فرش ایران در دوره صفویه

فرش ایران در دوره صفویه

اسلاید 1: فرش ايراندر دوره صفويهآنچه ما هنر ایرانی میدانیم به تحقیق تجلی روح بلند ایرانی و فطرت پاکش در جهان خاکیست.

اسلاید 2: چکیده:فرشهایی که انسان اولیه برای زیرانداز،رواندارز، حمل بار،پوشش مقبره ها،پوشش حیوانات وغیره از آن استفاده کرده از پوست برگ درختان و پوست حیوانات بوده استزیرانداز به زمانی می رسد که انسان به فکر ساختن سر پناهی جهت تامین آسایش خود افتاد. بافت انواع زیرانداز نیز همزمان با پرورش دام و استفاده از پشم آن بدین منظور بوده است و انسان پس ازبهره وری از پوست حیوانات به اهمیت الیاف پشمی پی برده است بافتن فرش مانند سایر دستاوردهای بشری همواره رو به تکامل رفته واولین فرشها نیزدرایران به ثمررسیده است فرش پازیریک که از قدیمی ترین فرشهای جهان است را به نوعی ایرانی دانسته اند .ایران در دوره صفویه. دوره اوج اعتلای فرش بوده است به طوری که مهم ترین محصول صنعتی ایران قالی و قالیچه است . فرش دوره صفویه دردوره شاه اسماعیل وشاه طهماسب وشاه عباسی رامی توان ازمهم ترین ادوار فرش صفوی و فرش ایرانی دانست.

اسلاید 3: برخی محققین عقیده دارند که مصر گهواره بافندگی فرش است در تورات نیز اشاراتی به این دستباف شده است فصل 26 کتاب هجرت حضرت موسی (ع) ازچگونگی آرایش داخلی خیمه ها و استفاده از قالی سخن گفته است با کشفیات باستان شناس  معروف روسی بنام« پرفسور رودنکو» profesor rudenko در نیمه اول قرن اخیر در میان توده های یخی موفق به کشف یک تخته فرش گره دار می گردد .پازیریک واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان کوههای آلتای کشف می کند این فرش که قدمت آن به قرون 4 و5 قبل از میلاد بر می گردد به اندازه 83/1 *2 متر با 3600 گره در دسمترمربع تصاویرحاشیه آن بااشکال متداول دردوره هخامنشی ونقوش تخت جمشید مشابهت فراوان دارند موزه آرمیتاژ لنینگراد نگهداری می شود پرفسور رودنکو معتقد است در زمان مادها و پارتی های قدیمی بافته شده است و بنا بر نظریه یکی از پژوهشگران معروف به نام «دیماند» Dimend در فرش پازیریک ترکیبی از طرح های آشوری ، هخامنشی ، سکائی به کار رفته است . او نیز مانند رودنکو عقیده دارد این فرش از ایران است یکی دیگر از پژوهشگران بنام اولریخ شورمان پا را از این فراتر نهاده و عقیده دارد که این فرش در آذربایجان بافته شده است .

اسلاید 4:

اسلاید 5:  یکی دیگراز فرشهای معروف این دوره فرش بهار خسرو است که در کتاب تاریخ طبری یک قالی بسیار عالی ایران موسوم به بهار خسرو در قصر تیسفون به طول 450 قدم و عرض 90 قدم موجود بوده است. این قالی بدان جهت بوده است که نقش آن نمایانگر باغی آراسته باگلها وپرندگان و جویهای آب روان بوده است درمورد این فرش گرانبهادو نظریه است یکی آنکه هنگامیکه خسرو پرویز پادشاه ساسانی مغلوب هرکلیوس امپراطور روم شداین فرش به دست سپاهیان غالب افتاد و نظر دیگر این فرش همان فرش معروف « بهارستان » است که در شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی سپاهیان عرب آن را به غنیمت بردند. نقطه طلایی و نقطه اوج فرش بافی در ایران در دوره صفویه (1152-907 ه ق )این دوره به دلیل اینکه فرش بافی از روستا به شهرها نفوذ پیدا کرد وتجارت فرش گسترش یافت و همزمان دولت نیز به تشویق هنرهایی که صرفه اقتصادی برای مردم و دولت دانست پرداخت نظیر سفالگری ، نساجی و قالیبافی همت گمارد.

