کاروانسراها

کاروانسراها

اسلاید 1: كاروانسراها، مهمانخانه هاي بين راهي كشور ايران در طي قرون متمادي گذشته بوده و سابقه آن به دوره هخامنشي يعني بيش از دو هزار و پانصد سال قبل مي رسد. در مسير راه هاي مهم بين شهري، كاروانسرا ها به فاصله مسافتي كه كاروان در يك روز مي توانسته طي كند، ساخته مي شده است.به دليل خشكي نسبي آب و هوا در بخش عمده اي از كشور ايران و دور بودن شهر ها و آبادي ها از يكديگر، وجود نقاطي جهت استراحت و تهيه آذوقه در بين راه، امري حياتي و ضروري بوده و بدون وجود اين ايستگاه ها، طي طريق و ارتباط بين مناطق مختلف كشور غيرممكن بوده است.از آنجايي كه در دوره پيش از اسلام، خصوصاً در زمان پادشاهي هخامنشي، وسعت مملكت ايران بسيار زياد بوده و كنترل اين امپراطوري وسيع احتياج به خطوط ارتباطي منظم و مطمين داشته، مورخين يونان باستان مانند هرودت و گزنفون از وجود راه هاي امن و كاروانسرا هاي خوب در ايران خبر مي دهند.هرودت در مورد راه هاي امپراطوري هخامنشي مي نويسد: «واحد مقياس راه ها پرسنگ است و به مسافت هر چهار پرسنگ منزلي تهيه شده موسوم به ايستگاه؛ در اين منازل مهمان خانه هاي خوب بر پا گرديده.www.prozhe.com

اسلاید 2: در دوره حكومت اشكاني و ساساني نيز وجود راه هاي امن و كاروانسرا هاي مناسب امري ضروري براي اداره كشور پهناور ايران در اين دوره تاريخي بوده است.خصوصاً از آنجايي كه ايران در مسير تجارت بين المللي بين خاور دور از يك سو و سواحل مديترانه و اروپا از طرف ديگر قرار داشته و بخش عمده اي از مسير تجاري جاده ابريشم از سرحدات شمالي ايران مي گذشته، تامين امنيت و رفاه بازرگانان در اين مسير طولاني كه منبع درآمد مهمي براي دولت بوده، امري لازم و ضروري بوده است.از دوره پادشاهي هخامنشي و اشكاني كاروانسراي شناخته شده اي در ايران باقي نمانده است، ولي از زمان ساسانيان تعداد معدودي كاروانسرا باقي مانده كه الگوي كاروانسرا هاي بعدي در دوره اسلامي قرار گرفته است.از قديمي ترين كاروانسرا هاي ايران مي توان از كاروانسراي دروازه گچ نام برد. پايه ها و بخشي از ديوار هاي اين كاروانسرا كه با سنگ و آهك ساخته شده هنوز باقي است. اين بنا داراي يك حياط مركزي و تعدادي دالان در اطراف حياط است.www.prozhe.com

اسلاید 3: ماكسيم سيرو در كتاب خود به نام «كاروانسرا هاي ايران و ساختمان هاي كوچك ميان راه» مي نويسد: «در اواخر دوران ساساني دو نوع كاروانسرا در سرزمين ايران شناخته مي شد.يكي از آنها شامل حياطي بوده كه در اطرافش يك نوع دالان عريضي براي چهارپايان ساخته بودند مانند كاروانسراي دروازه گچ .... نوع دوم شامل تالار هاي مستطيلي است كه در اطراف حيات مركزي قرار گرفته اند و اين از خصوصات كاروانسرا هاي ايراني است .... در آن كاروانسرا هاي نوع اول مسيله اقامت مسافران تقريباً ناديده گرفته شده است.در دوره اسلامي پلان اين دو نوع كاروانسرا به نحو بسيار منطقي اي تلفيق مي شود به صورتي كه در اطراف حياط مركزي، اطاق هاي كاروانيان و در پشت آنها دالان هاي عريضي براي نگهداري چهارپايان احداث مي گردد و مانند بناي كاخ هاي اشكاني و ساساني، در اغلب كاروانسرا ها در اطراف حيات مركزي دو و يا چهار ايوان مي سازند.اين سبك كاروانسراهاي ايراني مورد تقليد بسياري از كشورها مانند پاكستان، افقانستان، هند و نواحي آسياي ميانه قرار گرفته است.www.prozhe.com

