سیستم تولید به موقع

صفحه 1:


صفحه 2:
سیستم تولید به موقع ۷ استاد محترم: ارائه دهندگامبر کار خانم دکتر محبوبه جعفری ابراهیم طهماسبی غلامرضا زنگنه دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی ٩۳ ‏فروردین‎ 

صفحه 3:
لا سیستم تولید به موقع ( 11706 18 56 لا[) یکی از پیشرفته ترین سیستم های بررنامه ریزری ‎Cael‏ که در صدر هر ببرنامه ریزی و کنترل قرار گررفته استا. محدودیت های اقتصادی» توسعه و پیچیدگیهای بازارهاء استفاده بهینه از منابع در دستررس» شناخت و پاسخگویی به موقع به خواسته های مشتریان در بخشهای مختلف بازار» سازمانها را بر آن داشت تا به سیستم جدیدی به نام ] |[روی آورند. سيستم توليد يه موقع 

صفحه 4:
تاربخچه: | تولید به موقع یک فلسفه مدیریت ژاپنی است که از اوایل دهه 1970 در بسیاری آل موسیضات عولیدی زاین مورد استفاده قرار گرفت: | این فلسفه برای نخستین بار توسط تائیچی اونو در شرکت تویوتا به كدان ابزاری برای بزاوزده:ساخعن خواسته نشتری با جداقل ۲ معرفی وبکار گرفته شد به همین دلیل تائیچی اونو اغلب پدر سیستم تولید به هنگام معرفی شد. این سیستم بعد از بحران نفتی سال 1973 مورد جمایت وسیعر قرار گرفت وپس از آن توسط سازمانهای دیگری مورد حمایت وسیعی قرار گرفت. سیستم تولید به موفع 

صفحه 5:
تعریف عمومی ‎IIT‏ لا سیستمی جافع:ترای کنیل موجودیهای تولند انتت. در ای سیستم هیچ موجودی اولیه ای خریداری نمی شود و هیچ لی ساخته نمی شود مگر در هنگام ضرورت. این سیستم اساسا بر كاهيتن هزينه ها از طریق حذف موجودی ‎Glil sls‏ تعکر دارد. | به عبارت دیگر سیستم تولید به موقع,تفکر و نگرش نوین در آذاره سازمانهای صنعتی است که با اصول روشهاء و تکنیکهای حاضی,به دتبال حذف کامل انلاف و افزایش بهره وری در تمامی فعالیتهای داخل و خارج سازمان می باشد. سیستم تولید به موفع 

صفحه 6:
1 تعریف ال از نظر حسابداران رسمی ‎:(AICPA)S, po!‏ ——U ۱ ‏ساخت یز مبتای حدف ضایعات, هزینه"های انباردار‎ aan ۱ 2 ‏بهیور متوالی سوذمندی.کة نشامل,اقدامات. موفقیت امی‎ ‏فعالیتهای ساخت مورد نیاز محصول می شود از طراحی‎ ‏مهندسی تا تحویل به انضمام تمامی مراحل تبدیل مواد خام به‎ ‏جلو‎ سيستم توليد به موقع 

صفحه 7:
چرا برخی شرکتها از سیستم ال استفاده می کنند؟ درسیستم های سنتی تولید, موجودی هایی از مواد خام و قطعات, کالاهای نیمه ساخته و کالاهای آماده برای فروش نگهداری می شود تا در مقابل امکان در دسترس نبودن اقلام مورد نیاز. ايمنى لازم وجود داشته باشد. درسالهای اخیر مدیران واحدهای صنعتی پی بردند که نگهداری موجودی های ایمنی هزینه های قابل توجه ای را در بردارد و هزینه های مخفی را ایجاد می کند. بنابراین بسیاری از واحدهای تولیدی در کشورهای صنعتی, نحوه تولید و مدیریت موجودی های خود را تغییر داده و استراتژی جدیدی را برای کنترل جریان و فرایند تولید به اجرا گذاشت اند كه مديريت نه موقع موجودی ها نامیده بی شود سیستم تولید به موفع 

صفحه 8:
مدیریت به موقع موجودی ها 1 در این استراتژی مواد خام و قطعات هنگامی خریداری یا ساخته می شود که در مراحل مختلف فرایند تولید مورد نیاز باشد. این نجوه تولید و مدیریت موجودی ها, به دلیل کاهش و موجودی هاء موجبتضرفه جونی.های قابل <ر ۱ هزینه ها شده است, به همین ترتیب کالای نیمه ساخته ی مورد نیاز در هر یک از مراحل تولید قبل از اينکه در مرحله بعدی لازم باشد, تولید نمی شود.کالای ساخته شده نیز هنگامی تولید می شود که برای تأمین سفارش مشتریان ضرورت داشته باشد. سیستم تولید به موفع 

