مدیریت دانش سازمانی مبانی نظری و روش شناختی

مدیریت دانش سازمانی مبانی نظری و روش شناختی

اسلاید 1: ارائه فصل هیجدهم از کتاب ذهن های بزرگمدیریت دانش سازمانیمبانی نظری و روش شناختیاستاد : دکتر واعظی ارائه دهنده : مهدی عرب زاده یکتادانشجوی دکتری دانشگاه تهرانبهار 1398Balanced scorecard slide 1

اسلاید 2: 6/12/20192Balanced scorecard slide 9نام و نام خانوادگی: ایکوجیرو نوناکا / Ikujiro Nonaka /野中 郁次郎 متولد: 1935 ژاپندر قید حیاتبیوگرافی: تئوری پرداز سازمانی ژاپنی ، لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه واسدا توکیو ، فوق لیسانس MBA و دکتری مدیریت کسب و کار از دانشگاه کالیفرنیا برکلی ، شناخته شده با نظریه knowledge-based management of companies ، معرفی مدل تولید دانش SECI و متدولوژی اسکرام.اسکرام یک چارچوب تولید نرم‌افزار از سری روش های تفکر چابک می‌باشد.این روش در سال ۱۹۸۶ توسط هیروتاکا تاکوچی و ایکوجیرو نوناکا به عنوان یک خط مشی جدید برای تولید نرم‌افزارهای تجاری که باید قابلیت سرعت در تولید و انعطاف پذیری را داشته باشند، عرضه گردید. اسم اسکرام از یک نوع بازی در فوتبال راگبی آمده است.Scrum Master یک تسهیل گر می‌باشد که وظیفه نگهداری و حفظ فرآیند را برعهده دارد.Product Owner که نماینده ذینفعان Stakeholders پروژه و business است.Team Member عضوی از یک گروه cross-function است که معمولاً بین 3 تا 9 نفر هستند. این افراد عملیات تحلیل٫ طراحی٫ پیاده‌سازی، تست و... را انجام می‌دهند.تعریف هر نوع نقش یا سمت به جز سه نقش گفته شده در اسکرام ممنوع است. به عنوان مثال اعضای تیم نمی‌توانند سمت‌های متفاوتی داشته باشند.

اسلاید 3: 6/12/20193Balanced scorecard slide 9انقلاب دانش: در یکی ‌دو دهه اخیر دانشمندان اذعان داشته ‌اند که اساس رقابت در حال تغییر بوده و موفقیت سازمان ‌ها به سمت میزان تأکید و توجه آنان بر دانش مرتبط است. این مسئله، بسیاری از سازمان ‌های پیشرفته را بر آن داشت تا دانش را در سازمان خود مدیریت کرده و آن را به بهترین شکل ممکن مورد استفاده قرار دهند. همچنین تأکید و توجه بیشتر بر منابع انسانی، به ویژه در زمینۀ به اشتراک ‌گذاری دانش و فرهنگ سازمانی مورد توجه ویژه ‌ای قرار گرفت.http://www.kmworld.com/Articles/Editorial/Features/KMWorld-100-Companies-That-Matter-in-Knowledge-Management-2018-123291.aspxشاخصه های ارزیابی:قابلیت هاموفقیت هامشتریانخلاقیت و نوآوریاذعان این سازمان به اینکه در سال اخیر جهش بسیار بزرگی در تولید دانش در سطح سازمان ها بوجود آمده است معرفی عملیاتی فناوری های چون هوش مصنوعی و دستیارهای دیجیتال به شدت مرزهای تولید علم و دانش را جابجا کرده است.

