محیط زیست
اسلاید 1: شیمی محیط زیست
اسلاید 2: سم شناسی شیمیایی
اسلاید 3: مواد شیمیایی موجود در محیط زیست زندگی انسان، رودخانه ها، دریا ها، هوا، خاک، اقیانوس ها و سرانجام آینده ما را تهدید می کنند. این مواد به دلیل رشد روز افزون صنعتی شدن کشور ها، افزایش تجارت و استفاده از محصولات سنتزی وارد محیط زیست می شوند. این موادممکن است وارد چرخه غذایی انسان شوند که در این صورت وارد سیستم بیوشیمیایی بدن انسان شده و برخی فرایند ها را در بدن انسان مختل می کنند که این امر سلامتی و بهداشت جوامع را به مخاطره انداخته است.مواد شیمیایی سمی در محیط زیست
اسلاید 4: سم شناسی علم مطالعه ی مواد شیمیایی سمی و نحوه ی اثرات آن ها روی سیستم بیوشیمیایی می باشد. البته بسیاری از موادی که جزو مواد سمی طبقه بندی می شوند در غلظت های جزئی برای بقای حیات گیاهان و حیوانات ضروری اند. بنابراین برای این عناصر «حد ضروری» و « حد سمی» تعیین شده است.دانشمندان عبارت « آستانه غلظت» را برای بیان تاثیراتی که این عناصر در طبیعت و موجودات زنده دارند به کار می برند. سمی ترین عناصر هم مانند آرسنیک، سرب و کادمیوم در غلظت های جزئی برای رشد حیوانات ضروری هستند. ولی در غلظت های بالاتر موجب اثرات زیان بار غیر قابل برگشت می شوند. بنابر گزارشات « سازمان بین المللی ثبت مواد شیمیایی بالقوه سمی» هم اکنون قریب به چهار میلیون ترکیب شیمیایی جدید ثبت شده است که هر سال نیز حدود 30000 ترکیب به این فهرست اضافه می شود. از بین این ترکیبات در افزایش تولید و بالا بردن سطح بهداشت عمومی و استاندارد زندگی دارند، بسیاری از آن ها سمی هستند.
اسلاید 5: سمیت یک ماده، قدرت آن در ایجاد اثرات زیان بار است. این اثرات می توانند تعدادی از سلول های یک ارگان و یا کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند. این اثرات ممکن است قابل مشاهده باشند و یا با آزمایش های خاص آشکار شوند.سمیت یک ماده به سه عامل بستگی دارد: ساختار شیمیایی آن.مقداری از آن ماده که توسط بدن قابل جذب است.قدرت بدن در دفع آن.یک ماده سمی بسته به شرایط زیر می تواند زیان بار باشد:سمیت، نحوه ورود ماده به بدن، مقدار ماده ای که درون بدن نفوذ می کند، طول مدت زمانی که در بدن در معرض آن ماده قرار دارد و مقدار حساسیت بدن به آن ماده سمی. ماده سمی چیست؟
اسلاید 6: یک عامل بسیار مهم در تعیین مقدار سمیت یک ماده، ساختار شیمیایی آن است ( یعنی از چه اتم ها و مولکول هایی تشکیل یافته است و نحوه اتصال اتم ها به یکدیگر چگونه است). معمولا موادی که دارای ساختار شبیه به یکدیگرند، سبب ایجاد اثرات مشابهی در بدن می شوند. اما در برخی موارد اختلاف های بسیار کوچک در ساختار مواد اثرات کاملا متفاوتی را سبب می شوند. برای مثال سیلیس بی شکل (amorphous) اثرات قابل چشم پوشی در بدن دارد، اما بعد از حرارت دیدن و تبدیل شدن به سیلیس بلوری (crystalline) موجب ایجاد مضرات ریوی شدیدی می شود.ساختار شیمیایی ماده ی سمی
