علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی

علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی

اسلاید 1: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1 شناسنامه درس نام درس : علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامیرشته : روانشناسی تعداد واحد : 2واحد نام منبع : علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلام دکتر مرتضی تر خان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

اسلاید 2: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 2مولف : سید احمد هاشمیان تهیه کننده اسلاید : دکتر مرتضی ترخان ، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر

اسلاید 3: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 3اهداف و جایگاه درسکتاب حاضر در زمینه نفس و فرایند های روانی از دیدگاه دانشمندان اسلامی و روانشناسان معاصر می باشد که برای دانشجویان رشته روانشناسی در نه فصل تهیه شده است.

اسلاید 4: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 4آشنایی دانشجویان در باره تعریف نفس ، قوای نفس ، تجرد نفس ، حدوت نفس ، اتحاد نفس و بدن، اثبات نفس و دیگر فرآیندهای روانی از دیدگاه فلاسفه اسلامی و روانشناسان معاصر می باشد . هدف

اسلاید 5: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 5 فصل اول1. مفهوم و جایگاه نفس ، قلب ، روح و عقل از دیدگاه قرآن کریم و تفاوتهای آنها. 2. مفهوم خود شناسی در دیدگاه قرآن کریم و روانشناسی جدید و تفاوتهای آنها .

اسلاید 6: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 6 فصل دوم دیدگاه و عقاید فلاسفه اسلامی درباره تعریف و فلسفه و جودی نفس 1.نظریه ابو یوسف یعقوب بن اسحاق کندی2. نظریه ابو نصر محمد بن فارابی

اسلاید 7: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 73. نظریه شیخ الرئیس ابن سینا 4. نظریه امام محمد غزالی 5. تفاوت و شباهت دیدگاه دانشمندان اسلامی درباره نفس

اسلاید 8: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 8 فصل سوم دیدگاه و عقاید فلاسفه اسلامی درباره قوای نفس1. دیدگاه کندی درباره قوای حاسه ، متوسطه ، عاقله 2. دیدگاه فارابی در باره قوای منمیه ، محرکه ، مدرکه، عاقله

اسلاید 9: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 93. دیدگاه ابن سینا در باره قوای نفس 4. دیدگاه غزالی درباره ادراک حسی و عقلی ( قوای نفس )

اسلاید 10: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 10 فصل چهارم دیدگاه حکما و فلاسفه متأخر غرب درباره نفس ، روح و رابطه آن با بدن نظریات جدید در باره دوگانگی تن و روان 1. نظریه توازی تن و روان

اسلاید 11: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 112. نظریه نموزاید3. نظریه حیاتی عقل و مبادی و مظاهر آن از دیدگاه فلاسفه متأخر و جدید غرب

اسلاید 12: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 12 فصل پنجم فرایند های روانی از دیدگاه فلاسفه و دانشمندان اسلامی 1. اهمیت انگیزه های درونی 2- اقسام تمایلات

اسلاید 13: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 133. تعریف عادت و چگونگی تکوین آن 4. اراده و اهمیت آن 5. نقش انفعال و عاطفه در رفتار انسانها

اسلاید 14: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 14 فصل ششم جایگاه مفاهیم روانشناسی از دیدگاه فلاسفه اسلامی 1. مفهوم هوش و شخصیت از دیدگاه فلاسفه اسلام. 2. مفهوم شا کله ، تعریف، ویژگیها ، چگونگی شکل گیری آن از دیدگاه اسلام .3. مفهوم شخصیت بهنجار و نابهنجار از دیدگاه اسلام. 4. عوامل موثر در یادگیری از دیدگاه اسلام .

اسلاید 15: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 15 فصل هفتممفهوم انسان از دیدگاه قرآن 1. دیدگاه اسلام و قرآن در باره آزادی انسان ، روح الهی انسان ، وحدت انسان ، درونی بودن تجربه حقیقت الهی انسان ، مختار بودن انسان ، مسئول بودن انسان ، خلافت الهی انسان ، کرامت انسان ، جاودانگی حیات انسان و فطرت انسان.

اسلاید 16: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 16 فصل هشتم مفهوم انسان از دیدگاه فلاسفه اسلامی.1. قوای نفس از دیدگاه فلاسفه اسلامی ، خلقت انسان و تفاوت آن با سایر موجودات ، جایگاه عقل در انسان ، هویت انسان ، سعادت و کمال حقیقی انسان ، حرکت کمالی انسان .

اسلاید 17: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 17 فصل نهم مقایسه ویژگیهای روانشناسی جدید با روانشناسی اسلامی (تفاوت و شباهت ) 1. ویژگیهای روانشناسی علمی در ابعاد علمی بودن _ رفتاری بودن _ تکاملی بودن _ غربی بودن 2. ویژگیهای روانشناسی اسلامی در ابعاد معرفتی بودن _ جامعیت 3. روشهای تحقیق در روانشناسی اسلامی

اسلاید 18: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 18 راهنمای مطالعه اسلایدهای تهیه شده در زمینه علم النفس بوده و سعی شده نکات مهم و کلیدی که با طبیعت آموزش از راه دور سنخیت داشته باشد، آورده شود . محور اصلی این اسلاید ها بر پایه یادگیری شخصی از سوی فراگیران می باشد.

اسلاید 19: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 19 فصل اول مفهوم نفس از دیدگاه قر آن نفس : مقام نخستین را در قرآن کسب کرده بیشتر از دیگر واژه بکار رفته ؛به اصل ثابت انسان اشاره دارد، پا داش و کیفر متوجه او خواهد بود و همواره در حال تغییر خواهد بود و در نهایت بر موجودی که باید نگران پاداش و یا کیفر اعمال خوب و بد خود باشد ، دلالت دارد

اسلاید 20: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 201. نفس به معنای درون انسان است :محقّقاً خدا آنچه را در گروهی وجود دارد دگرگون نمی سازد، مگر آنکه آنها درون خود را دگرگون سازند ( رعد 11 ) معنای نفس از دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 21: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 212. نفس به معنای اصل و بن انسان : اوست که شما را از یک اصل و ریشه آفریده است ( نساء11 ) 3. نفس به معنای انسان و شخص : هیچ کس جز به اندازه تواناییش تکلیف نمی گردد ( بقره 232)

اسلاید 22: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 22قلب : قلب جایگاه دوم را در قرآن دارد _ عنصر عاطفی است _ نقش وجدان را دارد _ محور و اساس فطرت و عواطف خوشایند و ناخوشایند می باشد. مفهوم قلب از دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 23: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 23: قلب به مفهوم 1. کانون فطرت سلیم : روزی که مال و فرزندان سودی نمی رساند ، مگر آنکه خدای را با دلی سالم و روانی پاک ملا قات کند (تغاین 11)2. کانون تفکر و استدلال و ایمان معنای قلب از دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 24: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 243. کانون آلودگیها : شهادت را کتمان نکنید و اگر کسی آن را کتمان کند قلبش گناهکار است 4. کانون عواطف گوناگون ( خوشایند و ناخوشایند )

اسلاید 25: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 25 روح در قرآن بر حقیقت مجرد انسان دلالت دارد _ اصل و ریشه الهی داشته و در موارد اند کی در قرآن به چشم می خوردمفهوم روح از دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 26: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 261. عامل افاضه حیات از ناحیه خداوند : سپس او بپرداخت و از روح خود در آن دمید ( سجده 9) ادامه دارد معنای روح از دیدگاه قرآن

