فصل ۱۱: طبقه‌بندی سازمانی
اسلاید 1: زير نظر استاد گرانقدر: جناب آقاي منشي زاده گردآورندگان: مارال وفيد حنفي – زهره مرگاني فصل 11: طبقه‌بندي سازماني
اسلاید 2: در تمامي كشورها از آغاز بودجه‌ريزي پيوسته هزينه‌ها را به سازمان‌هاي دولتي تخصيص داده‌اند. منظور از سازمان‌هاي دولتي، دستگاههاي اجرايي دولت، وزارتخانه‌ها و ديگر موسسات دولتي هستند كه هر كدام به نحوي اجراي وظايف دولت را برعهده دارند. منظور از اين طبقه‌بندي توزيع اعتبارات ميان دستگاههاي اجرايي است و براساس آن سهم هر يك از سازمان‌هاي دولتي مشخص مي‌شود. بودجه دولت براساس وظايف هر يك از دستگاه‌ها تهيه، تنظيم و تصويب مي‌شود. در مرحله دوم مجلس به دستگاههاي اجرايي اجازه مصرف اعتبارات در حدود بودجه مصوب را اعطا مي‌كند. در گام بعدي، نظارت و كنترل در قالب دستگاه هاي مجري انجام مي‌شود. در حقيقت طبقه‌بندي سازماني، سازمان‌هاي مختلفي را كه از بودجه دولت استفاده مي‌كنند، برحسب نوع و ماهيت آنها تفكيك و دسته‌بندي مي‌كند. سازمان‌هاي دولتي
اسلاید 3: فعاليت‌هاي دولت از نظر ماهيت به دو دسته تقسيم مي‌شوند: فعاليت‌هايي كه اعمال حاكميت دولت را تحقق مي‌بخشند و در واقع جزء وظايف اصلي و جاري دولت مي‌باشند. اين فعاليت‌ها به وسيله وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي انجام مي‌شود. فعاليت‌هايي كه اعمال تصدي دولت را فراهم مي‌سازند. اين گروه از وظايف شركت‌هاي دولتي، بانكها و موسسات انتفاعي وابسته به دولت محسوب مي‌گردد. لذا با توجه به ماهيت وظايف، بودجه دولت به سه قسمت تفكيك شده است: الف) بودجه عمومي دولت ب) بودجه شركت‌هاي دولتي و بانكها ج) بودجه موسسات انتفاعي وابسته به دولت و ساير موسسات
اسلاید 4: با اين نوع طبقه‌بندي دولت اين اجازه را مي‌يابد كه در امر بودجه‌ريزي بتواند سياست‌هاي خود را بخش‌هاي مختلف اعمال نموده و از وضعيت فعاليت‌هاي خود در قسمت‌هاي مختلف آگاه شود. در طبقه‌بندي سازماني، اعتبارات و هزينه‌ها برحسب برنامه‌هاي پيشنهادي دستگاههاي اجرايي پيش‌بيني مي‌شود. معمولاً وظايف و عمليات اصلي دولت به نوعي گروه‌بندي شده و مسئوليت اجراي هر يك از آنها به يك يا چند سازمان دولت‌ها محول مي‌گردد. بنابراين، نيل به اهداف و مقاصد كلي دولت از طريق نيل به اهداف و مقاصد دستگاههاي دولتي تحقق مي‌يابد. براي انجام مديريت و كنترل‌هاي صحيح لازم است طبقه‌بندي هزينه‌ها براساس واحدهاي سازماني صورت پذيرد. زيرا در تشكيلات سازماني دستگاههاي اجرايي مسووليت‌ها، اختيارات و وظايف قسمت‌هاي مختلف تفكيك و تعيين مي‌گردند. بنابراين لازم است اعتبارات هر يك دستگاههاي اجرايي مجري طرح در بودجه دولت پيش بيني شود تا تعيين ميزان مسووليت واقعي و مقايسه عمليات انجام شده با وظايف و اهداف مصوب سازمان‌هاي مذكور امكان‌پذير گردد.
