قابلیت زندگی شهری

صفحه 1:
۳ ‏قابليت زندكى‎ Urban Liveability درس جامعه شناسی شهری 0 ارائه از: مريم سياهانى 

صفحه 2:
مقدمه قابلیت زندگی شهری: Bee Re Peers Ona Sp rnc tn i ‏سیستم ارزشی سنجشگر.‎ * كيفيت ذاتى محيط نيستء بلكه كاركردى رفتارى است كه مبناى آن تعامل بين ويزكيهاى محيط و ویژگیهای انسان است. 

صفحه 3:
مکانهای رتبه بندی شده 0 rn er eee PIB CONES De CS ee CROSS eles 

صفحه 4:
تثوریهای اثر شهری ‎eee‏ ل ‎nee)‏ م دیدگاه بار محبطی ‏دیدگاه محدودیت رفتاری ‏دیدگاه ان 

صفحه 5:
ديدكاه اكولوزيك انسانى ‎The Human Ecological Approach‏ رفتار انسان توسط محيط تعيين مى شود؛ فرد يا خود را انطباق ميدهد يا اينكه محكوم به شكست است. جايكزينى روابط اجتماعى اوليه :666126111501281 با روابط Oo ae ‏رسمی قرار‎ gesellschaft نتایج نهایی رفتاری: ناهنجاری, بیگانگی انحراف 

صفحه 6:
5 ید گاه ۳ ده فر هنگها ‎The Subcultural Approach‏ 3 eee BCS eee S| Se erates OP een pron wte ‏ل‎ ‎PY ICP Sere eres en el eevee Her ‏اساس شغلء شيوه زندكى و طبقه اجتماعى شان به عنوان‎ ‏خرده فرهنگها پدیدار می شوند و شهری را ایجاد می کنند‎ 0 جيدمان فعاليتهاى اجتماعى مشخص ميشود. 

صفحه 7:
eis The Environmental Load Approach Bees leat oe Ne ‏ا ا ل ا ل‎ eae a ‏ارتباط با محركهاى محيطى از برخى روابط يرهيز ميكنند؛‎ ‏یعنی به بعضی از افراد نزدیک شده و نسبت به برخی‎ ‏بخشهاى خاص شهرشان حساسيت بيدا ميكنند ولى به‎ ‏قیمت بیگانگی از دیگر ابعاد شهر.‎ ‏استراتزیهای فائق آمدن بر محیط‎ * 

صفحه 8:
0 در مقابل اين ديدكاه ديدكاه ديكرى نيز وجود دارد كه كمبود محركهاى محيطى را عامل بروز بسيارى از الات ال ‎Ree ee‏ مفهوم سطح انطباق 00 

صفحه 9:
دید گاه محد ودیت رفتاری ‎The Behavior Constraint‏ ‎Approach‏ ار تست بات رای در را ‎en‏ مس )2 ار 1 Dr epee di 

صفحه 10:
Bore ener) ۱: alle Approach * بر اساس اين ديدكاه؛ موقعيت رفتارى يك موجوديت فیزیکی مجزاست که یک الگوی رفتاری ثابت در آن اتفاق می افتد. Pee ROC CME) Oe pele wee) 9 wo 

صفحه 11:
7 ander cumulative eects sera ies كناد روه وم لجأ 0 سس 0 andor ‏اج‎ habiuaten لت ‎andor sess‏ Poss insted ses det iby ope ۱ | | ae Pent (execpt, ‏مد تج اي‎ || \ i po Bes) 1 ‏سن‎ ‏مس‎ ‎۱ I ‘ibe a ‏اه‎ ‎Til dre Pecan o | ‏اس‎ ۱ ‏هس را‎ Ls sass Capa tol satan ۱ ‏سم‎ ‎cn) | sox ‏مکی‎ wet tng to > ‏وم‎ nay eo, hr ses > | Figure 19.1 A stress model of urban impact Source: P Bell and J. Fisher (1976) Environmental Psychology Philadelphia: W.B. Saunders 

