مراحل تدوین و اجرای یک طرح پژوهشی

مراحل تدوین و اجرای یک طرح پژوهشی

اسلاید 1: مراحل تدوين و اجراي يک طرح پژوهشيانتخاب موضوع تحقيقشناسايي و بيان مسئلهگزاره‌هاي مسئله و نحوه بيان آن‌هااولين مرحله در تدوين و اجراي يک طرح پژوهشي است.عرضه شواهدي دال بر وجود مسئله توسط پژوهشگر مي‌باشدبخش‌هاي يک مطالعه حاوي يک بيان کلي، اهميت مسئله و گزاره‌هاي خاص مسئله تحقيق است

اسلاید 2: شرايط انتخاب موضوع4اهميت و اولويت5توانايي پژوهشگر6منابع مادي7منابع اطلاعاتي8به صرفه بودن3پژوهش پذير بودن2بديع بودن1علاقة پژوهشگر

اسلاید 3: شرايط تدوين موضوع تحقيقموضوع به صورت يك جمله مثبت خبري؛عدم استفاده از كلمات زائدي بدون نقش و باري در تحقيق؛آزمون پذير مطرح شدن موضوع؛ريشه داشتن در علم مربوطه؛محدود بودن موضوع تحقيق( ماهيتي/زماني/مكاني/ جامعه آماري)

اسلاید 4: منابع و مراجع موجود براي انتخاب موضوع تحقيق 1 . استفاده از تجارب شخصي و فردي محقق؛ 2. استنتاج از نظريه ها و فرضيات موجود و مطرح؛ 3. استفاده از متون مربوط به موضوع تحقيق؛

اسلاید 5: مسأله تحقيقعبارتست از يك جمله استفهامي كه رابطه موجود بين دو يا چند متغير را مورد بررسي قرار مي دهد و پاسخ اين پرسش چيزي است كه در تحقيق مورد جستجو است. اگر يك مسئله علمي باشد، همواره شامل دو يا چند متغير خواهد بود.

اسلاید 6: ويژگي‌هاي مسأله تحقيقبيان كننده يك رابطه بين دو يا چند متغير؛صورت سوالي داشتن، به روشني و بدون ابهام ؛قابل آزمون بودن، با متغيرهايي قابل اندازه گيري؛ موضع اخلاقي يا آرماني نداشتن؛محدود بودن و قابل سنجش دامنه و اثر؛

اسلاید 7: 7 آيا مسئله تحقيق به روز (جديد) است ؟ آيا مسئله تحقيق رابطه بين پديده ها را مورد بررسي قرار مي‌دهد؟ آيا مسئله تحقيق روشن و ‌صريح بيان شده است ؟ آيا دامنه مسئله تحقيق محدود شده است ؟ آيا براي تحقيق منابع مالي لازم در اختيار است ؟ آيا امكانات پرسنلي، زماني، تجهيزاتي لازم براي تحقيق وجود دارد؟ آيا محقق اساساً شهامت انجام تحقيق را دارد؟ ارزشيابي مسئله تحقيق

اسلاید 8: 8 آيا مسئله از اهميت و ارزش لازم براي مطالعه برخوردار است ؟ آيا مسأله با علائق و تمايلات محقق همخواني دارد؟ آيا انجام تحقيق با توجه به روشهاي علمي تحقيق امكانپذير است؟ آيا يافته‌هاي تحقيق نياز خاصي را برطرف مي‌كند؟ آيا موضوع تحقيق مسائل اخلاقي و حيثيتي توليد نمي‌كند؟ آيا اطلاعات لازم براي انجام تحقيق در دسترس هست يا مي‌توان توليد كرد؟

اسلاید 9: ويژگي‌هاي موضوع تحقيق1.  علاقه پژوهشگر: موضوع تحقيق بايد مورد علاقه پژوهشگر باشد.2.  بديع بودن: نو و تازه باشد و بصورت خلاقانه مطرح شود.3. پژوهش پذير بودن: موضوع پژوهش بايد به حل مشکل يا کاهش آن منجر شود.4.  اهميت واولويت: انجام دادن پژوهش جديد تا چه اندازه اهميت دارد.5. توانايي پژوهشگر: پژوهشگر در انتخاب موضوع بايد توانايي خود را مورد نظر قرار دهد.6.  منابع مادي: نيروي انساني، ابزار اندازه‌گيري، بودجه، تجهيزات و ساير لوازم مادي بايد در دسترس پژوهشگر باشد.7. منابع اطلاعاتي: در انتخاب موضوع تحقيق بايد به منابع اطلاعاتي دسترسي داشت. تا امکان بازنگري پژوهش‌هاي قبلي و بررسي پيشينه تحقيق فراهم شود.8.  به صرفه بودن: انجام دادن تحقيق پيرامون موضوع مورد نظر بايد از جنبه‌هاي علمي و نظري مقرون به صرفه باشد.

اسلاید 10: محتواي بيان مسألهمقدمهويژگي هاي مسألهابعاد يا گستردگي مسألهمحيط مسألهعوامل احتمالي بروز مسألهنتايج حل مسألهاهميت و ضرورت حل مسألهپيامدهاي ناشي از عدم حل مسألهچگونگي حل مسأله

اسلاید 11: ويژگي‌هاي يک بيان مسئله خوب1.   انتقال اهميت مسئله2.   تحديد مسئله در يک حوزه تخصصي3.   اطلاعات کلي در باره تحقيقات انجام شده4.   چارچوبي براي ارائه نتايج تحقيق

اسلاید 12: فعالیت : 1- حداقل 5 پرسش آغازین در مورد مسائلی که برای شما به عنوان مسئله قلمداد شده و ذهن شما را به خود معطوف داشته است، به ترتیب اولویت طرح نموده و به صورت مکتوب ارائه نمایید. 2- یکی از سؤال ها را به صورت «موضوع تحقیق» در آورده و ارائه کنید3. برای موضوع انتخاب شده یک بیانیه مساله ارائه کنید.

اسلاید 13: گزاره‌هاي مسئله و نحوه بيان آن‌ها تعريف و ويژگي: بخش‌هاي اوليه يک مطالعه حاوي يک بيان کلي مسئله، اهميت مسئله و گزاره‌هاي خاص مسئله تحقيق است.ملاک هاي ارزيابي مسئله و گزاره‌هاي تحقيق

اسلاید 14: اجزاء گزاره مسئله1 . هدف‌هاي تحقيق: در اجراي پژوهش‌هاي علمي پس از بيان مسئله تحقيق پژوهشگر, قصد خود را به صورت عملياتي بيان مي‌کند.2. سئوال‌هاي تحقيق: مسئله تحقيق در مطالعات کيفي و کمي مي‌تواند بصورت سوال بيان شود.3. فرضيه‌هاي تحقيق: حدس بخردانه‌اي در باره رابطه دو يا چند متغير است.

اسلاید 15: رده‌بندي سئوالات تحقيق1.  سوال‌هاي توصيفي: در اين گونه سوال‌ها معمولاً از کلمات چه مي‌باشد؟ چيست؟و چگونه است؟ استفاده مي‌شود.2. سوال‌هاي رابطه‌اي: در اين گونه سوال‌ها چگونگي رابطه دو يا چند متغير مورد نظر قرار مي‌گيرد.3.  سوال‌هاي تفاوتي: اين سوال‌ها با تفاوت سطوح متغيرها سرو کار دارد.

اسلاید 16: منطق زير بنايي فرضيه‌ها1.   مفاهيم و يا نظريه‌هاي مرتبط با مسئله2.   مشاهده‌هاي تجربي ناشي از تحقيقات قبلي

اسلاید 17: فرضيه تحقيقتعريف: حدس بخردانه‌اي درباره رابطه دو يا چند متغير است.منطق زيربنايي فرضيه‌ها: فرضيه را بر دو اساس مي‌توان تدوين کرد.فرضيه تحقيق و فرض آماري

اسلاید 18: بررسي پيشينه تحقيق

اسلاید 19: بررسي پيشينه تحقيقمقاصد بررسي پيشينه تحقيقمنابع اطلاعاتي براي بررسي پيشينه تحقيقفرايند بررسي پيشينه تحقيقتنظيم گزارش پيشينه تحقيق

اسلاید 20: تعريف و تحديد مسئلهقرار دادن يافته‌هاي تحقيق در چارچوب تحقيقات قبلياجتناب از دوباره کاريانتخاب روش‌ها و ابزار اندازه‌گيري دقيق‌ترمقاصد بررسي پيشينه تحقيق

اسلاید 21: پي بردن به پژوهش‌هاي انجام شده درباره مسألهآشنايي با روش‌هاي انجام پژوهش‌هاي مشابهبدست آوردن چارچوب نظري دربارة مسألهجلوگيري از دوباره كاريهدف از بررسي پيشينه تحقيق (دسته‌بندی ديگر)

اسلاید 22: كشف و شناسايي كليد واژگان مرتبط (key words)پي بردن به اسناد و مدارك مربوط به كليد واژگانانتخاب اسناد و مدارك مرتبط (از نظر موضوع و زمان)مطالعه و فيش برداري (نقل قول مستقيم يا مفهومي)چگونگي انجام بررسي پيشينه تحقيق