اسلاید 6: دوره های فرشبافی عصر صفویه  قابل تقسیم به سه قسمت است :1-    دوره شاه اسماعیل اول 2-    دوره شاه طهماسب اول 3-    دوره شاه عباس کبیر

اسلاید 7: صفو یه که بود ؟ از کجا آمد ؟ اصالت صفویه به کردستان بر می گردد بعد به آذرباییجان نفوذ کردند حکومتی مذهبی داشتند تاریخ نسل شافعی بودندبعد شیعه شدند.در هفت نسل ادامه پیدامیکند،بین خاندان صفویه تا شاه اسماعیل هفت حاکم حکمفرما شدند . جدشان شیخ صفی الدین اردبیلی است زمان حکومتشان درمنطقه آذرباییجان دردوره حکومتی آق قویونلوبوده است.از دوره پدربزرگ شاه اسماعیل صفویه یعنی شیخ جنید شیعه شده اند شیخ جنید با خواهر اوزون حسن ازدواج کرد علاوه بر قدرت سیاسی، قدرت اجتماعی هم پیدا کردند جنید می‌تواند به جایش بنشیند اورابه جنگ شیبک خان مامورمی کند ودراین جنگ کشته می‌شود پسر شیخ جنید حیدر با دختر اوزون حسن ازدواج می کند. (مادر شاه اسماعیل صفوی دختر اوزون حسن بوده ) 

اسلاید 8: و عملاً شاه اسماعیل تحت تاثیر فرهنگ ترکمنی بزرگ می شود .

اسلاید 9: قالي بافي در عصر صفويه در دوره صفويه هنرهاي معماري ، كاشيكاري ، نقاشي ، خطاطي ، تذهيب و قالي بافي به حد كمال و درخشش خود رسيدند طرحهاي قالي از خلاقيت و نبوغ هنرمندان اين عصر چنان بارور مي شود كه پس از گذشت چند صد سال هنوز مورد تقليد بوده قالي بافان اين دوره با استفاده از اين طرحهادر حدود يك هزار و پانصد تخته قالي و قاليچه از خود باقي مي گذارند اين دوره قالي بافي از حالت يك پيشه روستايي و چادر نشيني به مقام يك حرفه با اهميت در كارگاههاي شهري تغيير موضع داده و تجارت و صدور آن به كشورهاي اروپائي شروع مي شود .فرش هاي بافته شده در اين دوره را بر اساس طرحهاي آن در گروههاي زير طبقه بندي مي كنند:ترنج دار، گلداني ، شكارگاه ، گلدار هراتي ، درخت و بوته ، باغي ، لهستان . 

اسلاید 10: طرح ترنج دار طرح ترنج دار از اولين طرحهائي است كه بر روي فرش هاي اين دوره منعكس گرديده است.چهارتخته فرش معروف را كه دراين زمان دراين سبك بافته شده اند انتخاب كرده ایم. قالي اردبيل (قالي شيخ صفي):قالي اردبيل يكي اززيباترين فرش هايي است كه در بيست سال اوليه دوره صفويه براي آرامگاه شيخ صفي الدين اردبيل جد خاندان صفويه یک جفت بافته شده است. تار و پود اين فرش ازابريشم و پرزآن ازپشم بوده و كاربافت آن درسال 946 هجري قمري پايان گرفته است. نام بافنده آن (مقصود كاشاني) همراه با مطلع يكي از اشعارحافظ : جز آستان توام در جهان پناهي نيست  سر مرا بجز اين در حواله گاهي نيستاين قالي نفيس را شركت (زيگلر)كه ازسال 1883 ميلادي در ايران درزمينه توليد و تجارت فرش فعاليت مي نمود ازايران خارج نموده واین کمپانی فرش را با قیمت بسیار پایین