اسلاید 5: تركيب دستگاههاي اجرايي: اعتبارات دستگاههاي اجرايي با توجه به مسووليت‌هاي محوله به آنها تفكيك مي‌گردد و با انجام اين نوع طبقه‌بندي چگونگي تركيب وزارتخانه‌ها و دستگاه دولتي در داخل يك گروه تعيين و مشخص مي‌شود. گروه‌بندي در قالب وظايف، هدف‌ها: واحدهاي سازماني دولتي براساس مشخصات، هدف‌ها و مقررات خاص مربوط به خود تأسيس و اداره آنها گروه بندي مي‌شوند و در قالب اين گروه‌بندي مي‌توان آنها را از لحاظ وظايف، نحوه تأمين درآمدها و انجام هزينه‌ها و عمليات از يكديگر متمايز ساخت. اهداف و نتايج طبقه‌بندي سازماني
اسلاید 6: تسهيل تصميم‌گيري: با طبقه‌بندي سازماني قوه قانون‌گذاري اين امكان را مي‌يابد تا در هنگام بررسي و تصويب بودجه بايد ديد روشن‌تري به مسايل بودجه‌اي دستگاههاي اجرايي مواجه شده و با توجه به وظايف هر يك از دستگاههاي اجرايي، اهداف و سياست‌هاي دولت، واقع‌بينانه اقدام به تصميم‌گيري نهايي كند. طبقه‌بندي نيازهاي عوامل اجرايي: وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي در دولت نقش عامل را دارند، عاملي كه برنامه مي‌چيند، طرح مي‌سازد و سپس آن را اجرا مي‌كند. پس نيازهاي اين عامل جدا از ساير طبقه‌بندي‌ها، بايد در چارچوب سازماني نيز طبقه‌بندي شوند. تهيه بودجه از يك واحد سازماني(وزارتخانه، موسسه دولتي، شركت دولتي) در داخل دولت آغاز مي‌شود و ساير مراحل بودجه يعني بررسي در هيات دولت و قوه مقننه، تصويب و اجرا و نظارت بر آن نيز در قالب سازمان انجام مي‌پذيرد.
اسلاید 7: در طبقه‌بندي سازماني، رعايت اصول زير ضروري به نظر مي‌رسد: تفكيك و جداسازي دستگاههاي اجرايي با توجه به ماهيت وظايف و فعاليت‌ها، تفكيك دستگاههاي اجرايي دولتي كه به ارائه خدمات بازرگاني و انتفاعي اشتغال دارند مانند شركت‌هاي دولتي، از دستگاههاي اجرايي دولتي ديگر كه وظيفه دستيابي به اهداف اصلي دولت را به عهده دارند مانند وزارتخانه‌ها، رعايت اين اصل در طبقه‌بندي سازماني است. رعايت چارچوب سازماني و تشكيلات مصوب و رسمي دستگاه اجرايي و توجه به سلسله مراتب سازمان‌ها از نظر تابعيت. دسته‌بندي نمودن سازمان‌ها، موسسات و واحدهاي تابعه هر وزارتخانه و موسسه دولتي در ذيل همان وزارتخانه و موسسه اصول طبقه‌بندي سازماني
اسلاید 8: تعميم طبقه‌بندي سازماني به كليه دستگاه‌هايي كه به نحوي از بودجه دولت بهره‌مند شوند، اعم از دستگاههاي تحت پوشش قوه مجريه، قوه قضائيه و يا قوه مقننه. طبقه‌بندي سازماني در ايران با افزايش وظايف و مسووليت‌هاي دولت در قبال افراد جامعه تعداد دستگاههاي اجرايي افزايش يافته است. براي روشن شدن هدف و مأموريت هر دستگاه اجرايي نسبت به ساير دستگاههاي اجرايي، طبقه‌بندي دستگاهي يا سازماني بودجه به وجود آمد. در حال حاضر در كشور ما طبقه‌بندي دستگاهي يا سازماني به سه دسته عمده زير تقسيم‌بندي شده‌اند: وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي وابسته به آنها شركت‌هاي دولتي و بانكهاموسسات انتفاعي و غيرانتفاعي
اسلاید 9: براساس ماده 2 قانون محاسبات عمومي كشور وزارتخانه، واحد سازماني مشخصي است كه به موجب قانون به اين عنوان شناخته مي‌شود. وزارتخانه‌ها عموماً وظيفه سياستگذاري، قانونمندي، ضابطه‌گذاري، هدايت، رهبري و اعمال حاكميت دولت را به عهده دارند. وزارتخانه مهم‌ترين واحد سازماني در تشكيلات همه دولت‌هاست. وزارتخانه عاليترين ارگان اجرايي است كه با قصد تحقق يك يا چند هدف به وجود مي‌آيد و در رأس آن وزير قرار مي‌گيرد. در حال حاضر 21 وزارتخانه در ايران به شرح ذيل وجود دارد: وزارتخانه
