صفحه 1:
شرحی بر نظریه بور و کراسی
ارانه دهنده : سید علی موسوی
استاد ر اهنما : دکتر فیاضی
HRM Group 1390
صفحه 2:
آن چه با شنیدن واژهی «بوروکراسی» در ذهن نفش میبندد
الساكاغن بازى
پیچ و خم های اداری
صفحه 3:
هتم
بح
صفحه 4:
صفحه 5:
«قدرتی هیولایی» که «به دست جماعت
کوتولهها افتاده است»
ات
Q
واژه بوروکراسی را نخستینبار شخصی به نام
دوگورنی در سال ۱۷۴۵ به کار برد.
او به واه فرانسوی bureau به معنی میز تحریره
دفتر و اداره پسوند 2۲۵6۷ بهمعنای حکومت را
افزود.
et در سا ۱ امه ناس الما ماک ور
موضوع و بحث بروکراسی را عنوان و تشریح کرد.
3
صفحه 6:
© 0
١
صفحه 7:
نظریه پرداز
صفحه 8:
نظریه پرداز
**ماکس وبره جامعه شناس روشنفکر آلمانی: میتوان او را به نوعی
یکی از محفقین تاریخ باستان آلمان دانست.
**وى به لين مسئله اساسى كه چگونه می توان ساختار سازمانهارابه
طور مناسبى طراحى كرد توجه داشت.
*#افکار و نظریه های وبر, تأثير عمده اى بر رشته هاى مديريت و
جامه شناسی سارمانها داشت .
هلاطم ی که تبانسته بون کامهای لرسایی را در
Perc ca Comes COM BES ne Ye Jen Py Deepa tad
ی ae lA ey
۰ ۰ را ار Pye
نا
ذهن وبر باشد.
صفحه 9:
صفحه 10:
00
90
صفحه 11:
ویژگیهای خاص بوروکراسی وبر
قواعد و رويه هاى رسمى
برجورد عیر سحصی
ی و
۱. تعریف درست مشاغل و تخصصی شدن کارکنان و درنتیجه سرعت بالا در تولید.
١ ترايت والعتيارات هر جاذكاء بازحا بد عرو و
الى دهده
۳ دستورالعملهاى مكتوب. رفتار و تصميمها را هدايت مى كند و سوایقپرونده ها به طور مکتوب نگهداری
می گرددا
۴ قواعد و رویه ها به طور یکسان و بدون استثناء در مورد همه رعایت می شود و با هیچ کس برخورد ویژه
صورت See et
للد انتخاب و ارتقاأ كاركنان صرفا به دليل توانائی و نتیجه ارزیابی عملکرد آنان است.
صفحه 12:
صفحه 13:
صفحه 14:
صفحه 15:
بورووکراسی را بعنوان یک طبقه نیست.
بلکه آلت طبقه حاکمه
CED - كابيتاليزم خصوصى را به كابيتاليزم
دولتی بدل میکنند
صفحه 16:
صفحه 17:
بوروکراسی از منظر سیاست و جامعه
شناسی
. الابيد مضع اطلق ات ©
به محض تشکیل دیکتاتوری
پرولتاریانی مبارزه بر علیه
بوروکراسی
لنین در مییابد که بعد از انقلاب نه تنها آماری از کاهش نفوذ دستگاه بوروکراسی دیده نمیشود. بلکه بر عکس:
با سرعت بیشتری رو به گسترش است
es
«عدم رشد کافی سوسیالیسم4 . جنگ داخلی و هرج و مرج Se
صفحه 18:
تغییرات مهمی در جهت انواع انعطاف پذیرتر سازمان در
جوامع امروزی رخ داده است و ما آنگونه که وبر و بسیاری
دیگر بیم داشتهانده به چرخدنده کوچکی در یک ماشین
اداری عظیم که زندگیمان را اداره میکند. تبدیل
نمى شويم. نظامهاى بوروكراتيك. ذاتأ انعطافيذيرتر از آن
0 هستند كه وبر كمان م ىكرد و سلطه آنها دائماً توسط
Ee ey نواع گروهها و سازمانهایی که کمتر سلسله مراتبیاند به
ا رویارویی فراخوانده میشوند. با وجود اين, سادهاندیشی
است كه آنكونه كه برخى انديشيدهاند. تصور كنيم
eee era مت
3
55
سازمانهاى بزرك غير شخصى بهتدريج از ميان خواهند
رفت و مؤسسات غير متمركز و انعطاف بذيرتر جانشين
آنها میشوند .آنچه بیشتر محتمل مینماید. کشمکش
پیوستهای میان گرایش در جهت بزرگتر شدن. غیر
شخصیشدن و سلسله مراتب در سازمانها و تأثیرات
مخالف است.