اسلاید 27: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 272. مفهوم وحی دارد : به فرمان خود روح را بر هر کس از بندگانش که بخواهد القاء می کند (غافر 15)3. به معنای فرشته وحی : بگو ای پیامبر که روح القدس آن را (قرآن را ) به امر پروردگارت فرود آورد

اسلاید 28: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 28به همین شکل در قرآن کریم بکار نرفته ، مشتقات آن مثل یعقلون ، نعقل به کار رفته که مرکز فهم و اندیشه و تفکر می باشد و تاکید بر استفاده از آن در امور زندگی دارد .معنای عقل از دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 29: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 29در غالب حدیث پیامبر بیان میشود . هرکس خود را بشناسد خدای خود را خواهد شناخت . در این حدیث انسان به مثابه عامل اساسی رسیدن به خداوند منظور ی گردد مفهوم خود شناسی در دیدگاه قرآن کریم

اسلاید 30: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 30از آنجاکه روانشناسی جدید به علوم تجربی اعتقاد دارد خود شناسی را در قالب رفتارهایی که قابل مشاهده و ارزیابی باشد، مورد برسی قرار می دهد . ادامه داردمفهوم خودشناسی در روان شناسی جدید

اسلاید 31: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 31این گونه دانشمندان پدیده های روانی را در قالب فعالیتهای فیزیولوژیک مطالعه می کنند . مانند ماترلیستها که انسان را در غالب حیوان مطالعه می کنند .ادامه دارد

اسلاید 32: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 32بنابراین دانشمندان روانشناسی جدید با توجه به روش تجربی که اتخاذ کرده اند از مطالعه جنبه های دینی ، معنوی و ارزشهای والای انسانی که معنای خودشناسی می دهد غفلت می ورزند.ادامه دارد

اسلاید 33: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 33اعتراف روانکاو معروف «اریک فرم» در این زمینه گویای این واقعیت است .اخیرا روان شناسی جدید به برخی از پدیده های روانی مانند تله پایی، توهم توجه نشان داده است.

اسلاید 34: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 34دیدگاه کندی درباره نفس. کندی در تعریف نفس می گوید . نفس نخستین استکمال جسم طبیعی بالقوه ذی حیات است . از دیدگاه کندی نفس جوهری بسیط ، روحانی و الهی است که طول و عرض و عمق ندارد بلکه نوری از انوار الهی است . همچنین کندی معتقد است نفس خالص است، یعنی تزکیه کامل دارد . ادامه دارد فصل دوم

اسلاید 35: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 35کندی در باره خالص شدن نفس می گوید نخست نفس به فلک قمر ، بعد به فلک کوکبی و بعد به فلک علی میرود و بعد از اینکه کامل پاکیزه شد به عالم عقل میرود و در عالم عقل است که نفس به سرچشمه نور مطلق خداوند می رسد این نقس قدرت تصّرف در امور را دارد و این قدرت برای او لذت بخش است . ادامه دارد

اسلاید 36: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 36کندی قوای نفس را به دو قوه بزرگ حسی و عقلی تقسیم می کند و در بین این دو قوه قوای مصوره ، غاذیه ، شهویه و غضبیه قرار می دهد و معتقد است نه تنها همه این قوا متعلق به نفس هستند بلکه هر یک از آنها قوا ثانوی مانند چشم ، گوش ، زبان و بینی دارند.

اسلاید 37: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 37فارابی همانند ارسطو در تعریف نفس می گوید ، نفس نخستین استکمال جسم طبیعی آلی بالقوه ذیحیات است گرچه فارابی مانند ارسطو نفس را صورت جسم میداند اما برعکس ارسطو همانند فلاسفه اسلامی نفس را جوهری بسیط ، روحانی و مباین با جسم می داند یعنی به جاودانگی نفس اعتقاد دارد. دیدگاه فارابی درباره نفس

اسلاید 38: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 381. نفس درک معقولات می کند : یعنی معقولات معانی مجرد هستند در غالب جسم قرار نمی گیرند فقط در غالب نفس که مجرد و بسیط است جای می گیرد . ادامه دارددلایل فارابی بر بساطت و روحانیت نفس

اسلاید 39: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 392. اگر نفس در آلتی غیر از خود نفس قرار گرفته باشد ، هیچگاه نمی توانست ، بدون درک آن آلت خود را درک کند .3. نفس برعکس جسم و بدن که هر روز فرسوده و ضعیف می شود ، قوی و نیرومند می شود.

اسلاید 40: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 40تقسیم بندی نفوس از لحاظ بقا و فنا از دیدگاه فارابی1-دسته ای که سعادت را شناخته و برای رسیدن به آن تلاش کرده و به آن رسیده اند 2- دسته ای که سعادت را شناخته اند ولی از آن روبرگردانیده اند 3-گروه سوم گروهی است که سعادت را نشناخته و به درجه عقل مستفاد نرسیده اند.

اسلاید 41: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 41فارابی قوای نفس را به نفس نباتی ( غاذیه ، منمیه ، مولده ) و نفس حیوانی و نفس انسانی و افلاکی تقسیم می نماید. فارابی اعتقاد دارد حقیقت نفس فلکی با نفس حیوانی و انسانی تفاوت دارد اما تا حدودی شبیه نفس ناطقه انسانی است . قوای نفس از نظر فارابی

اسلاید 42: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 42در این زمینه فارابی تابع ارسطو است، فارابی معتقد است هر جسم دارای یک نفس است و هر نفس دارای قوای متعددی است که به وسیله آلات و ابزار جسمانی عمل می کند . دیدگاه فارابی درباره وحدت نفس

اسلاید 43: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 43بطوریکه قوه حساسه برای قوه متخیله به منزله ماده است و قوه متخیله صورت قوه حساسه می باشد. بدین ترتیب قوای نفس مظاهر و نمودهای مختلف و حقیقت واحدی هستند که همان نفس انسانی است. نفس بهصورت سلسله مراتب است.

اسلاید 44: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 44ابن سینا درباره نفس به ارسطو نزدیک است اما در باره تجرد و روحانیت نفس به افلاطون نزدیک می باشد و در تعریف نفس می گوید نفس صورت جسم است اما از لحاظ ماهوی و جوهری متفاوت از بدن می باشد . دیدگاه ابن سینا درباره نفس

اسلاید 45: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 45ابن سینا معتقد است نفس کمال اول است نه صورت چون هر صورتی کمال است اما هر کمالی صورت نیست . همچنین نفس کمال اول است چون برای بقاء به غیر از خود به چیزی دیگری نیازمند نمی باشد و جسم کمال دوم است چون در بقاء به چیزی دیگر نیازمند می باشد. ادامه دارد

اسلاید 46: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 46در نهایت ابن سینا نفس را به معنای وسیع مبدا حرکت می داند و بدین جهت همه کائنات را دارای نفس می داند . او نفس را به نفس فلکی ، نباتی و حیوانی و انسانی تقسیم نموده و به پیوستگی بدن و نفس معتقد می باشد. ادامه دارد

اسلاید 47: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 47تفاوت ابن سینا و ارسطو در مورد اتحاد نفس و بدن. ابن سینا همانند ارسطو نفس را صورت ماده می داند و از حیث بقاء و خلود نفس مخالف ارسطو می باشد و به جاودانگی و پایداری نفس معتقد است یعنی بعد از تباهی بدن نفس باقی می ماند و به راه خود ادامه می دهد .