اسلاید 10: وزارت آموزش و پرورش وزارت ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات وزارت اطلاعات وزارت امور اقتصادي و داراييوزارت امور خارجه وزارت بازرگاني وزارت بهداشت و درمان وزارت تعاون وزارت جهاد كشاورزي وزارت دادگستري وزارت دفاع وزارت راه و ترابري وزارت رفاه وزارت صنايع و معادن وزارت علوم، تحقيقات و فناوري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي وزارت كار و امور اجتماعي وزارت كشور وزارت مسكن و شهرسازي وزارت نفت وزارت نيرو
اسلاید 11: طبق ماده 3 قانون محاسبات عمومي كشور مصوب سال 1366 موسسه دولتي واحد سازماني مشخصي است كه به موجب قانون ايجاد و زير نظر يكي از قواي سه گانه اداره مي‌شود و عنوان وزارتخانه ندارد. مانند ديوان محاسبات، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي و نهاد رياست‌جمهوري موسسه دولتي مستقل: منظور موسساتي است كه وظايف و مأموريت‌هاي محوله آنان با هيچ كدام از وزارتخانه‌ها ارتباط و وابستگي ندارند و از طرفي به دليل ماهيت ستادي و مديريتي آنها قابل تشكل و سازماندهي در وزارتخانه نيست و يا به دليل پاره‌اي ملاحظات قانون اساسي و يا بين‌المللي شايسته است زير نظر عاليترين مقام اجرايي كشور اداره شود. سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، سازمان تربيت بدني، سازمان انرژي اتمي از جمله اين موسسات مي‌باشد. موسسه دولتي
اسلاید 12: موسسه دولتي وابسته: موسساتي كه وظايف هر يك از آنها بخشي از وظايف يك وزارتخانه محسوب مي‌شود كه به دلايل و شرايطي از وزارتخانه يا موسسه دولتي مستقل جدا شده و در قالب ساختاري جداگانه، سازماندهي و اداره مي شود. مانند سازمان آموزش فني و حرفه‌اي، سازمان سنجش آموزش كشور به ترتيب وابسته به وزارتخانه‌هاي كار و امور اجتماعي و علوم، تحقيقات و فناوري هستند. اين موسسات در عين حال كه داراي استقلال مالي و اداري‌اند، به دليل انتخاب روساي آن توسط وزير وزارتخانه يا رييس موسسه دولتي مستقل، به طور غيرمستقيم تحت نظارت عاليه آنان قرار داشته و نوعي وابستگي دارند.
اسلاید 13: شركت به طور كلي واحد سازماني است كه امكان و فرصت تجمع و به كارگيري سرمايه اشخاص حقيقي و حقوقي مختلف را به منظور انجام اقدامات توليدي و تجاري و تحقق هدف معيني(كسب سود) فراهم مي‌آورد. همه دولت‌ها متناسب با ايدئولوژي سياسي – اقتصادي خود و شرايط جامعه تحت اداره خود، داراي شركت بوده و بخشي از توليد ناخالص ملي خود را از اين طريق توليد مي‌كنند. براساس ماده 4 قانون محاسبات عمومي كشور، شركت دولتي واحد سازماني مشخصي است كه با اجازه قانون به صورت شركت ايجاد شود و يا به حكم قانون و يا دادگاه صالح ملي شده و يا مصادره شده و به عنوان شركت دولتي شناخته شده باشد و بيش از 50 درصد سرمايه آن متعلق به دولت باشد(ماده 4 ق.م.ع) شركت دولتي
اسلاید 14: هر شركت تجاري كه از طريق سرمايه‌گذاري شركت‌هاي دولتي ايجاد شود، مادام كه بيش از 50 درصد سهام آن متعلق به شركت‌هاي دولتي است شركت دولتي تلقي مي‌شود. دولت در شرايطي اقدام به تأسيس و تشكيل شركت مي‌كند كه وظايف و مأموريت‌هاي مورد نظر ماهيت تجاري و سودآور داشته باشد و مستلزم رقابت در بازارهاي ملي و بين‌المللي باشد. براساس تبصره ماده فوق؛ شركت‌هايي كه از طريق مضاربه و مزارعه و امثال اينها به منظور به كار انداختن سپرده‌هاي اشخاص نزد بانكها و موسسات اعتباري و شركت‌هاي بيمه ايجاد شده يا مي‌شوند از نظر اين قانون شركت دولتي شناخته نمي‌شوند.
