مباحث اساسی در تدابیـر حفظ الصحه ( بر پایه طب اسلامی و سنتی)
اسلاید 1: درس تدابیـر الصحّهمباحث اساسي در تدابيـر حفظ الصحّه ( بر پايه طب اسلامي و سنتي) دكتر محمدمهدي اصفهاني1388- 1387
اسلاید 2: هدف نهائی درسبازشناسی و دستیابی به مجموعه ای از اطلاعات و راهکارهای تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت بر پایه آموزه های طب اسلامی و سنتی همزمان با بهره گیری از دستاوردهای گذشته و حال بشر جایگاه حفظ الصحه در تعریف طبتقدم حفظ سلامت بر بازیابی سلامت از دست رفته (قانون، هدایه المتعلمین، چهار مقاله نظامی، ...)
اسلاید 3: مفهوم سلامت از دیدگاه بقراط، ابن سینا، سازمان جهانی بهداشت، و نگاه نو به تعریف WHO با بهره گیری از اندیشه اسلامی - تعادل میان اخلاط اربعه - تعادل میان کیفیات (فاعله و منفعله) در بدن - تعادل کار اعضاء و اندامها - تعریف WHO: رفاه جسمی، روانی، اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و معلولیت - تعریف اصلاحی: تعریف WHO در محدوده هماهنگ با نظام اعتقادی - منشأ تفاوت در 2 تعریف اخیر: 1- هویت انسان لائیسم Biopsychosocial 2- هدف آفرینش تئیسم Spritobiopsychoscocial
اسلاید 4: - حفظ الصحه یا بهداشت: (در حالت بهی نگاه داشتن)- حفظ الصحه: تأمین و حفظ سلامت (مسئولیت جوامع جهانی تا سال 2000 میلادی)- حفظ الصحه: تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت : WHO (2000 میلادی) حضرت امام سجاد علیه السلام: .... و عافنی عافية کافية، شافية، عالية، نامية تولد فی بدنی العافية، عافية الدنيا و الاخرة.... (دعای 23- صحیفه سجادیه)
اسلاید 5: مفهوم و دامنه سلامت در نگاهی دوباره به چند اثر مهم در طب سنتی علی بن عباس مجوسی اهوازی: الصحه حالٌ للبدن تتم بها الافعال التی فی المجری الطبیعی ابن نفیس: الصحه و هی هیئهٌ بدنیه، تکون الافعال بها، لذاتها سلیمه و المرض هیئهٌ مضادهٌٌ لذلکابن سینا: الاعتدال الذی للانسان له عرضٌ(Range) و له فی الافراط و التفریط حدان ...علی بن عباس مجوسی اهوازی : والصحه اعتدال البدنضرورت توجه به وضعیت متداول و عادی در تعریف سلامتعلی بن عباس مجوسی اهوازی: ینبغی ان یستعان فی سائر ابواب حفظ الصحه بالنظر فی العادات .... لانها اذا طالت مدتها، صارت کالشیئی الطبیعی
اسلاید 6: يك نكته و يك تذكر مهم در مورد مزاج يادآوري: اوليه (فطري يا جبلي ) مزاج مزاج مستقر ثانويه يا عارضي مزاج مستودع یا غیر مستقر- مزاج صحي - مزاج معتاد - مزاج متأثر از سن، فصل، مكان - بيماري - افراط – تفريط- اعتدال
