فصد

فصد

اسلاید 1: تعريف فصد:فصد استفراغي است کلي که در آن اخلاط اربعه به طريق تفريق اتصال معتدل عروق، در اثر نيشتر خارج مي گردند.

اسلاید 2: دلائل برتري فصد بر ساير استفراغات :1.فصد امري اختياري است و در هر زمان و از هر رگ يا عضو خاص و به هر مقدار که لازم باشد مي توانند خارج نمايند. 2.ميزان اخلاط خارج شده بر حسب ضرورت قابل تغيير است. 3.چون فصد قابل کنترل و اختياري است به راحتي مي توان آن را قطع کرد.

اسلاید 3: چه کساني شايسته خروج خون مي باشند؟کسانيکه مبتلا به امراض دمويه باشند که در اين صورت اخراج خون واجب و ضروري است.کسانيکه مستعد و آماده بروز امراض دمويه به دليل کثرت و يا تغيير خون باشند.کسانيکه از ترس ايجاد مرض و آفتي عظيم بدون کثرت خون و تغيير آن فصد مي شوند.

اسلاید 4: انديکاسيون نسبي فصد : در غير از 3 گروه بالا در بقيه افراد اخراج خون ضروري نيست مگر هنگام ايجاد بعضي از بيماريها از جمله صرع و سکته و خناق و رمد و ذات الجنب و اختناق رحم و..... .

اسلاید 5: کنترانديکاسيون فصد :سوء مزاج سرددر سرزمينهاي خيلي سرد درد شديدبعد از جماعبعد از حمام محللافراد لاغر کم خوندر سنين کهنساليسن کمتر از چهارده سال

اسلاید 6: افراد چاق شحمي (متخلخل-پف آلود) سفيد پوستان و زرد پوستان کم خوندر بيماريهاي مزمن و طول کشيده در حالت سيري معده از غذا و يا روده ها از فضولاتکسانيکه فم معده ذکي الحس و يا ضعيف دارند و يا افزايش صفرا در فم معده دارند در مسموميتها يا گزش حيوانات سمي

اسلاید 7: چه کساني بايد قبل از فصد منضج دريافت کنند:

اسلاید 8: انديکاسيون لزوم فصد در مرحله انحطاط بيماري (وقتي که بيماري رو به بهبود است): ماده بيماري خون نباشد ولي با وجود اين، غلبه خون نيز وجود دارد به حديکه ترس از ضرر باشد.ماده مرض خون باشد و با تطفيه و تسکين آن بيماري از شدت افتد اما چون ماده مرض باقي است ترس از عود مجدد وجود دارد.

اسلاید 9: انديکاسيون فصد وسيع :ماده غليظ و لزج باشد.ماده غليظ و سوداوي باشد.جهت استظهار خون (نمونه برداري جهت تشخيص نوع و رنگ و قوام آن)

اسلاید 10: انديکاسيون فصد ضيق : هنگامي که هدف خروج ماده باشد در مريضي که غلبه دم ندارد (قليل الامتلاء)در افراد لاغر و حاملهکسانيکه عروق باريک دارنددر فصل گرماکسانيکه احتمال بروز غش دارندجهت بند آوردن خونريزي در مريضي که خونريزي حاد دارد (اماله ماده)

اسلاید 11: خصوصيات فصدي که هدف از آن بند آوردن خونريزي باشد :در هر مرتبه تکرار، از دفعه قبل خون کمتري بايد گرفته شود. در اينگونه فصدها بايد ابتدا خون کمي گرفته و چند ثانيه خون را با انگشت بند آورده و سپس رها کرداين فصد بايد بسيار تنگ باشد زيرا مقصود اماله ماده است نه تنقيه آن.

اسلاید 12: احکام تثنيه فصد : تثنيه فصد يعني تکرار فصد از يک موضع. براي اين کار بايد رگ را در طول و روي مفصل به صورت وسيع گشود تا حرکت مفصل مانع از التيام محل فصد شود، با اين وجود اگر قرار باشد تکرار بعد از چند روز صورت بگيرد براي جلوگيري از بسته شدن رگ، پارچه را با روغن زيتون و نمک آغشته و تا نموده روي محل فصد مي گذارند و مي بندند تا زخم جوش نخورد زيرا روغن زيتون مانع از به هم رسيدن دو لبه زخم و نمک مانع عفونت مي شود.

اسلاید 13: انديكاسيون تأخير در تثنيه فصد:وقتي بنيه مريض تحمل گرفتن خون يكباره را ندارد.ماده اي كه بايد خارج شود هنوز نضج كامل نيافته باشد.ماده اي كه بايد خارج گردد در اندام دوري باشد كه نتوان آن را فصد كرد.خون فاسد بسيار و خون صالح كم باشد.

