مدیریت ایمنی آب بر اساس سیستم HACCP

مدیریت ایمنی آب بر اساس سیستم HACCP

اسلاید 1: مدیریت ایمنی آب بر اساس سیستم HACCPمهر ماه 89- گروه بهداشت محیط

اسلاید 2: مقدمهدو اصل مهم:کنترل کیفیت محصول Product Quality Control ضمانت کیفیت فرایند Process Quality Assurance )مدیریت خطر)

اسلاید 3: چارچوب آخرین گایدلاین WHO رهنمودهای کیفیت آب بر اساس مراقبت از سلامت عمومی و پیشگیری از بیماریهابرنامه ایمنی آب بر اساس ضمانت کیفیت فرایند و مدیریت خطرنظارت مستقل برنامه ایمنی آب و تایید نهایی آب آشامیدنی

اسلاید 4: اجزا برنامه ایمنی آبارزیابی سیستم تامین آب از منبع تا محل مصرف برای اینکه آیا این سیستم می تواند آب را مطابق با اهداف بهداشتی تامین کند.اندازه گیریهای کنترلی برای شناسایی خطرات و پایش عملکردبرنامه مدیریت شامل مستند سازی ارزیابیها˛ اندازه گیریهای کنترلی ˛ برنامه پایش اقدامات اصلاحی ˛ارتباطات برنامه ها و ....

اسلاید 5: مراحل کلیدی در اجرای برنامه سلامت آب سازمان بهداشت جهانی 2005

اسلاید 6: HACCP overview: A simple conceptual model

اسلاید 7: اصول سیستم HACCPEOHC8مبانی سیستم HACCP برپايه هفت اصل استوار می‌باشد. اين اصول كه در سطح بين‌المللی پذيرفته شده‌اند، جزئيات روند اجرائی سیستم HACCP را تشريح می‌نمايند. برای آماده سازی يك برنامه مؤثر HACCP دنباله‌ روی از اين هفت اصل كه در اين بخش به آنها اشاره می‌گردد، ضروری است.

اسلاید 8: اصول سیستم HACCP EOHC9آنالیز و ارزیابی خطر، تعیین خطرات بالقوه (فیزیکی، شیمیایی، میکروبی و بیولوژیکی)تعیین نقاط کنترل بحرانی تعيين حدود بحرانی برقراری سيستم پایش نقاط کنترلتعیین اقدامات اصلاحی برقراری روش هاي ممیزی برقراری سیستم مستندسازی

اسلاید 9:

اسلاید 10: EOHC11

اسلاید 11: شناسائی و ارزيابی مخاطرات1 - Hazard Analysis EOHC12اولين گام در تدوين يك برنامه HACCP، شناسايي مخاطرات مربوط به محصول مي‌باشد. اين مخاطرات ممكن است قابليت‌هاي فيزيكي، شيميائي، میکروبی و يا بيولوژيكي باشند كه توانائي ناسالم نمودن فرآورده را دارند. تجزيه و تحليل اين مخاطرات نياز به بررسي دو فاكتور در كليه عوامل شناسائي شده دارد. اين دو فاكتور عبارتند از: احتمال بروز خطر و شدت آن.آناليز مخاطرات همچنين در تعيين مقياس‌ها و اقدامات پيشگيري كننده در كنترل فرآيند دخالت دارد.

اسلاید 12: تعيين نقاط كنترل بحراني 2 - Determination of Critical Control Points EOHC13يك نقطه كنترل بحراني، مرحله يا قسمتي از فرآيند كار است كه اعمال روش‌هاي كنترل در آن كاربرد داشته و منجر به پيشگيري، حذف و يا كاهش يك عامل تهديد كننده سلامت فرآورده توليدي به حدود قابل قبول گردد.

اسلاید 13: تعيين حدود بحراني 3 - Determination of Critical Limits EOHC14حدود بحراني معيارهايي هستند كه رسيدن به آنها و عدم انحراف از آنها در انجام اقدامات پيشگيرانه مربوط به هر نقطه كنترل بحراني ضروري است. به بيان ديگر، حدود بحراني را مي‌توان مرز سلامتي فرآورده توليدي در نقاط كنترل بحراني دانست كه در تنظيم اقدامات پيشگيرانه بكار گرفته مي‌شوند. اين حدود ممكن است با استفاده از استانداردهاي رايج، راهنماها، منابع علمي، مطالعات تجربي و يا مشورت با متخصصين تعيين گردند.

اسلاید 14: برقراري روش‌هاي پايش 4 - Establishment of Monitoring Measures EOHC15پايش يك سري مشاهدات و يا اندازه‌گيري‌هاي متوالي و برنامه‌ريزي شده است كه به منظور ارزيابي كنترل در نقاط كنترل بحراني انجام مي‌پذيرد. نتايج پايش كه ارائه گزارشات صحيح و دقيق از روند كنترل فرآيند را در پي دارد، در آينده و در روش‌هاي كاربردي تأييد سيستم HACCP مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

اسلاید 15: تعيين اقدامات اصلاحي 5 - Determination of Corrective Actions EOHC16در مواردي كه نتايج پايش نمايانگر انحراف از يك حد بحراني در يك نقطه كنترل بحراني باشد، اقدامات اصلاحي تعيين و بكار گرفته مي‌شوند.موارد زير از جمله اهداف اصلي اقدامات اصلاحي به شمار مي‌روند:ـ تشخيص وضعيت فرآورده كه در هنگام انحراف از حدود بحراني ایجاد میشود.ـ اصلاح و رفع علت انحراف از حدود بحراني و كسب اطمينان از تحت كنترل قرارداشتن نقاط كنترل بحراني.