اسلاید 7: اشکال مختلف حفظ الصحه از دیدگاه صاحب هدایه المتعلمین1- حفظ الصحه (مطلق): هر کسی را مزاجی بود صحی ورا بر آن مزاج خویش نگاه داری به چیزهائی که شامل او بوند باز اگر معتدل نبود نگاه دارند و اگر خواهند تا به اعتدال بازآرند، اندک اندک از آن مزاج او، به مزاج معتدل باز آرند بدان تدبیرها که خلاف مزاج این کس بود. 2- السیاسه فی الحفظ: و این تدبیر تن های ضعیف بود چون تن ناقهان و پیران و زنان آبستن3- التقدم بالحفظ: و این آن بود که علاماتی پدید آید به تندرستان که اگر در نیابند بیماری ها افتد و چون پیش از آنکه نالنده گردند اندر یافته اند از آن بیماری ها ایمنی افتدشان
اسلاید 8: ضرورت بهره گیری از طب اسلامی، طب سنتی، طب عامیانه و دانش روز در دستیابی به مطلوب- دانش روز محصول هزاران سال تلاش در شناسائی و کنترل بیماری ها - نوآوری های علمی و ضرورت بهره گیری از آنها
اسلاید 9: طب اسلامي ( اصلي) اصول و مباني طب اسلامي طب اسلامي رهنمودهاي پزشكي اسلام اجتهاد مستمر پيشرفت هاي علمي و دانش آينده بشر تجارب و دست يافته هاي پزشكي بشر تأمين , بازيابي , حفظ و ارتقاء سلامتبه مفهوم جامع آنقوانين ، احکام و آموزشهای اسلامی
اسلاید 10: طب اسلامي (طب دوران تمدن اسلامي ( قوانين , احكام و آموزشهاي اسلامي طب سنتي ايران وسرزمين هاي اسلامي طب يونانيكنيد ـ كوس ـ اسكندريه طب ايرانيطب آريايي ـ طب اقوام ايراني مكتب جندي شاپور مكتب پزشكي سرياني طب هندي طب عربي تجارب ـ نوآوريها ـ كشفياتدانشمندان سرزمين هاي اسلاميطب ملل مختلف
اسلاید 11: طب مردم طب سنتی طب اسلامی رساله های عمليه کتب روايات کتب اخلاقی و آيين زندگی منابر و غيره آموزه های حکماء منابع مکتوب آموزه های غير مستقيم ساير مواردطب مردم
اسلاید 12: نگاه فردی به موضوع حفظ الصحه نگاه فردی و اجتماعی به حفظ الصحه و مسئولیت حکومتی و نخبگان جامعهحكومتجامعهتأمين سلامت و ارتقاء آنشيوه زندگيمحيط زيست
اسلاید 13: اصول شیوه زندگی بر پایه آموزه های اسلامی - هدفمندی حیات آدمی و جهت گیری کمالی- پاکیزگی جسم و جان- تغذیه متعادل از طیبات- سلامت روانی و معنوی- سلامت روابط اجتماعی و مراقبت متعهدانه از سلامت محیط زیست و انسان ها- بهداشت فردی(بهداشت اندام ها، فونکسیون ها، خواب کافی، رفتار جنسی سالم، اجتناب از خبائث و محرمات، پرهیز از رفتارهای خطر آفرین، .... ) - پیشگیری مسئولانه از بیماری ها و حوادث - درمان به موقع
اسلاید 14: نگاه مجدد به عناوین حفظ الصحه در طب سنتي - تعریف صحت و مرض و حالات بینابینی- شرایط لازم برای تحقق حفظ الصحه: (آگاهی و دسترسی، آسایش جسمی روانی، توان اقتصادی، خودداری از افراط و تفریط، ...) - مسئولیت پزشک در حفظ الصحه
اسلاید 15: سته ضروریه زیر بنای بحث حفظ الصحه در طب سنتیتدبیر اهویه: (فصول، اقالیم، باد، رطوبت، خشکی، سرما، گرما، گرد و غبار، ... مواد حساسیت زا، بخارات مزارع، بخارات مزارع باقلا، شاهدانه، گیاهان ردیه، باران، حشرات، کوه، دشت)سخن حضرت امام رضا علیه السلام: ان قوی النفس تابعه لمزاجات الابدان و مزاجات الابدان تابعه لتصرف الهواء فاذا برد مره، و سخن اخری، تغیرت بسببه الابدان و الصور، فاذا استوی الهواء و اعتدل، صارالجسم متعدلاً ...