صفحه 9:
تفاوت موجودی های سیستم کلاسیک با سیستم ‎JIT‏ لا نگرش کلاسیک ها به ‎i‏ 1 در سیستم تولید سنتی سه نوع موجودی که:شامل مواد: کاز در جزیان و کالای ساخته شده میباشد, نگهداری میشود. 1 استفاده کنندگان از این سپستم موجودی ها را نوعی سپر حفاظتی در برابر نوسانهای نامطلوب اقتصادی در روند تولید و عامل تضمین تداوم فعالیتهای تولیدی میدانند و آنها را از ابزارهای تحکیم بازاریابی. جلب مشتری و نگهداری بازار تلقی میکنند. 1 نگهداری این موجودی ها مستلزم تحمل هزینه در ارتباط با انباردارق, انبارگردانی, ضایعات, کنترل و ... و همچنین هزینه ی فرصت است که در نهایت از طریق هزینه های عمومی ساخت(سربار) بخشی از قیمت تمام شده تولید راتشکیل میدهد و موجب افزایش بهای تمام شده تولیدات موسسه می گردد. سيستم توليد يه موقع 

صفحه 10:
10 تفاوت موجودی های سیستم کلاسیک با سیستم ‎JIT‏ لا نگرش سیستم ۲ال به موجودى ها 4 امروزه مدیران شرکتهای بزرگ تولیدی بر اين باورند که کاهش هزینه تولید به ویژه در شرایط رقابت الزامی میباشد و برای رسیدن به این هدف, باید بتوانند موجودی ها را در شرایط ارف به حداقل ممکن ‎jy‏ شترایط آنده آل به حد صدل برسانند و با این کار هزینه های مربوط به نگهداری موجودیها را در جهت کاهش بهای تمام شده صرفه جویی نمایند. لا نتیجه اجرایی و عملی چنین نگزشی منجر به ابداع سیستمی در زمینه موجودگیزی مواد. کار در جریان و کالای ساخته شده كرديده است كه اصطلاحاً سيستم_موجودكيرى به هنكام ناميده مى شود. 

صفحه 11:
ا سیستم توليد به موقع. 

صفحه 12:
12 اهداف اجرای یک سیستم ۲[ . حذف ‎a‏ آرزش افزوده ای به محصول اضافه نمی کند. . کیفیت مطلوب تولید- در سیستم ۲ا[انجام درست هر فعالیت لازم. ضروری و حیاتی است و همچنین کیفیت تولید باید تضمین شده باشد. ۰ تأکید بر بهبود.مذاوم- قلسفه کایژن یا بهبود مداوم:در سیستم. تولیدی ال در حد اعلای آن استفاده می شود. . تأكيد بر ساده سازى عمليات- در سيستم 1]( سعى بر اين است كه عجانات در ساد تردق شكل جور اتجام شود سيستم توليد به موقع 

صفحه 13:
13 سيستم توليد يه موقع 

صفحه 14:
14 (a (b (c (d (e (f ساختار برنامه ريزى سيستم [ال آگاهی و مطالعه بيرامون سيستم توليد به موقع تشكيل كميته راهبرى تشكيل كروه ارزيابى : 1 جود ‎aia clo E Steal‏ ۱ ارزیاب ‎a‏ فعالیت ها و اقدامات اصلاحی برای پروژه بهبود در Led ‏حی‎ سیستم تولید به موفع 

صفحه 15:
15 عناصر و ویز کی های عمده سیستم ]ال در فرآیند تولید --[ 1) سرعت یکنواخت و هموار تولید: یکی از اهداف با اهمیت سبستم ‎JIT‏ ‏برقراری جریان مستمر تولید است که با خرید مواد و کالا از مشتریان شروع و با تحویل کالا به منشتریان تمام می شود.سرعت های ناهماهنگ تولید. موچب تأخیر یا ایجاد موجودی های بیش از اندازه ی کالای در جریان ساخت میگردد. اين هزینه های بدون ارزش افزوده در سیستم ‎JIT‏ حذف و یا کاهش می یابند. 2) حذف نقاط بحرانی: اگر درفرآیند تولید تمام دوایر با سرعتی هماهنگ کار تکنند. محصولات نیمه تمام در دوایر با سرعت پایینتر انباشت ميشود که باعث افزایش هزینه های نگهداری میشود. به اين دوایر نقاط بحرانی وفرآیند حذف آنها پروسه حذف نقاط بحرانی نامیده ميشود. در سیستم ال کالاها در هر یک از مراحل تولید تنها هنگامی ساخته میشود که در مرحله ی بعدی مورد نیاز باشد. در اين صورت موجودی کالاهای در دست ساخت بین مراحل کاهش و پا کلاً حذف می گردد. سیستم تولید به موفع 

صفحه 16:
عناصر و ویژگی های عمده سیستم ال در فرآیند تولید [7 ‏رید با تولند به مقدار تسبتاً کم: در سیستم‎ ٩ ‏کالاها به منظور ایجاد موجودی اثبار خریداری یا ساخته نمی‎ ‏شود و تنها هنگام ضرورت برای تهیه یا ساخت اقدام می‎ ‏گردد.نتیجه اين کار کاهش فضای انبار مورد نیاز و هزینه های‎ ‏بدون ارزش افزوده آن است.‎ 4 راه اندازی سریع و هزينه ماشين آلات: با توجه به مقادیر نسبتاً کم در هنگام ضرورت, لازم است که بتوان راه اندازی ماشین آلات را به سرعت انجام داد. فن آوری پیشرفته تولید و کنترل ماشینها توسط کامپیوتر در جهت دستیابی به این هدف کمک می کند. 16 سیستم تولید به میاع. 