اسلاید 48: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 48دیدگاه ابن سینا در تکامل نفسابن سینا معتقد است موجودات به تدریج که کمال پیدا می کنند از قوای نفس بیشتر و کاملتری برخوردار می شوند .به همین اساس ابن سینا نفوس را به1- نفس نباتی 2- حیوانی و 3- انسانی تقسیم می نماید که این نفوس به ترتیب شکل می گیرند و کاملتر می شوند ادامه

اسلاید 49: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 49ابن سینا از نفس انسانی به عنوان عقل صحبت می کند و آن را در برابر نفس حیوانی قرار داده است و معتقد است نفس انسانی آماده و مستعد دریافت معقولات می باشد، علوم را درک می کند و پایدار می باشد. در حالی که نفس حیوانی از این خاصیت محروم است.

اسلاید 50: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 50دیدگاه غزالی متأثر از دیدگاه ابن سینا می باشد. او معتقد است نفس موجودی قائم با لذّات می باشد و دارای اصل ،ریشه و سرشت خاص و فرجامی ویژه است. به عبارتی دیگر نفس جوهر و حقیقتی روحانی می باشد. دیدگاه غزالی در باره نفس

اسلاید 51: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 51غزالی نفس را به نفس نباتی ، حیوانی و انسانی تقسیم نموده است و در این میان نفس انسانی را از آن جهت که امور کلی را درک می کند، کمال نخستین جسم طبیعی آلی می داند. دیدگاه غزالی در باره انواع نفس

اسلاید 52: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 52تقسیم بندی علوم از دیدگاه غزالی1- علوم مکاشفه ( نظری) که روان انسان را تحت عنوان علم به حقیقت مورد بررسی قرار می دهد.2-علوم معامله که نقش روان را از زاویه فعالیت و جنبش و آثار آن تحت عنوان علم به احوال قلب ، تحت مطالعه قرار می دهد.

اسلاید 53: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 53غزالی در اثبات وجود نفس از ادله و براهین مختلفی استفاده کرده است که عبارتند از. 1. برهان استمرار 2. برهان طبیعی 3. برهان پسیکولوژی عقلیاثبات وجود نفس از دیدگاه غزالی

اسلاید 54: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 54 4 . برهان رجل طائر. 5. این برهان که نفس جایگاه معقولات است. 6. و براهین دینی که این براهین نشان می دهند خطا بها و تکالیف دینی متوجه حقیقتی است .

اسلاید 55: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 55غزالی معتقد است نفس نه جسم است نه عرض برای جسم، بلکه نفس بدن را به حرکت در می آورد اما آنرا لمس نمی کند نفس جوهری است قائم به ذات و فرمانروای جسم می باشد. طبیعت نفس از دیدگاه غزالی

اسلاید 56: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 561. نفس ذات خود را درک می کند : یعنی معانی مجرد را درک می کند. 2. نفس هم ذات خود و هم ذات غیر خود را بدون ابزار و واسطه درک می کند. ادامه داردادله غزالی بر تجّرد نفس

اسلاید 57: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 573. نفس درک خود را درک می کند. یعنی نفس می شناسد و قابل شناسایی است و می شناسد که شناسایی می کند. 4. با فرض جسم بودن نفس استدلال به ارتباط آن با بدن محال است.

اسلاید 58: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 58نظرگاه دانشمندان اسلامی در باره حدوث نفس 1. دسته اول که تعداد آن اندک می باشد معتقد به « ازلیت » و قدیم بودن نفس می باشند 2. دسته دیگر متفکران اسلامی که اکثریت را تشکیل می دهند و اهل حدیث می باشند ، به این باورند که نفس حادث است 3. و دسته سوم گروهی هستند که از اظهار نظر در باره قدیم بودن و حادث بودن نفس امتناع ورزیدن

اسلاید 59: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 59غزالی معتقد است ارواح قبل از حسم وجود ندارند پس نفس حادث است و قدیم نمی باشد و درباره خلود نفس براهین مختلفی مانند .ادامه داردبراهین غزالی درباره حدوث و خلود نفس

اسلاید 60: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 601. فنا ناپذیری نفس .2. برهان بساطت نفس .3. برهان روحانیت نفس. 4. براهین شرعی خلود نفس را متذکر شده است که هر یک نه تنها در اثبات خلود نفس به کار می رود بلکه در تجرد و اثبات نفس هم استفاده می شود.

اسلاید 61: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 61سرنوشت نفس از دیدگاه غزالی غزالی معتقد است خداوند متعال نفس را بصورت یک جوهر لطیف و روحانی که عالم بالقوه است در نهاد آدمی قرار می دهد و بعد از اینکه به درجه عقل مستفاد رسید ، درک معقولات می کند و این نفس بعد از گسستن از جسد ، پایدار و فنا ناپذیر می باشد

اسلاید 62: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 621. قوای حاسه همان قوای پنجگانه است که عبارتند. از بینایی ، چشایی ، شنوایی ، بویایی و لامسه. ادامه دارد فصل سوم قوای نفس از دیدگاه کندی

اسلاید 63: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 63قوه غلبیه نقش برانگیختگی در آدمی را ایفا میکند و به امور مهم توجه انسان را جلب و به انجام آن وا می دارد قوه شهویه قوه ای است که آدمی را در جهت شهوات و تمایلات انسان رهبری می کند . نفس هر دو قوه شهویه و غضبیه را کنترل می کند .

اسلاید 64: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 642. قوای متوسطه که مشتمل است قوه مصوره ، غضبیه ، شهویه و غلبیه : قوه مصوره از قدرت ترکیب برخوردار است و قوه غضبیه و شهویه با همدیگر قوه غلبیه را شکل می دهند.

اسلاید 65: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 653. قوای عاقله که مشتمل است به عقل بالفعل ، بالقوه ، از قوه به فعل ، عقل دوم. عقل بالفعل ، عقول مجرد هستند – عقل بالفعل همان نفس است – نفس عاقله نخست بالقوه است که تحت تاثیر عقل اول به فعلیت می رسد. ادامه دارد

اسلاید 66: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 66فارابی نفس را به سه دسته تقسیم می کند. 1. منمیه یا نباتی ( غاذیه ، مربیه ، مولده ) : که بین نبات ، حیوان و انسان مشترک است . موجب رشد و نمو و بقای نوع می گردد . ادامه داردقوای نفس از دیدگاه فارابی

اسلاید 67: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 672. محرکه ( شهویه ، غضبیه ) : که موجب انگیزش آدمی برای رسیدن به چیزی یا فرار از آن می گردد. 3. مدرکه ( حساسه ، متخلفه ، واهمه ، حافظه ، ناطقه ): بین انسان و حیوان مشترک می باشد جز قوه ناطقه که به انسان قدرت ادراکات معقولات و تصورات می دهد.

اسلاید 68: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 68عقل را به سه قسمت تقسیم می کند .1. بالقوه یا هیولایی بصورت استدلال می باشد. قوه ای که استعداد درک معقولات را دارد. ادامه دارد عقل از دیدگاه فارابی

اسلاید 69: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 692. عقل بالفعل : که از قوه و استعداد در آمده و بارز گشت.3. مستفاد : که حقیقت مجرد دارد و برای همیشه پایدار است و درک معقولات می کند . نوعی از عقل فعال است.