اسلاید 16: تأييد و ممیزی6 - Verification EOHC17براي اطمينان از عملكرد سيستم HACCP و كارآيي آن در حذف مخاطرات از آزمون‌ها و روش‌هايي در جهت تأييد و ممیزی سيستم استفاده مي‌شود.مهمترين اهداف منظور شده در تأييد و ممیزی سيستم HACCP شامل تأييد علمي و فني كفايت حدود بحراني تعيين شده در نقاط كنترل بحراني و كسب اطمينان از كاربرد عملي و موثر سيستم HACCP مي‌باشد.

اسلاید 17: مستندسازي 7 - Documentation EOHC18اين اصل مؤسسه یا سازمان را ملزم به تهيه و نگهداري يك برنامه مستند HACCP مي‌نمايد. اين برنامه بايد جزئيات كليه مخاطرات مربوط به هر محصول تحت پوشش خود را مشخص نمايد.برنامه HACCP همچنين بايد نقاط كنترل بحراني و حدود بحراني مربوط به هر كدام از آنها را به وضوح معين نموده و نيز نشان دهنده نتايج پايش نقاط كنترل بحراني و روش‌هاي ثبت گزارشهای مربوطه باشد.

اسلاید 18: EOHC19مزایای سیستم HACCPسيستم HACCP بر نقش صنعت در روند حل مشكلات و پيشگيري از مخاطرات تأكيد دارد. از جمله مزاياي HACCP در مقايسه با تكنيك‌هاي بازرسي رسمي در اين است كه سيستم HACCP مؤسسه مربوطه را به عنوان طرف نهائي، مسئول اطمينان بخشي نسبت به سلامت محصول توليدي خود مي‌داند. اين سيستم مؤسسه مربوطه را ملزم به تجزيه و تحليل روش‌هاي كاري خود از يك راه منطقي و علمي يعني شناسائي نقاط كنترل بحراني و برقراري حدود بحراني و روش‌هاي پايش، مي‌نمايد. يكي از جوانب ضروري در مسئوليت مؤسسه ذیربط، برقرار نمودن مستندسازي و ثبت گزارشهای مربوط به حدود بحراني مي‌باشد كه اين نيز با نقاط كنترل بحراني ارتباط داشته و از اين طريق تداوم يك سيستم «خودبازرسي» را موجب مي‌گردد.

اسلاید 19: EOHC20مزایای سیستم HACCPادامهاز ديگر مزاياي استفاده از اين سيستم مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:ـ HACCP به عنوان يك روش سيستماتيك تمامي جنبه‌هاي بهداشت فرآورده توليدي را از مواد خام اوليه گرفته تا مراحل محصول نهائي، تحت پوشش خود قرار مي‌دهد. ـ اجراي صحيح سيستم HACCP نيازمند شناسائي تمامي مخاطرات موجود در مراحل مختلف فرآيند و راههاي كنترل آنها مي‌باشد.

اسلاید 20: EOHC21مزایای سیستم HACCPادامهـ سيستم HACCP بر استفاده از تدابير فني در قسمت‌هاي بحراني فرآيند كار (نقاط كنترل بحراني) تأكيد و تمركز دارد.ـ استفاده از روش‌هاي پيشگيري مانند HACCP منجر به كاهش ميزان ضايعات در فرآورده توليدي مي‌گردد. ـ HACCP مي‌تواند به عنوان مكملي بر ديگر سيستم‌هاي مديريت كنترل كيفيت (مانند سري استانداردهاي ايزو 9000) محسوب گردد.ـ HACCP ارتباطات و تجارت بين‌المللي را آسانتر مي نمايد.

اسلاید 21: EOHC22

اسلاید 22: Dr. M. Manshouri23

اسلاید 23: کاربرد سیستم HACCPبرای سلامت آب آشامیدنیبمنظور کاربرد و ارزیابی روش HACCP در سیستم های آب آشامیدنی لازم است موارد زیر مورد ملاحظه قرار گیرد:1- تشکیل تیم HACCP براي سيستم آب متشکل از تخصص های ذیربط2- تعیین مصارف آب آشامیدنی3- توصیف الزامات فرایند آب مورد نیاز برای رسیدن به مصارف منفعتی مورد نظر4- توسعه و ترسیم یک دیاگرام شماتیک که جمع آوری، ذخیره سازی، تصفیه و توزیع آب را توصیف نماید5- تائيد دیاگرام شماتیک

اسلاید 24: 6- بکارگیری اصول هفتگانه HACCP شامل:6-1- آنالیز خطر و ارزیابی خطر، تعیین خطرات بالقوه (بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی و راديولوژيكي) مرتبط با آب 6-2- تعیین نقاط کنترل بحرانی، نقاطی هستند در جمع آوری، ذخیره سازی و توزیع آب (از قطره باران تا شیر برداشت آب) که خطر بالقوه می تواند تحت کنترل قرار گرفته یا از بین برود. 6-3- برقراری معیارهای مدیریتی پیشگیرانه با حدود بحرانی برای هر نقطه کنترل6-4- برقراری روند، پایش نقاط کنترل6-5 - تعیین اقدامات اصلاحی که باید در مواردی که پایش به حد بحرانی نرسیده است، انجام گیرد6-6برقراری روش هایی برای ممیزی کارکرد پایدار سیستم6-7-برقراری سیستم مستندسازی موثر برای ثبت و نگهداری مدارک سیستم HACCP

اسلاید 25: با تشکر