اسلاید 4: کاروانسرای قلعه خرگوشیجاده یزد - اصفهانwww.prozhe.com

اسلاید 5: در بیابان های یزد، کاروانسرای سنگی زیبایی قرار دارد که از روزگار صفویان تا به حال، پا برجا مانده است. کاروانسرای شگفت انگیزی به نام قلعه خرگوشی که بنای استوار و سنگی اش را باید در نزدیکی باتلاق گاوخونی ببینید. جایی در میانه جاده قدیمی یزد- اصفهان که تا شهر عقدا حدود شصت کیلومتر فاصله دارد.کاروانسرای قلعه خرگوشی یزدwww.prozhe.com

اسلاید 6: کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از مهم ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه‌عباس صفوی نسبت می دهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان 999 کاروانسرایی است که به دستور شاه‌عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.تمام این بنای 80×80 متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده است. حتی صفه ها، حجره هاه و اصطبل بنا هم سنگی هستند و این شاید مهم ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا امروز باشد. در بیابان های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و کارگران عصر صفوی، وقتی کاروانسرای قلعه خرگوشی را می ساختند از گرانیت های کوه‌های اطراف استفاده کردند.www.prozhe.com

اسلاید 7: اين بنا كه در حوزه استحفاظي اردكان قرار دارد به شماره ثبتی 2236 تا سال 1386 در فهرست آثار ملي ندوشن ثبت گرديده بود كه با تلاش نمايندگي ميراث فرهنگي اردكان به فهرست آثار اين شهرستان منتقل گرديد. اين رباط چهار ايواني بوده و در اضلاع شرق و غرب خود هفت طاق پوش دارد كه مركز ايوان و در هر سوي ايوان سه اتاق ديگر مي باشد. در اضلاع شمالي و جنوبي هفت طاق نما دارد كه كه در مركز ايوان ها و در طاق نماي هاي انتهايي به طويله هاي پشت اتاق ها راه مي يابد.www.prozhe.com

اسلاید 8: این کاروانسرا کاملا داخل طبیعت بکر و وسط کویر قرار گرفته و می‌توان از آن به عنوان یک رصدگاه بسیار  زیبا و مناسب استفاده کرد.نزدیک‌ترین آبادی تا این کاروانسرا در فاصله 7 کیلومتری است که یک روستای تک خانواره است.از دور این کاروانسرا منظره‌ای بسیار زیبا دارد. داخل آن اتاقک‌های سنگی وجود دارد که محل اتراق مسافرین بوده در ضمن محلی هم برای نگهداری حیوانات وجود دارد.www.prozhe.com

اسلاید 9: شاید جالب ترین تزئین بنا که در نگاه اول نظرتان را جلب می کند، کتیبه ای است که بر سر در ورودی نصب شده و روی آن به خط علی رضا عباسی خطاط معروف عصر شاه عباس نوشته شده است. این کتیبه، روی پانزده قطعه سنگ سبز رنگ به طول هشت متر و عرض شصت سانتیمتر و در سه ضلع مدخل نصب شده است.www.prozhe.com

اسلاید 10: www.prozhe.com

اسلاید 11: ايوان ضلع جنوبي داراي محراب بوده و اين نكته اي است كه قابل اهميت مي باشد. تا ارتفاع دو متري و تا پاي طاق قوس ها و سقف ها بنا از سنگ لاشه منطقه ساخته شده و ارتفاع بالا با آجر مي توان دليلش دوري را كوره هاي آجر پزي به بنا باشد و نيز سيل هاي احتمالي كه از منطقه مي گذشته.www.prozhe.com

اسلاید 12: اين رباط را ازسوي مي توان به كارباط يا خان هم ناميد وجود پنج برج نما در هر ضلع و حفره هاي تير انداز در بالاي ديوار ها خود يكي از اين دلايل است كه اين رباط علاوه بر كاربري خدماتي كاربري نظامي هم داشته است. يكي ديگر از دلايل وجود شاه نشين بر سر درب ورودي مي باشد كه هم محل اقامت بزرگان بوده و هم در زمان نبود كارواني در كارباط محل اقامت كاروان دار و كساني كه از بنا محافظت مي كردند.www.prozhe.com