اسلاید 70: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 701. عقل فعال صورتی مفارق و مجرد از ماده اسـت. نه در ماده بوده و نه در ماده خواهد بود فارابی از این عقل به « روح الامین » تعبییر می نماید. دیدگاه فارابی در باره عقل فعال

اسلاید 71: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 71عقل فعال از آنجا که نوعی از عقل بالفعل است ، شبیه عقل مستفاد می باشد اما در واقع حقیقی است خارج از نفس و در عالم فلک قمر جای دارد و شبیه آفتابی است که رنگهای مختلف را از حالت بالقوه به مرحله فعلیت در می آورد ادامه دارد

اسلاید 72: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 721. قوای محرکه 2. قوای مدرکه ادامه داردقوای نفس از دیدگاه ابن سینا

اسلاید 73: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 731-2. حواس ظاهر مثل حواس پنجگانه مثل بینایی ، چشائی ، لامسه ، بویایی و شنوایی . 2-2. قوای باطنه عبارتند از حس مشترک ، قوه خیال ، قوه واهمه ، قوه حافظه .

اسلاید 74: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 741. عقل عملی یا عامله که وظیفه تشخیص خیر و شر در جزئیات است . ادامه دارد عقل از دیدگاه ابن سینا

اسلاید 75: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 752. عقل نظری یا عامله که وظیفه آن صحت و کذب در جزئیات است . 1-2. عقل هیولایی ، بالملکه ، بالفعل ، مستفاد ، فعال ، قدسی. عقل فعال حقیقی است که عقل را از مرحله عقل بالملکه تا مرحله عقل بالفعل بالا می برد و عقل قدسی برترین مرحله عقل است .

اسلاید 76: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 76دیدگاه ابن سینا درباره قوه واهمه قوه واهمه همان وهم است که معانی غیر محسوسه را که در محسوسات جزئیه موجود است ، درک می کند مانند احساس ترس گوسفند از دید گرگ . قوه وهم برای حیوان به منزل قوه عقل است . ادامه دارد

اسلاید 77: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 77ابن سینا در تعریف قوه حافظه می گوید : قوه ای است که آنچه را قوه و همیه از معانی محسوسه در محسوسات جزئی درک می کند در خود حفظ می کند . حکیم ابن سینا اعتقاد دارد از آنجا که این قوه توانایی بر حفظ مدرکات خود دارد ، به آن حافظه می گویند .

اسلاید 78: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 78نظریات مکتب اصالت عقل و اصالت تجربه درباره مبادی عقل .طرفداران مکتب اصالت عقل بر این باورند عقل جوهری مستقل می باشد که مبادی اولیه یا عقلیه از آن ناشی می شوند . طرفداران مکتب تجربه ، مبادی اولیه شناخت و فرآیند های ذهنی را ناشی از حس و تجربه می دانند.

اسلاید 79: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 791. قوای ظاهر که حواس پنجگانه می باشد . مثل بینایی و شنوایی . 2. قوای باطنه که عبارتند از حس مشترک ( انبار اطلاعات حسی ) خیال (خزانه حس مشترک ) ، وهم ، ذاکره یا حافظه ؛ تخیل .قوای نفس از دیدگاه غزالی.

اسلاید 80: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 80دلایل و ضرورت وجود عقل از نظر غزالی 1. عقل میزان و ابزار سنجش الهی در روی زمین. 2. عقل می تواند معقولات را درک کند. 3. عقل داور و قاضی برای اشتباهات و لقزشهای حس است. 4. عقل نارساییهای حس را جبران می کند. 5. عقل به مثابه یک عامل اخلاقی قوی آدمی را به قلع و قمع شهوات ترغیب می کند .

اسلاید 81: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 81او عقل را به عقل غریزی ، عقل به معنای علوم و معارف ضروری ، عقل به معنای آگاهیها و عقل به معنای قلع و قمع تمایلات تقسیم نموده و مراتب آن را عبارت می داند از عقل هیولایی ، بالملکه ، بالفعل و مستفاد . عقل و مراتب آن از دیدگاه غزالی

اسلاید 82: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 821. معقولات : مجرده اند و جز بوسیله عقل درک نمی شود مانند اینکه دو چیز متضاد در یک جا جمع نمی شوند .2. محسولات : به وسیله حواس پنجگانه کسب می شود مانند تفاوت رنگها – تفاوت صدا و بوها. ادامه دارد انواع معرفت از دیدگاه غزالی

اسلاید 83: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 833. مشهورت :همان آداب رسوم اجتماعی یا عادات اجتماعی است مانند لباس پوشیدن و احترام گذاشتن 4. مقبولات : از راه اخبار بدست می آید و مورد پذیرش مردم واقع می شود .

اسلاید 84: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 84غزالی بر این باور است علم انسان از دوره قابل حصول می باشد. 1. تعلم انسان .2. تعلم ربانی که به دو صورت است از بیرون همان علم و دانش اندوزی است و از درون که همان تامل و تفکر می باشد.

اسلاید 85: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 85نظریات حکما و فلاسفه متأخر درباره نفس و رابطه آن با بدن. 1. هیوم : تفسیر و توضیح در باره وجود نفس را یک مسئله غامض و دشوار تلقی کرده است. 2- جان لاک : شناخت نفس انسان را یک شناخت حدسی به شمار آورده که برای اثبات وجود آن نمی توان براهینی ذکر کرد. ادامه دارد.

اسلاید 86: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 86مالبرانش: درک نفس، روان و آگاهی از وجود آن را عبارت از احساس و توجه درونی به آن می دانست . او معتقد بود ما به وجود نفس همانگونه آگاهی داریم که به وجود خود و وجود تن خویش و اجسام پیرامون خود آگاهی داریم ، گرچه ذات و حقیقت آن را درک نمی کنیم .

اسلاید 87: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 871. نظریه توازی تن و روان : نفس و بدن به موازات هم قرار دارند. در برابر هر کیفیت نفسانی یک کیفیت روانی و بالعکس قرار دارد. طرفداران آن ریبو ، هفد نیک و اسپنسر می باشد . ادامه دارد فصل چهارم نظریات جدید درباره دوگانگی نفس و بدن

اسلاید 88: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 882. نظریه نموزاید : دانشمندانی مانند هکسلی ، لودانتک و مود سلی حالات نفسانی را پرتوی از کیفیات بدنی می دانند. یعنی نفس سایه بدن می باشد . این نظریه اهمیت را به نفس میدهد و نفس را یک نموء زائد می داند . ادامه دارد

اسلاید 89: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 89نفس را وسیله ای برای انطباق موجود زنده با محیط بیرونی می داند. به عبارت دیگر نفس وسیله ای در خدمت بدن در جهت سازگاری با محیط زمانی که تعادل موجود زنده به هم می خورد می باشد. ادامه داردنظریه حیاتی

اسلاید 90: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 90عقل و مبادی آن از دیدگاه فلاسفه متأخر جدید غرب. پاسکال معتقد است عقل مادر عالم فکر و معنی همان وضعی را دارد که جسم مادر عالم ماده و طبیعت دارد. اسپینوزا معتقد است عقل و ادراکات عقلی بشر محدودیت نسبی دارد . ادامه دارد

اسلاید 91: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 91هیوم: عقل بشر را به عنوان یک موهبت می داند و در عین حال معتقد به محدودیت آن می باشد. لایب نیتز: ادراکات بشر را به ادراکات آشکار و پنهان تقسیم می نماید و معتقد است ادراکات عقلی محدود به ادراکات بالفعل است. ادامه دارد

اسلاید 92: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 92کانت: بین معرفت حسی و عقلی تفاوت قائل است و این دو را متمایز میداند .سانتایانا: معتقد است عقل دشمن غرایز نیست بلکه در طبیعت انسان بصورت وجدان وجود دارد که موجب اتحاد میل و اندیشه می شود.