صفحه 12:
a تنش زاهای محیطی چهار نوع تنش زای محیطی شناخته شده اند وقایع فاجعه آمیزء برای مثال مخاطرات جغرافیایی؛ تنش زاهای احاطه کننده, برای مثال آلودگی آب و هوا؛ حوادث زندگی تنش زا برای مثال مرگ در خانواده؛ مجادلات روزانه. برای مثال همسایگان پر سر و صدا 

صفحه 13:
مر را رائش زمين " زمين لرزه 0 " آلودكى هوا * سیل 9 19 

صفحه 14:
nee oe eT ares 

صفحه 15:
‎sTyLe SD)‏ ل ل ا سمت پائین بدون محدودیت در سرعت. بزرگی یا ناحیه وقوع فرونشست نامیده می‌شود که در صورت گسترش: عواقب شديد زيست محيطى و اقتصادى در يى دارد. ‏در مناطق جنوبی تهران کاهش سطح آب زیرزمینی و در ‎SCIREN ED‏ 1 ‎eee deed‏ ل | 

صفحه 16:
© ثرات اجتماعى - فرهنكي : يم * خوانايى شهرى 

صفحه 17:
ازدحام ازدحام یک تجربه روانی و ذهنی است که ناشی از دریافت اين مطلب است كه يك نفر كمتر از ميزان مطلوب فضا در اختيار داشته باشد. 0 ‏ا‎ es CCD ‏لي‎ محيط فيزيكى؛: محيط اجتماعى؛ محيط وظيفه اى؛ فرد براى برخى از ساكنان شهرىء تنش به وسيله اثرات انزوا ایجاد میشود. 

صفحه 18:
خوانایی شهری 3 عر حت انار رفن 5 9 ‎oo‏ بايد دارای دو ویژگی باشد: ‎ee SIC CCI‏ 0 ‎(levibitiy) oul‏ 6 

صفحه 19:


صفحه 20:


صفحه 21:
ded SNe al ‎wes ers men‏ ل ا ا ل ا ا نياز اصلى انسانى را تحت يوشش قرار دهد: ‏ل ل ل ‎Tel eee, ee NE ara) cata em ‎Ee PSE a eres 0B ‏ا ا‎ re area ‎FeV ea aig en eee FPF Sera op eens eS) ‏ال ل‎ ‏7 آسودگی- سهولت انجام وظایف در حیطه خانگی. همسایگی و شهر؛ و ‎1 ‎60 

صفحه 22:
ا الل 

صفحه 23:
تحقیقات نیومن و مفهوم فضای قابل دفاع فضای قابل دفاع ۱ براى محيطهاى مسكونى در نظر كرفته شده است كه با ايجاد جلوه فيزيكى از بافت اجتماعى از خود دفاع كرده و ‎eR en See Meld‏ " هدف ايجاد محيطى است كه قلمروكرايى ينهان و حس سوم بودن در ساکنین بتواند امنیت. مولد بودن و حفاظت از محيط زندكى را تضمين نمايد. 

صفحه 24:
The Brownsville and Van Dyke projects Brownsville houses 

صفحه 25:
رضايت از محل سكونت | [10 re PCR THOS CED EU NOD ere reed PSD) RCo gee oe S| re CL eee) * فرانسسکاتو: ساکنین ارزش زیادی برای حریم خصوصی بصرى و شنيدارى خود. فرصتهاى خصوصى سازى داخل ‎Bese eee Eras eyo eee Scar)‏ وسائل نقليه و براى قطعه اى زمين كه آن را از آن خود بدانند قائلند . 

صفحه 26:
خرده مناطق شهری * خرده مناطق شهری ساختارهای اجتماعی هستند که به علت ارزشها و عقايد مشترك سربرمى آوردند. ل ا ا ا ات زيرا كه ميتوانند حركت و جابجايى افراد را محدود كرده و رفتارها را هدايت کنند. 