اسلاید 14: انتخاب نوع برش در وريد:در وريد اگر برش روي مفصل باشد به دليل حركت مفصل، برش طولي ديرتر از برش مورب و برش مورب ديرتر از عرضي التيام مي يابد. اما اگر در محلي غيرمفصلي يا نزديك آن با شد برعكس است.

اسلاید 15: انتخاب نوع برش در شريان:اگر تثنيه فصد با فاصله زمان كوتاه منظور باشد برش عرضي و اگر زمان طولاني تر ولي در همان روز باشد مورب و اگر به دفعات و با فاصله بيشتر باشد برش طولي بهتر است زيرا برش عرضي زودتر التيام يافته و بعد مورب و بعد طولي است و اين در مورد برش روي شريان است زيرا اكثر الياف شريان در عرض آن واقع است پس در برش طولي بدليل پارگي الياف بيشتر ديرتر التيام مي يابد. همچنين شريان هنگام ضربان به صورت عرضي گشاد مي شود و اين باعث بازشدن لبه هاي زخم و دير التيام يافتن برش طولي مي شود.

اسلاید 16: انديکاسيون فصد در شب :1. مجانين 2. کسانيکه وسواس دارند.

اسلاید 17: زمان فصد:فصد يا اختياري است يا اضطراري. فصد اضطراري در هر وقت که احتياج شد بدون تاخير بايد فصد کرد حتي در نيمه شب. اما بهترين زمان فصد اختياري، روزهاي15 تا 27 ماه قمري هنگام ظهر يک ساعت بعد از غذا مي باشد.بهترين زمان فصد در زمستان روزي است كه در آن باد و باران نباشد (طوفان نباشد) و اگر ضرورت شديد وجود داشت روزي كه در آن باد جنوبي مي وزد بهتر از باد شمالي است زيرا باد جنوبي به نسبت گرمتر است و در فصل تابستان نيز بهترين زمان اعتدال هواست تا طبيعت بدن آرام و بدون تشويش باشد و در صورت ضرورت در تابستان، باد شمالي كه باعث خنك و مرطوب شدن هوا مي شود بهتر است.

اسلاید 18:

اسلاید 19: قوانين کلي فصد :روزي که مرض در حرکت و ماده آن در ثوران (جوشش) باشد در آن روز فصد و استفراغ ممنوع است.در بيماريهاي مزمن و داراي بحران محتاج به فصد، بايد سعي شود که فصد انجام نگيرد. در کسي که هر ساله عادت به فصد دارد (بعيد العهد بفصد) در فصل زمستان، نشانه غلبه خون حادث شود ميتوان او را فصد کرد به شرط آنکه خون کم بگيرند.در موارد حبس طبيعت (يبوست و خشکي بدن) و قولنج غيرورمي اجتناب از فصد لازم است ولي در قولنج ورمي جز فصد چاره و علاجي نيست.

اسلاید 20: زنان حامله و حايض را حتي المقدور نبايد فصد کرد مگر ضرورت قوي وجود داشته باشد. انديکاسيون فصد در زنان حامله : زوال آفت بالفعل يعني وقتي بيماري جدي دمويه ايجاد شده باشد و بدون فصد قابل درمان نباشد و اگر فصد ننمايند جان مادر در خطر افتد.جهت ايمني مادر يا نوزاد از حدوث بيماريهاي دمويه به شرط اينکه با امتحان و تجربه يقين حاصل شده باشد اگر فصد انجام شود بعد از زايمان مادر و جنين هر دو سالمتر خواهند بود.

اسلاید 21: هر گاه علائم امتلاء ظاهر شود بايد ديد که امتلاء از خون است يا اخلاط بلغمي نيمه خام.در سوداوي مزاجان که سودا در مزاج ايشان غالب باشد بايد ابتدا فصد کرد و سپس منضج و مسهل داد.هرگاه در مريضي که نياز به فصد دارد اخلاط فاسد مخلوط با صفرا باشد بايد ديد که بيماري به علت افزايش کميت است يا تغيير در کيفيت آن؟ هر گاه خون در بدن شخصي مايل به عضو خاصي باشد که سبب بيماري گردد و فصد لازم باشد بايد اخراج خون اندک اندک و به دفعات صورت گيرد (تثنيه فصد) هرگاه خون در بدن به مقدار کم فاسد شود بايد فصد نمود اما با خونگيري کم و بعد از آن با غذاهاي لطيف و محمود تقويت نموده و صبر کرده و دوباره همان فصد را باز کنند.