اسلاید 93: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 93فصل پنجم فرایند روانی از دیدگاه فلاسفه و دانشمندان اسلامی 1. اهمیت انگیزه های درونی : از آنجا که در روان شناسی، رفتار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است قوه محرکه درونی از جایگاه بالایی برخوردار است – نظریات غزالی در زمینه رغبت و عاطفه در این زمینه شایان توجه است. ادامه دارد

اسلاید 94: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 942.اقسام تمایلات. غزالی تمایلات را به سه دسته تقسیم می کند. الف : فردی : جنبه اختصاصی دارد مثل : میل پول ، مقام ، علاقه به دنیا که بقای موجود زنده به آن بستگی دارد. ادامه دارد

اسلاید 95: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 95ب : اجتماعی : وسیع تر می باشد و جنبه اجتماعی دارد مثل آداب و رسوم که به خانواده و جامعه مربوط می باشد. ج : عالی :ذاتاً خوب است مثل علاقه به نیکی و دلبستگی به حقیقت که دور دسترس ترین تمایلات انسان است .

اسلاید 96: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 96تعریف عادات از دیدگاه دانشمندان ابن سینا می گوید : عادت عبارت از تکرار زیاد یک عمل در زمانهای نزدیک به هم که در دراز مدت ادامه می یابد ابن مسکویه می گوید : عادات حالتی است در انسان که او را به انجام عمل ، بدون نیاز به اندیشه و تامل ، سوق می دهد .

اسلاید 97: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 97غزالی می گوید: حالت و یا خصوصیت روانی است که در آدمی پدید می آید و اثر خود را بر جوارح و اندام انسان افاضه می کند و خواهان قیام به عمل است .عادت در ابتدا با حس رنج و زحمت صورت می گیرد ولی سر انجام به صورت یک رفتار طبیعی در می آید.

اسلاید 98: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 983. عادات : تعریف و تکوین آن. شکلی از یاد گیری است که بعلت تکرار بصورت مکانیکی و ابزاری در آمده مثل طرز پوشیدن ، طرز خوردن. تکوین عادت در دو مرحله است . ادامه دارد

اسلاید 99: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 991. مرحله تکلف عادت که رفتار با دشواری صورت می گیرد.2. مرحله ثبات و استقرار عمل .در این مرحله بصورت ابزاری و مکانیکی در می آید.

اسلاید 100: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1001.کمک به تحول شخصیت و تثبیت مجموعه ای از رفتار های خوب مثل راستی و دوستی و محبت. ادامه دارد مهم ترین آثار عادت از دیدگاه غزالی

اسلاید 101: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1012. افزایش حجم کوششهای انسانی و ایجاد یادگیری بهتر. 3. موجب سهولت روانی و دقت در رفتار آدمی می شود. به عبارت دیگر اعمال و رفتار در سایه عادت بصورت مکانیکی در می آید .

اسلاید 102: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1024. اراده و اهمیت آن .فلاسفه اسلامی اراده را تمایل عقلی مینامند. فارابی اراده را گردهمایی دو قوه شوقی و عقلی می داند و در تعریف آن می گوید شوق و کشش نسبت به امری است که آدمی آن را درک می کند . ادامه دارد

اسلاید 103: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 103ابن سینا اراده را یکی از قوای محرکه می داند. غزالی دو نوع اراده را معرفی می کند.1. اراده مشترک حیوان و انسان مانند شهوات و تمایلات. 2. اراده ویژه انسان که ناشی از ادراک او نسبت به رفتار و نتیجه آن می باشد. ادامه دارد

اسلاید 104: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 104که هدف اراده انسان در نوردیدن طریق الی اله می باشد گرچه غزالی به اراده اعتقاد دارد به جبر روانی هم اعتقاد دارد غزالی در پرورش اراده اعتقاد دارد .1.اراده باید با آرمانهای عالی انسان پیوند داشته باشد .2. لذت انگیزه های غریزی باید کم گردد.

اسلاید 105: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1055. انفعال : تعریف ، عناصر و تعدیل آن روان شناسی ، انفعال را شکلی از پریشانی می داند که در رفتار عضلانی و غددی موجود زنده پدیدار می گردد . ادامه دارد

اسلاید 106: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 106یونگ آن را اضطراب شدید می داند و دارای ریشه روانی است مانند گریه که کل وجود انسان را دربر می گیرد. کلاً روانشناسان انفعال را نوعی پاسخ و واکنش روانی همراه با اختلال میدانند . ادامه دارد

اسلاید 107: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 107غزالی مهمتریت انفعال را ترس و غضب می داند و در تعریف آن می گوید آتشی است که از آتش برا فروخته الهی بر گرفته و بر دلها چیره میگردد غزالی در تعریف آن از ارسطو و این مسکویه تأثیر پذیرفته . ادامه دارد

اسلاید 108: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1081. وجود انگیزه درونی یا بیرونی. 2. پاسخهای ادراکی و رفتاری انسان به انگیزه که اثار آن به صورت ترس و خشم در چهره ظاهر می گردد. ادامه داردعناصر انفعال شامل .

اسلاید 109: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 109درمان انفعال از دیدگاه غزالی کسب آگاهی از علل و عوامل آن و اتکا به بعد فکری و ادراکی و بعد شوقی و عملی انسانها می باشد.

اسلاید 110: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1106. عاطفه : تعریف و آثار آن. روانشناسان معاصر می گویند عاطفه یک استعداد درونی که از تمرکز گروهی از انفعالات پیرامون موضوع مشخص می باشد. ادامه دارد

اسلاید 111: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 111غزالی عاطفه را حیات وجدانی می داند و تکیه گاه آن را حب ، علاقه یا نفرتی می داند که با لذت الم ارتباط دارد و تکرار و تمرین را از جمله عواملی می داند که به تکوین عاطفه کمک می کند . ادامه دارد

اسلاید 112: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1127. غزالی معتقد است آثار عاطفه در چگونگی رفتار – ادراک ، تذکر ، یادآوری ، تداعی افکار ، معانی ، قلب ،زبان و اندام ظاهر می گردد و اثر بارزی بر رفتار دارد .

