مروری جامع بر نظریه های مدیریت و سازمان

مروری جامع بر نظریه های مدیریت و سازمان

اسلاید 1: مروری جامع بر نظریه‎های مدیریت و سازمانتالیف دکتر سید رضا سید جوادین

اسلاید 2: فهرست:فصل 1- تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمانفصل 2- مثال‎های طبقه‎بندی نظریه‎های سازمان و مدیریتفصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتفصل 4- خلاقیتفصل 5- برنامه ریزیفصل 6- تصمیم گیری و حل مسالهفصل 7- برنامه ریزی استراتژیک یا راهبردیفصل 8 – سازماندهیفصل 9- هدایت و رهبریفصل 12- کنترل

اسلاید 3: سازمان را تربیت منظم افراد برای دستیابی به اهدافی مشخص تعریف کرده‎اند.برخی مدیریت را عبارت ازفرایند کسب اهداف و به طور کارا و مؤثر از طریق دیگران تعریف می‎نمایند. در این تعریف بر دو مفهوم کارایی و اثر بخشی تاکید شده است. از نظر پیتر دراکر کارایی به معنای درست انجام دادن کار و اثر بخشی به معنای انجام دادن کار درست می‎باشد.فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمانفصل 1- تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمان

اسلاید 4: به طور کلی سازمانها سه ویژگی مشترک دارند؛ 1- مقاصد و اهداف مشخصی دارند،2- از آحاد انسانی تشکیل شده‎اند و3- دارای ساختاری منظم و مشخص می باشند. فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمان

اسلاید 5: فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمانابعاد سازمان مفهومی است که بیانگر ویژگی های خاص سازمان می باشد. 1- رسمی گرایی 2- تخصص گرایی 3- داشتن استاندارد 4- سلسله مراتب اختیارات 5- پیچیدگی 6- تمرکزگرایی 7- حرفه‎ای گرایی و 8- نسبت کارکنان از ابعاد ساختاری سازمان می باشد. ابعاد محتوایی سازمان نیز عبارت است از؛ 1- اندازه 2- فن آوری سازمان 3- محیط 4- هدف‎ها و راهبردها و 5- فرهنگ. پیچیدگی در سازمان‎ها به معنای تعداد کارها یا نظام های فرعی است که در درون یک سازمان انجام می شود.سازمانی که تصمیم گیری در سطوح مدیریتی بالای آن انجام می گیرد را سازمان متمرکز می نامند و هنگامی که تصمیم گیری به سطوح پایین تر سازمان تفویض گردد، آن سازمان را غیر متمرکز می نامند.

اسلاید 6: نگرش سیستم های اجتماعی وظایف مدیریت را در پنج اصل زیر خلاصه نموده است:فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمان

اسلاید 7: فرهنگ سازمان نشان دهنده ی مجموعه‎ای از ارزش ها ، باورها، هنجارها و ادراکاتی است که کارکنان در آن سهیم می باشند.پیشرفت‎های مخابراتی و اینترنت موجبات رفع محدودیت هایی مانند فاصله،نژاد و ملیت گشته و روند تدلید دانش را تسهیل کرده است. این نحوه‎ی تولید دانش باعث به وجود آمدن سازمان‎هایی شده است که وجود خارجی ندارند و سرمایه‎گذاری در رابطه با محل یا ساختمان فیزیکی سازمان صورت نمی گیرد.صاحب نطران این نوع از سازمان را سازمانهای مجازی می نامند. یادگیری سازمانی به معنای بهبود فعالیت‎ها از طریق درک بهتر و دانش بهتر است.کارآفرینی سازمانی به مفهوم فراگرد یا فرایند شکار فرصت‎ها به وسیله‎ی افراد یا سازمان‎ها بدون در نظر گرفتن منابع موجود در اختیار آنها می باشد.فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمان

اسلاید 8: فصل 1-تعاریف و مفاهیم مدیریت و سازمانمدیریت موفق و مؤثر مدیریتی است که به کسب هدف‎های سازمانی یا چیزی بیش از آن بیانجامد.مدیران به طور کلی برای انجام وظایف خود نیازمند سه دسته از مهارتها می باشند.مهارت های مورد نیازمدیران

اسلاید 9: فصل 2- مثال‎های طبقه‎بندی نظریه‎های سازمان و مدیریت فصل 2- طبقه‎بندی نظریه‎های سازمان و مدیریتنظریه یا تئوری در حقیقت توصیفی است برای تبیین یا تشریح رابطه علّی که بین متغیر‎ها یا ویژگی های سازمان وجود دارد.استعاره عبارت است از توصیف یک پدیده‎ بر اساس تشبیه ومشابهت با پدیده‎ی دیگر بر مبنای دارا بودن وجوه مشترک بین آنها.سیر تکامل تئوری ها و نظریه های مدیریت به گونه های متفاوتی تقسیم بندی شده است. نمونه ای از این تقسیم بندی عبارت است از:1- تمدن‎های کهن یا قدیم: تشکیل نهاد خانواده بنیان نهادهایی اجتماعی چون قبیله و ملت را ایجاد کرده است. 2- قرون وسطی یا دوران فطرت: در این دوره تا حدودی افکار اداری اشاعه پیدا کرد.