اسلاید 22: هر گاه با وجود ضعف بدن به سبب تب و يا اخلاط پست احتياج به فصد شد بايد فصد تثنيه و به دفعات انجام شود تا خروج ماده با مراعات قوت بدن باشد.اگر در فصد خون زياد گرفته شود گرمي خون باقي مانده و چون رطوبت کم شود صفرا به حرکت آمده و اجزاي لطيف خون به صفرا تبديل مي گردند و بعد از چنين فصدي زبان خشک مي شود.

اسلاید 23: احکام فصد بر حسب انواع تب (حمي) :در تب با التهاب شديد و در ابتداي تب غيرحاده و در ايام دور آنها بايد از فصد اجتناب کرد.درحمي يوم و حمي سونوخس به دليل امتلاء بدن از خون فصد جايز است ولي بايد خون کم گرفت. در تب همراه با تشنج خشک يا مرطوب فصد جايز نيست مگر در غلبه خون.در تبهايي که همراه با لرز قوي باشند فصد جايز نيست چون لرز دليل بر عفونت سرد مانند بلغم و سودا مي باشد. هر گاه در بيمار تبدار، فصد ضروري نباشد و مانعي نيز براي فصد مثل غلبه صفرا و يا بلغم وجود نداشته باشد بهتر است که فصد کنند و خون کمي بگيرند تا طبيعت قوت گرفته و بتواند ماده مرض را دفع کند.

اسلاید 24: نکاتي كه بايد قبل و بعد از فصد به آن توجه شود: حمامخوردن و آشاميدن زيادحركات نفساني و بدني شديدخوابورزش

اسلاید 25: وسائلي كه هنگام فصد بايد مهيا باشد :انواع تيغ فصد به تعداد بيشتر از نيازپر يا چوبي كه براي قي آوردن باشد دواءالمسك و اقراص المسک يا پادزهر معدنيپشم خرگوش و دواءالصبر و كندر

اسلاید 26: عروق قابل فصد در سر و گردن و حلق : عرق جبههفايده فصد آن: رفع سنگيني سر و چشم و سردرد مزمن و بيماريهاي سر است.عروق يافوخفايده فصد آن: براي بيماريهاي شقيقه و قروح سر مفيد است.عرق الصدغينعرق الماقينفايده فصد آن: دفع سردرد و ورم مزمن ملتحمه.عروق خلف گوشفايده فصد آن: در ابتداي بيماري کاتاراکت و قروح گوش و پشت سر مفيد است و مانع از رسيدن بخارات معده به سر مي شود.

اسلاید 27: عروق وداجينفايده فصد آن: در ابتداي جذام، خناق، تنگي نفس و آسم گرم و گرفتگي صدا و پنوموني و سرگيجه اي که منشاء آن اجتماع فضولات در وداجين باشد مفيد است. عرق ارنبهفايده فصد آن: در درمان بيماريهاي پوستي کلف و تيرگي پوست صورت و بيني، پوليپ و خارش بيني موثر است.عرق تحت الخشاءفايده فصد آن: درمان سياهي رفتن چشم هنگام برخاستن از جا که به خاطر بخارات لطيف که در سر وجود دارد مي باشد مفيد است.

اسلاید 28: چهار رگفايده فصد آن: در رفع بيماريهاي کام و آفت دهان و لثه و ورم و ترک لب موثر است.عرق باطن ذقنعرق تحت لسان فايده فصد آن: در رفع لکنت زبان ناشي از کثرت خون و ورمهاي حلق وآفت دهان و سلعه نافع است.عرق عنفقهفايده فصد آن: فصد آن رفع بوي بد دهان مي کند.

اسلاید 29: عرق لبهفايده فصد آن: در رفع امراض فم معده مفيد است.عرق المنخرينفايده فصد آن: در استخراج رطوبت و خون از چشم مفيد است شايد در بيماري اهوه نيز مفيد باشد.

اسلاید 30: عروق قابل فصد شكم : وريدي كه بر كبد واقع است و فصد آن امراض كبد را رفع مي كند.وريدي كه بر طحال واقع است و فصد آن امراض طحال را رفع مي كند.

اسلاید 31: وريدهاي قابل فصد در دست : قيفال(سفاليک) فايده فصد قيفال: فصد آن مخصوص اخراج خون از سر و گردن است و در بيماريهاي مغز و چشم و حلق آن را مي گشايند.اکحلفايده فصد اکحل: فصد آن تنقيه کل بدن بوده و در همه بيماريهاي فراگير و غلبه خون آن را مي گشايند.باسليق (بازيليک) فايده فصد باسليق: اخراج خون از کبد و طحال و ريه و رانها و ساقها و پا و.... مي باشد و در کل، تنقيه کل بدن به جز سر و گردن مي باشد.