اسلاید 113: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 113آثارعاطفه از دیدگاه روان شناسان غزالی روان شناسان بر این باورند ، اثار عاطفه در چگونگی رفتار ، ادراک ،تذکر ، یادآوری ، تداعی افکار و معانی ایجاد معتقدات و بطور کل در تثبیت و تعدیل فرآیندهای گوناگون روانی جلوه گر می شوند ادامه دارد

اسلاید 114: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 114غزالی معتقد است اثار و عواطف انسان در قلب ، زبان و اندام ظاهر می شود و اثر خود را در رفتار نگاه می دارد و می تواند سلوک و رفتار آدمی را توجیه و تعدیل کند و یک وحدت و هماهنگی در رفتار بوجود آورده

اسلاید 115: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 115فصل ششم جایگاه مفاهیم روانشناختی مانند هوش ، شخصیت ، شاکله از دیدگاه فلاسفه اسلامی. ادامه دارد

اسلاید 116: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1161. هوش و تعریف آن : پاره ای از روان شناسان هوش را بینش در امور و حل مساله می دانند .برخی دیگر درک رابطه علت و معلول می دانند . در کل مجموعه ای از توانایی هاست که فرد را یاری می دهد تا به هدف خود برسد.

اسلاید 117: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 117هوش از دیدگاه اسلامهوش در غالب اصطلاح عقل آمده است . امام صادق می گوید :عقل ستون و پشتوانه انسان است. در قرآن کریم بینش و در احادیث معصومین فراست ،کیاست وزیر کی به معنی و مفهوم هوش می باشد.

اسلاید 118: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 118شخصیت از دیدگاه روانشناسان و اسلامروانشناسان شخصیت را خصوصیات و ویژگیهایی می دانند. که در یک « طرح یا کل » وحدت پیدا کرده و شکل گرفته است .در اسلام شخصیت در غالب اصطلاح شاکله بکار رفته است .

اسلاید 119: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 119معنای شاکله ( شخصیت ) از دیدگاه اسلام1. شاکله یعنی بند و طنابی که حیوان را با آن می بندند.2.به معنای هیئت ، ریخت ، شکل .3. به معنای طریقت و مذهب : یعنی هر گروه شاکله(مذهب ) مخصوص به خود دارد. ادامه دارد

اسلاید 120: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1204. به معنای حاجت و نیاز.5. به معنای خلق خوی : انسان را وادار می کند بر اساس مقتضای اخلاق رفتار کند. 6. به معنای نیت : اما صادق در این زمینه می گوید :هر کس بر حسب شاکله خود عمل می کند.

اسلاید 121: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 121مفهوم نیت از دیدگاه اسلام نیت در لغت به معنای مقصد و عزم قلبی است و در اصطلاح به تصمیم آگاهانه برای انجام یک عمل اطلاق می شود . در دیدگاه اسلام نیت امر درونی است و عمل ثمره و حاصل نیت است .

اسلاید 122: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 122چگونگی شکل گیری شاکله در انسان.هر انسان در هنگام تولد دارای فطرت می باشد . فطرت در مراحل مختلف زندگی در برخورد با محیط شکوفا می گردد که به مجموعه آنها دانشهای فطری گفته می شود . این دانشهای فطری در شکل گیری شاکله نقش اساسی دارند .

اسلاید 123: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 123مراحل تکاملی شخصیت از دیدگاه اسلامدر دیدگاه اسلام رشد شخصیت انسان بر اساس عقل سنجیده می شود که نقطه مقابل عقل ، نفس قرار دارد – عقل و نفس دو محرک اصلی آدمی است . عقل قوه تشخیص و استدلال در نهاد آدمی است. ادامه دارد

اسلاید 124: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 124نفس به سه قسمت می با شد ، اماره ،لوامه ، مطمئنه که هر یک شاکله خاص دارد . کسی که نفس اماره دارد ، هوای نفس بر او حاکم است و تحت تأثیر هوای نفسانی است . ادامه دارد

اسلاید 125: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 125کسی که نفس لوامه دارد گرچه نفس نفسانی براو حاکم است اما آگاهی و استدلال و عقل در این مرحله رشد کافی دارد در نفس مطمئنه انسان تحت سیطره کامل عقل است.

اسلاید 126: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 126شخصیت بهنجار و نابهنجار از دیدگاه اسلامعبارت است از: 1. برقراری تعادل بین جسم و روح شخصیت انسان .2. ارضای هر یک از نیاز ها در جایگاه عقل و شرع .3.ایمان به خداوند انجام دستوراتی که موجب رضای خداوند می باشد و برعکس موارد فوق شامل شخصیت نابهنجار می شود .

اسلاید 127: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 127 راه های یاد گیری از دیدگاه اسلام دو منبع اصلی 1.منبع الهی همان وحی یا الهام و رویاهای صادقانه می باشد. 2. منبع بشری : دانشی که دارای منشأ انسانی است که در بستر زندگی بدست می آید مانند فنون ، مهارتها و تجربیات دیگران .

اسلاید 128: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 128 راه های یادگیری از دیدگاه قرآن 1.تقلید : یعنی تکرار اعمال دیگران از طریق مشاهده مانند زبان آموزی کودکان – انجام مناسک حج – وضو ساختن و نماز انجام دادن – دفن کردن جسد ها بیل توسط قابیل . ادامه دارد

اسلاید 129: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1292. تفکر کردن یعنی اندیشیدن. 1. قرآن کریم در این زمینه می گوید : همانا در آفرینش آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز نشانه هایی است برای خردمندان. 2.حضرت رسول می فرماید :یک ساعت فکر کردن از هفتاد سال عبادت کردن با ارزش تر است . ادامه دارد

اسلاید 130: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1303. انگیزه یعنی قوه محرکه درونی.در قرآن کریم عواملی مانند تشویق ، تنبیه ، تهدید ، داستان گویی و عبرت گیری از رویدادها گذشته را عامل انگیزه انسانها می داند .روان شناسان معاصر عوامل زیستی ،محیطی و اجتماعی منبع اصلی انگیزه می دانند .

اسلاید 131: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1314. تکرار تمرین 1. قرآن کریم جهت جا انداختن برخی از اصول اعتقادی و امور غیبی مثل توحید ، ایمان به غیبت ، رستاخیز از تکرار و تمرین استفاده نموده است .2. آزمایشات ثرندایک در این زمینه به قانون تمرین منجر شده است.

اسلاید 132: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1325. توجه و توزیع یادگیری : 1.آیات قرآن کریم : به درستی که در سرگذشت گذشتگان تذکر و اندرزی است برای آن کس که تعقل کند .2.در زمینه توزیع یادگیری هم روانشناسان و هم قرآن کریم بر این باورند، ایجاد استراحت بین دو یاد گیری،موجب یادگیری بیشتری می شود.

اسلاید 133: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 133 بهداشت روانی از دیدگاه اسلام عبارت است از سلامت فکر ، تکامل روانی و صیانت جسم و جان . بطوریکه انسان بتواند در زندگی فردی و اجتماعی در موقعیت مطلوب تری قرار گیرد . ادامه دارد

اسلاید 134: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 134حضرت رسول می فرماید :من برای تکمیل صفای نیکوی اخلاقی مبعوث شدم .پس بهداشت روانی یعنی آموزش دستورات اسلامی به منظور پیشگیری از بیماریهای روانی و دستیابی به تکامل روانی .

اسلاید 135: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 135 بهداشت روانی کودکان از دیدگاه روان شناسی یعنی کمک به رشد عاطفی و روانی کودک با توجه به : 1- امنیت عاطفی کودک : یعنی ارتباط گرم بین کودک و خانواده بخصوص مادر.