اسلاید 23: منابع اطلاعاتي براي بررسي پيشينه تحقيقمنابع دست اولمطالعات، نوشته‌هاي اوليه يک نظريه پرداز، محقق يا شاهد زنده در يک واقعه است. (يادداشت‌ها – گزارشات – دستنويس‌های مستقيم)...(هم نهاده) يعنی ادبيات نظري و تجربي قبلي است. کتاب‌ها، مقاله‌هاي منتشر شده و ...منابع دست دوم

اسلاید 24: ابزار جمع آوري اطلاعات و مقياس‌هاي اندازه‌ گيري

اسلاید 25: ابزار اندازه‌گيري در تحقيق پرسشنامهمصاحبهمشاهده

اسلاید 26: پرسشنامهQuestionnaire

اسلاید 27: مصاحبهمشاهدهپرسشنامهبررسي مدارك و اسنادروشهاي گردآوري اطلاعات

اسلاید 28: پرسشنامهتعريف: پرسشنامه مجموعه‌اي از سوال‌هاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن‌ها پاسخ لازم را ارائه مي‌کند.اصول کلي تنظيم پرسشنامه: داراي اهداف و سوال‌هاي تحقيق, جذاب بودن براي پاسخگو, کوتاه و حاوي کليه اطلاعات مورد نياز تحقيق

اسلاید 29: پرسشنامهپرسشنامه مجموعه‌اي است از سئوالات كتبي و غالباً مبتني بر گزينه‌هاي مشخص كه پاسخ دهنده جوابهاي خود را بر آن درج مي‌كند.

اسلاید 30: موارد استفادهدر مواردي كه از راه مشاهده يا مصاحبه نتوانيم حقايق و اطلاعات مورد نياز را بدست آوريم و يا اگر هم اطلاعاتي بدست آمدني باشد پردامنه و وسيع و همه جانبه نباشند و يا زماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه منابع لازم براي كسب اطلاعات در دسترس نباشند و ما ناگزير باشيم از طريق پرسش از افراد بصير در آن راه گام برداريم. همچنين پرسشنامه در موردي بكار مي‌رود كه محقق بخواهد نظر جمعي را در مورد مسأله اي بدست آورد. طرز تلقي مردم را از يك مسأله بداند، فلسفه‌اي را جستجو كند، از ديدگاه مثبت و منفي مردم نسبت به امري سر در آورد.

اسلاید 31: مزاياي پرسشنامه از نظر تعداد سئوالات و دامنه آن انعطاف‌پذيري بيشتري نسبت به مصاحبه دارد.از طريق آن با گروه وسيع‌تري در داخل و خارج جامعه مي‌توان تماس گرفت و اطلاعات وسيع و قابل اعتمادتري را مي‌توان بدست آورد.سرعت عمل، هزينه پايين، سادگي و آساني اجرا، همانندي سيالات براي همه، مشخص‌تر بودن حد و مرز سئوالات، آساني استخراج مطالب و ارزيابي باعث آن مي‌شود كه از اين شيوه بيشتر استفاده شود.

اسلاید 32: محدوديت‌هاي پرسشنامهمطلق بودن هر سئوال, عدم امكان توضيح، عدم رابطه رواني بين پرسشگر و پاسخگو.مبتني بودن پاسخ‌ها بر محافظه كاري، راز داري

اسلاید 33: انواع سوالات بسته پاسخالف) حالت چند جوابي :در اين سئوالات پاسخ دهنده يكي از گزينه‌هاي ارائه شده را انتخاب نموده و علامت گذاري مي‌كند.مثال)مسير مهاجرت شما به چه صورتي بوده است ؟از جامعه عشايري به روستا از جامعه عشايري به شهر از جامعه روستايي به شهر 

اسلاید 34: مثال)- نقش علوم در زندگي انسان انكار ناپذير است.كاملاً موافقموافقبي طرفمخالفكاملاً مخالفب) حالت مقياس چند درجه‌ايدر اين نوع سئوالات، پاسخ دهنده موضع خود را در مورد موضوعي بر روي يك طيف با انتخابي كه به بهترين وجه نمايانگر باورها ، عقايد يا نگرش او درباره آن گونه باشد مشخص مي كند.

اسلاید 35: ج) حالت تعيين اولويت نسبت به موارد ارائه شدهدر اين حالت يك سري گويه ارائه شده و از پاسخ دهنده خواسته مي شود تا ترتيب اهميت آنها را مشخص كند.مثال )مشاغل زير را به ترتيب اهميت رده بندي كنيد :معلمي  پزشكي  تجارت  اداري  كشاورزي  كارگر صنعتي 

اسلاید 36: پرسشهاي همراه با واژگان مثبت و منفيبه جاي اينكه همه پرسشها را به صورت مثبت بنويسيم، شايسته است پرسشهايي همراه با واژگان منفي نيز در نظر گرفته شود تا گرايش پاسخ دهنده به علامت زدن در يك سمت مقياس به حداقل برسد.يك پرسشنامه خوب آميزه‌اي از پرسشهاي مثبت و منفي را در خود دارد.

اسلاید 37: سئوالهای مشروطغالباً بعضي از سئوال‌های پرسشنامه به بعضي از پاسخگويان مربوط مي‌شود و به پاسخگويان ديگر ربطي ندارند. زماني اين نوع موقعيت بروز مي‌كند كه مي‌خواهيد مجموعه سئوال‌هايی درباره موضوعي خاص مطرح كنيد. سئوال‌های متعاقب اين مجموعه از سئوالها را “سئوال‌های مشروط“ مي‌نامند. اينكه آيا بايد آنها را پرسيد يا به آنها پاسخ داد، مشروط به پاسخ‌هايي است كه به نخستين سئوال در اين مجموعه داده مي‌شود. استفاده از سئوال‌های مشروط ممكن است كار پاسخگويان را در تكميل پرسشنامه آسان سازد، زيرا آنان مواجهه با پاسخ دادن به سئوال‌هايی نيستند كه به ايشان مربوط نيست.

اسلاید 38: مثال )آيا تا كنون درباره « برنامه پاسداري از محله » چيزي شنيده ايد ؟[ ] بلي[ ] خير اگر بلي : الف) آيا كلاً آن برنامه را تأييد مي كنيد يا تأييد نمي كنيد ؟ [ ] تأييد مي كنم [ ] تأييد نمي كنم [ ] نظري ندارم ب) آيا تا كنون در جلسه ساكنان براي پاسداري از محله شركت كرده ايد ؟ [ ] بلي [ ] خير اگر بلي : آخرين بار چه زماني در جلسه شركت كرديد ؟

اسلاید 39: انواع سئوال‌های ممكن در يك پرسشنامهپرسشهاي دو وجهي: پرسشهايي كه احتمالاً دو پاسخ دارند. پرسشهاي مبهم: پرسشهايي كه به گونه‌اي نگاشته مي‌شوند كه پاسخ دهنده معناي آنها را به درستي درك نمي‌كند و ممكن است آنها را به گونه‌اي ديگر تفسير كند و در نهايت اين پرسشها مجموعه‌اي از پاسخهاي نادرست را به همراه مي‌آورند. پرسشهاي مبتني بر يادآوري گذشته: ممكن است برخي پرسشها پاسخ دهنده را بر آن دارند كه تجربه‌هايي از گذشته خود را كه برايش روشن نيستند به ياد آورد. اين پاسخها مي‌تواند همراه با سوگيري باشد. چنين اطلاعاتي را به سادگي مي‌توان از پرونده استخدامي افراد بدست آورد.

اسلاید 40: پرسشهاي هدايت كننده: پرسشها نبايد به گونه‌اي نگاشته شوند كه پاسخ دهنده را به دادن پاسخ‌هايي هدايت كند كه مورد نظر پژوهشگر است.پرسشهايي كه بار عاطفي دارند: نوع ديگري از سوگيري در پرسشها زماني روي مي‌دهد كه آنها با احساسات و عواطف درآميخته شوند.پرسشهاي پيچيده: اين گونه سئوال به دشواري قابل درك است و بنابراين پاسخ دهنده وقت زيادي را صرف درك معاني آن مي‌كند. پرسشهاي منفي: پاسخ دهنده در برابر سيال منفي ممكن است به طور ناخود آگاه كلمات منفي را ناديده گرفته و متوجه آنها نشود. در اين حالت پاسخهاي او با واقعيت مطابقت نخواهد داشت. در صورتي كه ناچار به استفاده از سئوال‌های منفي باشيد بهتر آن است كه زير كلمات منفي خط كشيده ويا اين كلمات را با حروف درشت مشخص كنيد.