اسلاید 16: تدبیر فصول اعتدال در كيفيات اربعه (رطوبت – خشكي – برودت – حرارت)- هواي معتدل عاري بودن از بخارات رديه و جوهر غريب- اقدامات صحي (پاكسازي و ايجاد اعتدال، درمان زكام فصلي يا رينيت آلرژيك - تغييرات غير طبيعي هوا :1- مضاد با طبيعت (هواي و بائي ، مغيّر جوهر هوا ) سماوی2- غير مضاد با طبيعت ارضی( هوای اقالیم مختلفه )- استعداد ابتلا به بيماريهاي مختلف در فصول مختلف: + تناسب بيماريها با مزاج فصول - مزاج فصول و ضرورت توجه به اخطار و تدابير:- ربيع: اعتدال در كيفيات اربعه – توافق با مزاج همگان – مراقبت هاي ويژه - صيف: گرم و خشك – حدوث امراض صفراوي – ضرورت تبريد و ترطيب و كاهش ميزان غذا و كاهش رياضت - خريف: سرد و خشك – احداث امراض سوداوي - شتاء: سرد و تر ، احداث امراض ناشي از بلغم
اسلاید 17: تدبیر مأکول و مشروبنحوه تغذیه – دفعات، مقدار، انواع مأکولات و مشروبات، مواد مضر طبیعی و خارجی در خوردنی ها، تأثیر فصل بر تغذیه، غذاهای مصلح و مفسد، عادات غذایی، غذاهای خفیف و غلیظ، صالح الکیموس، ردی الکیموس، کثیرالغذا، قلیل الغذا، لطیف، کثیف- شروع و ختم تغذیه، سازگاری و ناسازگاری – رفتارهای تغذیه ای، تخمه و اختلال هضم، تداخل، تغذیه و کرونوبیولوژی، بهداشت طبخ (تغییرات غذا، ظرف غذا، آتش و ابزار طبخ)ترویه – آب گرم شده در اثر تابش خورشید، اصلاح آب ها (تجربه مدینه)، پاکسازی و اصلاح آب ها نوشیدنی های زیان بخش و سودمند – کامبوجا – کفیر- کومیس – بابور
اسلاید 18: چند نكته و رهنمود در خصوص تغذيه و تدبیر مأکول و مشروب- آداب 12 گانه بر سفره نشستن از حضرت صديقه طاهره فاطمه زهرا سلام ا... عليها في المائده اثنتا عشره خصله يجب علي كل مسلم ان يعرفها، اربع فرضٌ و اربع فيها سنه و اربع فيها تأديب، فاما الفرض فالمعرفه و الرضا و التسميه و الشكر فاما السنه فالوضوء قبل الطعام و الجلوس علي الجانب الايسر و الاكل بثلاث اصابع فاما التأديب فالاكل بمايليك و تصغير اللقمه و المضغ الشديد و قله النظر في وجوه الناس - توصيه حضرت امام رضا (ع): ابدء بالاخف الاغذيه ....- خلاصه الحكمه: سعي نمايند قبل از انهضام آن، چيزي كه مضاد آن باشد تناول نمايند تا بسبب اختلاط با آن كيفيتي ظاهر نگردد و تداخل هر چند ممنوع است اما در اينجا جايز دانسته اند به اعتبار غرض عمده ( غذاي مصلح)
اسلاید 19: (ادامه)چند نكته و رهنمود در خصوص تغذيه و تدبیر مأکول و مشروب- خلاصه الحكمه: (در تدارك الخطا): مضرت غذاهاي ضعيف القوام: يعني غذائي كه تريهاي ايشان به خشكي نيك ممتزج نشده باشد مثل شفتالو و زرد آلو و خربزه و شير – مضرت اين ها آن است كه به هرچه در بدن است خواه صفرا، خواه بلغم ، خواه سودا، زود منقلب مي شوند و قابليت عفونت سريعه دارند از اين جهت است كه تب هاي بلغمي و صفراوي پيدا مي كنند. تدارك اين خطابه سكنجبين ساده و شراب سيب ترش مضرت غذاهاي ذي قوام: مثل ذرت و بلوط و برنج كه دير قبول هضم و استحاله مي نمايند و از اينها قبض طبيعت و رياح و اوجاع احشاء و امراض خام ايجاد مي