صفحه 27:
زنان در شهر 1 ‎ren ee‏ 2 * نقش جنسیت در بهره گیری از اوقات فراغت 

صفحه 28:
eo افراد سالخورده در شهر ل ‎end‏ كت است كه الكوهاى فعاليتى در آن نتيجه ترجیحات فردی هستند يا اينكه توسط محدوديتهايى مانند نداشتن اا نقل عمومی یا ‎fh‏ تا ال تا 

صفحه 29:
بجا جا الخ كودكان در شهر دانش فضایی در چهار مرحله پیش می رود: ‎peer ea)‏ م ‏ا ل را ا ‏مرحله عملكردى (از 7 تا ‎١١‏ سالكى) ‎1 Oe Ce rire gn Cy ee ens NUE rr oe eyes ‏اساسى در توسعه فرهنك جوانان است.‎ 

صفحه 30:
roy افراد معلول در شهر " وضعيتهاى قراردادى شهرى مشكلات بخصوصى براى افراد معلول ايجاد مى كنند. " شكست در برآورده ساختن نيازهاى خاص ساكنان معلول ‎eed‏ ا ا ا م انعکاسی باشد از موقعیت گروهی در اقلیت درون ساختار ۳ 

صفحه 31:
90 به سوی شهر قابل زندگی براى اينكه به اهداف يك شهر قابل سكونت برسيم؛ يك ‎Mren| meas‏ ب برآورده سازیم. همه این فاکتورها در حبطه قدرت و اختیار جغرافى دانان» طراحان و برنامه ريزان شهرى نمى كنجد. بسیاری از مباحث در خصوص قابلیت زندگی شهری و كيفيت زندكى در جارجوب سيستم سياسى شهرى صورت بر یر 