اسلاید 41: مثال )نظر شما درباره عدم اعطاي گواهينامه آموزش ضمن خدمت به افرادی كه داراي حداقل دو سال سابقه خدمت مي باشند چيست ؟نظر شما درباره عدم اعطاي گواهينامه آموزش ضمن خدمت به افرادی كه داراي حداقل دو سال سابقه خدمت مي باشند چيست ؟

اسلاید 42: اصول اندازه‌گيرياصولي براي اندازه‌گيري وجود دارد كه بايد پيگيري شود تا اطلاعات گردآوري شده براي آزمودن فرضيه‌ها متناسب شوند. اين اصول، مقياسها و فنون مقياس بندي را كه در مفاهيم اندازه‌گيري به كار مي‌روند و نيز سنجش اعتبار و روايي ابزار اندازه‌گيري كه به كار رفته است در بر مي‌گيرد. مقياسها را بايد متناسب با نوع اطلاعات مورد نياز به كار برد. ساز و كارهاي مختلف مقياس‌بندي به ما كمك مي‌كند تا مقياس‌هاي خود را به درستي مورد استفاده قرار دهيم.

اسلاید 43: سئوالات بايد اعتبار داشته باشند به گونه اي كه اگر در فواصل زماني مختلف از افراد مورد نظر پرسش شوند حاصل آن واحد باشد و يك گونه از آنها استنباط شود و طبيعي است به شرطي اين هدف قابل وصول است كه سيالات استاندارد باشد.روايیپايايیيعني سئوالات آنچه را كه موضوع بررسي ماست بپرسند و جز آن چيزي را مورد پرسش قرار ندهند.روايي و اعتبار (پايايي) پرسشنامه

اسلاید 44: ظاهر كلي پرسشنامهيك پرسشنامه جذاب و مرتب كه داراي مقدمه خوب براي درخواست تكميل، راهنماهاي مناسب و مجموعه‌هاي منظم و دسته‌بندي شده‌اي از پرسشها و گزينه‌ها باشد پاسخ‌دهي را براي تكميل كننده ساده‌تر مي‌كند. پرسشنامه بايد جادار و مرتب باشد، قرار دادن بيش از يك سيال در يك سطر روي هم رفته موجب مي‌شود كه پاسخگويان متوجه سيال دوم نشوند و يا نوشتن سئوالات به صورت اختصار ممكن باعث شود كه برخي پاسخگويان اينگونه سيالات را غلط تعبير كنند.

اسلاید 45: پرسشهاي باز در انتهاي پرسشنامهدر انتهاي پرسشنامه مي توان چند پرسش باز نيز قرار داد تا افراد هرگونه ديدگاهي دارند بنويسند و آنگاه پرسشنامه با يك عبارت تشكر آميز به پايان مي رسد.

اسلاید 46: معمولاً براي تكميل هر پرسشنامه 4 نوع دستورالعمل مي توان صادر كرد 1- دستور كلي :بايد شامل معرفي هدف پرسشنامه، قول محرمانه ماندن اطلاعات، اينكه پاسخگو چگونه انتخاب شده است، پرسشنامه ها چگونه و چه وقت برگردانده شود.2- دستورالعمل مربوط به هر بخش :زماني كه پرسشنامه به بخشهايي تقسيم شده است بهتر است مقدمه مختصري درباره هر بخش فراهم شود.

اسلاید 47: 3- دستورالعمل مربوط به تعداد سئوالها و گزينه ها :مشخص كنيد كه پاسخگو مي تواند چه تعداد از گزينه‌ها را علامت بزند.4- دستورالعمل مرتبط به هدايت به مرحله بعدي :هنگام استفاده از سئوالهای مشروط بايد اين نوع دستورالعملها را به كار بگيريد .

اسلاید 48:

اسلاید 49:

اسلاید 50:

اسلاید 51:

اسلاید 52: نکات ضروري در تدوين سوالات پرسشنامهاز سوال هاي نامفهوم و مبهم پرهيز شودسوالاتي که پاسخ دهنده را به پاسخ خاصي هدايت مي‌کند بايد اجتناب کرداز سوال پيچيده پرهيز گردداز سوال‌هاي دو وجهي که شامل دو سوال در يک پرسش است اجتناب شودتا جايي که امکان دارد از ارائه سوال‌هاي منفي خودداري شوداز بيان سوال‌هاي مستقيم که موجب تحريک حساسيت آزمودني شده و يا در وي ايجاد مقاومت مي‌کند پرهيز شوداز تنظيم سوال هايي که آزمودني پاسخ آن ها را در دسترس ندارد خودداري شود.

اسلاید 53: دو اصل مهم در ترتيب ارائه سوال‌هاسوال‌هاي اوليه بايد به حدي جالب باشد که پاسخ دهنده را به پاسخ دادن ترغيب کندسوال‌ها از ساده ترين به پيچيده‌ترين عرضه شود

اسلاید 54: نکات عمده در تدوين پرسشنامهتصميم‌گيري در باره محتواي سوال‌هاتصميم گيري درباره صورت بندي سوال هاتصميم گيري درباره شکل پاسخ هاتصميم گيري درباره ترتيب قرار گرفتن سوال در پرسشنامه

اسلاید 55: ساير روشهاي گردآوري اطلاعاتمشاهده فردمي تواندبه مشاهده رفتارافراددرمحيط کار واقعي يا در محيط آزمايشگاهي بپردازد.مشاهده بدون مشارکت(غير فعال)پژوهشگر مي‌تواند صرفاً در نقش پژوهشگر و بدون آنکه به عنوان يک عضو سازمان عمل کند، به گردآوري اطلاعات بپردازد.مشاهده توأم با مشارکت(فعال)پژوهشگر نقش يک مشاهده گر فعال را ايفا مي کند.وي به درون سازمان يا مکان پژوهش پاي مي گذارد و عملاً به عنوان عضو يک گروه کاري تلقي مي شود. (پژوهشهاي مردم شناسي)

اسلاید 56: مشاهده هدايت شده و اتفاقيهنگامي که پژوهشگرمجموعه اي از مقوله هاي فعاليت يا پديده را که قصد مطالعه آنها را دارد از پيش در نظر مي‌گيرد، مشاهده هدايت شده ناميده مي‌شود.هنگامي که مشاهده‌گر انديشه معيني براي جنبه‌هاي بخصوصي که بايد مورد توجه قرار دهد دردست نداشته باشد، مشاهده اتفاقي يا غيرهدايت شده ناميده مي‌شود.سوگيريهاي مطالعات مشاهده ايداده‌هايي که پژوهشگر با مشاهده از زاويه ديد خود گردآوري مي‌کند در معرض سوگيريهايي توسط او مي‌باشد. خستگي مشاهده‌گر عامل سوگيري مي‌باشد. براي آنکه سوگيري به حداقل برسد، مشاهده گران را در زمينه چگونگي ثبت رويدادها آموزش مي‌دهند.

اسلاید 57: روشهاي چند گانه گردآوري اطلاعاتاز آنجا که تقريباً همه روشهاي گردآوري اطلاعات همراه با سوگيريهايي هستند، گردآوري اطلاعات به روشهاي چند گانه از منابع مختلف به پژوهش استحکام مي بخشد. در اينصورت اگر در داده‌اي سوگيري وجود داشت آن را ناديده مي‌گيريم. پژوهشگران خوب کوشش ميکنند از چند منبع و يا چند روش داده‌ها را گردآوري کنند، هرچند اين پژوهشها پر هزينه و وقتگير است.

اسلاید 58: برتريها و کاستيهاي روشهاي گردآوري داده‌ها و محل کاربرد هر يکمصاحبه چهره به چهرهکشف و درک مسايل پيچيده را ميسر مي سازد. مي‌توان ديدگاه‌هايي را که بيان آنها به طور عادي ميسر نيست، مطرح کرد.بعد منفي: پاسخ دهنده مي‌تواند سوگيريهايي داشته باشد و هزينه مطالعه گزاف است.مصاحبه تلفنيبراي پرسيدن سئوال‌های معين، دريافت پاسخهاي فوري و آزمودني‌هايي که در مناطق جغرافيايي پراکنده‌اند مورد استفاده قرار مي‌گيرد.بعدمنفي: نمي توان بازتابهاي غير کلامي افراد را مشاهده کردومصاحبه شونده هر لحظه مي‌تواند مکالمه را قطع کند.

اسلاید 59: پرسشنامه حضوريميتوان راهنمايي هاي مورد نيازپاسخ دهنده را در هر مرحله ارائه کرد وپرسشنامه را بي‌درنگ پس از تکميل گردآوري کرد.بعد منفي: اجراي پرسشنامه حضوري پر هزينه است به ويژه اگر گروه نمونه از نظر جغرافيايي پراکنده باشد.پرسشنامه پستيهنگامي که لازم باشد اطلاعات فراواني با هزينه اندک از پاسخ دهندگان پراکنده گردآوري شود، بهترين روش مي باشد.بعد منفي: ميزان برگشت پرسشنامه هاي پستي معمولاً اندک است.