شود. - بحث تدارك الخطا در طب سنتي: اشاره به دو كتاب گرانقدر منافع الاغذيه و دفع مضارها از رازي و كتاب دفع مضار الكليه از ابن سينا - نقش طعم اغذيه در انتخاب غذاي مصلح: - خلاصه الحكمه: مستحسن است جمع ميان اطعمه و ميوه هائي كه بعضي آنها اصلاح بعضي ديگر نمايد مانند طعام شيرين با طعام ترش، و چرب با شور و تيز - حفظ الصحه ناصري: بايد دفع نمايد مضرت حلو را به حامض و حامض را به حلو وتفه را به مالح و مالح به تفه
اسلاید 20: (ادامه)چند نكته و رهنمود در خصوص تغذيه و تدبیر مأکول و مشروب- ابن سينا: (كتاب دفع مضار الكليه):مضرت خوردن مزلق از بطيي الانهضام: تناول غذاهاي مزلق مانند آلو، زردآلو و توت قبل از بطيئ الانهضام باعث مي شود كه اولي (مزلق) زود از معده برود و دومي نيز به مصاحبت با او از معده خارج گردد پيش از آنكه در معده هضم شود و ايجاد سده نمايد. - ابن سينا: (ترجمه حفظ الصحه از عبدالكريم بن محمد يحيي القزويني): واجب است در ميل نمودن طعام، تقديم طعام سريع الهضم، چرا كه آنچه سريع الهضم است هرگاه در آخر ميل شود زود طبخ مي يابد و آنچه بطيئ الهظم است در قعر معده مي ماند و هنوز هضم نشده مانع خروج آن است لابد متغير و فاسد مي شود، به فساد او ما تحت آن هم فاسد مي شود و سبب امراض مي گردد. پس واجب است تقديم آنچه لطيف تر است بر آن غذائي كه غليظ تر است مثل آنكه اول ماست يا شير ميل شود و شورباها را بعد از آن ميل نمايند و از حلواها آنچه از شكر و آرد مرتب شده باشد مقدم دارد بر آنچه از نشاسته باشد به اعتبار ثقلي كه در نشاسته هست.- ابن سينا: مضرت ادخال طعام بر طعام از سه وجه است (يكي) طبيعت ، غذاي اول را درنگي بدهد در معده، تا غذاي دوم غير منهضم را به او رساند و نتواند كه هضم هر دو مساوي شود، پس اول فاسد شود و دوم را نيز فاسد كند ...
اسلاید 21: (ادامه)چند نكته و رهنمود در خصوص تغذيه و تدبیر مأکول و مشروب- ضرب المثل عقرب زده را كرفس دادن (از منوچهر دامغاني ): خوردن كرفس قبل از گزيدن عقرب و هوام و همچنين بعد از آن باعث سرعت تأثير سم در بدن و تدبيري ندارد. - حفظ الصحه ناصري: .... و همچنين منع جمع ميانه ماهي و شير نموده اند، چه هر دو غليظ و به زودي فاسد مي گردند و مولد امراض مزمنه است مثل جذام و برص و قولنج اما عروض جذام در صورتي است كه مستحيل به سودائيت گردد و عروض برص در حالتي است كه بلغم غليظ حاصل شود و حدوث قولنج در وقتي كه از خلط غليظ و رياح به هم رسد . - خلاصه الحكمه: ... به جهت آنكه عادت حكم طبيعت ثانيه دارد و شك نيست كه مخالفت امر مألوف خواه طبيعي و خواه غير طبيعي، محذور العاقبه است به جهت دشواري انتقال از مألوف بسوي غير مألوف، پس رعايت آن واجب است در جمع تدابير، خواه براي حفظ صحت باشد يا براي استرداد آن، اگر محمود است استمرار آن بايد نمود و الا حيله بايد جست در انتقال بتدريج .- ابن سينا: الا بدان الذي تهزل في زمان الطويل فينبغي ان يكون عادتها بالتغذيه الي الخصب بتمهل و الابدان التي ضمرت في زمان يسير ففي زمان يسير .