قابلیت زندگی شهری ‏Urban Liveability درس جامعه شناسی شهری استاد :آقای دکتر کاظمیان ارائه از :مریم سپاهانی 1 مقدمه قابلیت زندگی شهری: وابسته است به زمان ،مکان ،هدف از سنجش و سیستم ارزشی سنجشگر. کیفیت ذاتی محیط نیست ،بلکه کارکردی رفتاری است که مبنای آن تعامل بین ویژگیهای محیط و ویژگیهای انسان است. 2 مکانهای رتبه بندی شده رتبه بندی لیو رتبه بندی بویر و ساواگو تاثیر انتخاب و وزن دهی به معیارها بر روی رتبه بندیها 3 تئوریهای اثر شهری .1 .2 .3 .4 .5 4 دیدگاه اکولوژیک انسانی دیدگاه خرده فرهنگها دیدگاه بار محیطی دیدگاه محدودیت رفتاری دیدگاه موقعیت -رفتار دیدگاه اکولوژیک انسانی ‏The Human Ecological Approach رفتار انسان توسط محیط تعیین می شود؛ فرد یا خود را انطباق میدهد یا اینکه محکوم به شکست است. جایگزینی روابط اجتماعی اولیه gemeinschaftبا روابط بخصوص ِ رسمی ،قراردادی ،غیر شخصی و ‏gesellschaft 5 نتایج نهایی رفتاری :ناهنجاری ،بیگانگی ،انحراف دیدگاه خرده فرهنگها ‏The Subcultural Approach از دیدگاه فیشر محیط شهری ،افرادِ با خصوصیات ،عالیق، ارزشها و تواناییهای متفاوت را قادر می سازد تا دیگر افراد مشابه خود را بیابند .اجتماعات و همسایگی های قومی بر اساس شغل ،شیوه زندگی و طبقه اجتماعی شان به عنوان خرده فرهنگها پدیدار می شوند و شهری را ایجاد می کنند که توسط چیدمان فعالیتهای اجتماعی مشخص میشود. 6 دیدگاه بار محیطی ‏The Environmental Load ‏Approach شهرنشینان برای جلوگیری از به هدر رفتن انرژی شان در ارتباط با محرکهای محیطی از بر\خی روابط پرهیز\ میکنند؛ یعنی به بعضی از افراد نزدیک شده و نسبت به برخی بخشهای خاص شهرشان حساسیت پیدا میکنند\ ،ولی به قیمت بیگانگی از دیگر ابعاد شهر. استراتژیهای فائق آمدن بر محیط 7 دیدگاه بار محیطی 8 ‏ در مقابل این دیدگاه دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که کمبود محرکهای محیطی را عامل بروز بسیاری از مشکالت رفتاری -محیطی می داند. ‏ مفهوم سطح انطباق ()adaptation level دیدگاه محدودیت رفتاری ‏The Behavior Constraint ‏Approach از دست دادن کنترل در برابر محرک محیطی واکنش -درماندگی یادگرفته )(Reactance- learned helplessness 9 دیدگاه موقعیت -رفتار ‏The Behavior- Setting ‏Approach بر اساس این دیدگاه ،موقعیت رفتاری یک موجودیت فیزیکی مجزاست که یک الگوی رفتاری ثابت در آن اتفاق می افتد. این دیدگاه مربوط می شودبه محیطهای کوچک مقیاس. 10 مدل تنش اثر شهری 11 تنش زاهای محیطی چهار نوع تنش زای محیطی شناخته شده اند\: .1وقایع فاجعه آمیز ،برای مثال مخاطرات جغرافیایی؛ .2تنش زاهای احاطه کننده ،برای مثال آلودگی آب و هوا؛ .3حوادث زندگی تنش زا ،برای مثال مرگ در خانواده؛ .4مجادالت روزانه ،برای مثال همسایگان پر سر و صدا 12 اثرات محیطی فیزیکی ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 13 رانش زمین زمین لرزه فرونشست زمین آلودگی هوا سیل آلودگی صوتی رانش زمین 14 نشست زمین ريزش يا فرورفتگى تدريجى يا ناگهانى در سطح زمين به سمت پائين بدون محدوديت در سرعت ،بز\رگى يا ناحيه وقوع فرونشست ناميده مى‌شود که در صورت گسترش، عواقب شديد زيست محيطى و اقتصادى در پى دارد. در مناطق جنوبى تهران کاهش سطح آب زير‌زمينى و در مناطق شمالى شهر عدم تناسب جنس خاک با ساخت‌و‌سازها اصلى‌ترين دليل بروز فرونشست هستند. 15 اثرات اجتماعی -فرهنگی ازدحام خوانایی شهری 16 ازدحام ازدحام یک تجربه روانی و ذهنی است که ناشی از دریافت این مطلب است که یک نفر کمتر از میزان مطلوب فضا در اختیار داشته باشد. عواملی که اندازه ازدحام را تبیین می نمایند مربوطند به ویژگیهای: محیط فیزیکی ،محیط اجتماعی ،محیط وظیفه ای ،فرد برای برخی از ساکنان شهری ،تنش به وسیله اثرات انزوا ایجاد میشود. 