اسلاید 13: فاصله بین این کاروانسرا و عقدا حدود 60 کیلومتر است و این بنا از آثار دوره صفوی است.عناصر معماری: این کاروانسرا شامل صفه‌ها، حجره ها، اصطبل و دیواره‌ای روی پشت بام، با 2 متر عرض است.ویژگیهای معماری: این کاروانسرا 2 طبقه و طبقه دوم آن شاه نشین است. در داخل رباط 18 صفه وجود دارد. صفه بزرگ‌تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نماز گاه است.www.prozhe.com

اسلاید 14: پلان کاروانسراwww.prozhe.com

اسلاید 15: عناصر معماریتقارن در پلانwww.prozhe.com

اسلاید 16: عناصر معماریحیاط مرکزیwww.prozhe.com

اسلاید 17: عناصر معماریمحور بندیwww.prozhe.com

اسلاید 18: عناصر معماریدرون گرایینورگیری از داخل بناwww.prozhe.com

اسلاید 19: عناصر معماریفضای زمستان نشین و تابستان نشینwww.prozhe.com

اسلاید 20: عناصر معماریفضای چهار ایوانی، مطابق با معماری روز صفویهwww.prozhe.com

اسلاید 21: عناصر معمارینیارش (استفاده از گنبدهای کوچک برای استاتیک بنا)www.prozhe.com

اسلاید 22: عناصر معماریتعبیه حوض در مرکز بنا (یکی از عناصر چهارگانه مقدس ایرانیان)www.prozhe.com

اسلاید 23: عناصر معماریتزئینات آجری و چفت و بست های فیلپوشwww.prozhe.com

اسلاید 24: کاروانسرای قصربهرامجاده گرمسار - ورامینwww.prozhe.com

اسلاید 25: کاروانسرای قصربهرامکاروانسرای قصر بهرام د‌ر ۱۵۴ کیلومتری جنوب تهران و بر سر راه جاد‌ه سنگی قد‌یمی و کاروانروی کویری اصفهان ـ کاشان ـ گرمسار قرار د‌ارد.این جاد‌ه د‌ر طول مسیر خود‌ از کنار کاروانسرای عین‌الرشید‌ می‌گذرد و به جاده سنگفرش نیز معروف است.www.prozhe.com

اسلاید 26: کاروانسرای عین‌الرشید‌ د‌ر ۴ کیلومتری جنوب غربی کاروانسرای قصر بهرام واقع شد‌ه است. کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام یکی از جاذبه‌های تاریخی این منطقه است.این بنا که بیشتر شبیه کاروانسراهای شهری است و شبــــاهت آن به کاروانسراهای میان راه کمتر است، به گفته برخی از کارشناسان برخلاف نامش ساختمانی برای اقامت سلاطین صفوی د‌ر مواقع شکار و سفرهای شاهانه بود‌ه است.www.prozhe.com

اسلاید 27: پس از مسجد جامع ورامين كه الگوى كاملى از مساجد چهار ايوانى بنا شده در قرن هشتم هجرى است روستاى قلعه بلند قرار دارد.وجه تسميه قلعه بلند به دليل وجود يك قلعه تاريخى مربوط به قبل از اسلام در اين روستاست كه فقط بخشى از آن باقى مانده است. www.prozhe.com

اسلاید 28: در شمال اين روستا قلعه‌اى معروف به كاظم آباد وجود دارد كه با خشت و گل بنا شده و به عنوان يك مجموعه دامپرورى و كشاورزى در دوره قاجار و پهلوى اول مورد بهره‌بردارى بوده است. اين قلعه كه پلان مربع مستطيل دارد داراى ۴ برج در چهارگوشه خود است و تنها ورودى آن در ضلع شرقى قرار دارد؛ وجود حمام عمومى در مجاور بخش مسكونى نشان از اهميت اين قلعه دارد. اين مجموعه يكى از معدود سكونتگاه‌هاى زيستى و فعاليتى بر مبناى مناسبات خان محور است كه به عنوان نمونه‌اى نسبتاً سالم قابل بازسازى و بهره‌بردارى با اهداف گردشگرى است. بعد از تماشاى اين قلعه و پس از عبور از سياه كوه و پشت سر گذاردن پيچ و خم‌هاى مسير، قصر بهرام در ميانه تپه ماهورهايى پراكنده در دامنه كوه، خودنمايى مى‌كند و بالاخره قصر پيدا مى‌شود. اين كاروانسرا كه نام عجيب ولى با مسماى قصر بهرام را بر آن نهاده‌اند با سنگ‌هاى سفيد مايل به كرم رنگ پوشيده شده است.برج‌هاى چند وجهى تعبيه شده در گوشه‌هاى بنا و همچنين سردر ورودى آن كه به سمت شمال باز شده و به شكلى استادانه با سنگ تراش خورده نماسازى شده است. حياط مركزى، حجرات در اطراف و اصطبل‌ها در پشت آن همان پلان قالب كاروانسراهاى ايران است كه البته در اين كاروانسرا از ايوان جنوبى نيز به عنوان ورودى به منظور امكان دسترسى سريع به كوه استفاده مى‌شده است كه از ويژگى‌هاى اين بنا به شمار مى‌رود.www.prozhe.com