اسلاید 7: ورود ماده سمی به بدن معمولا از طریق راه های تنفسی، تماس پوستی یا چشمی و نیز خوردن ماده ی سمی روی می دهد.تنفس:شش ها داری مجاری تنفسی هستند که به کیسه هایی هوایی ختم می شوند. این کیسه ها، هوا و اکسیژن راجذب کرده و در اختیار مویرگ ها قرار می دهند. ورود ماده ی سمی به بدن اکثرا منجر به سرفه، خارش گلو و درد قفسه ی سینه می گردد. در برخی مواقع، بسته به اندازه ی ماده موجود در هوا، این مواد در شش ها بدون دفع شدن باقی می مانند و ممکن است در طولانی مدت اثرات زیادی بر روی شش ها و دیگر نقاط بدن داشته باشند. نحوه ورود ماده سمی به بدن
اسلاید 8: برخی مواد شیمیایی به راحتی می توانند به درون پوست نفوذ کنند و وارد رگ های خونی شوند. برخی حلال های آلی، چربی موجود در پوست را در خود حل کرده و باعث خشکی پوست می شوند که این امر باعث عفونت و مستعد بودن پوست برای جذب مواد شیمیایی می شود. اسید ها و قلیا های قوی نیز باعث سوختگی های شدید پوستی می گردند. تماس چشمی و یا بلعیدن مواد سمی به ندرت اتفاق می افتد، اما در صورت وقوع، ضایعه های شدیدی به وجود خواهد آورد.تماس پوستی:
اسلاید 9: اصولا هر چه میزان ماده سمی وارد شده به بدن بیشتر باشد، اثرات زیان بارتری بر بدن خواهد گذشت. برای مثال حلال های آلی نظیر استون، تولوئن و تری کلرواتیلن، همه با یک شیوه منجر به صدمات مغزی می شوند، اما با شدت متفاوت و در مقادیر متفاوت. اثرات این مواد همانند نوشیدن مشروبات الکلی بروز می کند. به طوری که در مقادیر کم احساس خستگی و بی حسی، در مقادیر بیشتر احساس گیجی و سردرد و در مقادیر بسیار زیاد منجر به غش و توقف تنفس و مرگ می شوند. اما آستانه ی ایجاد خطر در بدن برای هر فرد و هر ماده شیمیایی متفاوت است.مقدار ماده سمی که به درون بدن نفوذ می کند
اسلاید 10: بدن دارای چندین سیستم دفع مواد خارجی از جمله کلیه ها، شش ها و کبد است که مواد مضر در درون بدن را سم زدایی و از بدن خارج می کنند. اما اگر مدت زمان تماس بدن با مواد سمی طولانی باشد، این کار از عهده ی سیستم دفاعی بدن خارج می شود و مواد سمی ورودی موجب ایجاد زخم در بدن می گردند و ممکن است در جایی از بدن ذخیره شوند. بعضی مواد مثل آمونیاک و فرمالدئید سریعا از بدن خارج می شوند. موادی مانند کلسیم که در کلیه ها و کبد باقی می ماند و سرب که در استخوان ها ذخیره می شود، برای مدت طولانی در بدن انباشته می شوند. برخی مواد نیز مانند آزبست برای همیشه در بدن باقی می مانند. اثرات ماده سمی ممکن است در همان لحظه و یا پس از سال های طولانی در بدن نمایان شود. تماس مزمن با مواد شیمیایی برای مدت طولانی اثرات مخرب آن دوره نهفتگی نامیده می شود. برای مثال سرطان ممکن است بعد 20 سال از تماس مزمن بدن با مواد سمی در بدن ایجاد شود.مدت زمانی که بدن در معرض ماده سمی قرار دارد.
