شطرنج

شطرنج

اسلاید 1: تاریخچه شطرنج

اسلاید 2:

اسلاید 3: تاریخ شطرنج در اسلام در دوره­ی اسلامی شطرنج در دربار خلفا، بتداء در زمان خلفای اموی و سپس در دوره­ی خلفای عباسی رواج زیادی پیدا کرد. عبدالملک مروان که در سال ۶۵ هجری قمری بر مسند خلافت امویان نشست، اولین خلیفه­ای است که به شطرنج علاقه داشته است. از جمله نزدیکان وی می­توان الشعبی را نام برد. پس از وی در سال ۸۶ قمری ولید بن عبدالملک به خلافت رسید او نیز با شطرنج آشنایی کامل داشت. در بعضی نوشته­های قدیمی از ولید بن عبدالملک حکایتی نقل می­کنند که خلاصه­ی آن چنین است:روزی خلیفه ولید بن عبدالملک با یکی از درباریانش به شطرنج می­پردازد. به قرار معلوم ، حریف به رسم چاپلوسی و برای جلب حسن ظن خلیفه سعی نمی­کند بر خلیفه پیروز شود همین که مطلب بر خلیفه روشن می­شود ، سخت رنجیده خاطر می­گردد و برای تنبیه او، با ضربه­ی مهره­ی وزیر سر او را می­شکند و می­گوید: «لعنت برتو! آیا با چنین احساسی به شطرنج می­پردازی؟ ابتدا در زمان دوّمین خلیفه­ی عباسی، ابو جعفر منصور و بعد از منصور در سال ۱۵۸ قمری پسرش المهدی و بعد از او با روی کار آمدن هارون پنجمین خلیفه عباسی در سال ۱۷۰ قمری شطرنج گسترش چشمگیری پیدا کرد، به طوری که در عهد وی برای استادان شطرنج مقرری هم معلوم کرده بودند. زندگانی شخصی وی نیز خالی از شطرنج نبود

اسلاید 4:

اسلاید 5: پس از انقراض خلافت عباسیانکانون فعالیت شطرنج به سوریه، ترکیه و مصر کشانیده شد و در بین مغولها معمول گردید و به تدریج از خاورمیانه به داخل اروپا گسترش پیدا کرد این در حالی است که به هیچ عنوان شطرنج در سیره اهل بیت علیهم السلام ، پیامبر صلی الله علیه و آله و شاگردان آنها وجود نداشته است، بلکه از نظر آنها همان گون که خواهد آمد، شطرنج کاری لغو و باطل بوده، مسلماً کار لغوی که در دربار ظالمان و حاکمان خودسر و قاتلین ائمه اطهار علیهم السلام رواج داشته، مورد نهی اهل بیتعلیهم السلام واقع خواهد شد. و مؤمنین را از بازی با شطرنج نهی نموده­اند.

اسلاید 6:

اسلاید 7: شطرنج از دیدگاه شطرنج بازان   اسناد و مدارک اسلامی درباره­ی حرمت شطرنج ، جای شک و تردید در حرمت آن باقی نمی­گذارد. ولی عدّه­ای از مردم تا از آن طرف دیوار (غرب) مطلبی را نشنوند به دلشان نمی­نشیند و ما در این فصل سخنان شطرنج بازان جهان مانند شانتال شوده و غیره را بیان می­نمائیم که معلوم شود چه اثراتی دارد.  