اسلاید 29: www.prozhe.com

اسلاید 30: كاروانسرايى ۴ ايوانى كه ايوان غربى آن جايگاهى شاهانه دارد؛ جوى آب تراشيده شده از سنگ كه از چشمه‌اى در دل كوه آب را به حوض وسط حياط مى‌رسانده و حدود ۵ كيلومتر تا سر چشمه امتداد يافته است. زحماتى كه براى ساختن اين بنا در اين مكان انجام گرفته است كاخ آپادانا را با باغ‌هاى افسانه‌اى‌اش تداعى مى‌كند. آپادانايى كوچك كه باغش طبيعت است و با امكانات اندك موجود در پيرامونش ايجاد شده است. سنگ از كوهى در همان نزديكى استخراج شده است و در گرما و سرماى طاقت‌فرسا آن را تيشه كارى كرده‌اند. www.prozhe.com

اسلاید 31: در بين شيوه‌هاى استفاده از آب براى خنك كردن هواى گرم و خشك كه در معمارى ايران به تناسب اقليم‌هاى مختلف مرسوم بوده است اين مورد نمونه‌اى استثنايى است. در مواردى تعبيه حوضچه آب در زير بادگيرها مشاهده مى‌شود اما استفاده از آب با حجم زياد و به صورت روان و يا چند كاربرى، منحصر به قصر بهرام است.در نزديكى قصر بهرام كاروانسراى ديگرى به نام «عين الرشيد» وجود دارد كه به جز قسمت از راه كه با سنگ ساخته شده بقيه بنا با استفاده از آجر شكل گرفته است. آب انبار بزرگى در گوشه شمال شرقى اين بنا وجود دارد كه گنبد آن فروريخته است. حجم بالاى ذخيره آب اين آب انبار نشان از تردد بالاى كاروانيان از اين مسير دارد. www.prozhe.com

اسلاید 32: اهميت اين بنا علاوه بر استفاده از سنگ در نماى بنا ـ تنها مورد باقى مانده از دوره صفوى كه به اين روش سطوح داخل و بيرون آن نماسازى شده است و به اين دليل منحصربه فرد است ـ آفريدن امكانات رفاهى در كناره كوير سوزان است كه كاروانسرا را به قصر شبيه مى‌سازد.بناى قصر بهرام كه به بهرام گور ساسانى اشاره دارد داراى ويژگى‌هاى خاصى است كه اين بنا را از ساير كاروانسراهاى دوره صفوى متمايز ساخته است.مهم‌ترين ويژگى اين بنا، هدايت آب از دوردست و آوردن آن به درون كاروانسرا و ساختن شگفت‌انگيزترين كولر آبى جهان براى استراحت پادشاه پرتلاش ايران زمين است كه در دوره او معمارى ايران به اوج افتخارات و شكوه خود بازگشت.www.prozhe.com

اسلاید 33: ظاهر بیرونی این کاروانسرا به شکل مربع است و نمای آن از سنگ‌های بزرگ و منظم آهکی و سفید‌رنگ است. قصر د‌ارای چهار برج بلند‌ و نیم د‌ایره و د‌و د‌روازه شمالی و جنوبی است.این قصر به صورت چهار ایوانی است و اتاق‌ها د‌ر اطراف حیاط یا صحن مرکزی قرار د‌ارند‌. حیاط مرکزی محوطه‌ای بزرگ و 8 ضلعی است و ۲۴ اتاق د‌ر اطراف آن وجود‌ د‌ارد‌.www.prozhe.com