اسلاید 11: حساسیت بدن افراد مختلف در مقابل مواد سمی مختلف است. این حساسیت به عوامل زیادی نظیر سن، جنسیت، رژیم غذایی، محیط زندگی و غیره بستگی دارد. بدن برخی اشخاص در برابر مقدار بسیار اندکی از مواد شیمیایی آلرژی شدیدی از خود نشان می دهد. در حالی که برای سایرین آن مقدار از ماده شیمیایی غیر قابل تشخیص است.مقدار حساسیت بدن به ماده ی سمی
اسلاید 12: در حقیقت بسیاری از مواد شیمیایی، بدون توجه به مقدار ماده ی داخل شده به بدن، سرطان زا نیستند. اثبات سرطان زایی یک ماده، با تحقیق و بررسی بلند مدت روی انسان و حیوانات آزمایشگاهی صورت می گیرد. دلیل و مدرک کافی برای سرطان زایی حدود 30 ماده شیمیایی در انسان در دست است و نیز اثرات سرطان زایی حدود 200 نوع ماده شیمیایی نیز بر روی حیوانات آزمایشگاهی آشکار گردیده است که احتمال سرطان زایی این مواد در انسان نیر وجود دارد. تحقیق روی سرطان زایی یک ماده در انسان کاری بسیار مشکل است. زیرا از زمان تماس با ماده سمی تا آشکار شدن علائم سرطان، زمانی حدود 10 تا 40 سال لازم خواهد بود و همچنین در طول این مدت فرد با مواد شیمیایی دیگری نیز در تماس خواهد بود که مطالعه بر روی سرطان زایی یک ماده ی شیمیایی مشخص را پیچیده تر می کند. به علاوه، مقدار ماده ی سمی که موجب سرطان زایی در بدن می شود به صورت موضوعی بحث انگیز میان دانشمندان است. برخی بر این عقیده اند که حتی تماس با مقدار جزئی از ماده سمی نیز خطرات زیادی دارد. اما عقیده کلی این است که تماس در مقدار های بسیار زیاد و یا به صورت طولانی مدت، احتمال سرطان زایی را بسیار افزایش می دهد.آیا تمامی مواد شیمیایی سرطان زا هستند؟
اسلاید 13: به غیر از سرطان زایی، برخی مواد شیمیایی سمی باعث به وجود آمدن تغییرات ژنتیکی (mutation) در بدن می شوند. این تغییرات ژنتیکی ممکن است بر روی نحوه ی عملکرد و یا تکثیر سلول های بدن اثر گذار باشند و این تغییر از سلول اولیه به سلول جدید( تکثیر شده) منتقل شود و بدین گونه باعث مختل شدن عملکرد گروهی از سلول ها گردد. البته همه ی مواد شیمیایی که موجب جهش ژنتیکی می شوند موجب سرطان زایی نمی گردند. آزمایش بر روی قابلیت یک ماده شیمیایی برای ایجاد تغییرات ژنتیکی تقریبا ساده و بدون نیاز به زمان زیاد انجام می گیرد.
اسلاید 14: این محدودیت ها که توسط سازمانی در کالفرنیا به نام OSHS (Occuoational Safety and Health Standard) تنظیم شده و هر دو سال یک بار مورد تجدید نظر قرار می گیرند با نام اختصاری PELs (Permissible Exposure Limits) برای حدود 600 ماده شیمیایی تعیین گردیده اند که شامل 3 قانون کلی زیر می باشند:الف) مدت زمان 8 ساعته، 8h-TWA (8-Hour Time Weighted Average ) که میانگین زمان تماس افراد (کارگر) بر اساس استاندارد ها و بهداشت مکان صنعتی است. البته ممکن است مقدار ماده سمی از یک سطح معین بیشتر باشد، که در این صورت این مدت 8 ساعت کاهش خواهد یافت. تمامی موارد تعیین شده در فهرست PEL دارای مدت زمان TWA خاص خود هستند.ب) سقف حد نصاب تماس با ماده شیمیایی، آخرین و بالاترین حد مجاز در معرض قرار گرفتن با آن ماده است که حتی به میزان 1 ثانیه نیز نباید فراتر از این محدوده رفت(Ceiling Limit).ج) محدوده انحراف، مدت زمانی است که مقدار تماس می تواند برای مدت معین و خاص از آن بالاتر رود (حدود 5 تا 15 دقیقه) ( Excursion Duration). اما حتی به فرض وجود محدوده ی انحراف برای یک ماده، مقدار تماس نباید از سقف تماس بالا تر رود و نیز TWA نیز باید پایین تر از 8 ساعت تعیین شده باشد. البته لازم به ذکر است که این قوانین برای کارگران کارخانجات و مناطق سمی و صنعتی وضع شده اند و تمامی مواد دارای TWA مشخص و تعداد محدودی از آن ها شامل قانون دوم و سوم می گردند. محدودیت های تماس با مواد شیمیایی
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.