اسلاید 15: براساس ماده 5 قانون فوق‌الذكر موسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي از نظر اين قانون واحدهاي سازماني مشخصي هستند كه با اجازه قانون به منظور انجام وظايف و خدماتي كه جنبه عمومي دارد تشكيل شده يا مي‌شوند. اين تعريف دو گروه از دستگاه‌ها را شامل مي‌شود: اول: دستگاه‌هايي كه به صورت موسسه اداره مي‌شوند كه به اين گروه موسسات عمومي غيردولتي اطلاق مي‌شود. دوم: سازمان‌ها و نهادهايي كه بنا بر ضرورت پس از انقلاب اسلامي به وجود آمدند و از نظر قانوني هيچ يك از تعريف‌هاي فوق شامل آنان نمي‌شد، بنابراين در قانون محاسبات عمومي مصوب سال 1366 تعريف جديدي براي اينگونه دستگاه‌ها پيش‌بيني گرديد. تأسيس هر يك از اين نهادها از بطن انقلاب نشأت گرفته و داراي قانون تأسيس به خود بوده و زير نظر يكي از وزراء قرار داشته مگر آن دسته از موسسات و نهادهايي كه تحت نظر مقام ولايت فقيه هستند. موسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي
اسلاید 16: مؤسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي به موجب قانون مصوب 29/4/1373 و قوانين اصلاحي بعد از آن به شرح زير طبقه‌بندي شده‌اند: موسسات عمومي غيردولتي: شهرداري‌ها، جمعيت هلال‌حمر جمهوري اسلامي ايران، كميته ملي المپيك، سازمان تأمين اجتماعيموسسه عمومي: فدراسيون‌هاي ورزشي آماتوري جمهوري اسلامي ايران، جهاد نصر و ... نهاد عمومي: شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي، بنياد بيماري‌هاي خاص. نهادهاي عمومي غيردولتي: شامل بنياد مستضعفان و جانبازان، بنياد شهيد انقلاب اسلامي، كميته امداد امام خميني (ره)، بنياد مسكن انقلاب اسلامي و...
اسلاید 17: اين موسسات مانند شركت‌هاي دولتي به صورت بازرگاني اداره شده ولي حساب تقسيم سود ندارند و مازاد درآمدهاي آنها پس از تأمين هزينه‌ها و كسر ذخاير فني مازاد آن به حساب درآمد عمومي واريز مي‌شود و در صورت زيان از محل ذخاير قانوني با تصويب قانونگذار تأمين مي‌گردد. سازمان بنادر و كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، سازمان صنايع دفاع و سازمان صنايع ملي از جمله اين سازمان‌ها مي‌باشند. موسسات انتفاعي و بازرگاني وابسته به دولت
اسلاید 18: در طبقه‌بندي سازماني از كدهاي شش رقمي استفاده مي‌شود. اولين عدد از سمت چپ معرف سازمان است و طبقه آن را مشخص مي‌كند. بنابراين هرگاه اگر اولين عدد از سمت چپ عدد يك باشد نشان‌دهنده طبقه اول سازمان‌ها شامل وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي وابسته به آن است كه كد عمومي آن 100000 است و هرگاه اولين عدد از سمت چپ با عدد 2 شروع شود معرف طبقه دوم يعني شركت‌هاي دولتي كه كد عمومي آنها 200000 مي‌باشد و اگر اولين عدد از سمت چپ با عدد سه شروع شود معرف طبقه سوم شامل موسسات انتفاعي و غيرانتفاعي است كه كد عمومي آن 300000 است. برحسب قرارداد اولين شماره سمت چپ كليه دستگاههاي دولتي با عدد يك شروع مي‌شود و سپس هر پانصد شماره اضافه شده كه نشان‌دهنده دستگاه دولتي بعدي است. كدگذاري در طبقه‌بندي سازماني
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.