اسلاید 34: حوض چهارگوشی به عمق حد‌ود‌ ۲ متر د‌ر وسط حیاط مرکزی وجود دارد. حیاط بزرگ ساد‌ه‌ای با طاق بلند‌ ضربی نیز د‌ر طرف شرقی این کاروانسرا وجود‌ د‌ارد‌.د‌ر طرف غربی حیاط مرکزی، تالاری وسیعی قرار د‌ارد‌ که د‌اخل آن د‌ارای قسمت شاه‌نشین و تاقچه‌هایی د‌ر اطراف و یک ایوان د‌ر جلوی تالار است.www.prozhe.com

اسلاید 35: اکثر کاروانسراها، یک بنای مستطیل یا مربع‌شکل هستند، با یک حیاط بزرگ در وسط و یک سری اتاق (معمولا با کمی ارتفاع از سطح) دور تا دور این حیاط.«خان خوره» هشت ضلعی است:چهار تا هشت ضلعی تودرتو را در نظر بگیرید، داخلی‌ترین هشت ضلعی می‌شود حیاط وسط کاروانسرا و بیرونی‌ترین می‌شود دیوار خارجی آن.www.prozhe.com

اسلاید 36: حالا کمی با فضاهای ناشی از این هشت ضلعی‌ها بازی کنیماول به چهار ضلع روبروی هم، چهار مستطیل اضافه کنیم. یکی‌شان می‌شود ورودی کاروانسرا و سه‌تای دیگر می‌شوند سه اتاق بزرگ و تراس این اتاق‌ها و کنارشان هم دو اتاق کوچکتر.دو طرف ورودی هم دو دایره‌ی سیاه بگذاریم به جای دو برج نگهبانی.www.prozhe.com

اسلاید 37: توی هر ضلع خالی مانده، سه اتاق کوچک مشرف به حیاط هست.سه تای سمت راست اتاق‌اند، سمت چپی یک راهرو استwww.prozhe.com

اسلاید 38: جالب‌ترین فضای کاروانسرا، پشت این اتاق‌هاست و بجز یک ورودی کوچک که به حیاط باز می‌شود راهی به بیرون ندارد. (هواکش‌های توی سقف راه به بیرون حساب نشده است)www.prozhe.com

اسلاید 39: عکس از راهروی ورودیwww.prozhe.com

اسلاید 40: از فضای داخلی، «کمر» فضاالبته یک فضای مستطیل شکل هم به یکی از دیوارهای کاروانسرا چسبیده و سه اتاق بزرگ هم دارد که از روی تزئینات آجری‌اش فکر می‌کنم الحاقی و مربوط به دوره‌ی قاجار باشد.www.prozhe.com

اسلاید 41: بناى ديگرى كه به «حرمسرا» موسوم است و حدود ۳۰ كيلومتر جاده سنگ فرش كه بر روى زمين‌هاى باتلاقى فاصله بين قصر بهرام تا گرمسار ساخته شده است مجموعه اى شگفت انگيز را در طبيعت زيباى كوير با آسمان پاك آن ايجاد كرده است چنان كه مى‌توان ستاره‌ها را كه همچون دانه‌هاى الماس از آسمان شب‌هاى كوير آويزان شده‌اند، از اين مكان به نظاره نشست. www.prozhe.com

اسلاید 42: عکس از خرابه های حرمسراwww.prozhe.com

اسلاید 43: کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام که به کاروانسرای عباس‌آباد‌ نیز مشهور است و د‌ر حال حاضر به عنوان پاسگاه شکاربانی پارک ملی کویر و نیز مهمانسرایی برای اقامت گرد‌شگران و محققین مورد‌ استفاد‌ه قرارمی‌گیرد‌.این کاروانسرای سنگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست با نظارت سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شد‌ه است.www.prozhe.com

اسلاید 44: کاروانسرای افضلشوشترwww.prozhe.com

اسلاید 45: این بنا در شهر شوشتر و در ضلع غربی خیابان طالقانی–کوچه سنگ فرش، واقع است. این کاروانسرا در دوره قاجاریه ساخته شده است. در گذشته مرکز توزیع غله بوده است.این کاروانسرا به سبک معماری سنتی بصورت دوره ساز بنا شده و شامل یک طبقه یا شبستان (زیر زمین) می‌باشد. مساحت کل بنا 1000 متر مربع و بخش آجری نوساز در ضلع جنوبی 350 متر است.کاروانسرای افضل یکی از سالمترین کاروانسراهای شوشتر بوده و تا حد زیادی از دخل و تصرفات مصون مانده است. این بنا با شماره 7940 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و دارای مالکیت خصوصی است.www.prozhe.com