اسلاید 136: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1362. رشد خلاقیت و استقلال شخصیت کودک مانند ایجاد حس خود – باوری و اعتماد به نفس و درک مفهوم من که منجر به شالوده های مستحکم شخصیتی گردد.

اسلاید 137: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 137 بهداشت روانی کودک از دیدگاه اسلام 1. احترام و نیکی کردن نسبت به کودکان :وقتی نام فرزند تان را میبرید او را گرامی دارید(پیامبر گرامی اسلام )2. پرهیز از رنجاندن کودکان : رسول گرامی اسلام می فرماید کسی که به کودکان محبت نکند از ما نیست .

اسلاید 138: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1383. همبازی شدن با کودکان و شاد کردن آنها. 4. توجه عاطفی مادر در هنگام شیردادن کودک خود .5. تربیت و ایمان مذهبی : اما باقر می گوید : در سه سالگی به کودک خود کلمه توحید در چهار سالگی به او شهادت دادن به پیامبری خاتم انبیا ، در پنج سالکی قبله و سجده ، در شش سالگی رکوع و سجود و در هفت سالگی به او وضو و نماز بیاموز ید .

اسلاید 139: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 139ملاکهای بهداشت روانی از دیدگاه اسلام 1. هشیار و خود آگاه زیستن : پیامبر اکرم می فرماید خدایا اشیا را آنگونه که هستند به من بنمایان. 2. در حال زندگی کردن : حضرت علی می فرماید گذشته آن است که گذشت و آینده نیامده است و آنچه است حال است ادامه دارد

اسلاید 140: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 140دیدگاه ملاصدرا درباره زیستن ملاصدرا با مطرح کردن « حرکت جوهری » در این زمینه می گوید ماده اجسام ، و جودی است سیال که دائما ذاتش دگرگون می شود و هر لحظه وجود تازه ای است که باوجود قبل و بعد فرق دارد . بنابراین ما در هر لحظه وجود تازه هستیم اما این وجود ها متصل اند و صورت واحدی دارند .

اسلاید 141: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1413. پویا و متکا مل در اجتماع زیستن : یعنی امروز و دیروز نباید یکسان باشد .4. عزت نفس داشتن و حفظ حرمت دیگران. 5. با خدا زیستن و با او بودن :یعنی خداوند را در همه احوال ناظر اعمال خود دیدن .

اسلاید 142: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 142چگونگی تامین سلامت جسمانی و بهداشت روانی از دیدگاه اسلام 1. خودداری از افراط در غذا .2. خودداری از زیاد روی در آمیزش های جسمی. 3. خودداری از آلوده شدن به مشروبات الکلی و مواد مخدر. ادامه دارد

اسلاید 143: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1434. پرهیز از کارهای سنگین و طاقت فرسا. 5. اجتناب از حسد ، خشم ، انتقام جویی ، حرص ، طمع ، یأس ، ناامیدی ، تند خویی و غم و اندوه.

اسلاید 144: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 144 فصل هفتم انسان از دیدگاه قرآن انسان از دیدگاه قرآن دو بعد مادی ( جسمانی )و معنوی ( روحانی ) دارد برای شناختن آن هر دو لازم می باشد . بعد معنوی همان روح الهی است که خداوند در انسان دمیده است. ادامه دارد

اسلاید 145: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 145انسان از دیدگاه روانشناسیدر روان شناسی غربی کثرت جانشین وحدت شده است انسان تکه تکه و پاره پاره شده مورد توجه قرار می گیرد به عبارت دیگر انسان بعنوان یک حقیقت ثابت و واحد مورد توجه نمی باشد.

اسلاید 146: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1461. آزادی انسان : یعنی انسان محدود و محکوم به قیود قوانین صرف مادی نیست بلکه انسان قدرت دارد به ماورای فیزیک دست یابد. 2. وحدت انسان و تقسیم ناپذیری آن : روح الهی قابل تقسیم نمی باشد زیرا تقسیم پذیری از خصوصیات ماده است و انسان در اصل خود یک گوهر است. ادامه دارد ویژگیها یا آثار روح الهی

اسلاید 147: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1473.درونی بودن تجربه حقیقت الهی انسان : یعنی آدمی بر نفس خویش آگاهی و بصیرت دارد یا به عبارت دیگر قدرت درک ذات خود را دارد. 4. خود آگاهی ذاتی انسان :یعنی آدمی به نفس خویش آگاهی و بصیرت دارد و هر اندازه آگاهی او بیشتر باشد زندگی او گسترش پیدا می کند . ادامه دارد

اسلاید 148: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1485. مختار بودن انسان : یعنی انسان اراده و اختیار دارد که در غالب عقل بیان می گردد و فقط از غرایز پیروی نمی کند .6. مسئول بودن انسان : یعنی انسان مسئول آینده ، گذشته و سرنوشت خود است.ادامه دارد

اسلاید 149: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1497. امانت داری انسان: منظور از امانت همان مسئولیت، تکلیف،وظیفه و قانون می باشد که فقط مخصوص انسان می باشد نه سایر موجودات.8. خلافت الهی انسان: یعنی انسانها در روی زمین خلیفه خداوند می باشند و در این راه رسالت سنگینی دارند.

اسلاید 150: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1509.کرامت انسان: یعنی انسان نسبت به سایر موجودات به سبب داشتن اراده و اختیار داری کرامت بالای است .10. جاودانگی حیات انسان: یعنی اعمال انسانها چه خوب و چه بد در روز قیامت پاداش و کیفر دارد و از بین نمی رود.

اسلاید 151: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 151به عبارت دیگر از دیدگاه قرآن انسان صرفاً دارای غرایز نمی باشد بلکه انگیزه ها و تمایلات عالی مانند خیر طلبی ، دانش دوستی ، فضیلت خواهی و انگیزه ها مذهبی و الهی دارد که پایدار می باشد بدین جهت بدین جهت انسان دارای حیات جاودانه می باشد.

اسلاید 152: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 152فطرت از دیدگاه اسلام فطرت یعنی انسان موجودی است که چگونه زیستن را با خود بدنیا می آورد ، همان طور که رنگ چشم و رنگ پوست را نیز از زمان تولد با خود دارد . پس یک سلسله ویژگیهایی که خداوند در اصل خلقت برای انسان در نظر گرفته ، فطرت می گویند .

اسلاید 153: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 153تفاوت فطرت و خلقتآیات قرآن کریم بیان می دارد خداوند فطرت را برای خلقت بعضی از موجودات به کار برده اما اصطلاح خلقت را برای آفرینش تمام مخلوقات بکار برده است .

اسلاید 154: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 154ابعاد و جودی انسان از دیدگاه اسلام و قرآن1. بعد معنوی: یعنی انسان در نیکو ترین مراتب صورت و جودی خود آفریده شده است .2. بعد عقلا نی : یعنی انسان به سبب داشتن نیروی عقل ،صاحب اراده و اختیار است و به همین دلایل مسئول سرنوشت خود می باشد.ادامه دارد

اسلاید 155: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 155به عبارت دیگر در منابع اسلامی عقل ، استدلال و تعقل پایه اعتقادات فرد را تشکیل می دهد و یکی از منابع عمده استنباط احکام اسلامی است و هر اندازه خود آگاهی عقلانی در شخصیت انسان گسترش یابد ، به همان نسبت حیطه هوای نفسانی تنگ تر می شود.