اسلاید 60: بررسي روش مصاحبه به عنوان يکي از روشهاي جمع آوري اطلاعات

اسلاید 61: روشي که اطلاعات مورد نياز تحقيق از طريق ارتباط مستقيم بين پرسشگر و پاسخگو گرداوري مي‌شود. مصاحبهInterview

اسلاید 62: کارآيي مصـاحبه براي آنکه مصاحبه داراي کارآيي بوده و در رسيدن به هدفها تحقيق به محقق ياري نمايد ، توجه به نکات زير ضروري است :1- ايجـاد جو دوستـانه 2- توجه و علاقه مصاحبه گر 3- نظم در ارائـه سئوالها 4- نشـان ندادن عکس العمل به پـاسخ‌هاي آزمودني 5- مطرح کردن سوال‌ها به شيوه مشابه در طول مصاحبه 6- مصاحبه نبايد براي تندرستي و مناعت طبع مصاحبه شونده تهديدي به حساب آيد .

اسلاید 63: 7- مصاحبه گر بايد مصاحبه شونده را از اهداف مصاحبه و علت انتخاب او براي اين کار آگاه کند. 8- مصاحبه شونده بايد از روش ثبت و ضبط داده‌ها مطلع باشد و آنهــا را بپذيرد، يعني اينکه بايد با روش هاي ثبت نظير نوشتن، علامت زدن، ضبط کردن با دستگــاه ضبط صوت، ميکروفون، عکسبرداري و فيلم برداري موافق باشد. 9- مصاحبه گر بايد تلاش خود را به کار برد تـا اعتماد مصاحبه شونده را جلب نمايد و به او اطمينان دهد که موضوعات و اظهارات مصاحبه مکتوم و مخفي باقي خواهد ماند.10- مصاحبه کننده بايد از دادن پاسخ مستقيم و صريح که مبين عقيده اش در خصوص موضوع مورد سوال مصاحبه شونده باشد پرهيز کند.

اسلاید 64: 11- مصاحبه کننده بايد توجه داشته باشد که اگر پاسخگو در مـورد موضوعي قادر به تداوم جريان پرسش و پاسخ نيست، بر ادامه آن اصرار نورزد.12- مصاحبه کننده بايد تا حد ممکن با مصاحبه شونده همزبان، هم فرهنگ و هم جنس باشد تا بتوانند با همديگر تفاهم نمايند. 13- در مواقعي که مصاحبه‌گر احساس مي‌کند جريان مصاحبه از مسير طبيعي خود خارج شده است بايد با ظرافت و هوشياري لازم و با طرح سوالات مناسب جريان مصاحبه را به مسير طبيعي بازگرداند.14- مصاحبه کننده بايد سعي کند حتي‌المقدور سوالات مصاحبه را به خاطر بسپارد و به ترتيب منطقي نسبت به طرح آن اقدام کند.

اسلاید 65: 15- مصاحبه کننده بايد عين مطـالب مصاحبه شونده را روي کارت مصاحبه منتقل کند و از دخالت دادن نظريات شخصي خود در آن و نيز جدل با مصاحبه شونده پرهيز نمايد.16- مصاحبه کننده بايد محيط مصاحبه را خلوت کند تا در آن وسايل منحرف کننده تمرکز حواس و نيز سر و صداهاي مزاحم و همچنين افراد ديگر وجود نداشته باشد. 17- مصاحبه گر پس از اتمام کار مصاحبه بايد پاسخ‌هاي ثبت شده را بلافاصله مورد بازبيني و بازنگري قرار دهد. 18- حالت مصاحبه‌گر و نحوه طرح سوالات بايد به گونه‌اي باشد که اولاً: حالت بازجويي به خود نگيرد و موجبات کدورت خاطر و واکنش منفي مصاحبه شونده را فراهم نکند، ثانياً: با تغيير حالت بدن و اندام‌ها و اشارات و کنايات موجبات بيان اظهارات اغراق‌آميز يا کتمان حقايق از طرف مصاحبه شونده را فراهم نکند.

اسلاید 66: انواع مصاحبه از نظر روش کار1.مصاحبه منظم:در اين نوع مصاحبه تعداد و نوع پرسشها و ترتيب و راهنماي حل انها از قبل اماده ميباشد.2.مصاحبه نامنظم:در اين روش مصاحبه کننده ميتواند جمله بندي پرسشها را براي هر پاسخ دهنده خاصي به تناسب حال وي تنظيم کرده وبا نظمي که برايش مناسب است مطرح کند.

اسلاید 67: اشخاص مناسب براي مصاحبهکارشناسان خبرهشاهدان عينيافراد ذي نفع

اسلاید 68: انواع ديگر مصاحبهمصاحبه حضوريمصاحبه تلفنيمصاحبه رايانه اي

اسلاید 69: روش مناسب براي مطالعه افراد جامعه‌اي که بي‌سوادند يا سواد کافي ندارند.روش مناسب براي مطالعه کودکان و افراد ناسازگارايجاد اطمينان خاطر به افراد و دسترسي به مطالب محرمانه آنهارفع ابهام براي پاسخگواعمال کنترل بيشتر بر وضعيت مصاحبهمزاياي مصاحبه

اسلاید 70: معايب و محدوديت هاي مصاحبه1.هزينه بسيار زياد2.وقت گير بودن3.عدم دسترسي به تعداد زيادي از افراد در يک مدت کوتاه4.نياز به مصاحبه گران مجرب و کار ازموده و لزوم آموزش5.سخت بودن قابليت تعبير و تفسير اطلاعات

اسلاید 71: کاستي‌ها: نارسايي‌هاي اساسي مصاحبه حضوري چنانچه قرار باشد مطــالعه به صورت ملي يا فراملي صورت گيرد، محدوديت‌هاي جغرافيايـي و منابع گسترده‌اي است که بايد بدان دسترسي يافت. هـزينه آموزش مصاحبه کنندگان براي کاستن سوگيري‌هاي آنها (مثــلاً تفاوت‌هاي موجود در روش هاي پرسش سوالات و تفسير پاسخ‌ها) نيز گزاف است. نقص ديگر آن است که افـراد احتمالاً در مورد افشا شدن بازتاب هايشان احساس ناراحتي مي‌کنند. (اوماسکاران، صائبي ، 1381، ص 255)

اسلاید 72: کاستـي ها : دشواري عمده مصاحبه تلفني آن است که پاسخ دهنده مي تواند با قطع کردن مکالمه در هر لحظه که ميل داشته بـاشد به مصاحبه پايان دهد. براي آنکه اين دشواري به حداقل برسد، شايسته است از قبل با مصاحبه شونده تماس حاصل شود و با بيان مدت تقريبي مصاحبه و توافق در مورد زمان آن، از وي درخواست مشارکت در پژوهش مورد نظر بشود. بهتر است مصاحبه هاي طولاني تر از مدتي که توافق شده است نشود.

اسلاید 73: انواع مصـاحبهســازمان يافتهنيمه سازمان يافتهســازمان نـايافته

اسلاید 74: مصاحبه سازمان يافته در اين نوع مصاحبه ، مصاحبه گر از قبل سوال‌هاي مورد نظر را فراهم کرده و در زمان مصاحبه آن‌ها را در اختيار مصاحبه شوندگان قرار مي‌دهد. نوعي از اين مصاحبه به پرسشنامه بسته - پاسخ شباهت دارد. (بازرگان ، 1384 ، ص 150)

اسلاید 75: مصاحبه نيمه سازمان يافته در اين نوع مصاحبه، سوال‌ها از قبل طـراحي شده‌اند و هدف کسب اطلاعات عميق از مصاحبه شونده است. روش باليني پياژه در مصاحبه را مي‌توان از انواع مصاحبه هاي نيمه سازمان يافته دانست. اين روش با انعطاف پذيري به تنظيم سوال‌ها براساس پاسخ‌هاي آزمودني مي پردازد . در محدوده روان شناسي تحولي و بررسي برخي مفاهيم، اين روش بسيار مناسب است. در مصاحبه نيمه سازمان يافته، هر پاسخ با سوال وارسـي مورد بررسي بيشتر قـرار مي‌گيرد و از آزمودني با سوال‌هاي «چرا» خواسته مي شود توضيح بيشتري در مورد پاسخهاي خود بدهد. (بازرگان‌، 1384‌، ص 151)

اسلاید 76: مصاحبه سازمان نايافته اين نوع مصاحبه (آزاد) بيشتر در مشاوره و روان درمـاني به کار مي‌رود. مصاحبه شونده با آزادي کامل تمام مطالب را به روش و زباني که خود انتخاب مي‌کند بيان مي‌دارد. مصاحبه‌گر با استفاده از ويژگي انعطاف‌پذيري اين روش، به کشف اطلاعات عميق و دقيقي پي مي‌برد. هدف مصاحبه آزاد، جمع‌آوري اطلاعات کيفي است. (بازرگان ، 1384، ص 151)

اسلاید 77: ملاحظات اجرايي در روش مصــاحبهمحقق براي برنـامه‌ريزي و شروع کار و اتمام مصـاحبه لازم است به بعضي نکات اجرايي توجه داشته باشد. اين نکات عبارتند از:از روايي و پايايي ابزار سنجش و گردآوري اطلاعات مطمئن شود. شرايط مساوي را از هر حيث براي مصاحبه شوندگان رعايت نمايد.براي توجيه ابزار سنجش و نحوه تکميل آن و نيز شيوه اجراي مصاحبه راهنماي ويژه‌اي تهيه و ضميمه کند تا مصاحبه‌گر از طريق مراجعه به آن پاسخ سوالات و ابهامات احتمالي را بيابد.