اسلاید 4: 6/12/20194Balanced scorecard slide 9مدیریت دانش: مقوله مدیریت دانش در اوایل دهۀ 1990 ‏به طور جدی وارد مباحث سازمانی شد که تعدادی از صاحب‌نظران مدیریت در شکل‌گیری مبانی نظری مدیریت دانش نقش مهمی داشتند که در میان آن‌ها افراد مشهوری چون پیتر دراکر، پل استراسمن و پیتر سنگه ( سنج ) در آمریکا دیده می‌شوند. دراکر و استراسمن بر اهمیت فزآیندۀ اطلاعات و دانشِ آشکار ( عینی ) ، به عنوان منابع مهم سازمانی، تأکید کردند و پیتر سنگه بر سازمان‌های یادگیرنده به عنوان بُعد فرهنگی مدیریت دانش تمرکز داشت.در دهه‌ 1960، پيتر دراکر، اولين کسي بود که از مفهوم کارکنان علمي  و «جامعه‌ علمي » استفاده کرد. او بعدها اظهار داشت که دانش، تنها منبع معنادار براي فعاليت‌ هاي سازماني است. ديدگاه‌ هاي دراکر نقش بسزايي در بررسي نحوه‌ ايجاد دانش و ارزيابي فرآيندها و ساز و کارهاي ذيربط داشته ‌اند. نوناکا خاطرنشان مي ‌سازد که فن ‌آوري اطلاعات کافي نيست و تجارب انساني و دانش ضمني نقش بسيار مهمي در توليد دانش جديد دارند. نهايتاً، نوناکا بر اهميت وجود مديريت مياني در سازمان‌ ها تأکيد مي‌ كند.بنابراين، ايده‌ هاي نوناکا به بخشي مهم از بدنه‌ تفکر مديريت علمي تبديل شد شاید بتوان گفت وسیع‌ترین کار تحقیقاتی در زمینۀ مدیریت دانش تا امروز در سال 1999 ‏توسط نانوکا و تاکوچی با نام «چگونه شرکت‌های ژاپنی نوآوری و پویایی را به وجود می‌آورند؟» صورت پذیرفته است. نهایت اینکه مدیریت دانش به وجود آمده است تا جایگاه خود را با ارائۀ راه حل‌های متنوع و متفاوت در مقابل مفاهیم مدیریت کیفیت جامع و مهندسی مجدد باز نماید

اسلاید 5: 6/12/20195Balanced scorecard slide 9شرکت های دانش آفرین:ايکوجيرو نوناکا و هيروتاکا تاکيوچي در کتاب شان با عنوان شرکت های دانش‌ آفرين: چگونه شرکت‌های ژاپنی نوآوری و پویایی را به وجود می‌آورند؟ ، استدلال مي‌ كنند که موفقيت شرکت ‌هاي ژاپني به دليل مهارت ‌ها و تخصص آنها در زمينه‌ توليد علم به ويژه نوآوري‌ هاي مستمر است. آنها معتقدند که شرکت ‌ها بايد در اين مسير به علايم و موضوعات تازه ‌اي دسترسي داشته باشند. اين کتاب که ترکيبي از تجزيه و تحليل ‌هاي نظري و فلسفي همراه با بيان مطالعات موردي است، تلاش مي ‌کند تا عوامل پيچيده‌ فعال در سيستم ‌هاي سازماني را تشريح کند.گروه بندی از منظر نوع دانش : دانش ضمني و دانش تصریحیدانش ضمنی (تلویحی ، ذهنی ، پنهان ) : به دانشی اشاره دارد که در پی تجربه‌ها، مهارت‌ها، و دانایی‌های شخصی، در اذهان مردم جوامع پدید می‌آید، و به آسانی تن به نمایش و بیان صریح نمی‌دهد. ( مثل تشخیص ایراد موتور از روی صدای آن ) دانش ضمنی نوعی دانش است که در روحیه و روان و درک انسان ها نهفته و شخصی است و فرموله کردن آن بسیار مشکل است و نمی‌توان آن را توضیح داد یا به دیگران انتقال داد و قابل کدگذاری نبوده چالش اصلی مدیریت دانش نیز تبدیل هر چه بیشتر و بهتر دانش ضمنی به دانش تصریحی است.دانش تصریحی ( عینی ، آشکار) : دانشي است كه به روشني تدوين و تعريف شود و به سادگي و بدون ابهام بيان گردد و در پايگاه اطلاعاتي كدگذاري و ذخيره شود.