اسلاید 156: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1563. بعد عاطفی : انسان فقط عقلانی نیست بلکه صاحب عواطف می باشد که به عنوان قوه محرکه درونی برای حرکت و تلاش عمل می کند.4. بعد اجتماعی : همان همبستگی ، تعهد ، قبول مسئولیت اجتماعی و یکپارچگی مسلمانان می باشد.

اسلاید 157: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 157عقل عیناً در قرآن کریم استفاده نشده اما مشتقات آن بکار برده شده است عبارتند از.1. از نظر لغوی : یعنی درک کردن عمیق و فهمیدن درست.2. از نظر فلسفی: معنای عقل عملی می دهد که تدبیر بدن ، کمال انسان را رهبری می کند.دیدگاه قرآن در باره عقل

اسلاید 158: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 158فصل هشتمانسان از دیدگاه فلاسفه اسلامی.قوای نفس از دیدگاه فلاسفه اسلامی .1. نباتی 2. حیوانی.3. انسانی.ادامه دارد

اسلاید 159: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 159حیوانی شامل محرکه – مدرکه.انسانی :عقل عملی و نظری مانند هیولایی – با لملکه – بالفعل و مستفاد که در این میان عقل مستفاد پایدار و جاودانه است. ادامه دارد

اسلاید 160: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 160تفاوت انسان با سایر موجودات1. داشتن یک سلسله تمایلات فطری مانند نوع دوستی ، زیبا طلبی.2. جاودانگی بودن انسان. 3. صاحب عقل و اراده و نتیجاً کنترل بر قوای نفس.

اسلاید 161: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 161هویت واحد انساندر اصطلاح « یک شخص و یک من » خلاصه می شود نه دو شخص و نه دو من .انسان یک هویت دارد و جمیع افعال به او بر می گردد و آن « خود شخص »است مثلا من اراده میکنم من خیال می کنم.

اسلاید 162: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 162سعادت انسان از نظر فلاسفه اسلامی سعادت انسان در حرکت کمالی انسان خلاصه می شود یعنی شناختن استعداد های خود و سوق دادن در مسیر رسیدن به خداوند با استفاده از هدایت تشریعی و تکوینی .

اسلاید 163: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 163هدایت تشریعی: به هدایتی گفته می شود که فرامین و دستورات فردی و اجتماعی از طریق وحی و بوسیله پیامبران انجام می گیرد. هدایت تکوینی: به هدایتی گفته می شود که به مدد عقل و قدرت عقلانی به موازات هدایت تشریعی برای رسیدن به خداوند صورت می گیرد .

اسلاید 164: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 164فصل نهممقایسه ویژگیهای روانشناسی جدید با روانشناسی اسلامی ویژگیهای روانشناسی علمی. 1. علمی بودن یعنی تجربی بودن و مشاهده ای بودن.2. برید گی و جدایی آن با متا فیزیک .ادامه دارد

اسلاید 165: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 165با توجه به علمی بودن ، روانشناسی علمی از مطالعه و شناخت علل غیر مادی مانند روح یا نفس به عنوان جوهری مجرد و مستقل از بدن ناتوان است.

اسلاید 166: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1662. رفتاری بودن :روانشناسان به خاطر اینکه موضوع روانشناسی با علمی بودن روانشناسی سازگاری داشته باشد ، موضوع روانشناسی را رفتار در نظر گرفتند .

اسلاید 167: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 167رفتار یعنی واکنشهای بیرونی و قابل مشاهده موجود زنده که قابل اندازه گیری می باشد .از آنجا که نفس غیر قابل اندازه گیری نمی باشد ، در حیطه رفتاری بودن قرار نمی گیرد.

اسلاید 168: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1683. تکاملی بودن:تئوری تکامل مربوط به چارلز داروین می باشد و بیان می دارد موجودات زنده از تکامل موجودات اولیه تک سلولی به وجود آمده اند. ادامه دارد

اسلاید 169: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 169پس تمامی موجودات زنده از نظر تاریخی حلقه های زنجیره ای هستند که هر یک از این حلقه ها به تبع حلقه های ما قبل خود به وجود آمده است. ادامه دارد

اسلاید 170: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 170طبق تئوری تکامل ، انسان از نسل میمون و پسر عموی میمون می باشد .پس انسان در این تئوری حیوان است که تواناییهای گسترده ای دارد.

اسلاید 171: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1714. غربی بودن دو نوع سوال در مورد انسان مطرح است. سوال آفاقی مشتمل بر سوالاتی است که به پدیدهای خارج از انسان ( نفس ) دلالت دارد.

اسلاید 172: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 172سوالات انفسی سوالاتی است که در زمینه خویشتن ( نفس ) مطرح می باشد . از آنجا که روان شناسان سوالات آفاقی را مطرح می کنند ، پس روان شناسی شکل غربی دارد. ادامه دارد

اسلاید 173: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 173به دیگرسخن از آنجا که روانشناسی غربی به سئوالات انفسی توجه ندارد وفقط قادر به پاسخگویی به سئوالات آفاقی می باشد، نفس در حوزه آنها قرار نمی گیرد و طبعا از مطالعه آن عاجز می باشد.

اسلاید 174: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 174 ویژگیهای روانشناسی اسلامی 1. معرفتی بودن : منظور از معرفتی بودن در حدیث پیامبر می باشد . کسی که نفس خود را بشناسد خدای خود را می شناسد پس شناختن نفس مقدمه ای برای خدا شناسی می باشد. ادامه دارد

اسلاید 175: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1752. جامعیت: منظور از جامعیت یعنی انسان هم جنبه فیزیک ( مادی ) هم متافیزیک ( روحانی ) دارد .در روانشناسی اسلامی هر دو بعد انسانی مورد مطالعه قرار می گیرد. ادامه دارد

اسلاید 176: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 176روش های تحقیق در روان شناسی اسلامی 1. تجربه و مشاهده :اطلاعاتی که از طریق تجربه و مشاهده بدست می آید و در غالب مجموعه سازمان یافته ای از علم قرار می گیرد. ادامه دارد

اسلاید 177: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1772. استدلال و استنتاج عقلانی : شامل اطلاعاتی است که از طریق براهین عقلی بدست می آید .این اطلاعات سازمان یافته را فلسفه می گویند ادامه دارد

اسلاید 178: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1783. شهود نفسانی : شامل اطلاعاتی است که انسان از راه قلب و دل بدست می آورد .این اطلاعات شامل اطلاعاتی است که به آن عرفان می گویند. ادامه دارد

اسلاید 179: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 1794. ادیان الهی : شامل اطلاعاتی است که از منبع وحی گرفته و منطبق با واقعیت و کل هستی می باشد و هیچگونه خطائی در آن راه ندارد. ادامه دارد

اسلاید 180: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 180پس راه های کسب دانش در روان شناسی اسلامی عبارتند از علم با روش تجربی ، فلسفه با روش استدلال عقلانی ، عرفان با کمک شهود نفسانی و ادیان الهی با استفاده از منبع وحی. ادامه دارد

اسلاید 181: دکتر مرتضی ترخان عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز رامسر 181با توجه به روشهای تحقیق در روان شناسی اسلامی روان شناسی اسلامی عبارت است از شناخت فعل آدمی که به شکل معرفتی و جامع از منابع دین ، فلسفه ، عرفان و علم با روشی تحقیقی و تالیف بدست آید .