اسلاید 46: اهمیت معماری:اهمیت اصلی این بنا در معماری و به نوعی می توان گفت در شهرسازی این است که اولین کاروانسرایی به حساب می آید که در داخل شهر بنا شده به نوعی دیگر می توان آن را به عنوان اولین مهمانسرا و یا هتل در شهرسازی ایران به شمار آورد.www.prozhe.com

اسلاید 47: شاخصه های معماری:استفاده از بندهای چفد و قوس برای مهار بار سقفwww.prozhe.com

اسلاید 48: شاخصه های معماری:استفاده از تیرهای چوبی برای مهاربندی سقفهای مسطح مطابق با اقلیم گرم و مرطوبwww.prozhe.com

اسلاید 49: شاخصه های معماری:طراحی راهرو به صورت غلامگرد در اطراف حیاط مرکزی مطابق با اقلیم گرم و مرطوبwww.prozhe.com

اسلاید 50: شاخصه های معماری:تعبیه حیاط مرکزی به صورت گودال در داخل زمین برای فرار از گرمای هوا مطابق با اقلیمهای گرمwww.prozhe.com

اسلاید 51: شاخصه های معماری:استفاده از آرایه گچ در کنار آجر کاری در نماهای داخلیwww.prozhe.com

اسلاید 52: شاخصه های معماری:تعبیه دریچه های در زیر ایوانها برای ارتباط با زیر زمین آناین زیرزمینها محل نگهداری گندم و غلات بوده و از سرمای آن استفاده بهینه می شده است.www.prozhe.com

اسلاید 53: شاخصه های معماری:طراحی فضاهای تو در تو با اختلاف سطح برای پیش بینی تغییر کاربری از کاروانسرا به قلعه و پناهگاه در جنگهاwww.prozhe.com

اسلاید 54: شاخصه های معماری:استفاده از آرایه های چوبی به فرمهای نزدیک به فرمهای عربیwww.prozhe.com

اسلاید 55: شاخصه های معماری:و البته کالا واضح و قابل انتظار است و نیازی به توضیح تاکیدی ندارد:استفاده از فرم ایده آل ایرانیها یعنی حیاط مرکزیطراحی پلان به صورت دو فضای تابستان نشین و زمستان نشیندر نظر گرفتن اصول درونگرایی و محرمیتو خودبسندگی و استفاده از مصالح بوم آوردwww.prozhe.com

اسلاید 56: کاروانسرای مادرشاهاصفهانwww.prozhe.com

اسلاید 57: سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است.ازنظر تناسب معماری و زیبایی طرح کاشی‌کاری، گنبد مدرسه چهارباغ بعد از مسجد شیخ لطف الله قرار دارد ولی در نظر استادان بزرگ این فن، در مجلّل این بنا که با طلا و نقره تزئین شده‌ از لحاظ زرگری، طلاکاری، طراحی و قلمزنی، شاهکاری از صنایع ظریفه‌ است و نظیر ندارد.مدرسه چهار باغ از لحاظ کاشی‌کاری هم دارای اهمیت است و انواع مختلف این فن را مانند کاشی هفت رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معقلی را در خود جای داده و در حقیقت موزه کاشی‌کاری اصفهان می‌باشد.محراب و منبر یکپارچه مرمری، حجره مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی‌کاری بی‌نظیر مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی آلت‌بُری شده از قسمت‌های بسیار جالب و تماشایی این بنای نفیس تاریخی است. درختان چنار کهنسال و جوی آبی که در آن جریان دارد، بر زیبائی تزئینات نفیس کاشی‌کاری این بنای تاریخی افزوده و این مکان را بسیار فرح‌بخش و روح‌نواز کرده استشاخصه های معماری:www.prozhe.com

اسلاید 58: www.prozhe.com

اسلاید 59: کاروانسرای مادر شاه که مجلل‌ترین اقامتگاه مسافرین سه سده پیش بوده و متصل به ساختمان‌های مدرسه چهارباغ، در ضلع شرقی آن است، هم اکنون تبدیل به مهمانسرایی به نام مهمانسرای عباسی شده و از لحاظ سبک معماری در بین هتل‌های درجه اول دنیا در زمان حاضر بی‌نظیر و منحصر به فرد است. تنها کاروانسرایی است که در حال حاضر نیز پذیرای مسافرین است.www.prozhe.com