صفحه 17:
17 عناصر و ویژگی های عمده سیستم ۲ا[ در فرآیند تولید 5) کیفیت بالا برای مواد اولیه و کالاهای ساخته شده: اگر قرار است کالاها و قطعات در هنگام نیاز در دسترس قراز گیرد لازم است که کیفیت آنها نیراد سطحی قابل قبول باشد جون در غير اين صورت خط تولید دچار وقفه و مبالغ با اهمیتی از هزینه های بدون ارزش افزوده ایجاد می شود. به اين دلیل سیستم کنترل کیفیت جامع غالبا با سیستم ‎١!‏ همراه است. 6( سیستم اثر بخش نگهداری تجهیزات: با توجه به اینکه کالاهای مورد نیاز مشتریان باید به موقع ساخته شود نمی تدان خرابى تجهيزات و توقف فرايئد توليد را به أسائف تعمل كرد به اين ترتيب ايجاد سیمشم گهداری مستمر و اثربخش ات اس ال ما 

صفحه 18:
عناصر و ویژگی های عمده سیستم ]ال در فرایند 7) بهبود سیستم تولید از طریق کار گروهی: حفظ توان رقابت در بازارهای جهانی ایجاب می کند که واحدهای تولیدی همواره در جستجوی راههایی ‎Sly‏ بهبود کیفیت محصولات, افزایش کارایی و حذف هزینه های بدون ارزش افروده باشتد. این دستاوزدها به بهترین شكل ممكن می تواند از طریق کار گروهی حاصل شود. 8) تنوع مهارتهای کارکنان و انعطاف تجهیزات: دسته بندی ماشین آلات در واحدهایی که قادر است مجموعه ای از کالاها را با فن آوری مشابه تولید کند و کارگران با مهارتهای متنوع نیز می توانند با اين ماشین آلات کار کنند. اين دسته بندی غالباً با اصطلاح.فنآوری گروهی مورد اشاره قرار می کیرد 

صفحه 19:
19 عناصر و ویز کی های عمده سیستم ]ال در فرايند تولید 9) توسعه نیروی کار با قابلیت های انعطاف: منظور استتاده از نیروهای متخصص است که می تواثند فعالانه ۲ بازاریابی هوشمندانه برای محصولات و یافتن عرضه کنندگان دواد ‎wee se ailol‏ وازران در جهت ‎BEIT shal a Je‏ بردارند 10( معامله با عرضه کنندگان محدود: سبب می شود که شرکت هموازه از جهت تأمین به موقع مواد اولیه مطمتن باشد و نیازی به ذخیره سازی غیر ضروری مواد اولیه نباشد. سیستم تولید به موفع 

صفحه 20:
20 (2 (3 (4 (5 (6 7 مزاياى سيستم ‎[١1‏ در توليد کاهش میزان موجودی (مواد- کالای در جریان ساخت- کالای ساخته شده) کاهش فضای مورد نیاز (نظیر انبار) افزايش كيفيت تولید و کاهش دوباره کاری و ضایعات کاهش زمانهای تأخیر ساخت ۲ افزایش بهره وری وشاخص زمانهای استفاده از ماشین آلات داشتن رابطه حسنه با فروشندگان کاهش نیاز به کارگر غیر مستقیم نظیر انباردار, بازرس مواد و ... سیستم تولید به موفع 

صفحه 21:
21 (1 (2 (3 (4 (5 محدودیتهای سیستم تولید به موقع حذف ذخیره های احتیاطی که در روش سنتی نقش یک موجودی ایمنی را برای شرکتها ایفا می کرد. سطح مشارکت تعیین شده در سازمانهای ژاپنی که سیستم تولید به موقع را اجرا کردند با میزان مشارکت مورد نیاز برای ارضای کارگران در غرب:سازکار نیست و این ایجاد مشکل می ‎TES‏ ‏کاهش استقلال افراد یکی دیگر از مجدودیتهای این نیستم اس وفاویت, در برایر تغییر ممکن اشت در و سطح مقاوم 9۰۲۰۰ ‎reals cas ae‏ شورت كررة مغایرتهای فرهنگی و ... سیستم تولید به موفع 

صفحه 22:
22 اندازه گیری کارایی در سیستم ۲[ زمان یکی از عوامل بسیار ‎salen‏ تولید به موقع است. ودب رمانی.را که لازم است یک محصولن فرایند تولید را ‎GAGS Gob‏ به محصول نهایی تبدیل شود سیکل زمانی تولید نامیده می شود. این سیکل زمانی شامل چهار عنصر جداگانه است: زمان پردازش و تولید محصول ۲ زمان انبارداری ونگه ذاشتن محصولات پشت ماشین آلات زمان حرکت, نقل و انتقالات تولیدات بین واحدهای تولیدی زمان بازرسی و کنترل کیفیت از میان اين چهار زمان , فقط زمان پردازش و تولید برایه محصول ارزش ايجاد می کند و سایر عناصر ته‌تتها ارزشی به محصول نمیدهند بلکه هزین زا نیز هستند. سیستم تولید به موفع 

صفحه 23:
23 اندازه گیری کارایی در سیستم ۲[ بای انداره گیزی کارایی سیستم؛تولید. [ال از بسببی,به تام بسیت هار ۱۳ استفاده می کنند. این تسبت :زمان مترف نفنده:در فعالیتهاین که ارزش: افزوده ایجاد می کند را به صورت درصدی از کل سیکل زمانی بیان می کند و به شرح زیر است: تست کارایی < زمان پردازش و تولید /.سیگل زمانی * 100 هدف از نسبت کارایی, یک زنگ خطر است برای مواقعی که زمانهای فاقد ارزش افزوده زیاد است . بهبود این تسبت مطمنناً روی هزینه ها اثر می سیستم تولید به موفع 