بروکیلسی نوین پا اعمال تغییراتی در برخی مفروضات
Le
3
پیش بیتی افراد
محيط و تكنولوى
صفحه 19:
دانشکده مدیریت
شرحی بر نظریه بوروکراسی
ارائه دهنده :سید علی موسوی
HRM Group 1390
استاد راهنما :دکتر فیاضی
آن چه با شنیدن واژهی «بوروکراسی» در ذهن نفش میبندد
کاغذ بازی
پیچ و خم های اداری
فشار به ارباب رجوع
ناکارآمدی
اما آیا «دیوان ساالری» فقط همین است؟؟
تعریف دقیق بوروکراسی
مبدع نظریه
نقاط ضعف و منتقدان
نقاط قوت و مدافعان
نتیجه گیری
تعریف
علوم اداری و مدیریت
علوم سیاسی
جامعه شناسی
و مصداقهای زیاد دیگر ...
تا به حال بوروکراسی در معنانی متفاوتی بهکار رفته است :
-۱بوروکراسی به معنای سازمان معقول
-۲به معنای عدم کارایی سازمان
-۳حکومت به دست ماموران اداری
-۴اداره عمQومی
-۵سازمان
-۶جامعه نوین
تعریف
«قدرتی هيواليي» که «به دست جماعت
کوتولهها افتاده است»
«بالزاک»
واژQQه بوروکراسQQی را نخسQQتینبار شخصQQی بQQه نام
دوگورنی در سال 1745به کار برد.
او بQه واژQه فرانسQوی bureauبQه معنQی میQز تحریQر،
دفتQQQر و اداره ،پسQQQوند Cracyبهمعنای حکومQQQت را
افزود.
امQا در سQال ۱۹۱۰جامعQه شناس آلمانQی ماکQس وبر
موضوع و بحث بروکراسی را عنوان و تشریح کرد.
تعریف
بوروكراسی (حكومت ادارات یا دیوانساالری) به
سلسله مراتبی از اقتدار و مسئولیت اطالق میشود
كه یك سازمان رسمی ،برای هماهنگ ساختن
فعالیتهایش و رسیدن به اهداف تعیینشدهاش ،از
آن استفاده میكند
ماکس وبر
در 21آوریل 1864در خانوادهای پروتستان متولد شد
همزمان با فایول و تیلور
پدر وبر از چهرهای سQیاسی و از مهمتریQن اعضای حزب لیQبرال
بود.
دوره دانشجویQی خود را در برلیQن گذراند .عنوان رسQاله دکترایQش
تاریخ جوامع بازرگانی در قرون وسطی بود.
اولیQن نوشتQه او بنام " تئوری سQازمان اجتماعQی و اقتصQادی "
منتشر گردید .
در سQال 1896بQه جای اسQتاد پیشیQن خود ،کنیQس ،بQه اسQتادی
کرسی اقتصاد در دانشگاه هایدلبرگ رسید.
نظریه پرداز
نظریه پرداز
ماکQس وبر ،جامعQه شناس روشنفکQر آلمانQی ،میتوان او را بQه نوعQی
یکی از محققین تاریخ باستان آلمان دانست.
وی بQه ایQن مسQئله اسQاسی کQه چگونQه مQی توان سQاختار سQازمانها را بQه
طور مناسبی طراحی کرد توجه داشت.
افکار و نظریQQه های وبر ،تأثیQQر عمده ای بر رشتQQه های مدیریQQت و
جامعه شناسی سازمانها داشت.