اسلاید 78: مصاحبه‌گر سعي کند از ابزارهاي کمکي نظير ضبط صوت و دوربيـن براي ثبت و نگهداري اطلاعات استفاده کند، اما بايد قبل از شروع مصاحبه و به کارگيري آنها، موضوع را با مصاحبه گر در ميان بگذارد و رضايت وي را جلب نمايد. همانند روش پرسشنامه اي بايد مصاحبه گران قبـلاً در دوره توجيهي شرکت نمايند و با مسائل گوناگون تحقيق و مصاحبه آشنا شوند . اين آموزشها شــامل آموزش نظري و عملي هر دو خوهد بود تا بدين ترتيب مصاحبه کننده مهارت لازم را کسب نمايد.

اسلاید 79: حرکت قيفـيتـوصيه مي شود در آغاز مصاحبه آزاد, سوالات باز مطرح شود تا برداشت کلي و گسترده فرد به دست آيد، مثلاً « در مـورد کار کردن در اين سازمان چه احسـاسي داريد؟ »

اسلاید 80: سوگيـري در مصـاحبه تاکنون چندين عامل سوگيري را در گردآوري اطلاعات بيان کرده‌ايم. اطلاعات مبتني بر سـوگيري زماني به دست مي‌آيد کـه مصاحبه شونده به شدت گرفتار است يا روحيه خوبي ندارد. پاسخ‌هاي مربوط به مسائلي مانند اعتصاب، اخراج موقت و نظاير آن نيز ممکن است همراه با سوگيري بـاشند. ويژگيهاي شخصيتي مصاحبه کننده، جمله آغازين مصاحبه، نوع و نحوه صداي او و جنبه‌هاي ديگري از اين دست مي‌توانند بر سوگيري بيفزايند. حساس بودن مصاحبه کننده به عوامل فراوان سوگيري به وي کمک مي‌کند تا اطلاعاتي را فراهم آورد کـه از روايي نسبي برخوردار باشد. (اوماسکاران، صائبي، 1381، ص 256)

اسلاید 81: تفاوت ميان مصاحبه و پرسشنامه 1- مصاحبه در مقايسه با پرسشنامه داراي انعطاف‌پذيري بيشتري است. مصاحبه گر مي‌تواند پاسخ‌ها را پي‌گيري نموده و با دوباره تعريف کردن سوال‌ها، ابهام‌ها را رفع نمايد. پرسشنامه امکان چنين عملي را فراهم نمي‌آورد. 2- مصاحبه اطلاعات کامل‌تري را در اختيار مصاحبه‌گر قرار مي‌دهد. 3- در مقايسه با پرسشنامه، مصاحبه نياز به زمان و هزينه بيشتري دارد. (بازرگان، 1384، ص 151)

اسلاید 82: برخي ازمحاسن روش مصاحبه1- در مورد افراد بيسواد بهترين وسيله کسب اطلاعات است.2- در مورد بدست آوردن اطلاعات محرمانه، اگر به مصاحبه شونـده اطمينان داده شود که اظهارات او در جاي ديگر منعکس نخواهد شد، بهترين وسيله است. 3- در مصاحبه مي توان پاسخگو را در مسير واقعي راهنمايي کرد، و هيچ نوع ابهامي در سوالات مصاحبه وجود نخواهد داشت. 4- مصاحبه‌گر با تجربه کافي و ممارست قادر است پس از دريافت مطالب، نکات ضروري را مورد استفاده قرار دهد. 5- در مصاحبه، کليه افرادي که بصورت نمونه انتخاب شده‌اند مورد مطالعه قرار خواهند گرفت .

اسلاید 83: برخي ازمحدوديت‌هاي روش مصاحبه1- نمي‌توان تعداد زيادي از افـراد را در مدت کوتاه مورد مطــالعه قرار داد. 2- هزينه تحقيق در مصاحبه بالا است. 3- استخراج اطلاعات و تجزيه و تحليل در مصاحبه مشکل است. (خليلي، دانشور، 1378 ، ص 105)4- اين روش وقتگير و پرخرج است و زمان زيادي را طلب نموده، جامعه محدودي را مورد شناسايي و مطالعه قرار مي دهد . 5- اطلاعات به دست آمده از طريق روش مصاحبه را نمي‌توان همـانند روش پرسشنامه به جامعه بزرگتري تعميم داد، زيرا ايـن اطلاعات بر پايه تعـداد محدود و موردي جمع آوري مي‌شود و تنها مي‌توان نتايج را به افراد مشابه تعميم داد.

اسلاید 84: شرايط مصاحبه شونده خصوصيات فرد مصاحبه شونده و روش انتخاب او، به نـوع اطلاعات و داده هاي مورد نياز تحقيق ، بستگي دارد . ولي به طور کلي مي توان گفت که بايد نسبت به موضوع مورد پرسش ، آگاهي داشته ، داراي صداقت و امانت کافي براي ارائه مطالب واقعي باشد. به نحوي که بتوان نظــرات او را سند قرار داد .

اسلاید 85: شرايط مصـاحبه کننده مصاحبه گر، علاوه بر اينکه بايد داراي شرايط و تخصص کافي، که به محقق و تحقيق مربوط مي‌شود، باشد، بايد داراي ذوق و علاقه بوده، از ديدگاه، آداب، رسوم و سنن مصاحبه شونده، آگاه باشد، تا بتواند خود را به مصاحبه شونده نزديک کند و او را به حرف در آورد. يعني بـايد بتواند نظر او را به خود جلب کند.

اسلاید 86: مشاهدهObservation

اسلاید 87: تعـريف مشاهدهيکي از ابزار جمع آوري داده‌ها مشاهده است. مشاهده عبارتست است از شناسايي، نامگذاري، مقايسه، توصيف و ثبت انچه روي ميدهد.روش مشاهده، ابزار اساسي براي جمع‌آوري اطلاعات درباره رفتار غير کلامي است. مشاهده معمولابه جمع‌آوري اطلاعات از طريق ملاحظه صحيح و يادداشت برداري ازپديده‌ها، آنطور که در طبيعت و روابط علت و معلولي يا روابط متقابل .

اسلاید 88: براي يک مشاهده خوب محقق بايد به سه پرسش زير پاسخ دهد:چه چيزي را مشاهده کند؟چه زماني و کجا مشاهده کند؟چگونه مشاهده کند؟

اسلاید 89: 1) چه چيزي را مشاهده کند؟تعريف داده هاي مناسب: يک محقق براي آزمون فرضيه هايش به کدام داده ها نياز دارد؟ به داده هايي که با شاخصها تعيين شده اند. نيز مشاهده بايد شاخص هاي فرضيه هاي مکمل را نيز در بر بگيرد.

اسلاید 90: 2) کجا و چه زماني مشاهده کند ؟ميدان تحقيق: حدود ميدان تحقيق تجربي بايد در فضاي جغرافيايي و اجتماعي تعيين شود. از اين لحاظ دو وضعيت ممکن است پيش بيايد:وضعيت اول: موضوع تحقيق يک پديده يا رويداد منفرد است، مثلاً شبکه ارتباطات در يک بخش بيمارستان خصوصي. در اين حالت موضوع تحقيق خودش ميدان را تعيين مي کند .وضعيت دوم: وضعيتي که توجه محقق نه به پديده هاي منفرد بلکه به فرايندهاي اجتماعي منعطف است که در اينحالت لازم است انتخابهايي بعمل آيد که معيارهاي انتخاب:1)فرضيه هاي تحقيق و دلالت هاي راه گشاي آنها2)فرصت زماني و منابعي که محقق در اختيار دارد:تماسها و اطلاعاتي که مي تواند بطور معقولي روي آنها حساب کند مصوصا توانايي محقق در زبانهاي خارجي.

اسلاید 91: 3)چگونه مشاهده کند؟ ابزارهاي مشاهده و گردآوري داده‌ها :1) مشاهده بدون مشارکت (غير فعال) يا مشاهده مستقيم2) مشاهده توام با مشارکت (فعال) يا مشاهده غيرمستقيم3) مشاهده هدايت شده و اتفاقي4) روشهاي برون فکني

اسلاید 92: انـواع مشـاهده 1 )مشاهده کنترل شده: 1-1)تجربه آزمايشگاهي کنترل شده 1-2) بررسي ميداني کنترل شده2)مشاهده کنترل نشده 2-1)بررسي ميداني کنترل نشده 2-2)تجربه آزمايشگاهي کنترل نشده

اسلاید 93: مزايا و محدوديت‌هاي مشاهده1)مزايا:مشاهده رفتار غير کلامي محيط طبيعي مشاهده وقايع در بلند مدت2) محدوديت‌هاي مشاهده - فقدان کنترل عوامل خارجي - مشکل کمي کردن مشاهداتکوچکي اندازه نمونه – مشکل يادداشت برداري و کسب موافقت براي مشاهده تعميم نتايج

اسلاید 94: مقياس هاي اندازه گيري نگرشها

اسلاید 95: مقياس‌هاي اندازه گيري نگرش‌ها (طرزفکرها) آزمون هاي رواني – تربيتي قابليت اعتماد ابزار اندازه گيري

اسلاید 96: جامعه آماري مجموعه اي از افراد يا واحدها که داراي حداقل يک صفت مشترک باشند مثال: پژوهشگري که مايل باشد دربارة مشکلات (اجتماعي – اقتصادي) دانشجويان مطالعه کند جامعه آماري مورد بررسي شامل تمام افرادي که در نظام آموزش عالي – آن مکان در يک مقطع زماني مشخص ثبت نام کرده‌اند.