اسلاید 8: روان شناسی شطرنج   ۱- « ارنست جانس» ضمن مطالعه استادانه­ی روان شناسی شطرنج، خاطر نشان می­کند: مسلم است که انگیزه­ی بازیکنان شطرنج تنها جنبه­ی مبارزه­ای نمی­باشد. بلکه انگیزه­ای زشت تر و ناپسندتر دارند که همان جنبه­ی پدرکشی این بازی است، زیرا هدف این بازی اسیر کردن و مات کردن است یک پزشک آمریکایی بعد از سالها تحقیق به این نتیجه رسیده که هر سال فقط در آمریکا هزارها نفر در اثر قمار جان خود را از دست می­دهند، این پزشک ثابت کرده که: « هنگام قمار ضربان قلب بازیکنان خیلی بیشتر می­شود و قلب یک پوکر باز ماهر معمولاً بیش از صدبار در دقیقه می­زند».همین طپش غیر معمولی قلب باعث می شود که قماربازان یا پشت میز قمار سکته یا پانزده سال پیش از موعد طبیعی پیر شوند و بمیرند   ۲- «جان هس» نیز از این که در دوران اقامتش در زندان شطرنج بازی کرده بود احساس ندامت می­کرد، زیرا معتقد بود که بدین طریق عواطف نا مطلوب خویش را بروز داده است

اسلاید 9: یک ضرب المثل فرانسوی   در یک ضرب المثل فرانسوی نیز می­خوانیم : اگر قلب مهربانی داشته باشی نمی­توانی شطرنج بازی کنی.)فرض می­کنیم که بازی با شطرنج –اگر بدون برد و باخت باشد –یک نوع تقویت فکر باشد،‌ اما تقویت فکر جنگجوئی است ، فکر ستیز، غلبه بر حریف، اسیر کردن و…مخصوصاً با توجه به این که مهره­های شطرنج با عناصر یک جنگ واقعی مطابقت دارد، می­توان گفت: بازی شطرنج یک جنگ فکری است. و از این گذشته شطرنج یک بازی استعماری است، ‌زیرا یک جنگ استعماری را نشان می­دهد که یادبود دوران­های تاریک زندگی بشر می­باشد، ‌بنابراین تقویت روحیه استعماری شطرنج یکی از زیان­های آن است. در اواخر قرن نوزدهم آندرسن قهرمان جهان، گفته است: « من تا به حال از هیچ آدم سالمی بازی شطرنج را نبرده­ام، زیرا هر کس پس از باخت، مدعی نوعی بیماری می­شود )تارتاکوور» نابغه ی بزرگ شطرنج جهان که در سال ۱۹۵۰ عنوان استاد بزرگ بین المللی به او داده شد ، نیز شطرنج را هنر جنگ و ستیز نامیده است

اسلاید 10:

اسلاید 11: حالت شطرنج باز بعد از باخت «الخین» که نابغه شطرنج و صاحب عنوان قهرمانی جهان بود ، آن چنان خود خواه و خود بین بود که هر وقت می باخت از فرط خشم و عصبانیت با چوب دستی خویش اثاثیه اتاق را می­شکست)«ریچارد رتی» که او نیز از نوابغ شطرنج جهان به شمار می­آید و الخین او را نابغه خوانده است ، بعد از هر باخت ، ۲۴ ساعت خود را در یک اتاق زندانی می­کرد. « جیمزبلاکبرن» استاد بزرگ انگلیسی وقتی در یک بازی به «اشتای نیتس» که در سال ۱۸۸۶ میلادی قهرمان رسمی جهان شد، می­بازد، آن چنان ناراحت می­شود که با دست های نیرومندش حریف خود را از روی صندلی بلند کرده و از طبقه­ی دوم ساختمان به بیرون می­اندازد ولی «اشتای نیتس» شانس آورده و کشته نمی­شود

اسلاید 12: تقدیم همسر برای باخت در شطرنج   دیوان اشعار گارین(رومون گلان) که د ر قرن ۱۳ میلادی منتشر شده است در زمینه­ی برد و باخت های غیر عادی در شطرنج اشاراتی دارد. اعتیاد و افراط در بازی شطرنج کار را به جائی می­رساند که «شارل کبیر» به حریفش«گارین» اطمینان می­دهد که اگر بازی را ببازد علاوه بر سلطنت کشور فرانسه، همسرش را نیز تقدیم وی خواهد کرد. و در تاریخ ثبت است که هندی­ها نیز از اعضای بدن خود گرفته تا بانوان حرم خود را در بازی شطرنج به قمار می­گذاشتند.  

