان ارزش سهام شركت در بازار از قرار هرسهم 000/12ريال بود .مطلوبست ثبت تخصيص سود براي سهامداران دردفاتر شركت نيشابور:ده هزار سهم سرمايه وجود داشته كه در مقابل هرX229/12/5 سهم يك سهم سود سهمي توزيع مي شود در نتيجه 000/2=000/1تعداد سهام منتشره در سود سهمي مي باشد.
اسلاید 33: 5 بهاي سهام قابل انتشارسودسهمي دربازار 000/000/24=1200*000/2ارزش اسمي سهام قابل انتشار بابت سود سهم000/000/20=000/10*000/2صرف سهام ناشي ازسودسهمي 000/000/4=000/000/20-000/000/24ثبت روزنامه:تقسيم سود انباشته 000/000/34 :X2/12/29سود سهام پرداختني000/000/10سود سرمايه 000/000/20صرف سهام 000/000/4بابت تخصيص سود سهام وسود سهمي براي سهامداران
اسلاید 34: حسابهاي شركت پس از ثبت سود اختصاص يافته: سهـام سـرمـايـه تقسيـم سـودانبـاشتـه مانده000/000/10000/000/34 00/000/10مانده سود000/000/20 بابت سودسهام X2 سود سهامي مانده000/000/120و سود سهمي 000/000/40
اسلاید 35: صـرف سهـام سود سهام پرداختني 000/000/4 000/000/10 ازتقسيم سود ازتقسيم سود حالت دوم:معمولا در مواقعي كه بيش از 25٪سهام سرمايه به عنوان سود سهمي بين سهامداران توزيع گردد كاهش قابل ملاحظه در بازار براي سهام شركت بوجود مي آيد وحتي گاه ارزش سهام شركت در بازار به اندازه ارزش اسمي تقليل مي يابدبه همين سبب كميته رويه هاي حسابداري ثبت سهام سود سهمي را به بهاي ارزش اسمي توصيه نموده است.
اسلاید 36: مثال عددي:سرمايه شركت سهامي عام شيروان شامل 000/5سهم 000/5 مانده حساب تقسيم سود انباشته شركتX3ريالي است.درسال 000/000/20ريال مي باشد مجمع شركت تصميم گرفت در قبال هر2سهم1سهم به عنوان سود سهمي ياسود جايزه بين سهامداران توزيع نمايد .قبل از اين تصميم قيمت سهام شركت در بازار هر سهمي 000/8ريال بودبعداز تصميم فوق قيمت سهام شركت به هر سهم 5300ريال كاهش يافت.مطلوبست ثبت سود سهمي در دفاتر شركت شيروان.طبق رهنمودكميته رويه هاي حسابداري چون بهاي سهام به ميزان قابل ملاحظه و تا حد ودارزش سهام تقليل يافته ، صرف سهام محاسبه وسهام قابل انتشار از محل سود سهمي به قيمت اسمي سهام دردفاتر ثبت مي شود وچون در مقابل هر2سهم 1سهم جديد داده مي شود پس تعداد2500 =000/5 سهم قابل انتشار است كه :2بهاي اسمي سهام ازمحل سودسهمي000/500/12=000/5×2500
اسلاید 37: ثبت روزنامهتقسيم سود انباشته 000/2500/1 :X3/12/29سهام سرمايه 000/500/12بابت سود سهمينمايش حسابهاي شركت: سهام سرمايه تقسيم سود انباشته مانده 000/000/25 000/500/12 000/000/20 ازتقسيم سود 000/500/12 بابت سودسهمي مانده سهمي به سرما يه مانده جديد 000/500/37
اسلاید 38: بعضي حسابداران تريجح مي دهند كه به جاي انتقال مستقيم از حساب تقسيم سود انباشته به حساب سرمايه از حساب واسطه ديگري بنام حساب سهام سود سهمي قابل انتشار استفاده كنند وپس از انتشار واقعي سهام ناشي از سود سهمي وتحويل سهام به سهامداران از حساب سهام سود سهمي قابل انتشار حساب سهام سرمايه را افزايش دهند يعني در مثال شركت شيروان ابتدا ثبت زير انجام مي شود: تقسيم سود انباشته 000/500/12 :X3/12/29اختصاص سود سهمي هر دو سهم يك سهمپس در هر تاريخي كه اوراق سهام ناشي از سود سهمي منتشر شد وبه سهامداران تحويل گرديدثبت زير انجام خواهد شد: در تاريخ تحويل برگ سهام:حساب سهام سود سهمي قابل انتشار 000/500/12 سهام سرمايه 000/500/12