اسلاید 22: حرکت و سکون جسمانیریاضت، مالش، ریاضت عام و خاص، ریاضت بر اساس حرفه، ورزش های قدیمی و جدید- ابن سينا(قانون – كتاب اول – الفن الثالث)لما كان معظم تدبير حفظ الصحه هو ان يرتاض، ثم تدبير الغذا، ثم تدبير النوم ، الرياضه هي حركه اراديه تضطر الي النفس العظيم المتواتر و الموفق لاستعمالها علي جهه اعتدالها في وقتها به غناء عن كل علاج تقتضيه الامراض الماديه و الامراض المزاجيه التي تتبعها و تحدث عنها و ذلك اذا كان سائر تدبيره موافقاً و صواباً .- خلاصه الحكمه: - اقوي اسباب تحليل مواد و مانع توليد و اجتماع آنها : دليل تسخيني است كه لازمه حركت است .- موجب حفظ بدن از جميع امراض ماديه و اكثر امراض مزاجيه حادثه از رطوبات فضليه مرخيه - چون حافظ صحت بر خود لازم گيرد رياضت هر روزه را به حد اعتدال، باقي نمي ماند از فضول غذائيه در بدن وي چيزي كه بطول زمان مجتمع گردد و باعث ثفل و فساد و تعفن امراض گردد. - اعتدال در رياضت: بدن اندكي گرم و سرخ گردد و عرق از آن جاري شود به حد وسط و بعد از عرق، شخص خفت و راحت يابد. - چنانچه رياضت به حد اعتدال و بطريق صواب نباشد، آنچه تحليل مي يابد از آن به سبب رياضت، بدل آن، خلط ديگر مانند آن و يا بدتر از آن سوء تدبير بهم مي رسد.
اسلاید 23: (ادامه) حرکت و سکون جسمانی- دلك: - فوايد مشترك دلك و رياضت:1- دترقيق و تحليل مواد زائد و جذب مواد صالحه 2- ثوران حرارت غريزي 3- تصلب اعضاء به تصلب اوتار و عضلات و اعصاب آن به تحليل رطوبات مرخيه - فوائد مختص دلك كه در رياضت وجود ندارد: 1- تحليل ماده غليظ و لزج محتبس در عضو 2- سمين و فربه گرداندن عضوي كه در اصل خلقت صغير المقدار بوده يا به سبب عارضه دچار ذبول و هزال گرديده است (بهبود تغذيه و تنميه در اثر دلك) 3- دفع برد مجمد يا ريح محتبس در عضو 4- جذب ماده از اعالي به اسافل كه امكان قرار دادن محاجم و ربط نباشد (مثل دلك قدمين كه جذب از اعالي دارد) - انواع دلك (صلب ، لين، طويل يا كثير ، معتدل ، خشن ، املس ....)
اسلاید 24: حرکت و سکون نفسانیبهداشت روان و مقابله با استرس، سازگاری و پذیرش واقعیت ها، تدابیر و تداوی روحی و روانی ...- سيد اسمعيل جرجاني – ذخيره خوارزمشاهي – گفتار سوم از كتاب سوم: اثر اعراض نفساني اندرتن مردم فزون از اثر طعام و شراب است كه خورده شود و فزون از اثر خواب و بيداري و حركت و سكون و ديگر افعال و احوال مردم است از بهر آنكه از طعام و شراب و داروها كه مردم را اتفاق افتد كه بخورد هيچ قوي تر و اثر كننده تر از زهر نيست و بيشتر زهرها كه اتفاق افتد كه خورده شود يا كسي بقصد دهد ، تا اندر تن مردم قرار نگيرد و حرارت و قوت معده و جگر اند آن زهر اثر نكند مضرت آن پديد نيايد و اعراض نفساني اندر حال بي هيچ مهلت اثر كند، نبيني كه انديشه اي بر خاطر بگذرد و سخن ها و چيزهاي خوش و ناخوشايند، اندر حال اثر كند بي هيچ مهلت .- محمد بن زكرياي رازي: - ينبغي للطبيب ان يوهم المريض ابداً الصحه و يرجيّه بها و ان كان غير واثق بذلك فمزاج الجسم تابع لاخلاق النفس تأليف كتاب طب روحاني در مقابل كتاب طب جسماني ( المنصوري ) - ضرورت توجه به سلامت روحي همزمان با توجه به اعراض نفساني: منبع خوب براي اين رويكرد: كتاب گرانقدر معراج السعاده ملامهدي نراقي و كتاب جامع السعادات ملا احمد نراقي