نخسQتین کسQی کQه توانسQته بود گامهای ابتدایQی را در مطالعQه
تطبیقQی سQازمانها برداشتQه باشد .وی در ایQن فکQر بود کQه چگونQه
مQی توان بQه طراحQی سQازمانها پرداخQت تQا براسQاس ویژگیهای
تعیین شده ،نقQش مثبت و سازنده ای در جوامع داشته باشند .و
ایQن میتوانQد اولیQن جرقههای تدویQن نظریهی بوروکراسQی در
ذهن وبر باشد.
تکامل
مصر باستان و چین
امپراطوریهای هخامنشی و روم
اواخQر قرون وسطی
حكومتهای پادشاهی مطلق
مبتنی بر دیوانساالری ،در پایان
دوره فئودالیسم
بوروكراسی جدید ،حاصل
جنبش فلسفی مشهور به
ایدهآلیسم آلمQانی.
وبر نظریه خود را درباره
بوروكراسی در اوایل سده 20
منتشر كرد.
در سدههای 17و ،18نخستین
دیوانساالری بزرگ (بعد از كلیسای
كاتولیك قرون وسطی) در فرانسه،
.پروس Qو روسیه بالیده گشتند
در قرن 19سازمانهای صنفی و یا
شركتهای كوچك خانوادگی در اروپا از
بین رفته و سازمانهای بزرگ پدید
،آمدند
تکامل
رهیافت سنتی
(کالسیک)
دولت وقت آلمان،
موضوع ویژه مورد
مطالعه
اQفراد به دلیل موقعیت
اجتماعی خاص و وجههشان در
منصبهای اصلی و مهم قرار می
گیرند ،نه به دلیل توانائیها و
شایستگیهایشان
مدل ماشینگونه از
سازمان
پایهریزی
سازمانها با همه ظرفیت و توان
خود کار نمی کنند؛ باید شکل
جدیدی از سازمان را طراحی
کرد که به حل این مسأله کمک
کند
شکل سازمانی مطلوبی که به طور منطقی طراحی گردد ،بسیار کارآ باشد ،از
اصول منطق و نظم پیروی کند ،و بر مبنای اختیار مشروع بنا نهاده شود
ویژگیهای خاص بوروکراسی وبر
تقسیم کار روشن
سلسله مراتب اختیارات روشن
قواعد و رویه های رسمی
برخورد غیر شخصی
مسیر ترقی مبتنی بر شایستگی
.1تعریف درست مشاغل و تخصصی شدن کارکنان و درنتیجه سرعت باال در تولید
.2مسئولیت و اختیارات هر جایگاه سازمانی به خوبی تعریف شده و هر مقامی به مقام باالتر از خود ،گزارش
می دهد.
.3دستورالعملهای مکتوب ،رفتار و تصمیمها را هدایت می کند و سوابق پرونده ها به طور مکتوب نگهداری
می گردد.
.4قواعد و رویه ها به طور یکسان و بدون استثناء در مورد همه رعایت می شود و با هیچ کس برخورد ویژه
صورت نمی پذیرد.
.5انتخاب و ارتقاأ کارکنان صرفا به دلیل توانائی و نتیجه ارزیابی عملکرد آنان است.