اسلاید 6: 6/12/20196Balanced scorecard slide 9ديدگاه نوناکا و تاکيوچي نمايانگر تضاد ميان فلسفه‌ هاي غربي و شرقي است. در غرب، دانش به صورت رسمي، عاري از ابهام، سيستماتيک، علمي و دربرگيرنده‌ تجزيه و تحليل و تفسير داده ‌ها و اطلاعات است. دانش جديد مستند مي ‌شود و سپس از طريق ابزار آموزش رسمي مبادله مي‌ شود. محققان اين نوع دانش را «عيني» مي‌ نامند. اين دانش عمدتاً از طريق بانک‌ هاي اطلاعاتي و دستورالعمل‌ هاي صادر شده مديريت مي ‌شود. ایرادی که نوناکا و تاکیوچی گرفتند بخشی است چون تخصص، تجربه و نگرش ‌ها و بينش‌ هاي انساني به عنوان منابع علم و دانش که ناديده گرفته مي ‌شوند.به اعتقاد نوناکا و تاکیوچی ، دانش عيني و ضمني نه تنها از هم جدا نيستند بلکه مکمل يکديگرند . شرکت‌ هاي موفق ژاپني قادرند دانش ضمني را به دانش عيني تبديل کنند لذا دانشي که افراد کسب مي ‌کنند، به دانش سازماني تبديل و در ميان همکاران مبادله مي ‌شود. نوناکا و تاکيوچي اين تعامل را «تبديل دانش » مي‌ نامند. آنها چهار روش را براي تبديل دانش معرفي مي ‌کنند که اصطلاحاً SECI ناميده مي ‌شوند: اجماع گرایی ( اجتماعی سازی )برون گرایی ( بیرونی سازی )ترکیب ( ارتباط و اتصال )درون گرایی ( بیرونی سازی )  تبدیل (انتقال) دانش:شرکت دانش‌ آفرين، در بسياري از مطالعات موردي ديده مي ‌شود که عمدتاً مبتني بر شرکت‌ هاي بزرگ و معتبر ژاپني هستند همانند ماتسوشيتا ، کانن ، هوندا و نيسان . بسياري از مطالعات موردي مؤيد «انتقال دانش» هستند که به موجب آن، دانش سازماني در طول توسعه‌ محصولات جديد در يک بخش خلق و سپس به ديگر بخش‌ هاي سازمان منتقل مي ‌شود. مثلاً دانش خلق شده در کانن به هنگام توسعه‌ دستگاه ‌هاي کوچک کپي آن در دهه‌ 1980، بعداً در بخش‌ هاي ديگر اين شرکت نيز مورد استفاده قرار گرفت. دانش به دست آمده از اين محصول، براي توليد محصولات ديگري همچون چاپگرها نيز به کار گرفته شد. همچنين دانش خلق شده در فرآيند توليد منجر به اتوماسيون توليد ديگر دستگاه‌ هاي کپي شد. ضمنا دانش به دست آمده از نحوه‌ فعاليت مديران مياني و فعاليت‌ هاي چند منظوره نيز، بر کل سيستم مديريت اين شرکت تأثير می گذارد. 

اسلاید 7: 6/12/20197Balanced scorecard slide 9مقدمه فصلاگرچه در مورد دانش بحث‌های زیادی صورت گرفته است اما هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که در مورد دانش و نحوه تولید و ‌استفاده از آن به اطلاعات کافی دست یافته ایم. یکی از مشکلاتی که در راه ارائه یک نظریه در مورد تولید دانش وجود دارد این است که نمی‌توانیم دانش را به تنهایی به شیوه اثبات گرایی که بنای فلسفی علومی چون اقتصاد و مدیریت را تشکیل‌ می‌دهد را مورد مطالعه قرار دهیم. برای درک بهتر ماهیت دانش و نحوه ارتباط سازمان‌ها با دانش باید انگاره‌های هستی شناسی و معرفت شناسی را بشناسیم.علم مدیریت مانند سایرحوزه‌های علوم اجتماعی‌ می‌کوشد با علوم طبیعی رقابت کند. به همین دلیل، خواسته یا ناخواسته، اثبات گرایی به عنوان انگاره غالب و مبنای علوم مدیریت برگزیده شده است. اگرچه این انگاره نه فقط برای علوم اجتماعی بلکه حتی‌ها برای علوم طبیعی نیز محدودیت‌هایی دارد، اما به دلیل داشتن ویژگی‌هایی همچون جدا کردن عینیت-ذهنیت، اقناع روابط سببی منطقی میان اشیا، و اقناع عمومیت و تکرارپذیری خود، به پژوهشگران یک روش «علمی» برای درک دنیا ارائه داده است. مبنای این نگرش این است که‌ می‌توانیم «حقایق» عینی و قوانین جهانی در مورد نحوه ارتباط یافتن این حقایق را کشف کنیم. در علم مدیریت سازمان مانند یک ماشین پردازش اطلاعات عمل‌ می‌کند، و به دانشجویان این حوزه نیز گفته‌ می‌شود فرضیات حقیقی را از فرضیات ارزشی جدا کنند تا مدیریت به یک علم تبدیل شود (سایمون، 1945).من ( نوناکا ) نیز به عنوان دانشجوی دکتری دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، تحت تاثیر این نگرش سازمانی قرار گرفته بودم. من بازاریابی را از فرانسیسکو نیکوسیا آموخته بودم، شخصی که مهم ترین کمک او این بود که فرآیند تصمیم مشتری را از دیدگاه پردازش اطلاعات مفهوم سازی کرده بود. بعد از اینکه سه دوره جامعه شناسی را از دیدگاه نظری نیل اسملسر و آرتور استینچکامب گذراندم، از بازاریابی به علم سازمان تغییر جهت دادم و دریافتم چطور‌ می‌توانم نظریه اجتماعی خودمان را بنا کنم. از آن زمان به بعد، به طور متمرکز روی نظریه اقتضایی کار کردم؛ طبق این نظریه، سازمان هویتی است که بایستی نسبت به تنوع ایستادگی و با محیط سازگار‌ شود. (نوناکا و نیکوسیا، 1997).