اسلاید 25: نوم و یقظهطرز خوابیدن- زمان خوابیدن، رؤیا و ارتباط آن با سلامت و بیماری، خواب در فصول مختلف – خواب اصحاف کهف و درس های آن، خواب و اثر آن بر تزاید اخلاط- خلاصه الحكمه: - خواب عبارت است از رجوع و ميل كردن به سوي باطن به علت طلب استراحت قوي و نضج غذا و بعبارت ديگر ترك حركت نفس است به استعمال حواس ظاهره و طبيعي، خواب را اسباب اربعه است: علت مادي آن بخار رطب معتدل است و علت صوري مقدار و وقت و شكل خواب است و علت فاعلي نفس حيوانيه است و علت غائي اجتماع و رجوع قوا است به باطن جهت طلب استراحت. - بهترين اوقات خواب:- آن است كه بعد از گذشتن غذا از فم معده باشد(حفظ الصحه ناصري).- خواب حافظ رطوبت است.- در سن شيخوخت اگر فرد دچار كم خوابي شود ترطيب نمودن لازم است(مثل استفاده از حمام بعد از هضم غذاي تناول شده و ريختن آب گرم زياد بر سر قبل از خواب – قانون).- خواب در زير نور خورشيد باعث ثوران صفرا مي شود. خواب در زير مهتاب محرك خون به سوي ظاهر دماغ است.- بيداري به افراط موجب افناء رطوبت و منع هضم غذا و فساد مزاج و يبس دماغ است.
اسلاید 26: حبس و استفراغیبوست – اسهال، دفع اخلاط ردیه، استفاده از ملینات، ادرار و بهداشت دستگاه اداری، حجامت و سلامت، ...
اسلاید 27: تدابیر متفرقه- تدبیر حمام: خانه های حمام – توقف در حمام – تعریق، آب ریختن بر سر و قدم، آب آشامیدن در حمام – آب سرد و گرم – مواد شوینده – سفیداب و مسأله سیاه زخم، ....- تدبیر آمیزش جنسی: زمان – مکان – کرونوبیولوژی و آمیزش – بهره گیری دو سویه، قاعدگی و P.M.S – رفتار جنسی - تدابیر اطفال: بریدن ناف، غسل، قنداق، دایه، شیرمادر، اصلاح شیر مادر و دايه، رضاع و مدت آن، بررسی رشد و تکامل – تغذیه طفل - تدابیر جوانان - تدابیر کهول و مشایخ – شیخوخت و ارذل العمر- تدابیر حوامل و مراضع - تدابیر مزاجهای غیر متعادل: لاغر، فربه- تدابیر مسافران: مسافرتهای زمینی، دریایی و (هوایی) – گرمازدگی – سرمازدگی – کوری برف- سفرهای خاص - تدابیر اعضاء بدن: مغز، پیشگیری از نسیان- چشم، سرمه کشیدن گوش- دندان- قلب- معده- کبد- دست و پا- تدبیر التقدم بالحفظ تدابیر در شرایط اضطراری)
اسلاید 28: تدابیر متناسب با امزجه مختلفه - تدابیر مزاج حار - تدبیر مزاج بارد- تدبیر مزاج رطب- تدبیر مزاج یابس- تدابیر مخصوص لاغران و فربهان
اسلاید 29: تدابیر ویژه - در حوادث و سوانح - در شرایط اضطراری (انواع تدابیر در شرایط اضطراری)
اسلاید 30: غايت اهداف تدبير تعادل مزاج فراهم شدن زمينه تكامل معنوي است.كتاب سرمايه ايمان تأليف ملا عبدالرزاق لاهيجي (قرن 12 هجري قمري) اين حديث را از حضرت امام اميرالمومنين عليه السلام در پاسخ سئوال عالم مسيحي آورده است:اليس من اعتدل طباعه صفي مزاجه ؟ و من صفي مزاجه قوي اثر النفس فيه و من قوي اثر النفس فيه سما الي ما يرتقيه و من سما الي ما يرتقيه فقد تخلق بالاخلاق النفسانيه و من تخلق بالاخلاق النفسانيه فقد صار موجوداً بما هو انسان دون ان يكون موجوداً بما هو حيوان فقد دخل في الباب الملك الصوري و ليس له غيره هذه الغايه.