اسلاید 13: ضربه های اخلاقی   اگر یاد خدا از زندگی حذف شود و مهر و عشق الهی یعنی ایمان از وجود بشر حذف گردد، چه می­ماند؟ موجودی با یک سلسله احساسات خشن و وحشی، بشری نا آرام، مضطرب، خائف، محزون و ناامید.به اتفاق همه­ی دانشمندان علم اخلاق، رمز خوشبختی و سعادت حقیقی بشر در تعدیل احساساتش نهفته است که از آن به عدالت تعبیر می­شود و آن به معنای واقعی کلمه در منطبق کردن مسیر زندگی با راه خدا که صراط مستقیم است، خلاصه می­شود، زیرا روح آرامش و اطمینان آنجا است. در حدیثی که از پیشوایان ما نقل شده، به این نکته لطیف اشاره شده که: « الانسان هو المرء المؤمن» انسان واقعی همان فردی است که ایمان داشته باشد و قمار از جمله وسایلی است که بوسیله آن بشر از یاد خدا محروم و از ایمان و بندگی باز داشته می­شود. اینجا است که می­فهمیم چرا اسلام قمار را به طور کلی حتی در صورتی که برد و باخت هم در کار نباشد حرام کرده است زیرا هیچ نوع قماری در واقع بدون برد و باخت نیست بلکه در مواردی که پول در میان نباشد این برد و باخت در وجود و فکر و اخلاق است.

اسلاید 14: فتوای امام خمینی (ره) درباره ی شطرنج   در این قسمت شایسته است متن استفتائیه بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) را در مورد بازی شطرنج بررسی نمائیم. در شهریور ماه سال ۱۳۶۷ از محضر ایشان سؤالی در مورد شطرنج مطرح شد و ایشان هم پاسخ دادند. همین سؤال و جواب به دلیل عدم فهم درست و محتملا فرصت طلبی بعضی از افراد ، دستاویزی برای تجویز و حلیت و اشاعه­ی شطرنج واقع شد. عده­ای هم که دنبال بهانه­ای در این زمینه بودند، با طرح این مساله که امام خمینی (رحمه الله علیه) شطرنج را حلال فرموده ، به سرعت آن را به عنوان یک رشته­ی ورزشی در کنار سایر ورزش ها ، در مجامع فرهنگی کشور وارد کردند و برای ترویج آن ، تبلیغات گسترده­ای انجام گرفت.مناسب به نظر می­رسد در ابتدا متن آن سؤال و جواب را بیاوریم، سپس به توضیح مطلب بپردازیم.

اسلاید 15: الف) آیا در اسلام شطرنج حرام است؟جواب: حرام است.   ب) اگر شطرنج بدون پول باشدآیا باز هم حرام است؟جواب: حرام است.   ج) بازی­های سرگرم کننده ولی بدون شرط بندی مانند شطرنج و تخته نرد و غیره چگونه است؟جواب: بازی با آلات قمار مطلقا حرام است. کوتاه سخن اینکه حرمت شطرنج از مسائل متفق علیه بین فقها و مراجع عظام تقلید است و احدی از فقهای قدیم و جدید ما حکم به حلیت آن نکرده است مگر در فرض خاصی که مفصلا در این زمینه گفتگو شد.

اسلاید 16: رسول اكرم (ص):در ضمن حديث مناهي فرمودند : شما را از بازي با نرد وشطرنج و نواختن در طبل و عود و طنبور و همچنين خريد و فروش آنها نهي ميكنم.   حرام محمد حرام الی یوم القیامة   ترجمه من لا يحضره الفقيه جلد 5صفحه 308

اسلاید 17: از امام صادق در باره شطرنج سوال شد حضرت فرمودند:کارهای مجوسیان را رها کنید خدا لعنتشان کند. اصول کافی جلد 6     امام پنجم (ع) : عبدالواحد بن مختار درباره بازي شطرنج از امام (ع) سوال كرد ؟ امام (ع) فرمودند : مومن از اين بازي رو گردان است ( شرح : مومن شطرنج بازي نمي كند.)   خصال الصدوق جلد 1 صفحه 76 حديث 87