17 خوانایی شهری بر اساس دیدگاه لینچ یک منظره و چشم انداز موفق شهری باید دارای دو ویژگی باشد: .1قابلیت تصویر سازی ()imageability .2خوانایی ()legibility 18 خوانایی شهری 19 خوانایی شهری 20 طراحی مکان و رفتار اجتماعی .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 21 طبق نظر زیسل ( ،)1975دیدگاه رفتاری به طراحی شهری میتواند شش نیاز اصلی انسانی را تحت پوشش قرار دهد: امنیت -نیاز به احساس امن بودن در محیط سکونت؛ وضوح -نیاز به محیط خوانا و سهولت جابجایی؛ حریم خصوصی -توانایی نظامدار کردن میزان ارتباطات با دیگران؛ تعامالت اجتماعی -نیاز به محیطهای اجتماعی -سیاسی که تعامالت مطلوب را تسهیل می­کنند؛ آسودگی -سهولت انجام وظایف در حیطه خانگی ،همسایگی و شهر؛ و هویت -رابطه بین خود و محیط گنجانده شده در مفهوم حس مکان. Pruitt- Igoe Project 22 تحقیقات نیومن و مفهوم فضای قابل دفاع فضای قابل دفاع ( )Defensible Spaceبه عنوان مدلی برای محیطهای مسکونی در نظر گرفته شده است که با ایجاد جلوه فیزیکی از بافت اجتماعی از خود دفاع کرده و مانع از بروز جرم و جنایت می شود. هد\ف ایجاد محیطی است که قلمروگرایی پنهان و حس اجتماع بودن در ساکنین بتواند امنیت ،مولد بودن و حفاظت از محیط زندگی را تضمین نماید. 23 The Brownsville and Van Dyke projects 24 رضایت از محل سکونت 25 اینگلیش :خانه ها بر آپارتمانها ،نواحی مرکزی بر نواحی حاشیه ای ،منازل مدرن بر منازل قدیمی و همسایگی های محترمانه بر همسایگی های خشن ارجحیت دارند. فرانسسکاتو :ساکنین ارزش زیادی برای حریم خصوصی بصری و شنیداری خود ،فرصتهای خصوصی سازی داخل و خارج واحد مسکونیشان ،دستر\سی آسان به زمین و وسائل نقلیه و برای قطعه ای زمین که آن را از آن خود بدانند قائلند . خرده مناطق شهری خرده مناطق شهری ساختارهای اجتماعی هستند که به علت ارزشها و عقاید مشترک سربرمی آوردند. این مناطق اجزای مهمی از قابلیت زندگی شهری هستند زیرا که میتوانند حرکت و جابجایی افراد را محدود کرده و رفتارها را هدایت کنند. 26 زنان در شهر نقش جنسیت در استفاده از فضای شهری نقش جنسیت در تحرک شهری نقش جنسیت در بهره گیری از اوقات فراغت 27 افراد سالخورده در شهر موضوع اصلی در رابطه با قابلیت زندگی محیط ،میزانی است که الگوهای فعالیتی در آن نتیجه تر\جیحات فردی هستند یا اینکه توسط محدودیتهایی مانند نداشتن دسترسی به ماشین ،نبود وسایل حمل و نقل عمومی یا ترس از جنایت اعمال می شوند. 28 کودکان در شهر ‏ .1 .2 .3 .4 ‏ 29 دانش فضایی در چهار مرحله پیش می رود: مرحله حسی -حرکتی (تا دو سالگی) مرحله پیش عملیاتی (بین 2تا 7سالگی) مرحله عملکردی (از 7تا 11سالگی) مرحله تفکر عملکر\دی رسمی ( 11سالگی به بعد) نحوه استفاده نوجوانان از فضا در محیط شهری عاملی اساسی در توسعه فرهنگ جوانان است. افراد معلول در شهر وضعیتهای قراردادی شهری مشکالت بخصوصی برای افراد معلول ایجاد می کنند. شکست در برآورده ساختن نیازهای خاص ساکنان معلول شهر می تواند به عنوان تبعیض نهادی تعبیر شود یا انعکاسی باشد از موقعیت گروهی در اقلیت درون ساختار اجتماعی. 30 به سوی شهر قابل زندگی برای اینکه به اهداف یک شهر قابل سکونت برسیم ،یک رشته وسیع از عوامل اجتماعی ،اقتصادی و فیزیکی را باید برآورده سازیم .همه این فاکتورها در حیطه قدرت و اختیار جغرافی دانان ،طراحان و برنامه ریزان شهری نمی گنجد. بسیاری از مباحث در خصوص قابلیت زندگی شهری و کیفیت زندگی در چارچوب سیستم سیاسی شهری صورت می پذیرد. 31