صفحه 24:
24 حسابداری سیستم تولید به موقع (۲ا() | وقتی شرکتی از سیستم کامل ال استفاده میکند سیستم هزینه يابى ساده می شود, حساب کنترل مواد حذف می گردد چون .ناد وارده مستفيما بدر حساب كار در جزيان ثبت مب در 1 ]| به جای حساب کار در جریان از حساب دیگری به نام حساب 5 و موحودی فر خریان استفادة می گردد. عسلیات تبت ذفتری کاهلشن می یاب زیرا انبار مواذ وجود ندارد؛ درخواست و صدور مواد موضوعیت ندارد و سایر فعالیتهایی که در سیستم هزینه یابی سنتی برای گردش مواد الزامی است در سیستم ]ال[ حذف می شود. سیستم تولید به موفع 

صفحه 25:
25 حسابداری سیستم تولید به موقع (۲ا() ل سیستم ]ال موجب همانند شدن سیستم های هزینه یابی سفارش کار ومرحله ای شده و کارت هزینه ی سفارش کار را از فرایند تولید حذف می نماید. این شرکتها به جای ردیابی هزینه ها از تکنیک هزینه یابی تأخیری استفاده می نمایند. این تکنیک در سیستم آا[ به معنی تعیین قیمت تمام شده ی کالای ساخته شده پس از تکمیل بدون ثبت تفضیلی تخصیص هزینه ها کالای در جریان ساخت دوایر تولیدی است. سیستم تولید به موفع 

صفحه 26:
26 (1 (2 (3 (4 اجرای ۲ا[ در ایران و مشکلات موجود در برابر 1 ‎JIT sll‏ نیازمند برنامه ریزی است.چنین نیست که شرکتی تصمیم بگیرد اين مسئله را امروز در سازمان حاکم کند و مطابق ان عمل تعاید بلکة باید.اسیاب و مقذمات اینکار فراهم 0۵ در ابرات قيمتها توسانات ريادى داد وفواد اوليه کم انت. درا الب اند از فبل سفاریشن دادم ,شود که ‎sal, gil‏ باعك ‎Boies‏ ‏بخش قابل توجهی از سرمایه درگیر مواد اولیه شود و راكد بماند. در ایران در مورد ماشین الات , حمل و نقل و حتی کیفیت علیرغم بازرسیهای متعدد با مشکلات زیادی مواجه هستیم. در ‎els eal oly‏ ریاد است مانند بکارگیری بیش ار جد منایم انسانی. ‏سیستم تولید به موفع 

صفحه 27:
27 1 باتوجه به مطللب ارلئه شده به نظر می رسد اصول و مبلنی اراثه شده در هر سه رویکرد سیستم تولید به موقع ؛ ن قدر برای هر رویکرد اساسی هستند که در صورتی که یک اصل از این اصول چشم پوشی شود. اهداف لن رویکرد حاصل نخواهد شد. درعمل برای پیاده کردن یک سیستم تولیدی به موقع » از هر رویکردی که باشد. شليد عمل کردن به بسیاری از لین اصول مقدور نباشد. ولی هر چقدر از لین اصول رعلیت نشود سیستم تولید به موقع از کارایی لازم پرخوردار نخواهدبود. متاسفانه در کشور ماء اجرای بعضی ازاین اصول باتوجه به شرایط اقتصادی و سیاسی غیرممکن است . البته به لین معنی نیست که چون نمی توانیم بعضی از این اصول را اجرا کنیم پس از کل سیستم ت و لیدبه موقع چشم پوشی شود بلکه باید با اجرای همان چند اصول ممکن ‎Ge‏ بعضی از مزایای این سیستم رااستفاده کنیم سيستم توليد يه موقع 

صفحه 28:
برخی از شرکتهای بزرگی که در حال حاضر از سیستم ۲ا(استفاده ‎wo‏ کنند لا شرکت تویوتا ژاين _ شرکت جنرال موتورز آمریکا 1( 2( ) شرکت فورد آمریکا ( ( WwW 4( شرکت تولیدی مجیک 5) شرکت ایران خودرو ایران (به صورت محدود 28 سیستم تولید به میاع. 

صفحه 29:
29 دکتر رضا شباهنگ/ حسابداری مدیریت/ نشریه 131 سازمان حسابرسی 5.6.5 80016.-5.0609.©/ نظام توليد به هتكام/ 100007 دردانه داورى/ نكرشهاى مختلف به مديريت توليد در دهه اخير/ ماهنامه علمى- آموزشى در زمينه مديريت/ تدبير نوری و رادفورد/ مباحت نوین در عدیریت تولید و عملیات/ ترجفه دردانه داوری / انتشارات سازمان مدیریت سايت اينترنتى سازمان مديريت صنعتى 0311:0604 أ.الااثائلا سايت اينترنتى 6011.607 تدااء.الاللاللا سايت اينترنتى 80016.16 :.الالثاللا سايت اينترنتى 0100.607انا 010/25533010018 للاالاللايلا ‎Ronald.W.Hilton, managerlal Accounting, McGraw-Hill International Edition‏ ‎Ross,D.F,Alignhng the organization for World-class Manufacturing 7‏ Wharton , lJ, D. Reid and f. White, An Empirical study of Manufacturing 0 Approaches over time سيستم توليد يه موقع 