اسلاید 97: جامعه آماري بايد: جامع باشدمانع باشد

اسلاید 98: الف: گردآوري داده ها از طريق شمارش ب: گردآوري داده ها از طريق نمونه گيري نمونه آماري (نمونه‌گيري)به منظور جمع‌آوري اطلاعاتدربارة افراد جامعه مي‌توان يکياز روش‌هاي زير را به کار گرفت.

اسلاید 99: تعريفنمونه برداري فرايند انتخاب كردن تعداد كافي از ميان اعضاي جامعه آماري است، به طوري كه با مطالعه گروه نمونه و فهميدن خصوصيات يا ويژگيهاي آزمودنيهاي گروه نمونه قادر خواهيم بود اين خصوصيات يا ويژگيها را به اعضاي جامعه آماري تعميم دهيم.

اسلاید 100: دلايل نمونه‌برداريدر بررسي هاي پژوهشي كه شامل چند صد و حتي چند هزار عضو جامعه آماري مي شود عملا غير ممكن است كه اطلاعات را از هر عضو جمع آوري كنيم. حتي اگر امكان پذير هم باشد به لحاظ زمان، هزينه و ساير مسايل منابع انساني مقدور نيست.علاوه بر اينها مطالعه يك گروه نمونه به جاي كل جامعه آماري گاهي ممكن است منجر به نتايج معتبرتري شود به خاطر اينكه خستگي كمتري وجود خواهد داشت و از اين رو خطاهاي كمتري درجمع آوري اطلاعات پديد مي آورد،مخصوصا موقعي كه اعضاي جامعه آماري بسيار وسيع باشد.

اسلاید 101: معرف بودن گروه نمونهما بايد بتوانيم گروه نمونه را به صورتي انتخاب كنيم كه معرف جامعه آماري باشد و ويژگيهاي آن رادر برداشته باشد. به ندرت گروه نمونه جانشين كاملي براي جامعه آماري كه از آن بيرون آمده است خواهد بود؛ ولي اگر گروه نمونه را به طور علمي برگزينيم مي‌توانيم به طور منطقي مطمئن باشيم كه آماره‌هاي گروه نمونه خيلي نزديك به پارامترهاي جامعه آماري خواهد بود.

اسلاید 102: نرمال بودن توزيع گروه نمونه: بسياري از صفت ها يا ويژگيها در جامعه آماري عموما به طور طبيعي توزيع مي شود يعني صفت هايي مانند قد و وزن چنان هستند كه بيشتر مردم اطراف ميانگين قرار دارند. اگر قرار باشد ويژگيهاي جامعه آماري را با دقت معقول از ويژگي هاي موجود در گروه نمونه براورد كنيم گروه نمونه بايد چنان انتخاب شده باشد كه توزيع ويژگيهاي مورد نظر ما در آن همان نوع توزيع نرمال را كه در جامعه وجود دارد دنبال كند. براي رسيدن به اين هدف و داشتن يك گروه نمونه معرف بايد اولا حجم نمونه به حد كافي بزرك بگيريم و ثانيا طرح نمونه برداري مناسبي را انتخاب كنيم.

اسلاید 103: انواع نمونه برداري:دو نوع اصلي طرح نمونه برداري وجود دارد:1. نمونه برداري احتمالي 2. نمونه برداري غير احتمالي

اسلاید 104: نمونه برداري احتمالي:در نمونه برداري احتمالي اعضاي جامعه شانس يا احتمال شناخته شده اي دارند كه به عنوان آزمودني گروه نمونه انتخاب شوند.طرح هاي نمونه برداري احتمالي موقعي به كار مي رود كه معرف بودن گروه نمونه براي اهداف تعميم پذيري داراي اهميت باشد.

اسلاید 105: نمونه برداري احتمالي شامل دو دسته نا محدود ومحدود مي باشد

اسلاید 106: نمونه برداري احتمالي نا محدود (نمونه برداري تصادفي ساده):در اين نوع نمونه برداري اعضاي جامعه آماري يك شانس معين وبرابر براي انتخاب شدن به عنوان آزمودني دارند. اين نوع نمونه گيري كمترين سوگيري وبيشترين تعميم پذيري را دارا مي باشد. اما اين روش پر زحمت وپر هزينه است وگاهي نمي توانيم فهرست كاملا جديدي از جامعه آماري بدست آوريم.

اسلاید 107: نمونه‌برداري احتمالي محدود يا پيچيدهمرسوم‌ترين طرحهاي نمونه برداري احتمالي پيچيده كه به عنوان جايگزين‌هايي براي طرح پرزحمت و پر هزينه احتمالي ساده به شمار مي‌روند عبارتند از:الف) نمونه‌برداري نظام‌دارب) نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌ايج) نمونه‌برداري خوشه‌ايد) نمونه برداری خوشه ای مرحله ای

اسلاید 108: اعضاي جامعه آماري هيچ احتمالي براي انتخاب شدن در گروه نمونه به عنوان آزمودني را ندارند. بدين معني كه يافته هاي مطالعه گروه نمونه را نمي توان به اطمينان به جامعه آماري تعميم داد. و زماني مورد استفاده قرار مي گيرد كه پژوهشگر به روش سريع و ارزان بيشتر علا قه من باشد تا تعميم پذيري يافته ها.نمونه برداري غير احتمالي

اسلاید 109: نمونه برداري غير احتمالي دو گروه عمده نمونه برداري در دسترس ونمونه برداري هدف دار را شامل مي شود

اسلاید 110: الف) نمونه برداري در دسترس: در اين طرح, در دسترس ترين اعضا به عنوان آزمودني انتخاب مي‌شوند اين طرح به هيچ وجه قابل تعميم نمي‌باشد و براي پژوهش علمي مناسب نيست و ممكن است در مواقعي براي كسب اطلاعات سريع و استفاده از نتايج آن به كار رود.

اسلاید 111: ب) نمونه برداري هدف دار: ممكن است گاهي ضروري باشد به جاي كسب اطلاعات از كساني كه در دسترس هستند، اطلاعات را از افراد خاص بدست آوريم يعني افرادي كه قادر خواهند بود اطلاعات مطلوب را ارائه دهند به اين دليل كه آنها تنها كساني هستند كه مي‌توانند اطلاعات لازم را بدهند يا افرادي هستند كه با معيار خاص كه پژوهشگر در نظر دارد وفق دهد. چنين روش نمونه برداري را هدفمند مي‌نامند.

اسلاید 112: نمونه برداري قضاوتينمونه برداري سهميه‌ايانواع نمونه برداري هدف دار

اسلاید 113: 1) نمونه برداري قضاوتي: اين طرح زماني به كار مي رود كه گرد آوري داده هاي تخصصي و دقيق در نمونه موضوع پژوهش جنبه حياتي دارد و هيچ يك از طرح‌هاي نمونه برداري احتمالي امكان گرد آوري چنين داده‌هايي را بدست نمي‌دهد. نمونه‌برداري قضاوتي مستلزم انتخاب آزمودني‌هايي است كه بهترين شرايط را براي ارائه اطلاعات مورد نياز دارند.2)نمونه برداري سهميه‌اي: نمونه‌برداري سهميه اي شكلي از نمونه‌برداري طبقه‌اي متناسب با حجم است كه در آن از افراد گروه‌هاي مختلف و در دسترس را بر مي‌گزينند. يعني آزمودني‌ها منحصرا از اعضاي مورد نظر و در دسترس بر طبق تعداد يا سهميه‌اي كه پيشتر تعيين شده انتخاب مي‌شوند.

اسلاید 114: بخشهاي اصلي گزارشعنوان گزارش پژوهش: بايد به اختصار موضوع پژوهش رابيان کند.چکيده: شرحي است ازمطالعه پژوهشي که بايد همه مطالب مهم را بيان کند،شامل يک تا دو پارگراف.

اسلاید 115: مقدمه‌ي پژوهشدر پژوهش‌هاي کاربردي اين بخش بابيان مساله مورد بررسي و اطلاعات زمينه‌اي درباره‌ي سازمان مورد مطالعه آغاز مي‌شود.در پژوهشهاي بنيادي بخش مقدمه در بردارنده‌ي تعريف موضوع مورد بررسي و علت يا چگونگي بررسي آن است.