اسلاید 39: د) صاحبان سود سهام:طبق ماده 90و99 قانون لايحه قانوني اصلاح قسنتي از قانون تجارت مصوب اسفند 1347 كساني كه حق حضور در مجمع عمومي شركت براي تصويب سود سهام رادارند محق به دريافت سود سهام هستند ولذا در تاريخ تشكيل مجمع عمومي جهت تصويب سود وزيان شركت هر شخصي كه صاحب سهام شركت باشد صاحب سود سهام شركت نيز اعم از سود نقدي و سهام جايزه يا سود سهمي مي باشد.بديهي است كه اگر سهامداري سهام خود را حتي 1روز قبل از تشكيل مجمع عمومي جهت تصويب سود بفروش برساند در تاريخ فروش،سهام فروخته شده را با در نظر گرفتن سود سهام به خريدار مي فروشد در واقع سود سهام وبهاي سهام را همزمان از خريدار دريافت مي دارد ولذا به همين دليل است كه صاحب سود سهام به هر علت كه باشد همان مالك سهم شركت در تاريخ مجمع عمومي شركت براي تصويب سود سهام خواهد بود . ه: ثبت هاي مرتبط با تاريخ:در رابطه با سود سهام سه تاريخ مشخص وجود دارد:1- تاريخ پيشنهادسود سهام2- تاريخ تصويب واعلام پرداخت سود سهام3- تاريخ پرداخت سود سهام
اسلاید 40: برخي از حسابداران متناسب با تاريخهاي فوق سود سهام را در حسابهاي مختلف ثبت مي كنند به اين ترتيب كه در تاريخ پيشنهاد سود توسط هيات مديره حساب سود سهام پيشنهادي را به مبلغ سود پيشنهاد شده توسط هيات مديره بستانكار وحساب تقسيم سود انباشته را بدهكار مي سازند.پس از تصويب سود درمجمع عمومي وتعيين تاريخ پرداخت آنحساب سود سهام پيشنهادي بدهكار شده وحساب جديد ديگري به نام سود سهام پرداختني را بستانكار مي نمايند پس به هنگام پرداخت سود سهام حساب سود سهام پرداختني بدهكار و حساب جاري بانكي بستانكار مي شود.و) پاره سهم:پاره سهم به حالتي مي گوتند كه در هنگام توزيع سود سهمي يا سهم جايزه به سهامداران معادل 1سهم كامل تعلق نگيرد و1يا 1 سهم به وي برسد.2 3مثلا سهامداران داراي 10سهم از سهام سرمايه يك شركت است. اگر به هنگام توزيع سود سهمي در قبال هر 4سهم يك سهم سود سهمي به وي تعلق گيرد بنابراين در ازاي 10سهم وي5/2سهم به وي سود سهمي تعلق مي گيـرد درنتيجـه
اسلاید 41: دو سهم جديد كامل به وي داده خواهد شد وچون صدور 5/0سهم ديگر مقدور نيست لذا به سهامدار بزوريك برگ گواهي يا امتياز نصف سهم داده مي شود كه گواهي مزبور بين سهامداران مشابه مورد خريد وفروش قرار مي گيرد وسهامدار مزبور مي تواند امتياز پاره سهم خود را به ديگري بفروشد ويا اينكه پاره سهم،سهامدارديگري را خريداري نموده وباامتياز خود 1جا1سهم كامل دريافت دارد.محاسبه سود هر سهم:سرمايه هر شركت سهامي ممكن است يا فقط از سهام عادي سرمايه تشكيل شده باشد ويا اينكه علاوه بر سهام عادي سهام ممتاز و اوراق قرضه و اوراق بهادار قابل تبديل به سهام عادي نيز منتشر و بفروش رسانيده باشد درنتيجه سرمايه شامل سهام عادي،سهام متاز و اوراق قابل تبديل به سهام عادي مي باشد .الف)محاسبه سود هر سهم درحالت عادي بودن سهام سرمايه:نظر به اينكه طبق ماده 239قانون لايحه قانوني اصلاح قانون تجارت مصوب اسفند1347سود قابل تقسيم شامل سود خالص سال مالي به اضافه سود تقسيم نشده سالهاي گذشته منهاي زيانهاي سالهاي مالي قبل واندوخته قانوني وساير اندوخته ها مي باشد لذا در واقع سود قابل پرداخت هر سهم عبارتست از:
اسلاید 42: سود تخصيص نيافته تقسيم بر تعداد سهام شركت يعني: سود قابل پرداخت هر سهم:[ (زيان سال قبل+اندوخته قانوني)-سودتقسيم نشده قبلي +سودويژه دوره]سودتخصيص نيافتهتعداد سهام سرمايه سود قابل پرداخت هر سهم كه به شرح فوق محاسبه شد در واقع سود سهم پرداختني به سهامدارمي باشد اما سود سهام براي هر سهم به صورت خام در حالت سرمايه به صورت زير است : سودخالص دورهسود به بسبت هرسهم ياسودهرسهم به صورت خام=تعدادسهام عادي تعهد وفروخته شده اگر تعدادي از سهام سرمايه شركت به صورت سهام ممتاز داراي حق راي باشد در اين صورت بايستي سود سهام ممتاز اين قبيل سهامداران محاسبه و از سود خالص دوره كسر گرديده وپس مابقي سودويژه بر تعداد سهام عادي متعهد و فروخته شده تقسيم مي گردد. سود هر سهم به صورت خام براي بررسي كاركرد شركت و مديريت شركت يك اهرم كاملا حساس و ارزشمند مي باشد.
اسلاید 43: مثال عددي:سهام سرمايه شركت كاشمر شامل 000/4 سهم عادي000/5 ريالي و 000/1 سهم ممتاز000/5 ريالي داراي حق راي مي باشد مبلغ 000/000/1 ريال سود خالص پس X5 شركت درسال از كسرماليات دارد سهام ممتازداراي سودي برابرسهام عادي ميباشدوامتيازآن مربوط به تساوي آراست يني در مواقعي كه به هنگام رأي گيري در امري تعداد رأي معادل 50٪ حد نصاب باشد در صورتي كه اكثريت آرا از سهام ممتاز باشد آن مورد تصويب شده مجمع عمومي تلقي مي گردد در صورتي كه شركت مبلغ 000/000/2 ريال سود تقسيم نشده ي قبلي داشته باشد با فرض اينكه 5٪سود ويژه بابت اندوخته قانوني و20٪ سود ويژه بعنوان اندوخته احتياطي در نظر گرفته شده باشد مطلوبست سود خام هرسهم وتعيين سود پرداختني هر سهم با اين فرض كه سود سهام 20٪ در نظر گرفته شده است ضمنا سودي كه به هر سهم مي توان پرداخت را نيز تعيين نماييد .چون سهام ممتاز مانند سهام عادي در سود شركت سهيم هستند پس سود خام هر سهم عبارتست از :000/000/10سود خام هر سهم 000/2= 000/5
اسلاید 44: كل سهام سرمايه شركت 000/000/25=000/5*000/1+000/5*000/4سود سهام پرداختني 000/000/5=20٪*000/000/25 000/000/5 سود سهام پرداختني هرسهم 000/1= 000/5 اوندخته قانوني 000/500=5٪*000/000/10 اندوخته احتياطي 000/200=2٪*000/000/10محاسبه سود تخصيص نيافته مانده سود تقسيم نشده سنوات قبل 000/000/20سود ويژه بعداز كسر ماليات 000/000/10جمع سود قابل تقسيم وتخصيص 000/000/12
اسلاید 45: كسر مي شود تخصيصات سود:اندوخته قانوني 000/500اندوخته احتياطي 000/000/2جمع تخصيصات (000/2500)مانده سود تخصيص نيافته 000/9500 000/500/9حداكثر مبلغ سودي كه به هرسهم مي توان پرداخت كرد:900=000/5