صفحه 30:
#قاجه o a ‏ىو‎ 

به نام خداوند جان و خرد اندیشه برنگذرد کزین برتر  1 سیستم تولید به موقع ‏ استاد محترم: سرکار خانم دکتر محبوبه جعفری ارائه دهندگان: ابراهیم طهماسبی غالمرضا زنگنه دانشگاه آزاد اسالمی واحد الکترونیکی فروردین 93 2 مقدمه: ‏ سیستم تولید به موقع ( )just in timeیکی از پیشرفته ترین سیستم های برنامه ریزی است که در صدر هرم برنامه ریزی و کنترل قرار گرفته است. محدودیت های اقتصادی ،توسعه و پیچیدگیهای بازارها ،استفاده بهینه از منابع در دسترس ،شناخت و پاسخگویی به موقع به خواسته های مشتریان در بخشهای مختلف بازار ،سازمانها را بر آن داشت تا به سیستم جدیدی به نام JITروی آورند. 3 سیستم تولید به موقع تاریخچه: ‏ تولید به موقع یک فلسفه مدیریت ژاپنی است که از اوایل دهه 1970 در بسیاری از موسسات تولیدی ژاپن مورد استفاده قرار گرفت. این فلسفه برای نخستین بار توسط تائیچی اونو در شرکت تویوتا به عنوان ابزاری برای براورده ساختن خواسته مشتری با حداقل تاخیر معرفی وبکار گرفته شد به همین دلیل تائیچی اونو اغلب پدر سیستم تولید به هنگام معرفی شد. این سیستم بعد از بحران نفتی سال 1973مورد حمایت وسیعی قرار گرفت وپس از آن توسط سازمانهای دیگری مورد حمایت وسیعی قرار گرفت. 4 سیستم تولید به موقع تعریف عمومی :JIT ‏ سیستمی جامع برای کنترل موجودیهای تولید است .در این سیستم هیچ موجودی اولیه ای خریداری نمی شود و هیچ محصولی ساخته نمی شود مگر در هنگام ضرورت .این سیستم اساسا ً بر کاهش هزینه ها از طریق حذف موجودی های انبار تمرکز دارد. به عبارت دیگر سیستم تولید به موقع،تفکر و نگرش نوین در اداره سازمانهای صنعتی است که با اصول ،روشها ،و تکنیکهای خاصی،به دنبال حذف کامل اتالف و افزایش بهره وری در تمامی فعالیتهای داخل و خارج سازمان می باشد. 5 سیستم تولید به موقع تعریف JITاز نظر حسابداران رسمی امریکا(:)AICPA ‏ فلسفه ساخت بر مبنای حذف ضایعات ،هزینه های انبارداری و بهبود متوالی سودمندی.که شامل اقدامات موفقیت امیزی از فعالیتهای ساخت مورد نیاز محصول می شود از طراحی مهندسی تا تحویل به انضمام تمامی مراحل تبدیل مواد خام به جلو. 6 سیستم تولید به موقع چرا برخی شرکتها از سیستم JITاستفاده می کنند؟ ‏ درسیستم های سنتی تولید ،موجودی هایی از مواد خام و قطعات، کاالهای نیمه ساخته و کاالهای آماده برای فروش نگهداری می شود تا در مقابل امکان در دسترس نبودن اقالم مورد نیاز ،ایمنی الزم وجود داشته باشد. درسالهای اخیر مدیران واحدهای صنعتی پی بردند که نگهداری موجودی های ایمنی هزینه های قابل توجه ای را در بردارد و هزینه های مخفی را ایجاد می کند .بنابراین بسیاری از واحدهای تولیدی در کشورهای صنعتی ،نحوه تولید و مدیریت موجودی های خود را تغییر داده و استراتژی جدیدی را برای کنترل جریان و فرایند تولید به اجرا گذاشته اند که مدیریت به موقع موجودی ها نامیده می شود. 7 سیستم تولید به موقع مدیریت بsه موقع موجودی ها ‏ در این استراتژی مواد خام و قطعات هنگامی خریداری یا ساخته می شود که در مراحل مختلف فرایند تولید مورد نیاز باشد .این نحوه تولید و مدیریت موجودی ها ،به دلیل کاهش سطح موجودی ها ،موجب صرفه جویی های قابل توجهی در هزینه ها شده است ،به همین ترتیب کاالی نیمه ساخته ی مورد نیاز در هر یک از مراحل تولید قبل از اینکه در مرحله بعدی الزم باشد ،تولید نمی شود.کاالی ساخته شده نیز هنگامی تولید می شود که برای تأمین سفارش مشتریان ضرورت داشته باشد. 8 سیستم تولید به موقع تفاوت موجودی های سیستم کالسیک با سیستم ‏JIT ‏ نگرش کالسیک ها به موجودی: در سیستم تولید سنتی سه نوع موجودی که شامل مواد ،کار در جریان و کاالی ساخته شده میباشد ،نگهداری میشود. استفاده کنندگان از این سیستsم موجودی ها را نوعی سپر حفاظتی در برابر نوسانهای نامطلوب اقتصادی در روند تولید و عامل تضمین تداوم فعالیتهای تولیدی میدانند و آنها را از ابزارهای تحsکیم بازاریابی ،جلب مشتsری و نگهداری بازار تلقی میکنند. نگهداری این موجودی ها مستلزم تحمل هزینه در ارتباط با انبارداری، انبsارگردانی ،ضایعات ،کنترل و ...