اسلاید 11: (800 لیره استرلینگ انگلستان ) ازمتولی بقعه شیخ صفی خریداری می کند به مبلغ 2000 ليره به موزه ويكتوريا وآلبرت لندن فروخته شده است . درهر مترمربع اين قالي 517000 گره از نوع سنه بكار رفته است. اين فرش كه مدت سه سال و نيم كار بافت آن به طول كشيده است 1152 سانتيمتر طول و 534 سانتيمترعرض دارد. فرش دوم راموزه کونتی درلس آنجلس آمریکا خریداری کرد. موزه ویکتوریا آلبرت فرش دوم را نیزخرید. و حاشیه فرش اول را به فرش دوم دوخته و فرش کاملی به دست آمد. جالب است دروسط آن ترنج زيبایی قراردارد كه شانزده كلاله دورآنرااحاطه نموده است زمينه فرش به رنگ آبي سيراست ورجشمارش حدود 48گره در7سانت است.نقل قول ازشخصي بنام (جاكسون) كه درسال 1919ميلادي با كاركنان شركت (زيگلر)درمورد سوابق تاريخي اين قالي مذاكراتي داشته است مينويسد : با وجود آنكه اين فرش درتبريز خريداري شده .معهذا ازمجموعه فرش هاي متعلق به آستان حضرت رضا(ع) بوده است.  

اسلاید 12:

اسلاید 13: قالي موج دريا قالي معروف موج دريا كه در موزه (وين) نگهداري مي شود از نظر طرح و نقشه قسمت هاي بالا و پائين ترنج بسيار بزرگ آن تصاوير كشتي و دريانورد بافته شده است به اندازه هاي 72/3×77/6 متر با تار و پود پشمي و پانصد هزار گره در متر مربع به احتمال زياد توسط هنرمندان كرماني بافته شده است هشت تخته از آنها شناخته شده است بازرگانان پرتغالي كه در اين دوره در بنادر جنوب ايران مخصوصا بندر عباس دررفت و آمد بوده اند بافته شده اند برخي از محققين فرض آنها را درگروه فرش هاي پرتغالي طبقه بندي نموده اند . 

اسلاید 14:

اسلاید 15: فرش چلسيتوسط يكي از تجار خيابان كينگز در چلسي واقع در لندن خريداري شده و به اين جهت بدين نام معروفيت يافته است ودر مجموعه فرش هاي موزه ويكتوريا و آلبرت لندن جاي دارد .تار و پود آن از ابريشم و پرز آن از پشم و به اندازه هاي 540×360 سانتيمتر و گره هاي آن از نوع فارسي و تعداد آن 7387 گره در دسيمتر مربع شمارش شده است اين فرش داراي دو ترنج كامل با كلاله هاي جانبي و دو نيم ترنج متصل به حاشيه و لچكهایي به نقش يك چهارم ترنج است. در زمينه لاكي رنگ آن حيواناتی مانند آهو و گوزن و شير و پلنگ و همچنين جانوران افسانه اي مانند اژدها در ميان درختان و شاخسارهاي گلدار ديده مي شوند . 

اسلاید 16:

اسلاید 17: فرش ترنجدار منظره حيوانات موزه ميلان فرش است در زمينه قرمز رنگ بدون لچك كه فقط ترنج مياني دارد. نقش پرازحيوان اين قالي با آن مشابهتي مطابق با فرش چلسي مي دهد. تار و پود اين فرش از ابريشم و پرز از پشم مي باشد اندازه هاي آن 692×360 سانتيمتر و گره هاي آن از نوع سنه و تعداد آن 568800 گره در متر مربع شماره شده است.

اسلاید 18: طرح گلداني در طرح زيباي گلداني متن قالي غالبا با شاخه هاي اسليمي خطوط هندسي مساحتهاي لوزي و يا مربع به طريقي تقسيم شده است كه زمين فرش مشبك و توري مانند و به نظر مي رسد و در داخل هر يك از اين مساحتهاي كوچك شكل گلداني مملو از گل و يا نقش دسته گلي ديده مي شود آرتور پوپ عقيده دارد كه اصل اين طرح ازجوشقان است نمونه هايي از فرش‌هاي بافته شده با اين طرح امروزه زينت بخش موزه هاي بزرگ دنيا در شهرهاي نيويورك، هامبورگ، پاريس ، ميلان ، لندن و تهران مي باشند . 

اسلاید 19:

اسلاید 20: طرح شكارگاه فرش هاي بافته شده در اين سبك معمولا مجسم كننده صحنه هايي از شكار و طبيعت مي باشند. تعداد فرش ها هجده تخته مي رسند. از ميان تخته فرش هاي بزرگ اندازه اين گروه قالي معروف صحنه شكارگاه موزه وين قالي صحنه شكارگاه از نظر زيبايي و ظرافت بافت شاهكاري از فن قالي بافي جهان است. تار و پود و پرز اين فرش گرانبها از ابريشم واندازه هاي آن 680 سانتيمتر طول و320سانتيمتر عرض ميباشد . بافت این قالی در كاشان صورت گرفته است.