اسلاید 46: محاسبه ميانگين تعدادسهام عادي:در صورتي كه تعداد سهام عادي شركت در طول سال ثابت باشد سود خالص دوره مالي را برتعدادسهام عادي تقسيم مي كنندوسود خام هر سهم يا سود به نسبت هر سهم بدست مي آيد ليكن اگر در طول سال در اثر افزايش سرمايه يا دراثر تجزيه سهام يا كاهش سرمايه تعدادسهام دريكسال كامل شخص نباشد بايستي ميانگين تعدادسهام عادي محاسبه شده وسود خالص برتعدادميانگين سهام عادي تقسيم گردد تاسود خالص هرسهم بدست آيد.دراجراي اين امر بايستي تعدادسهام عادي به نسبت سال تعيين مدت شده وبا يكديگر جمع شوند تاميانگين تعداد برسهام بدست آيد.مثال عددي:تعداد000/4X5 فرض كنيد شركت فردوس درابتداي سال سهم عادي صادر و فروخته باشد در طي سال نيز000/1سهم باقيمانده از سهام شركتX5در تاريخ1/4/ را به سهامداران جديد فروخته پس در تاريخ بارعايت مقررات تعداد000/5 سهم ديگر بعنوان X5/10/1 افزايش سرمايه منتشر وبه فروش رساند به طوري كه به هر سهامدار معادل آنچه داشت سهام جديد فروخته شده است در مبلغX5 صورتي كه سود ويژه شركت در سال 000/351/78 ريال مي باشد.
اسلاید 47: مطلوبست محاسبه ميانگين تعدادسهام عادي وتعيين سود خام هرسهم در سال X5 : تعداد 4.000 سهم به مدت 1 سال = 4.000=1.000 4 4 1.000+4.000=5.000 سهم به مدت 3 سال = 15.000= 3850 4 4از تاريخ 1/10 تا 29/12 X5 :تعداد 1.000 سهم به مدت 1 سال=000/10=2500 4 4ميانگين تعدادسها م در طول سال 7350=2500+3850+000/1سود خام هر سهم 10660=7835100 7350
اسلاید 48: ب)در شركتهايي كه سرمايه شركت فقط از سهام عادي وممتاز داراي حق راي تشكيل نشده باشد و علاوه بر سهام عادي انواع اوراق بهادار قابل تبديل به سهام عادي مانند سهام ممتاز قابل تبديل به سهام عادي و اروراق قرضه قابل تبديل به سهام عادي منتشر و به فروش رسانيده باشد اصطلاحاً سرمايه شركت داراي ساختار مختلط يا پيچيده تلقي مي شود.در اين شركتها روش ميانگين موزون تعداد سهام عادي متناسب با سال مالي بكار مي رود ليكن چون در ساختار سرمايه آنها اوراق قابل تبديل به سهام عادي وجود دارد و علي الاصول در هر تاريخي صاحبان اين اوراق مي توانند اوراق خود را به سهام عادي تبديل كنند و لذا اين تبديل شركتها ابتدا سود اوليه هر سهم و سپس سود تقليل يافته هر سهم را تعيين وگزارش مي كنند.محدوديت در سود سهام يا سود تقسيم شده اختصاص يافته:سود انباشته و يا حساب تقسيم سود انباشته به طور كلي شامل دو قسمت است : 1- وجوهي كه بابت اندوخته ها و سرمايه گذاريها اختصاص مي يابد 2- سود تخصيص نيافته
اسلاید 49: سود تخصيص نيافته مورد تقسيم بين سهامداران قرارمي گيرد ولي سود تخصيص يافته اختصاص به اندوخته ها و وجوهي دارد كه شركت براي اجراي هدفهاي آينده از سود اختصاص داده است و لذا آن بخش از سود انباشته كه براي اندوخته ها وساير اقدامات شركت اختصاص داده شده نمي تواند بين سهامداران به عنوان تقسيم قرار گيرد. برابر ماده 239 قانون لايحه قانوني اصلاح قانون تجارت مصوب اسفند ماه 1347 سود قابل تقسيم عبارتست از:اندوخته قانوني واختياري- سود تقسيم نشده سال قبل+زيان سال قبل- سود خالص دوره ماليبنابراين در ماده 239عوامل محدودكننده سود سهام به طور كامل بيان شده است و عبارتند از:1- اندوخته قانوني 2- ساير اندوخته هاي اختياري3- زيانهاي سال قبلكه در واقع مورد فوق شامل بخشي از سود انباشته يا حساب سود تقسيم سود انباشته است كه طبق قانون ويا پيشنهاد هيات مديره ويا در نتيجه كاركرد سالهاي قبل سود ويژه دوره مالي جديد كنار گذاشته مي شود وسپس بقيه سود ويژه قابليت تقسيم بين سهامداران به صورت سود سهام پرداختي يا سود سهمي را پيدا مي كند.