و همsچنین هزینه ی فرصsت است که در نهایت از طریق هزینه های عمومی ساخت(سربار) بخشی از قیمت تمام شده تولید راتشکیل میدهد و موجب افزایش بهای تمام شده تولیدات موسسه می گردد. 9 سیستم تولید به موقع تفاوت موجودی های سیستم کالسیک با سیستم ‏JIT ‏ نگرش سیستم JITبه موجودی ها امروزه مدیران شرکتهای بزرگ تولیدی بر این باورند که کاهش هزینه تولید به ویژه در شرایط رقابت الزامی میباشد و برای رسیدن به این هدف ،باید بتوانند موجودی ها را در شرایط متعارف به حداقل ممکن و در شرایط ایده آل به حد صفر برسانند و با این کار هزینه های مربوط به نگهداری موجودیها را در جهت کاهش بهای تمام شده صرفه جویی نمایند. 10 نتیجه اجرایی و عملی چنین نگرشی منجر به ابداع سیستمی در زمینه موجودگیری مواد ،کار در جریان و کاالی ساخته شده گردیده است که اصطالحا ً موجودگیری به هنگام سیستمموقع سیستم تولید به نامیده می شود. 11 سیستم تولید به موقع اهداف اجرای یک سیستم JIT ‏ .1حذف تمام فعالیتهایی که هیچ گونه ارزش افزوده ای به محصول اضافه نمی کند. .2کیفیت مطلوب تولید -در سیستم JITانجام درست هر فعالیت الزم، ضروری و حیاتی است و همچنین کیفیت تولید باید تضمین شده باشد. .3تأکید بر بهبود مداوم -فلسفه کایزن یا بهبود مداوم در سیستم تولیدی JITدر حد اعالی آن استفاده می شود. .4تأکید بر ساده سازی عملیات -در سیستم JITسعی بر این است که عملیات در ساده ترین شکل خود انجام شود. 12 سیستم تولید به موقع استراتژی های JIT 13 سیستم تولید به موقع ساختار برنامه ریزی سیستم JIT ‏ )a )b )c )d )e )f 14 آگاهی و مطالعه پیرامون سیستم تولید به موقع تشکیل کمیته راهبری تشکیل گروه ارزیابی برنامه مشارکت ارزیابی استراتژیک های سازمان و تعیین فرصت های به وجود آمده طراحی فعالیت ها و اقدامات اصالحی برای پروژه بهبود در شرکت سیستم تولید به موقع عناصر و ویژگی های عمده سیستم JITدر فرآیند تولید ‏ )1سرعت یکنواخت و هموار تولید :یکی از اهداف با اهمیت سیستsم JIT برقراری جریان مستمر تولید است که با خرید مواد و کاال از مشتریان شروع و با تحویل کاال به مشتریان تمام می شود.سرعت های ناهماهنگ تولید ،موجب تأخیر یا ایجاد موجودی های بیش از اندازه ی کاالی در جریان ساخت میگردد. این هزینه های بدون ارزش افزوده در سیستم JITحذف و یا کاهش می یابنsد. )2حذف نقاط بحرانی :اگر درفرآیند تولیsد تمام دوایر با سرعتی همsاهنگ کار نکنند ،محsصوالت نیمه تمام در دوایر با سرعت پایینتر انباشت میشود که باعث افزایش هزینه های نگهداری میشود .به این دوایر نقاط بحرانی وفرآیند حذف آنها پروسه حذف نقاط بحرانی نامیده میشود .در سیستم ،JITکاالها در هر یک از مراحل تولید تنها هنگامی ساخته میsشود که در مرحله ی بعدی مورد نیاز باشد .در این صورت موجودی کاالهای در دست ساخت بین مراحل کاهش و یا کال ً حذف می گردد. 15 سیستم تولید به موقع عناصر و ویژگی های عمده سیستم JITدر فرآیند تولید ‏ )3خرید یا تولید به مقدار نسبتا ً کم :در سیستم ،JIT کاالها به منظور ایجاد موجودی انبار خریداری یا ساخته نمی شود و تنها هنگام ضرورت برای تهیه یا ساخت اقدام می گردد.نتیجه این کار کاهش فضای انبار مورد نیاز و هزینه های بدون ارزش افزوده آن است. )4راه اندازی سریع و کم هزینه ماشین آالت :با توجه به مقادیر نسبتا ً کم در هنگام ضرورت ،الزم است که بتوان راه اندازی ماشین آالت را به سرعت انجام داد .فن آوری پیشرفته تولید و کنترل ماشینها توسط کامپیوتر در جهت دستیابی به این هدف کمک می کند. 16 سیستم تولید به موقع عناصر و ویژگی های عمده سیستم JITدر فرآیند تولید ‏ )5کیفیت باال برای مواد اولیه و کاالهای ساخته شده :اگر قرار است کاالها و قطعات در هنگام نیاز در دسترس قرار گیرد الزم است که کیفیت آنها نیز در سطحی قابل قبول باشد چون در غیر این صورت خط تولید دچار وقفه و مبالغ با اهمیتی از هزینه های بدون ارزش افزوده ایجاد می شود .