اسلاید 116: روش شناسي پژوهشدر برگيرنده‌ي تمام جنبه‌هاي طرح پژوهش است، از جمله:جامعه و نمونه، متغيرها و ابزار مورد استفاده، روشهاي گردآوري داده‌ها و فنوني جهت تحليل داده‌ها

اسلاید 117: بخش نتايجبه دو نکته ي اساسي مي‌پردازد: نتايج داده ها و تفسير آنها.مقدماتي از داده‌ها بصورت جدول ارائه مي‌شود، سپس فرضيه‌ها هم به صورت صفر و هم جانشين بيان مي‌شود. درستي آزمون تشريح مي‌شود و با استفاده از جدول عرضه مي‌شود.

اسلاید 118: پيشنهادها و طرز اجراي آنهاطبق نتايج بدست آمده چند راه جايگزين جهت حل مساله و نيز راه حل پيشنهادي در اين بخش جاي مي‌گيرد. همچنين ديدگاهها براي کاربرد پيشنهادها همراه با هزينه و ساير مطالب مربوط بطور مفصل در اينجا بحث مي‌شود.

اسلاید 119: خلاصه‌ي گزارشبخش خلاصه درگزارش پژوهش ، سوال اصلي و پاسخهايي را که در پايان کار به دست آمده است برجسته مي کند و نيز به طور خلاصه به پيشنهادها و کاربري آنها مي‌پردازد.

اسلاید 120: قدرداني و تشکراز کسانيکه در به ثمر رسيدن پژوهش مساعدت کردند قدرداني به عمل مي‌آيد.

اسلاید 121: ارائه شفاهیارائه يک گزارش پژوهشي در مدت 30 -20 دقيقه که نياز به برنامه‌ريزي دقيق دارد.

اسلاید 122: فاکتورهاي مهم ارائه شفاهي1. هدف پژوهش2. مساله بررسي شده3. طرح پژوهش4. جزئيات نمونه5. روش گردآوري داده‌ها6. تحليل داده‌ها7. نتايج8. محدوديت‌هاي پژوهش9. پيشنهادها 10. چگونگي کاربرد پيشنهادها

اسلاید 123: چگونگي ارائهپژوهشگر بايد دستخوش تنش نشود، واضح و مفهوم سخن بگويد، بر نکاتي تاکيد کند که مورد علاقه حضار باشد و سرانجام رعايت زمانبندي ارائه

اسلاید 124: پاسخ به پرسشهابه دليل تمرکز بر روي موضوع پژوهش، پژوهشگر فردي است که از هر شخص ديگري در ميان حضار به موضوع مسلط است. بنابراين نبايد پاسخ به پرسشها براي وي دشوار باشد.

اسلاید 125: اين قسمت بهتر است با گزارشي مختصر درباره مسئله تحقيق و يافته‌هاي مربوط به سوال‌ها و يا فرضيه هاي پژوهشي آغاز گردد.نتيجه‌گيري با توجه به هدف‌ها، سوالها و يا فرضيه‌هاي تحقيق صورت مي‌گيرد.لذا ضروري است تا يافته‌هاي مربوط به هريك از آن‌ها با نتايج حاصل از تحقيقات قبلي مقايسه شده و وجوه تشابه و يا اختلاف ميان آنها به روشني بيان گردد.در صورتي كه نتايج مشابه باشد تاكيد بر نتايج قبلي به تعميم نتايج كمك مي‌رساند.اگر تفاوتي ميان نتايج مشاهده گردد بايد به دلايل احتمالي وجود آن اشاره كرد.پژوهشگر بايد سعي كند كه به سوالات زير پاسخ دهد:سهم اين مطالعه در روشن شدن زمينه مسئله تا چه حد بوده است؟چه نتيجه‌گيري‌ها و رهنمودهاي نظري و عملي را مي‌توان از اين مطالعه حاصل كرد؟آيا به حل مسئله تحقيق كمك كرده است؟11- بحث و نتيجه‌گيري

اسلاید 126: اهميت منابع مورد استفاده از دو جنبه مورد منظور مي باشد:اطلاعات كتاب شناختي يا منابع فهرست شده كه در انتهاي گزارش عرضه مي‌‌شود.يادداشتهاي مربوط به منبع كه در پانويس هر صفحه يا در قسمت يادداشت ها در انتهاي هر فصل آورده مي شود.12- يادداشت‌هانام و نام خانوادگي نويسنده و تاريخ انتشار منبع در داخل پرانتز ذكر مي شود. مثال: (شكوهي و بازرگان،1369)در صورتيكه منبع به زبان فارسي ترجمه شده باشد بايد ابتدا نام نويسنده و تاريخ انتشار،سپس نام مترجم و سرانجام تاريخ انتشار در ايران داده شود. مثال:(آناستازي،1976/براهني،1361)روش ديگر استفاده از شماره است.شماره ها به ترتيب ارائه منبع در متن آورده مي شود.12-1-شيوه‌هاي ارائه يادداشت‌ها:

اسلاید 127: كتاب شناسي: عبارت است از فهرست مشخصات كتاب ها،نشريه ها و يا ساير موارد انتشار يافته و انتشار نايافته كه در يك زمينه وجود دارد.منابع: شامل آن دسته از كتاب ها،نشريه ها و ساير مواردي است كه پژوهشگر در تحقيق خود مورد استفاده و استناد قرار داده است.معمولا فهرست منابع بايد بر حسب نام خانوادگي ميلفان و بصورت الفبايي تهيه شود.اگر در گزارشي نام ميلف ذكر نشده ياشد،سازمان محل انتشار بجاي نام ميلف ذكر مي شود.13- منابع يا كتاب شناسي:

اسلاید 128: آخرين قسمتي كه در گزارش تحقيق گنجانده مي‌شود مربوط به موئاردي است كه اطلاع از آنها براي خواننده مهم است، مانند ابزار اندازه‌گيري (پرسشنامه‌هاي مورد استفاده در تحقيق)،داده‌هاي تفصيلي گردآوري شده كه در متن گزارش عرضه نشده است، و امثال آن.14-پيوست‌هااز آنجا كه تحقيق علمي بايد در معرض نقد و بررسي همگان قرار گرفته و علاقه‌مندان بتوانند از نتايج آن استفاده كنند، لازم است نتايج بدست آمده در اختيار جامعه علمي و مصرف كنندگان بالقوه قرار گيرد. براي اين منظور بايد يافته‌هاي بدست آمده بصورت ،مقاله علمي تدوين شود و در يكي از نشريه‌هاي تخصصي انتشار يابد.د-تدوين گزارش يافته‌هاي تحقيق به صورت مقاله علمي

اسلاید 129: سخنراني علمي: پژوهشگر قبل از ايراد سخنراني چارچوب مطالب مورد نظر خود را چنان تنظيم كند كه در مدت زمان تعيين شده قابل عرضه باشد.عرضه نتايج پژوهشي به صورت پوستر:پوستر عبارت است از يك متن نوشته شده كه بصورت لوحه در ابعاد حداكثر 150*100 سانتي متر تهيه مي شود و شامل اجزاي زير است:عنوانروش تحقيقيافته هانتيجه گيرياز ذكر مطالب اضافي در پوستر مي بايست خودداري شود.علاوه بر آن لازم است از تكنيك هاي عرضه بصري و جذاب كردن جداول ،نمودارها و ساير شكل ها براي عرضه داد ها بطور هنرمندانه بهره گرفت.بمنظور تماس با پژوهشگر بايد نشاني پستي و سازمان مربوطه به وضوح در بالاي پوستر ذكر شود. ه-تدوين گزارش و عرضه نتايج تحقيق در همايش علمي:

اسلاید 130: تدوين مقاله علميطراحي مقالات پوستريطراحي مقالات اسلايدي

اسلاید 131: تدوين گزارش يافته هاي تحقيق بصورت مقاله علمي: عمدتاً يافته هاي بدست آمده بصورت مقاله علمي تدوين شود و در يکی از نشريه هاي تخصصي انتشار يابد.

اسلاید 132: ساختار مقاله شامل موارد زير است: عنوان (حداکثر 15 واژه) نام پژوهشگر و همکاران وي چکيده مقدمه روش تحقيقيافته ها بحث و نتيجه گيري يادداشت ها فهرست منابع

اسلاید 133: تدوين گزارش و عرضه نتايج تحقيق در همايش علمي به اين منظور از دو روش مي توان استفاده : الف) سخنراني علمي: بايد براي سخنراني جنبه هاي زير را در نظر گرفت؛ توجه به اهداف گردهمايي ويژگي مخاطبانانتخاب محتواي اصلي سخنراني تنظيم مطالب و رعايت توالي منطقي آنها انتخاب روش مناسب عرضهتمرين عرضه مطالب در مدت زمان مورد نظر

اسلاید 134: عرضه نتايج پژوهش بصورت پوسترمي توان تعدادي از مقالات را نيز بصورت پوسترهايي با ابعاد 100 * 150 سانتي متر ارائه داد.پوستر بايد شامل موارد ذيل باشد: عنوان روش تحقيق يافته ها نتيجه گيري

اسلاید 135: پيوست (1) چگونگي تهيه يک طرح تحقيق و گزارشهاي تحقيقي

اسلاید 136: چارچوبي براي تهيه يک طرح تحقيقاگرهر تحقيق انجام يافته و مدون شده را به خانه‌اي تشبيه کنيم که آماده سکونت و بهره برداري است مي توان گفت: که فرآيند ساختن اين خانه (با فرض وجود زمين) از طراحي يک نقشه و طرح آغاز شده است. چنين طرح و چارچوب اوليه اي را براي انجام يک پروژه تحقيقاتي (Proposal) گويند. چارچوب کلي و نکات مورد نياز براي تهيه يک «طرح اوليه تحقيق» تقريباً شامل مواردي مي شوند که نشان دهنده دورنما و چشم اندازي است که محقق ترسيم نموده است تا د حدود آن بتوان فرآيند تحقيق خود را با رعايت اصول علمي مرحله به مرحله پشت سر گذارد. اجزاي تشکيل دهنده يک طرح تحقيق» شامل مواردي مي باشند که در پي مي آيند.