اسلاید 50: بنابراين:محدوديت درسودسهام شامل مواردي است كه براي اندوخته ها وزيانهاي سالهاي قبل از سود انباشته شركت اختصاص داده مي شود. هر گونه تخصيص از سود ويژه انباشته بايستي درحسابهاي مربوط به آن تخصيص ثبت و ضمنا در صورتهاي مالي شامل صورتحساب تقسيم سود انباشته وصورت ترازنامه افشا شود ويا جزئيات آنها بايد در يادداشت هاي پيوست صورتهاي مالي ثبت و درج گردد. به طور مثال : اگر بنا به توصيه هيات مديره وتائيد مجمع عمومي قرار باشد كه علاوه بر اندوخته قانوني ،اندوخته ديگري براي احتياط و طرحهاي آتي شركت ،براي بازخريد خدمت كاركنان وبازخريد اوراق قرضه وبازخريد سهام ممتازبدون حق راي منظور نمايد بايستي در مقابل بدهكارنمودن حساب تقسيم سود انباشته هر يك از حسابهاي اندوخته فوق بستانكار گردد.مثال عددي:شركت بيرجند كه به كشت وفروش زعفران اشتغال دارد در مبلغ 000/000/500ريال سود ويژه بعدازكسر X4 سال ماليات دارد. مانده سود تقسيم نشده(سود سنواتي)شركت در پايان مبلغ 000/000/6ريال است بنا به توصيه هيات مديرهX3سال مجمع عمومي با كنار گذاشتن 10٪از سود ويژه به عنوان اندوخته احتياطي براي زيانهاي احتمالي و 10٪به عنوان اندوخته بازخريد سهام ممتاز بدون حق راي و5٪براي پاداش بازخريد كاركنان شركت علاوه بر 5٪اندوخته قانوني موافقت نموده است .
اسلاید 51: مطلوبست اولاً : ثبت مربوط به تخصيص يا كنار گذاشتن اندوخته هاي مزبور را دفتر روزنامه شركت بيرجند بنويسند. ثانياً : تعيين مبلغ سود تخصيص نيافته و سود تخصيص يافته ثالثاً : چه مبلغ سود سهام بين سهامداران مي توان تقسيم نمود. ميزان اندوخته قانوني و معادل آن اندوخته پاداش بازخريد كاركنان يعني 000/500/2 ريال ديگر000/500/2=5٪×000/000/50مبلغ اندوخته احتياطي ومعادل اندوخته بازخريد سهام ممتاز 000/000/5=10٪×000/000/50ثبت روز نامه شركت بيرجند:29/12/ X4 : تقسيم سود انباشته 000/000/15اندوخته قانوني 000/500/2اندوخته پاداش بازخريد 000/500/2اندوخته بازخريد سهام ممتاز000/000/5اندوخته احتياطي 000/000/5 بابت تخصيص اندوخته ها از سود انباشتهX4نمايش حساب تقسيم سود انباشته در پايان سال
اسلاید 52: بابت تخصيص اندوخته ها از سود انباشتهX4نمايش حساب تقسيم سود انباشته در پايان سال000/000/15 000/000/6 مانده قبلي بابت اندوخته ها يا سودتخصيص يافته 000/000/50 سودويژه بعدكسرماليات مانده سود تخصيص نيافته 000/000/41 مبلغ 000/000/41 را مي توان بين سهامداران به عنوان سهم سود سهام تقسيم نمود .
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.