اسلاید 31: نظری به فهرست مباحث حفظ الصحه در کتب جدید و تکمیل آنها با بهره گیری از آموزه های طب سنتی- مسئولیت های فردی، خانوادگی، اجتماعی و حکومتی در تأمین سلامت - پیشگیری از بیماریها در مراتب اولیه، ثانویه و سوم- بهداشت فردی- بهداشت محیط: (آب، زباله، دفع مدفوع، مسکن- بهداشت هوا- حشرات و جوندگان – هوام، ...) - پیشگیری از بیماری واگیردار- پیشگیری از بیماری های غیر واگیردار - تغذیه و بهداشت مواد غذائی، (تغذیه صحیح، تغذیه در شرایط خاص – شیرمادر – تغذیه کودک- کنترل رشد و تکامل کودک، آداب تغذیه، ....)- بهداشت کار و حرفه ای- بهداشت روان- بهداشت خانواده - ..............
اسلاید 32: نمونه منابع جدید - کتاب جامع بهداشت عمومی (3 جلدی) - رهنمودهای سلامت زیستن- آئین تندرستی - ............کتب اسلامی - مکارم الاخلاق- حلیه المتقین- رساله ذهبیه - مجموعه طب النبوی (ص)- مجموعه طب العتره و تکمله های آن مجموعه اولین دانشگاه و آخرین پیامبر کتب حسبت- ابن اخوه قرشی: معالم الاقربه فی احکام الحسبه- عبداله نصر سبزواری: نهایه الرتبه - یوسف ضیاء الدین: الاحتساب- عمر بن محمد شامی: نصاب الاحتساب- ابوعبداله محمد سقطی: فی ادب الحسبه- عبدون: رساله عبدون- عبدالفضل جعفر بن علی دمشقی: کتاب الاشاره- خبیری: کتاب المختار - ...........
اسلاید 33: کتاب های قابل دسترس طب سنتی- تقریباً تمام کتاب ها در مقدمه و سته ضروریه - حفظ الصحه ناصری حکیم محمد کاظم رشتی گیلانی (نمونه برتر)- حفظ الصحه میرزا محمد تقی شیرازی ملک الاطباء- حفظ الصحه ابن سینا و ارجوزه در حفظ الصحه- حفظ الصحه حنین بن اسحق- حفظ الصحه نصیرالاطبا- حفظ الصحه یوسفی- حفظ الصحه حدود 20 کتاب در دسترس دیگر- زادالمسافرین – محمد مهدی بن علینقی شریف- زادالمسافرین حدود 15 کتاب با همین عنوان - علاج الاطفال چند نمونه - الواح الصحه- آتشك - تقويم الصحه- مجموعه منابع رايانه طب سنتي(آقاي دكتر حسين حاتمي)- و .......
اسلاید 34: انتظار - ارائه یک بخش از مجموعه با مراعات مجموعه ای از عوامل تأثیر گذار- ارائه منابع - بررسی نظرات جدید و تلفیق با آنها در موارد ضروری- ارائه چکیده مطالب هر بخش در یکی دو صفحه- توجه به حداقل همپوشانی بخش های مختلف و در نهایت- تألیف و تدوین یک کتاب مرجع حفظ الصحه و تقديم آن به ملت ايران و فارسي زبانان جهان از جانب دانشجويان عزيز دوره هاي Ph.D. طب سنتي و داروسازي سنتيان شاءا... با تشکردكتر محمد مهدي اصفهاني
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.