اسلاید 137: 1 . مقدمه محقق با بيان نکاتي کلي و مرتبط دريچه اي را بر روي خواننده خود مي گشايد و از آن طريق تلاش مي کند تا فضاي ذهني خواننده را آماده ارائه اجزاي مورد نظر خود سازد. مقدمه بايد مختصر, مرتبط و داراي انسجام باشد. 2 . بيان مسأله (تعريف موضوع تحقيق) يعنی محقق غرض اصلی خود را از انجام پژوهش بيان می‌دارد و توضيح‌ می‌دهد که به دنبال چه چيز است؟

اسلاید 138: 3 . تاريخچه و سابقه موضوع (مسأله) تحقيق (پيشينه تحقيق) در اين قسمت از طرح تحقيق محقق با جستجوي جامع در منابع علمي (کتابها, محققات ديگران, اسناد, ...) تلاش ميکند تا آگاهي بيشتري در رابطه با موضوع و مسأله تحقيق خود بيابد, و از طريق تحقيق خود را در راستاي تحقيقات مرتبط قرار دهد بطور کلي مي توان کارکردهاي پيشينه تحقيق را موارد زير دانست: الف) محدود کردن و صورتبندي جديد مسأله تحقيق (اصل تحديد مسأله)ب) تعيين درجه مهم بودن متغيرهاج) پيدا کردن روشهاي جديد د) اجتناب از به کار بردن روشهاي بي نتيجه هـ ) ايجاد بينش نسبت به روشهاي و) پرهيز از تکرارهاي انجام شده ز ) آگاهي بر درجه مهم بودن مسأله فرآيند کلي تهيه پيشينه تحقيق در شکل اسلايد بعد نشان داده شده است:

اسلاید 139: اهميت و ضرورت موضوع تحقيقبا توجه به اينکه انجام هر تحقيق نيازمند به صرف هزينه و زمان است, محقق در اين قسمت با تکيه بر مستندات علمي و آمار و ارقام بطور مختصر تلاش مي کند تا نشان دهد مسأله تحقيقي را که برگزيده است موضوعي بي اهميت و بي ارزش نيست و ضرورت دارد که پيرامون آن تحقيقات صورت پذيرد.5 . اهداف تحقيق تحقيق به عنوان يک فعاليت نظاممند و هدفمند داراي يک هدف کلي و اهداف جزيي تر است. محقق تلاش مي کند تا اهدافي را که از تحقيق در نظر دارد روشن سازد.

اسلاید 140: 6 . چارچوب نظري 7 . مدل تحليلي تحقيق8 . فرضيه هاي تحقيق 9 . روش تحقيق 10 . قلمرو مکاني تحقيق (جامعه آماري)در تحقيقاتي که حالت ميداني دارند پژوهشگر بايد اطلاعات اوليه‌اي را در رابطه با جامعه‌اي که از آن نمونه‌برداري مي‌کند و فرضيه‌هاي تحقيق خود را با استفاده از داده‌هاي آماري آن جامعه آزمون مي‌کند, ارايه کند.

اسلاید 141: 11 . قلمرو زماني تحقيق پژوهشگر فاصله و دوره زماني را که در آن تحقيق خود را به انجام مي رساند مشخص مي سازد. اين کار از آن جهت اهميت دارد که بسياري از پديده هاي اجتماعي و سازماني متأثر از زمان هستند و خواننده گزارش نهايي تحقيق مي تواند تأثير زمان را در نتايج تحقيق مشاهده کرد12 . روش نمونه گيري و تعيين حجم نمونه 13 . ابزارهاي گردآوري داده ها 14 . روش تجزيه و تحليل داده ها

اسلاید 142: 15 . محدوديتهاي تحقيقدر ارايه گزارش از يک پژوهش, محقق سعي مي کند با بيا محدوديتهايي که بر سر راه تحقيق دارد(و يا داشته است) به خواننده پيام دهد که در مورد فرآيند تحقيق او قضاوت عادلانه‌اي داشته باشد, از طرفي ديگر سعي مي کند عمليات تحقيقاتي خود را با توجه به اين محدوديتها انجام دهد و به عبارتي با واقع نگري از دام «قضاوتهاي کلي» بپرهيزد.

اسلاید 143: محدوديتها مي‌تواند مواردي مانند زير باشند: الف) کمبود منابع علمي ب) کمبود منابع ماليج) عدم همکاري مسئولين در جامعه آماري (سازمان مربوطه) با پژوهشگر د) نبود سوابق تحقيقاتي پيرامون موضوعهـ ) گرفتاريهاي شخصي فرد پژوهشگر و ) کمبود زمان در اختيارز ) طبقه بندي بودن مدارک و اسناد از نظر نوع دسترسي به آنها

اسلاید 144: 16 . شرح واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقيقدر اين شرح از طرح تحقيق, پژوهشگر براي ايجاد ذهنيت مشترک بين خواننده و خود, اصطلاحات, مفاهيم و متغيرهايي را که فکر مي کند نوع برداشتي که از آنها مي شود تأثير مهمي در قضاوت خواننده دارد, انتخاب مي کند و بطور مختصر به شرح و توضيح آنها مي پردازد. در اين رابطه بايد به دو نکته توجه کند: الف) مطرح کردن مفاهيم و اصطلاحات روشن و بديهي ب) اشاره به منابع مستند براي مفاهيم

اسلاید 145: چارچوبي براي تهيه يک گزارش تحقيق گاه برخي از استادان براي تقويت پايه هاي علمي دانشجويان, از آنان مي خواهند که يک فعاليت تحقيقي انجام دهند. اين فعاليتهاي تحقيقي مي تواند به دو حالت کلي زير تقسيم کرد: الف: تحقيقات کتابخانه اي در اين نوع پژوهش, پژوهشگر پيرامون يک موضوع تحقيق منابع علمي و اسناد, ... را شناسايي, دسته بندي و در نهايت جمع بندي و نتيجه گيري ميکند. غالباً در اين نوع تحقيقات, هدف اصلي آگاهي بر ابعاد گوناگون موضوع مورد نظر است. ب دانشجويان براي ورود در دنياي واقعي کسب و کار نيازمندند که با واقعيتهاي آن آشنايي داشته باشند, لذا اکثر استادان بر اين باورند که فعاليتهاي تحقيقاتي دانشجويان در حين تحصيل زمينه هاي آشنا سازي آنان با واقعيتها را فراهم مي آورد و همچنين توان تجزيه و تحليل آنان را افزايش مي دهد, به همين دليل آنان مي خواهند موضوع خاصي را بپذيرند و يا انتخاب کنند و با انتخاب روش و قواعد علمي تحقيق, فرآيند تحقيق را تجزيه کنند و در نهايت گزارشي ارايه کنند. اجزاء چارچوب تهيه چنين گزارشي عبارت است از:

اسلاید 146: 1 . صفحه روي جلد (نام دانشگاه/ نام دانشکده/ براي ارايه در درس.../ نام موضوع/ نام و نام خانوادگي استاد/ نام و نام خانوادگي دانشجو يا دانشجويان / ترم تحصيلي .... )2 . صفحه نام خداوند و تقدير و تشکر 3 . فهرست مطالب 4 . فهرست جداول و اشکال ( به روش تهيه فهرست هاي کتاب حاضر)5 . مقدمه / پيشگفتار / ديباچه / سرآغاز

اسلاید 147: فصل اول: طرح تحقيق [ اجزاء معرفي شده د بند 1 همين پيوست (از اجزا هرکدام که امکان پذير بود قيد مي‌گردد.)] فصل دوم: پيشينه تحقيق (مباحث نظري) [جزء شماره 3 بند 1 همين پيوست. با استفاده از فرايند تحقيقفصل سوم: معرفي سازمان مورد مطالعه. فصل چهارم: روش تحقيق بکار گرفته شده (نوع تحقيق, شيوه نمونه گيري, چگونگي تهيه ابزار گردآوري اطلاعات...)فصل پنجم: تجزيه و تحليل و نتيجه گيري فصل ششم: چکيده تحقيقمنابع و مآخذ پيوستها (مواردي که پژوهشگر ضروري مي داند که بايد در انتهاي گزارش خود بياورد مانند نکات اضافي/ يک نمونه از پرسشها / کاتالوگ و بروشور خاص, عکس, ...)