اسلاید 21:

اسلاید 22: طرح درخت و بوته در قرن شانزدهم ميلادي با استفاده از نقش ترنج و تصوير حيوانات و اشكال درختان و بوته ها طرح جديدي در هنر نقاشي قالي ابداع شده كه بنام طرح درخت وبوته معروف گرديد. بهترين نمونه اي كه از اين سبك مربوط به اين دوره وجود دارد فرشي است كه در موزه فيلادلفيا نگهداري مي شود كه بافت آن دركردستان صورت گرفته است نمونه ديگري از اين سبك نيز در موزه متروپوليتن وجود دارد كه در آن ترنج پر گل و شاخه هاي گلدار جابجا ديده مي شوند طرح فرش اخيردو جهته است درحالي كه فرش موزه فيلادلفيا از نوع يكسويه بوده و اشكال آن بر اساس طرحهاي گلداني بافته شده است.

اسلاید 23:

اسلاید 24: كارشناسان فن عقيده دارند تمام فرش هاي بافته شده در اين سبك كه داراي طرح يكسويه مي باشند. در قرون شانزده و هفده و هجدهم ميلادي در شمال غربي ايران و كردستان بافته شده اند .رنگ اغلب اين فرشها آبي و سرمه اي بوده و اشكال آنها در رديفهاي افقي بافته شده اند و هر رديف بر دو تا سه ترنج كامل و دو نيم ترنج در مجاورت حاشيه ها مشتمل مي باشد. از گوشه هاي هر ترنج چهار تركه و يا چهار درخت كوچك به خارج امتداد پيدا كرده و به صورت سپری محفظ در اطراف ترنجها به چشم می خورند. نمونه هاي ظريف و زيبايي از اينگونه قاليها امروزه در موزه هاي فيلادلفيا و متروپوليتن نيويورك نگهداري مي شوند .

اسلاید 25: طرح گلدار هراتي طرح قاليهاي گلدار هراتي منسوب به شهر هرات است كه در روزگاران پيشين در خراسان و امروزه درافغانستان قراردارد.كارشناسان هنرقاليبافي،شهرهرات پايتخت دربار تيموريان اولين مركز بافت فرشهاي،طرحهاي گلداردرايران بوده است حاشيه فرش هاي هراتي غالبا نقوش قوري چاي و يا سماور موتيف اصلي و غالب طرح را تشكيل مي دهد يك جفت فرش معروف بنام امپراطور كه هديه پطركبير امپراطورروسيه به لئوپولد اول امپراطور اطريش بوده است امروزه يك تخته ازاين فرش ها درموزه متروپوليتن نيويورك موزه وين نگهداري مي شود. درزمینه قرمزاین قالی ها نقش حیوانات درردیف های افقی وعمودی بافته شده است درحد فاصل اين نقوش، گلها و برگهاي پيچك دارديده مي شود. فرشهاي هراتي كه داراي نقش حيوان هستند مربوط به اواخر قرن شانزدهم واوايل قرن هفدهم باشند تا قرن هجدهم ميلادي نيز ادامه داشته است . 

اسلاید 26:

اسلاید 27: تاثير طرحهاي هراتي با برگهاي نيم دايره اي و حاشيه زيبا و اختصاصي آن مراكز مختلف قالي بافي ايران از جمله آذربايجان،كردستان،همدان واستانهاي مركزي ایران انکارناپذیراست در برخي ازكشورهاي اروپاي شرقي وهندوستان وپاكستان فرشهاي زيبايي دراين سبک بافته مي شود. طرح باغي در طرح باغي متن فرش مطابق نقشه كلاسيك باغهاي ايراني بوسيله جويهاي آب به چهار قسمت مساوی تقسیم می شوند. جوی های آب در سر راه التقای خود به استخر میانی باغ که در حکم ترنج فرش است از میان حوضچه های به فاصله های مساوی از یکدیگر می گذرند.درزمینه های چهارگانه فرش شاخه هایی از گل ودرختان که بر شاخسارهای آنها پرندگان به نقمه سرایی مشغولند. تاریخ بافت این فرشها را به قرون هفده وهجدهم میلادی منتسب نموده و اصل آن را از کرمان می دانند.