به این دلیل سیستم کنترل کیفیت جامع غالبا ً با سیستم JITهمراه است. 17 )6سیستم اثر بخش نگهداری تجهیزات :با توجه به اینکه کاالهای مورد نیاز مشتریان باید به موقع ساخته شود نمی توان خرابی تجهیزات و توقف فرایند تولید را به آسانی تحمل سیستم به موقع کرد به این ترتیب ایجاد سیستم تولید نگهداری مستمر و اثربخش تجهیزات و ماشین آالت ضروری می باشد. عناصر و ویژگی های عمده سیستم JITدر فرآیند تولید ‏ )7بهبود سیستم تولید از طریق کار گروهی :حفظ توان رقابت در بازارهای جهانی ایجاب می کند که واحدهای تولیدی همواره در جستجوی راههایی برای بهبود کیفیت محصوالت ،افزایش کارایی و حذف هزینه های بدون ارزش افزوده باشند .این دستاوردها به بهترین شکل ممکن می تواند از طریق کار گروهی حاصل شود. )8تنوع مهارتهای کارکنان و انعطاف تجهیزات: 18 دسته بندی ماشین آالت در واحدهایی که قادر است مجموعه ای از کاالها را با فن آوری مشابه تولید کند و کارگران با مهارتهای متنوع نیز می توانند با این ماشین آالت کار کنند .این فنبه موقع سیستم تولید آوری گروهی مورد اشاره دسته بندی غالبا ً با اصطالح قرار می گیرد. عناصر و ویژگی های عمده سیستم JITدر فرآیند تولید ‏ )9توسعه نیروی کار با قابلیت های انعطاف :منظور استفاده از نیروهای متخصص است که می توانند فعاالنه با بازاریابی هوشمندانه برای محصوالت و یافتن عرضه کنندگان مواد اولیه مرغوب و ارزان در جهت نیل به اهداف JITگام بردارند. )10معامله با عرضه کنندگان محدود :سبب می شود که شرکت همواره از جهت تأمین به موقع مواد اولیه مطمئن باشد و نیازی به ذخیره سازی غیر ضروری مواد اولیه نباشد. 19 سیستم تولید به موقع مزایای سیستم JITدر تولید ‏ )1کاهش میزان موجودی (مواد -کاالی در جریان ساخت -کاالی ساخته شده) )2کاهش فضای مورد نیاز (نظیر انبار) )3 )4 )5 )6 )7 20 افزایش کیفیت تولید و کاهش دوباره کاری و ضایعات کاهش زمانهای تأخیر ساخت افزایش بهره وری وشاخص زمانهای استفاده از ماشین آالت داشتن رابطه حسنه با فروشندگان کاهش نیاز به کارگر غیر مستقیم نظیر انباردار ،بازرس مواد و ... سیستم تولید به موقع محدودیتهای سیستم تولید به موقع ‏ )1 )2 )3 )4 )5 21 حذف ذخیره های احتیاطی که در روش سنتی نقش یک موجودی ایمنی را برای شرکتها ایفا می کرد. سطح مشارکت تعیین شده در سازمانهای ژاپنی که سیستم تولید به موقع را اجرا کردند با میزان مشارکت مورد نیاز برای ارضای کارگران در غرب سازگار نیست و این ایجاد مشکل می کند. کاهش استقالل افراد یکی دیگر از محدودیتهای این سیستم است. مقاومت در برابر تغییر ممکن است در دو سطح مقاومت منطقی و مقاومت احساسی صورت گیرد. مغایرتهای فرهنگی و ... سیستم تولید به موقع اندازه گیری کارایی در سیستم JIT ‏ ‏ زمان یکی از عوامل بسیار مهم در سیستم تولید به موقع است. مدت زمانی را که الزم است یک محصول فرایند تولید را طی کند تا به محصول نهایی تبدیل شود سیکل زمانی تولید نامیده می شود. این سیکل زمانی شامل چهار عنصر جداگانه است: زمان پردازش و تولید محصول زمان انبارداری و نگه داشتن محصوالت پشت ماشین آالت زمان حرکت ،نقل و انتقاالت تولیدات بین واحدهای تولیدی زمان بازرسی و کنترل کیفیت ‏ از میان این چهار زمان ،فقط زمان پردازش و تولید برای sمحصول ارزش ایجاد می کند و سایر عناصر نه تنها ارزشی به محصول نمیدهند بلکه هزینه زا نیز هستند. • • • • 22 ‏ سیستم تولید به موقع اندازه گیری کارایی در سیستم JIT ‏ برای اندازه گیری کارایی سیستم تولید JITاز نسبتی به نام نسبت کارایی استفاده می کنند. این نسبت زمان صرف شده در فعالیتهایی که ارزش افزوده ایجاد می کنند را به صورت درصدی از کل سیکل زمانی بیان می کند و به شرح زیر است: نسبت کارایی = زمان پردازش و تولید /سیکل زمانی * 100 هدف از نسبت کارایی ،یک زنگ خطر است برای مواقعی که زمانهای فاقد ارزش افزوده زیاد است .بهبود این نسبت مطمئنا ً روی هزینه ها اثر می گذارد. 