اسلاید 18: حضرت علي (ع): مي فرمايد كه به شش شخص سلام نكنيد :1.يهودي 2.اهل موسيقي و نوازندگي 3.مسيحي 4.شخص آوازه خوان 5.كسي كه در حال بازي شطرنج است 6.كسي كه شوخي اش فحش مادر است.   خصال الصدوق جلد 1 صفحه 275     حضرت محمد (ص) : شطرنج حرام است.   كتاب شريف نهج الفصاحه صفحه 273 شماره 1295

اسلاید 19: رسول خدا (ص):از نشانه هاي آخرالزمان اين است كه آلات لهو و موسيقي و تار و طنبور و آواز خواني به دست شرور ترين اين امت ظاهر مي گردد .ومردم درآن زمان آلات لهو و موسيقي را نيكو مي شمارند .در آن زمان اشخاصي هستند كه قرآن را ياد مي گيرند و در آلتهاي مثل بوق و ني و به شكل آوازه خواني مي خوانند و مردم نرد و شطرنج بازي مي كنند پس ايشان در ملكوت آسمان و در ميان فرشتگان پليد و نجس خوانده مي شوند.   تفسير جامع جلد 6 صفحه 347

اسلاید 20: امام صادق (ع) : خريد و فروش شطرنج حرام و خوردن پول آن حرام و نگه داشتن اش كفر و بازي كردن آن شرك و سلام كردن به بازي كننده آن گناه و ياد دادن و آموزش آن از كبيره هلاك كننده است.   وسائل الشيعه كتاب تجارت   امام صادق (ع) : كسي كه به بازي شطرنج بنشيند جاي خود را در دوزخ مهيا مي سازد و آن ساعتي كه صرف آن نموده در روز قيامت سبب حسرت و اندوهش مي گردد.   وسائل الشيعه كتاب تجارت

اسلاید 21: امام صادق (ع) : خداوند در ماه مبارك رمضان مي آمرزد مگر سه طايفه را : 1.كسي كه به چيز مست كننده روزه اش را بشكند 2. شخصي كه شطرنج بازي مي كند 3. كسي كه از مومني كينه به دل مي گيرد و با او دشمني ورزد.   خصال الصدوق صفحه 73   امام باقر (ع) : از امام (ع) درباره بازي شطرنج سوال شد فرمودند : انسان مومن وقتش آنچنان با ارزش است كه فرصت اين كارهاي بيهوده را ندارد .   وسائل الشيعه كتاب تجارت  

اسلاید 22: امام رضا (ع) : چون سر امام حسين (ع) را به شام بردند يزيد لعنه الله فرمان داد تا آن را در محلي نهادند و پرده اي بر روي آن نصب نمودند پس او و يارانش بدانسو آمدند و به خوردن غذا و نوشيدن آبجو مشغول شدند و چون از كار خوردن و نوشيدن فارغ شدند فرمان داد تا آن سر مطهر را در طشتي زير تختش نهادند و صفحه شطرنجي روي آن نهادند و يزيد لعنه الله بنشست و به بازي شطرنج و گفتگو از حسين بن علي (ع) و پدرش و جدش سلام الله عليهم و استهزاء بذكر ايشان مشغول گشت. و هر زمان كه در حركات شطرنج از حريف خود مهره اي را مي برد جامي آبجو مي گرفت و سه نوبت مي نوشيد و آنگاه باقي مانده آن را در كنار طشت بر روي زمين مي ريخت پس هر كس كه از شيعيان ما مي باشد بايد از نوشيدن آبجو و بازي شطرنج خود داري كند و هركس كه نظرش به شطرنج يا آبجو افتاد بايد به ياد كار پليد يزيد لعنه الله افتد و او و خاندانش را نفرين نمايد كتاب شريف من لا يحضر الفقيه جلد 6 صفحه 379 حديث 5915