اسلاید 28:

اسلاید 29: معروفترین روایات دوره شاه اسماعیل صفوی در مورد فرش و فرشبافی  شاه اسماعیل در15ژوئن 1502میلادی فرمانی صادرمی کند مبنی برپایی صنعت نساجی و فرش و فرشبافی ایراندستور می دهد مجدداً کارگاههای ابریشم بافی و ابریشم کشی فعالیتشان را آغاز کنند. در این دوره از پنج منطقه به عنوان مهم ترین مراکز تولید فرش نام برده اند که عبارتند از: تبریز ، کاشان ، همدان ، شوشتر ، هرات ( پنج شهر بزرگ تولید فرش ایران  )فرشهایی که در دربار صفوی(شاه اسماعیل) استفاده می شد توسط قاسم علی طراحی شده و نگارگر معروف دوره شاه اسماعیل قاسم علی چهره گشا بوده است .

اسلاید 30: دوره دوم فرش و فرشبافی در دوره شاه طهماسب صفوی :شاه طهماسب صفی بر خلاف پدرش شاه اسماعیل هنرمند بود و از کودکی نزد کمال الدین بهزاد طراحی می کرد دوره ی زندگیش به عنوان یکی از پادشاهان که بزرگترین و طولانی ترین دوران سلطنتی را داشته ( 54 سال ) به دو دوره مهم تقسیم می شود در 20 سال اول دوستان و رفقایش هنرمندان بودند که اوج هنر آن دوره را شکل می دهد . در دوره 30 ساله دوم فردی مذهبی ، سوفی مسلک می شود تصویرگری ، مجسمه سازی و هنر را حرام اعلام کرده و کتابخانه سلطنتی را تعطیل می کند .

اسلاید 31:

اسلاید 32: ازنظرهنری این دوره به دو مکتب تقسیم میشود: 1- مکتب قزوین 2- مکتب مشهد زیرا پایتخت از تبریز به قزوین منتقل می شود زمانیکه ازهنرمندان روی برمیگرداند هنرمندان پراکنده شده وبه هند رفتند دردربارابراهیم میرزا برادرشاه اسماعیل درمشهد مکتب مشهد شکل می گیرد . روایتهای  قالی بافی در دوره شاه طهماسب صفوی شاه طهماسب دستور می دهد فرشی ببافند تا تمام مسجد سلمانیه را بپوشاند سفیر مجارستان در ایران روایت می کند این فرش را چندین شتر از همدان سمت مسجد سلمانیه حمل شد . در زمان همایون شاه در هندوستان بابریان به محکومیت رسیده و حکومت را در دست گرفتند بعد از مرگش همایون بابل به قدرت می رسید . در نتیجه برادرش با شیر شاه شور حاکم افغانستان همدست شده و علیه همایون برمی خیزند.همایون فرار کرده و پنج سال دردربار شاه طهماسب می ماند بعد برمی گردد و شیر شاه نو را می کشد و به حکومت می رسد .

اسلاید 33: موقع برگشتن تعدادی از این هنرمندان بخصوص فرشبانان را به هندوستان می برد و عملاً تاریخ فرشبافی هندوستان را رقم می زند . آخرین و مهم ترین روایت به دستور شاه طهماسب صفوی فرشی برای مقبره جدش شیخ صفی الدین اردبیلی بافته می شود . دستور می دهد مقبره را بازسازی کنند و با فرشهای زیبا و نفیس مفروش کنند.فرشهای دوره شاه طهماسب معروفترین فرش در این دوره فرش شیخ صفی الدین اردبیلی است. بافت این قالی  به 5 شهر نسبت داده شده است:

اسلاید 34: تبریز:در زمان شاه طهماسب دوبار به تصرف در می آید و دو بار آزاد می شود و امنیت کاملی نداشته به همین دلیل شاه طهماسب پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل می کند . قزوین :با توجه به اینکه پایتخت قزوین بوده بافت فرش را به این شهر نسبت داده اند اما خیلی ها این را رد می کنند زیرا تاریخ 946 ه.ق در کتیبه فرش ده 10 سال  قبل از تاسیس کارگاههای فرشبافی سلطنتی در پایتخت آن زمان ( قزوین ) بوده است . اردبیل : نوع پشم و نوع رنگ بندی منطبق با نوع رنگ بندی و نوع پشمی است که دراین منطقه استفاده می شوداما تکنیک بافت این فرش بابافت فرش اردبیل مشابهت ندارد بنابراین احتمال اینکه این فرش در اردبیل بافته شده باشد بسیار کم است .