23 سیستم تولید به موقع حسابداری سیستم تولید به موقع ()JIT ‏ وقتی شرکتی از سیستم کامل JITاستفاده میکند سیستم هزینه یابی ساده می شود ،حساب کنترل مواد حذف می گردد چون مواد وارده مستقیما ً در حساب کار در جریان ثبت می شود ،لذا به جای حساب کار در جریان از حساب دیگری به نام حساب مواد و موجودی در جریان استفاده می گردد. عملیات ثبت دفتری کاهش می یابد زیرا انبار مواد وجود ندارد. درخواست و صدور مواد موضوعیت ندارد و سایر فعالیتهایی که در سیستم هزینه یابی سنتی برای گردش مواد الزامی است در سیستم JITحذف می شود. 24 سیستم تولید به موقع حسابداری سیستم تولید به موقع ()JIT ‏ سیستم JITموجب همانند شدن سیستم های هزینه یابی سفارش کار ومرحله ای شده و کارت هزینه ی سفارش کار را از فرایند تولید حذف می نماید .این شرکتها به جای ردیابی هزینه ها از تکنیک هزینه یابی تأخیری استفاده می نمایند. این تکنیک در سیستم JITبه معنی تعیین قیمت تمام شده ی کاالی ساخته شده پس از تکمیل بدون ثبت تفضیلی تخصیص هزینه ها کاالی در جریان ساخت دوایر تولیدی است. 25 سیستم تولید به موقع اجرای JITدر ایران و مشکالت موجود در برابر آن ‏ )1 )2 )3 )4 26 اجرای JITنیازمند برنامه ریزی است.چنین نیست که شرکتی تصمیم بگیرد این مسئله را امروز در سازمان حاکم کند و مطابق با آن عمل نماید بلکه باید اسباب و مقدمات اینکار فراهم شود. در ایران قیمتها نوسانات زیادی دارد ومواد اولیه کم است .مواد اولیه باید از قبل سفارش داده شود که این امر باعث میشود بخش قابل توجهی از سرمایه درگیر مواد اولیه شود و راکد بماند. در ایران در مورد ماشین االت ،حمل و نقل و حتی کیفیت علیرغم بازرسیهای متعدد با مشکالت زیادی مواجه هستیم. در ایران اتالف منابع زیاد است مانند بکارگیری بیش از حد منابع انسانی. سیستم تولید به موقع نتيجه گيري ‏ باتوجه به مطالب ارائه شده به نظر مي رسد اصول و مباني ارائه شده در هر سه رويكرد سيستم تولي د به موقع ،آن قدر براي ه ر رويكرد اساسي هستند كه در صورتي كه يك اصل از اين اصول چشم پوشي شود ،اهداف آن رويكرد حاصل نخواهد شد .درعمل براي پياده كردن يك سيستم توليدي به موقع ،از هر رويكردي كه باشد ،شايد عمل كردن به بسياري از اين اصول مقدور نباشد .ولي هر چقدر از اين اصول رعايت نشود سيستم توليد به موقع از كارايي الزم برخوردار نخواهدبود. متاس فانه در كشور م ا ،اجراي بعض ي ازاي ن اص ول باتوج ه ب ه شراي ط اقتصادي و سياسي غيرممكن است .البته به اين معني نيست كه چون نمي توانيم بعضي از اين اصول را اجرا كنيم پس از كل سيستم ت و ليد به موقع چشم پوشي شود بلكه بايد با اجراي همان چند اصول ممكن نيز ،بعضي از مزاياي اين سيستم رااستفاده كنيم 27 سیستم تولید به موقع برخی از شرکتهای بزرگی که در حال حاضر از سیستم JITاستفاده می کنند ‏ )1 )2 )3 )4 )5 28 شرکت شرکت شرکت شرکت شرکت تویوتا ژاپن جنرال موتورز آمریکا فورد آمریکا تولیدی مجیک ایران خودرو ایران (به صورت محدود) سیستم تولید به موقع منابع ومأخذ: مقاالت و کتابها ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ دکتر رضا شباهنگ /حسابداری مدیریت /نشریه 131سازمان حسابرسی /C.E.cheng-s.Podles.K.Eنssظام تsssولsید بsssه هنگامLondon / دردانه داوری /نگرشهای مختلف به مدیریت تولید در دهه اخیر /ماهنامه علمی- آموزشی در زمینه مدیریت /تدبیر نوری و رادفورد /مباحث نوین در مدیریت تولید و عملیات /ترجمه دردانه داوری / انتشارات سازمان مدیریت سایت اینترنتی سازمان مدیریت صنعتی www.imi.ir.org سایت اینترنتی www.clubpom.com سایت اینترنتی www.tadbir.ir سایت اینترنتی www.worldclassmanufacturing.com ‏ ‏Ronald.W.Hilton,managerlal Accounting,McGraw-Hill International Edition ‏ ‏Ross,D.F,Alignhng the organization for World-class Manufacturing ‏ ‏Wharton , IJ, D. Reid and f. White, An Empirical study of Manufacturing ‏Approaches over time 29 سیستم تولید به موقع با سپاس ازحسن توجهشما سروران گرامی مادر ! من هرگز بهشت را زیر پایت ندیدم ، زیر پای تو آرزوهایی بود که از آن گذشتی به خاطر من … 30