اسلاید 32: حبل الذراع فايده فصد آن: شيخ الرئيس و قدماي ديگر آن را از قيفال و فصد آن را نيز در حكم فصد قيفال دانسته اند و صاحب ذخيره و بعضي از متأخرين آن را از باسليق و فصد آن را نيز در حكم فصد با سليق مي دانند و بعضي از اطباء نيز به اين عقيده اند رگي كه وجود يا عدم وجود آن مورد اختلاف است فصد كردن آن چه ضرورتي دارد.ابطياسيلمفايده فصد اسيلم: فصد اسيلم راست براي دردهاي کبد و ريه و ديافراگم راست و فصد اسيلم چپ براي بيماريهاي قلب و ريه و ديافراگم چپ و طحال مفيد است به شرطيکه منشاء اين دردها از کبد نباشد که در غير اين صورت فصد اسيلم راست مفيدتر است.

اسلاید 33: عروق قابل فصد پا :وريد صافنفايده فصد آن: استفراغ خون از اعضاء زير كبد بوده و باعث كشيده شدن ماده از بالاتنه به پائين مي شود و به همين دليل در امراض دمويه مغز آنرا مفيد دانسته اند. عروق خلف عرقوب عرق النساء فايده فصد آن: در بيماري سياتيك ( بيماري عرق النساء) مفيدتر از فصد صافن و در بقيه بيماريهاي مشابه صافن است.مابضفايده فصد آن: فصد آن مثل فصد صافن بوده ولي در ادرار طمث ( هيپرمنوره) و دردهاي مقعد و بواسير مفيدتر از صافن بوده همچنين جهت درد احشا و كمر و رمد سودمند است. در امراض سوداوي و امراضي كه در اثر حركت مواد به سوي سر ايجاد شده اند مفيد مي باشد.

اسلاید 34: دلائل عدم انجام فصد شريان:شريان ضربان و جهندگي دارند پس احتمال عدم التيام و خونريزي وجود دارد.بيماريهايي که محتاج به فصد شريان باشند کمتر روي مي دهند.شريان دير التيام مي يابد پس ممکن است پوست روي آن ترميم يافته و خون به زير جلد رفته و باعث ابورسما شود.در شريان روح بيشتر از خون وجود دارد پس ضعف در اثر خروج خون شرياني بيشتر است.به دليل اتصال بيشتر شريان با قلب، روح حيواني در آن بيشتر بوده و احتمال ضعف قلب بيشتر است.

اسلاید 35: شريانهاي قابل فصد سر:شريانهاي پشت گوششريانهاي بنا گوش

اسلاید 36: شريانهاي قابل فصد در دست:در پشت دست راست بين انگشت سبابه و اشاره شرياني واقع است که فصد آن جهت دردهاي مزمن کبد و ديافراگم بسيار عجيب الاثر مي باشد.شرياني مايلتر از شريان اول که به سوي کف دست ميل مي کند.

اسلاید 37: بتر: در لغت به معني قطع عرضي در عصب يا عروق است.پوست بالاي شريان را به صورت طولي شکافته تا شريان ظاهر گردد و با صناره از زير شريان رفته و آن را بالا کشيده و از دو طرف شريان، به فاصله سه انگشت با نخ ابريشمي محکمي مي بندند و از وسط، آن را با قيچي تيزي بريده و داروهاي بند آورنده خون بر آن مي پاشند.

اسلاید 38: سل:در سل مثل بتر، پوست را بريده و شريان را پيدا مي کنند و مي بينند که نازک است يا کلفت؟ اگر نازک بود با صناره آن را برداشته و از دو طرف به اندازه سه انگشت بسته قطع نمايند. سپس داروهاي بند آورنده خون مثل پشم خرگوش و دواءالکندر بر آن بپاشند و با مرهم هاي التيام بخش جراحت را ببندند. اگر شريان کلفت بود اول آن را فصد کرده و خون از آن بگيرند. سپس دو طرف آن را با نخ ابريشم به فاصله سه انگشت بسته و از وسط قطع نمايند و زود داروهاي بندآورنده خون بر آن بپاشند. بعضي سل را مختص به اين دانسته اند که شريان را با سلاله منقطع نمايند.

اسلاید 39: کتابهاي تخصصي فصد:رساله اي در طريقه فصد و اوقات آن- مبشر بن فاتک، ابو الوفاکتاب فصد – ابو ماهر موسي بن يوسف بن سيار (طبيب ايراني عصر آل بويه)مقاله در فصد – ابن يوسف بن سيار شيرازي مکني به ابوماهرکتاب فصد و حجامت – يوحنا بن ماسويه مکني به ابو زکرياکتاب الفصد – جالينوسکتاب الفصد – قسطافي الفصد – اثر محمد بن زکرياي رازي