اسلاید 35: کاشان : در دوره شاه اسماعیل این کارگاهها در کاشان فعال بوده . امنیت خوبی هم داشته است . تکنیک بافت هم با همان تکنیک بافت همخوانی دارد وهمچنین نام مقصود کاشانی در کتیبه آن آمده است معلوم نیست طراح ، بافنده یا تولید کننده فرش باشد و همچنین عده ای اعتقاد دارند این فرش برای بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بافته نشده بلکه برای مکان دیگری مثل حرم مطهر امام رضا (ع) بافته شده بعد از مدتی استفاده به این بقعه برده شده است که این هم حدس است .اصفهان: بسیاری این فرضیه راهم رد می کنند زیرافرشهای گسترده دراصفهان تقریباً 40 سال بعداز940 درزمان شاه طهماسب انجام می شد بنابراین این احتمال هم ضعیف است .

اسلاید 36: قالی با صحنه شکارگاهی :از قالی های دوره شاه طهماسب با نقوش بسیار زیبایی جانوری می باشد . قالی امپراطور :به این جهت به این نام معرف است که تزار روسیه ( پطر کبیر ) هنگام تاجگذاری امپراطوری اطریش ( لئوپولداول ) این قالی را به او هدیه می کندنکته جالب فرش حاشیه اش باریک است در این حاشیه یک غزل در مدح شاه طهماسب آمده است نقوش جانوری این قالی یعنی اساطیری هستند مثل : اژدها و بعضی حقیقی مثل : شیر ، گاو ، پلنگ

اسلاید 37: قالی با نقوش جانوری شاه طهماسب :در این قالی نقش شکارگاهی بصورت متقارن بکار رفته است یعنی 1/2است .بعد از فرش اردبیل معروفترین فرش دوره شاه طهماسب فرش چلسی می باشد این فرش قدیمی تر از قالی اردبیل است . انواع طرحهای دوران شاه طهماسب : ترنج دار – شکارگاهی – محرابی مراکز مهم فرشبافی در دوره شاه طهماسب :تبریز – هرات – کاشان - در دوره دوم قزوین و کرمان نیز از مهم ترین مراکز قالی بافی به حساب می آمدند  .دوره سوم یزد نیز عنوان شده است . یزد در پارچه بافی هم معروف بوده.

اسلاید 38: فرشبافی  در دوره شاه عباس و گسترش هنر فرشبافی شاه عباس در سال 1006 ه.ق از قزوین به اصفهان آمد و اصفهان را به عنوان پایتخت ایران انتخاب کرد. شاه عباس مانند شاه اسماعیل وشاه طهماسب که موجب به وجودآمدن مکتب تبریز شدند پایه گذار مکتب اصفهان شد .خواستگاه مکتب اصفهان ناشی از دو مکتب قبل از خود است.(مکتب تبریز زمان شاه اسماعیل وشاه طهماسب صفوی و مکتب تیموریان در زمان تیموریان ) شاه عباس با تاسیس کارگاههای قالی بافی دراصفهان وکاشان قالی بافی را به عنوان یک هنر ملی ارائه داد در زمان وی قالی هایی از ابریشم و طلا در کاشان بافته شد. در اصفهان نه تنها فرش های گرانبهای سفارشی شاه بلکه فرش های سفارشی اشخاصی دیگر نیز به دست استادان کاشان بافته شد. فرشهای زربافت که حاصل بافت با نخ های طلا و نقره بود بنا به سفارش دربار لهستان بر رونق این شهر افزود این فرشها که بعداً به فرشهای لهستانی پولوژ معروف شد یادگار های معروف این دوران هستند.

اسلاید 39: شارون در سفرنامه خود به این کارگاهها اشاره کرده است و محل آنها را در شهر اصفهان واقع در جنوب کاخ عالی قاپو پشت میدان بزرگ نقش جهان می داند.فرشبافی از رشته های مهم اقتصادی برای مردم شد و به دستور شاه عباس در استر آباد – شیروان – قره باغ – کاشان – گیلان و مشهد کارگاههایی دایر شد .