اسلاید 60: هیچ کتیبه‏ای برای تعیین قدمت در بنا وجود ندارد. سیرو بنا را به شاه عباس دوم و یا شاه سلیمان اول صفوی نسبت داده‏ است.اکثر جهانگردان این بنا را از کاروانسراهایی می‏دانند که‏ به امر مادرشاه عباس ساخته شده است ولی مشخص نیست که‏ منظور شاه عباس اول است یا شاه عباس دوم.وجه تسمیهء بنا نیز به همین دلیل است.در این بنا خصوصیات و پیشرفتهایی دیده‏ می‏شود که نشان‏دهندهء انتساب آن به اواخر دوره صفویست.www.prozhe.com

اسلاید 61: سیر تحولات:با شکوفایی اقتصاد ایران در عصر صفوی ، ساختن بناهای عظیم و سودمند چون بازار، مدرسه، پل، سد، آب انبار، مسجد و برج کبوتر رواج یافت اما شاخص ترین بناهای آن دوره مجموعه کاروانسراهاست.مهمانسرای عباسی اصفهان با ۳۲۰ سال قدمت تاریخی، در سال های حکومت آخرین پادشاه صفوی شاه سلطان حسین ساخته شد.شاه سلطان حسین این مجموعه را به مادرش پیشکش کرد از این رو به کاروانسرای مادرشاه مشهور شد. مادر شاه سلطان حسین هم کاروانسرا را وقف مدرسه چهارباغ کرد که عواید آن برای نگهداری از مدرسه و معاش طلاب استفاده شود.از کاروانسراها علاوه بر اقامت کاروانیان و بازرگانان به عنوان فضایی برای نگهداری کالا و مبادلات بازرگانی هم استفاده می شد. سادگی و در عین حال زیبایی کاروانسرای مادرشاه با فضایی دلگشا و آرام، شکوه و زیبایی میدان نقش جهان را به یاد می آورد.هم اکنون مهمانسرای عباسی اصفهان به لحاظ پیشینه تاریخی سیصد ساله و ویژگی کاربردی و نیز آثار هنری ارزشمندی در قالب هنرهای اسلامی و ایرانی به عنوان یک موزه گرانبها و کهن ترین هتل دنیا شهرت دارد.www.prozhe.com

اسلاید 62: تاریخچه:تا سال ۱۳۰۲ هجری این محل کاربری نظامی داشت و سپس به عنوان انبار قند و شکر از آن استفاده شد. بین سال های ۱۳۱۰ تا ۱۳۳۰ در نزاعی که بین طلاب مدرسه چهارباغ و آقای پاقلعه ای در گرفت، موقوفه مدرسه به تملک سیدالعراقین درآمد و بعد از آن یکی از تجار اصفهان به نام مثقالی با ارایه اسناد جعلی ادعای مالکیت کاروانسرا را مطرح کرد.www.prozhe.com

اسلاید 63: ارزشهای معماری:این کاروانسرا در دو طبقه و صحن وسیع ساخته شده که از میان آن نهر فرشادی می گذرد و هنوز وضع بنا استحکام و فضای آن هر بیننده ای را حیران می کند. پس از حمله افغان ها به اصفهان در سال ۱۱۳۴ هجری قمری و انقراض دولت صفوی این کاروانسرا آسیب زیادی دید ولی در زمان ظل السلطان حاکم وقت قاجار در اصفهان، این بنا بازسازی و برای استقرار سواره نظام سربازان وی از آن استفاده شد.www.prozhe.com

اسلاید 64: ارزشهای معماری:اصول کامل باغسازی ایرانی در این بنا دیده می شود:1) تقارن2) سلسله مراتب3) مرکزیت4) ریتم5) تنوع در وحدت، وحدت در تنوع6) تقسیم باغ غالبا به چهار بخش 7) استفاده از خطوط راست در طراحی (هندسه مستطیلی)8) استفاده از یک جوی اصلی9) استفاده از استخرهای وسیع به عنوان آینه و زیبایی چشم انداز مقابل کوشک10) کاشت درخت میوه در قسمت بزرگی از باغ11) فقدان فضای سبز بیهوده 12) نظم و تناسب13) برخوردار از حرمت و محرمیت14) تقدیس آب15) منزه از بیهودگی و افراط و تفریط16) مساعد با قناعت و صرفه جویی17) مجهز به پایداری18) محورهای آب19) پرسپکتیوهای تشدید شوندهwww.prozhe.com