وبر به سهگونه اصلی اقتدار معتقد است که عبارتند از:
اقتدار كاریزماتیك؛
اقتدار سنتی؛ ( اختیار عرفی و یا حکومت نقلی)
اقتدار عقالنی– قانونی؛ (اختیارات قانونی)
(اختیارات فردی یا حکومت فرهی )
مینتز برگ ،سه شکل معمول سازمانهای مکانیکی :
بوروکراسی ماشینی
بوروکراسی حرفه ای
بوروکراسی بخشی
حذف نفوذ اشخاص
و پارتی بازی
عدالت و انصاف در
برخورد با کارکنان و
ارباب رجوع
دقت ،ثبات ،رعایت
انضباط ،و قابلیت
اعتمQاد
ویژگیهای مثبت بروکراسی
اهداف روشن و صریح و
پست های سازمانی
بصورت سلسله مراتب ،
موجب تسهیل در انجام
.امور می گردد
استاندارد بودن امور
اعمال کنترل روی
کارکنان
افزایش قابلیت پیش
بینی رفتار افراد و
سازمان
ایستایی ،خشکی و
انعطافناپذیری
دید منفی
بهره وری پایین
تالش برای انحصار طلبی و در
اختیار گیری سایر بخشها
گسترش ترس و محافظهکاری
در سازمان
ویژگیهای منفی بروکراسی
جابجایی اهداف
استفاده نامشروع از قدرت در
خارج از سازمان
توقف فرآیند و ایجاد هر و
مرج بواسطه نبود یک نفر
عدم تصمیم گیری موثر
هزینه های زیاد برای کنترل و
نظارت
بوروکراسی از منظر سیاست و جامعه
شناسی
بوروکراسی را بعنوان یک طبقه نیست،
بلکه آلت طبقه حاکمه
مارکسیسم
جامعه شناسان
غیر کمونیست
مارکس
کاپیتالیزم خصوصی را به کاپیتالیزم
دولتی بدل میکنند
هگل
پلی بین دولت و جQامعه
جامعه متشکل از گروههایی با
منافع مختلف
بوروکراسی ،منافع خاص گروه ها تبدیل به منافع مشترک عموم
بوروکراسی از منظر سیاست و جامعه
شناسی
مارکس
رد نظریQه هگQل کQه دولQت نماینده منافQع
مشترک عمومی افراد جامعه است
بوروکراتهQا همواره در پQی نفQع خصQوصی
خود بوده اند
بوروکراسQQی خود عاملQQی جهQQت آماده
کردن مردم بQه حالQت از خود بیگانگQی در
جامعه
هدف اساسی آن خدمت به طبقه بورژوا
بوروکراسی از منظر سیاست و جامعه
شناسی
مارکسیسم
«لنین»
تایید موضع اصلی مارکس
به محض تشكيل ديكتاتوري
پرولتاريائي مبارزه بر عليه
بوروكراسي
لنين در مييابد كه بعد از انقالب نه تنها آماري از كاهش نفوذ دستگاه بوروكراسي ديده نميشود ،بلكه بر عكس،
با سرعت بيشتري رو به گسترش است
توجیه لنین
«عدم رشد كافي سوسياليسم»Q
خطای نگرش تک
بعدی به بروکراسی
ی
)دوQلQت (
جنگ داخلي و هرج و مرج
دراQز مدت
آیا بوروکراسی ایدهآل وجود خارجی
دارد؟
آیا برای سازمانهایی که در چنگال
بوروکراسی گرفتار آمدهاند را Qراه
گریزی هست؟
مرگ بروکراسی
تغییرات مهمی در جهت انواع انعطافپذیرتر سازمان در
جوامع امروزی رخ داده است و ما آنگونه كه وبر و بسیاری
دیگر بیم داشتهاند ،به چرخدنده كوچكی در یك ماشین
اداری عظیم كه زندگیمان را اداره میكند،تبدیل
نمیشویم .نظامهای بوروكراتیك ،ذاتاً انعطافپذیرتر از آن
هستند كه وبر گمان میكرد و سلطه آنها دائماً توسط
انواع گروهها و سازمانهایی كه كمتر سلسله مراتبیاند به
رویارویی فراخوانده میشوند ،با وجود این ،سادهاندیشی
است كه آنگونه كه برخی اندیشیدهاند ،تصور كنیم
سازمانهای بزرگ غیر شخصی بهتدریج از میان خواهند
رفت و مؤسسات غیر متمركز و انعطافپذیرتر جانشین
آنها میشوند .آنچه بیشتر محتمل مینماید ،كشمكش
پیوستهای میان گرایش در جQهت بزرگتر شدن ،غیر
شخصیشدن و سلسله مراتب در سازمانها و تأثیرات
مخالف است.
بروکراQسی نوین با اعمال تغییراتی در برخی مفروضات :
قابلیت پیش بینی افراد
فاکتور محیط و تکنولوژی
با تشکر
ل
هو العا م