اسلاید 40: روایات فرشبافی دوره شاه عباس فرشهای پلوتری یا لهستانی : پادشاه لهستان تصمیم می گیرد یکی از قصرهایی را با فرشهای ایرانی تزئین کند مباشر پادشاه را مامور خرید فرشهای ایرانی می کند تا نشان آرم سلطنتی لهستان راروی آن فرشها درج کنند. مباشرش کاشان و اصفهان فرشهایی خریداری می کند و تحویل مرمت کاران این شهرها می دهد . تا نشان سلطنتی لهستان را داخل فرشها در آورند. این نشان که یک عقاب بوده باید سر عقاب به سمت راست می بوده ولی مرمت کاران سر را به سمت چپ در می آوردند از این حرکت ناراحت شده 4تخته این فرشها درموزه حضرت امیرالمؤمنین نگهداری می شود. وسالمترین آنها درموزه کلیون لندن نگهداری می شود این فرشها هم قالی بودند و همچنین گلیم هم داشتند.

اسلاید 41:

اسلاید 42: یکی از ثروتمندان انگلستان که کار تولید منسوجات بوده برای تحقیق در مورد رنگرزی نخهای فرش ایرانی به ایران می فرستد تا بداند چرا زمانیکه روی این فرشها مواد اسیدی و شراب ریخته می شود رنگ این فرشها تغییر نمی کند . یکی از کارهای شاه عباس تجارت ابریشم بوده با وارد کردن ابریشم به ایران بافت فرشهای ابریشمی رونق می گیرد . تجارت را به ارامنه تحویل می دهد ارامنه اصفهان را برای زندگی انتخاب می کنند و از ارمنستان کوچ می کنند. ازمعروفترین تجارارمنی در اصفهان خواجه نظر بوده است .قالی های سانگوسکو : 13-12 تخته قالی متعلق به ارتشبد انگلیسی بنام سانکوسکو نقش این قالی ها شکارگاهی بوده. تعدادی در کرمان ، تعدادی در کاشان و تعدادی هم در اصفهان بافته شده است .

اسلاید 43: قالی به نام موج دریا یا پرتغالی :کشتی ها وملوانانی که در لنجها بافته شد لباسهای ملوانان مشابه به فرم لباسهای ملوانان پرتغالی است که درخلیج فارس می پوشیدند .رجشمارش 55 وتار و پودش پنبه و پرز پشمی است .عملاً دراین دوره تاریخی حرفی برای گفتن درزمینه فرش نداریم . اما درانتهای دوره صفویه افغانها به ایران حمله کرده و عملاً شیراز، اقتصادی ایران از بین می رود و قالی و بافی را نابود می کند در دوره صفویه کار مهمی که انجام گرفت این بود که فرش را ازحالت روستایی بافی به شهربافی تبدیل کرد با حمله افغانها شهرها که سقوط کردند فرش شهری بافت ایران هم از بین رفت و طراحان و نقاشان یا پراکنده شدند . یا از بین رفتند.

اسلاید 44: نتیجه گیری :تاریخ هنر قالی بافی در ایران زمین از کهن ترین هنرهای ایران است و اوج این هنر زیبا در دوره صفویه بروز کرده است . عوامل بسیار زیادی در اوج این هنر دخالت داشته اند که یکی از این عوامل اوج اندیشه های پادشاهان این دوره می باشد . خصوصاً شاه عباس که به اعتلای این هنر اصیل و سنتی کوششی بسیار کرد همین کوشش باعث سرمایه گذاری بر روی قالی شد پادشاهان صفوی علاقه بسیار زیادی به این هنر داشتند و شاید اولین بار بود که قالی از خانه های کوچک کارگاههای بزرگ راه یافت با چنین تشکیلاتی فرشهایی در خور کاخ های سلطنتی و از ابریشم ورشته های زر و سیم بافته با نقوش زیبا و اسلیمی و شاخهها و باغ ها و شکارگاه ها بافته شد و شرکتهای انگلیسی پرتغالی – هلندی خریداران این فرشها بوده اند و بدین ترتیب  آنچه که امروزه به نام صادرات فرش می بینیم در واقعه واگذاری نسلی از نسلهای گذشته بوده است .

اسلاید 45: با تشكر از توجه شماگردآورندگان:پروانه پور اكبرنسرين خوش صفاتبهار 93