اسلاید 65: ارزشهای معماری:باغسازی ایرانیwww.prozhe.com

اسلاید 66: ارزشهای معماری:باغسازی ایرانیwww.prozhe.com

اسلاید 67: در سال ۱۳۳۶ شمسی دولت وقت تصمیم گرفت تا با توجه به افزایش سفر جهانگردان و گردشگران خارجی به اصفهان و نبود امکانات اقامتی مناسب در این شهر، این کاروانسرا را به یک هتل بین المللی تبدیل کند.بر این اساس اجاره نامه ای بین بیمه ایران و اداره اوقاف اصفهان در اسفندماه این سال منعقد شد که بر اساس آن، بیمه ایران موظف شد به هزینه خود مهمانخانه ای در مورد اجاره بسازد.در اجاره نامه این کاروانسرا تاکید شده که تمام اعیانی که به وسیله شرکت بیمه ساخته شود، متعلق به شرکت مذکور است. علاوه بر این نقشه مهمانخانه و عملیات ساختمانی باید با قانون عتیقات از لحاظ ابنیه تاریخی مغایرت نداشته باشد.چند ماه بعد از قرارداد مراسم کلنگ زنی این مجموعه با نام «هتل شاه عباس» انجام و عملیات ساختمانی آن شروع شد که با این کار این بنای تاریخی از تخریب و انهدام جدی نجات یافت.در بازسازی کاروانسرا دو هدف حفظ و اصالت نمای بیرون و تبدیل حجره های کاروانسرا به اتاق اقامتی مناسب مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس ابتدا دیوارها و سقف ها بازسازی و اجزای آسیب دیده مهار و قالب بندی شد.www.prozhe.com

اسلاید 68: www.prozhe.com

اسلاید 69: از خشت خام و آجر و بتون برای تقویت استحکام بنا و برای بازسازی بنا از طرح های اصیل ایرانی استفاده شد. آرایش داخلی بنا نیز به گونه ای طراحی شد که بیانگر جلوه های اصیل هنر ایرانی باشد.از خشت خام و آجر و بتون برای تقویت استحکام بنا و برای بازسازی بنا از طرح های اصیل ایرانی استفاده شد. آرایش داخلی بنا نیز به گونه ای طراحی شد که بیانگر جلوه های اصیل هنر ایرانی باشد.تزئین نمای داخلی مهمانسرا را گروهی ۱۵۰نفری به نام گروه هنری مهر که زبده ترین و برجسته ترین هنرمندان طراح، نقش پرداز گچبر مشبک ساز و آیینه کار اصفهانی بودند، انجام دادند و سرانجام بازسازی کاروانسرا در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به پایان رسید.www.prozhe.com

اسلاید 70: مهمانسرای عباسی با ۲۳۱ اتاق، سوئیت و آپارتمان که مطابق با استانداردهای بین المللی ساخته شده اند، سالانه پذیرای هزاران مهمان و گردشگر داخلی و خارجی از اقصی نقاط جهان و همچنین دهها هیات از میهمانان عالی رتبه سیاسی و شخصیت های بین المللی است. در ۴۰ سال گذشته بیش از ۱۵۰ شخصیت مطرح جهان در این هتل اقامت داشتند که قرار است مجموعه این اطلاعات به صورت کتاب منتشر شود.سوئیت های این هتل به سبک معماری صفوی و قاجار با فضایی رویایی، مقرنس های زیبا، دیوارنگاری و مذهب است که معماری عصر خود را برای مهمانان تداعی می کند.www.prozhe.com

اسلاید 71: از بخش های قابل توجه این مهمانسرا رستوران ها و تالارهای متعدد آن است که برای هر یک به نام یکی از بناهای مشهور اصفهان نامگذاری و تزئینات هر یک شبیه به آن اثر انتخاب شده است.تالارهای چهلستون، عالی قاپو، زرین، نقش جهان و فیروزه از جمله تالارهای پذیرایی این مهمانسرا هستند.رستوران و محیط باز چشم انداز به گونه ای است که میهمانان می توانند علاوه بر استفاده از امکانات رستوران، از بام مهمانسرا شهر زیبای اصفهان و بنای باشکوه آن را نظاره کنندwww.prozhe.com

اسلاید 72: www.prozhe.com

اسلاید 73: www.prozhe.com