اسلاید 8: 6/12/20198Balanced scorecard slide 9دانش ، حقیقتدانش به طور سنتی «باور واقعی توجیه شده» تعریف می شود. یکی از مسائل اصلی در حوزه‌های مختلف هستی‌شناسی این است که شخص چطور‌ می‌تواند باور ذهنی خود را به عنوان یک «حقیقت» عینی توجیه کند. به عبارت دیگر، مساله این است که با توجه به اینکه انسان عاملی است که دانش از طریق او درک یا تجربه‌ می‌شود، آیا‌ می‌تواند به هر شکلی از دانش که مستقل از ساخت ذهنی خودش باشد دست یابد؟ (مورگان و اسمریچ، 1980). اگرچه نگرش معرفت شناختی در اثبات‌گرایی از اینکه دنیا ازساختارهای ملموس ساخته شده است حمایت می کند اما فیلسوفان پدیده‌شناس عقیده دارند بخشی از دنیا به صورت ذاتی حالت ذهنی‌ دارد. تقسیم دکارتی و قدرت استدلال از نگرش دانش و حقیقت عینی در اثبات‌گرایی حمایت‌ می‌کند. جان لاک و برخی دیگر از فیلسوفان عقیده دارند که دانش انسان یک نمایش ذهنی درونی (یا تصویر آینه ای) از دنیای بیرون است که‌ می‌توان آن را از طریق نشانه‌های زبان شناخی و ریاضیاتی توسط استدلال توضیح داد. در نتیجه همه چیزهایی که فراتر از فکر/حواس هستند وجود ندارد و/یا بی ربط هستند. برخلاف آنچه در بالا گفته شد، فیلسوفان پدیده شناس عقیده دارند دانش امری ذهنی، وابسته به عواملی چون پدیده های زیستی و نوع تفسیر آن است (‌‌ هایدیگر، 1962؛ هریل، 1970، 1977؛ مرلو-پانتی، 1962). آن‌ها تقریبا مدعی هستند که دنیاهای ذهنی (روانی) و عینی (فیزیکی) در یک ظهور مشترک و دیالکتیک تکامل‌ می‌یابند. چون معنا از طریق تجربیات ظهور‌ می‌کند، دانش ضمنی (ذهنی) به دانش پیشفرض تصریحی (عینی) برتری دارد. دانش عملی غالبا بر دانش نظری برتری دارد (هیاک، 1945؛ پولانی، 1952، 1966). نظریه تولید دانش، دانش را امری فقط ذهنی نمی‌داند. در این نظریه، تولید دانش همچون فرآیندی در نظر گرفته‌ می‌شود که در آن دانش ضمنی (ذهنی) و دانش صریح (عینی) به یکدیگر تبدیل‌ می‌شوند (نوناکو، 1991، 1994؛ نوناکو و تاکوشی، 1995). مرزهای میان دانش صریح و ضمنی پرمنفذ می دانند زیرا همه دانش و عمل در مولفه ضمنی جای دارند (سوکاس، 1996). اما دانش ضمنی تا حدی بر مبنای دانش صریح کنونی ساخته شده است زیرا دانش ضمنی از طریق تجربه و مشاهده در دنیای فیزیکی بدست‌ می‌آید.