اسلاید 10: فصل 2- طبقه‎بندی نظریه‎های سازمان و مدیریتقرن نوزدهم و ظهور اندیشه‎های مدیریت: در این دوره سیستم کارخانه‎ای جای صنایع دستی را گرفت.نظریاتی مانند استاندارد کاری،طرح ریزی ، تجزیه و تحلیل حرکت و... در این دوره مطرح گردید.قرن بیستم و آغاز جنبش‎های منظم مدیریت: نهضت مدیریت علمی در اوایل این قرن، نهضت روابط انسانی و تفکر سیستمی از تحولات اساسی مدیریت در قرن بیستم می باشد.دوران آگاهی اداری: با پیشرفت سیستم اقتصادی کشور ها اهمیت مسائل اداری نیز افزایش یافت. در این دوره آدام اسمیت بحث‎هایی پیرامون صنعت را مطرح کرده است.

اسلاید 11: فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتفصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتاز تحولات مهم و تاثیرگذار در سیر تکامل مدیریت باید از انقلاب صنعتی نام برد. از جمله اثرات انقلاب صنعتی ایجاد طبقه ای در سازمان هااست به نام مدیران. نظریه‎ی تقسیم کارِآدام اسمیت، تخصص‎گرایی در افکار چارلز باباژ و انسان‎گرایی رابرت آون سرآمد نخستین نظریات در افکار مدیریتی می باشند. دوره‎ی کلاسیک‎ها سه دهه‎ی ابتدایی قرن بیستم را در بر می گیرد. در این دوره نظریات افرادی چون تیلور، گیلبرت‎ها، هنری گانت، فایول و وِبر از اهمیت بیشتری برخوردار است.

اسلاید 12: فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتطبقه بندی های افکار مدیریت توسط رابینزاز شناخته شده‎ترین طبقه بندی های افکار مدیریت توسط رابینز ارائه شده است که عبارت است از: 1- نخستین نظریات2 - دوره‎ی کلاسیک‎ها 3- عصرنئوکلاسیک‎ها4 - علوم رفتاری5 - نهضت نوین مدیریت

اسلاید 13: فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتتیلور و مدیریت علمی: تیلور به دنبال یافتن بهترین راه انجام کارها بود. ایجاد تناسب بین شغل و شاغل، انتخاب علمی کارگر، همکاری و تقسیم کار بین کارگر و کارفرما بر مبنای روش های علمی و عدالت از اصول مدیریت علمی تیلور می باشند.گیلبرت‎ها: فرانک و لیلیان گیلبرت تلاش خود را به کشف بهترین راه برای انجام کار معطوف کردند لذا آنان را از پیشگامان حرکت سنجی قلمداد می کنند. آنها پس از مطالعه‎ی هزاران کار 17 حرکت را در دوره‎های سه گانه انجام کار، یعنی بلند کردن، جابه‎جا کردن و استراحت کردن مشخص ساختند.هنری گانت: گانت بر عکس گیلبرت‎ها به یک بهترین راه برای انجام کار معتقد نبود، بلکه معتقد بود می توان راهی پیدا کرد که در یک موقعیت بهترین به نظر آید.

اسلاید 14: مدیریت اداری فایول: مدیریت اداری به شرح وظایفی که مدیران باید انجام دهند و اصولی که برای مدیریت مناسب لازم است می پردازد. اصول چهارده‎گانه مدیریت اداری که توسط فایول ارائه شده است عبارت است از:تقسیم کار، اختیار، انضباط، وحدت فرماندهی، ترجیح منافع عمومی بر منافع فردی، وحدت فرماندهی،وحدت رهبری، اجرت و پاداش، تمرکز، سلسله مراتب اختیارات،نظم، عدالت، امنیت شغلی، ابتکار عمل و تقویت روحیه. بوروکراسی وِبر: تمرکز وبر بیشتر متوجه به ساختار اختیارات بوده است. وی اختیار را لازمه‎ی اداره‎ی هر سازمانی می داند و داشتن اختیار را منوط به داشتن قدرت می داند. قدرت از منظر وِبر یعنی تحمیل اراده‎ی یک انسان بر اشخاص دیگر. وی سه نوع اعمال قدرت در نظر دارد؛ اعمال قدرت سنتی، فره‎مندی و قانونی. وی اعمال قدرت از طریق قانونی و منطقی ایده‎آل می داند. اصول بوروکراسی وِبر عبارتند از: تقسیم کار، سلسله مراتب اختیارات، شایستگی و تخصص، مقررات و رویه‎های رسمی، غیرشخصی بودن و توجه به مسیر شغلی.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 15: فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتمهمترین نظریات مدیریتی در دوره ی کلاسیک

اسلاید 16: نظریات نئوکلاسیک‎ها در راستای رفع نقص نظریات کلاسیک می باشد. در نظریات این دوره توجه به عامل انسانی در مدیریت شکل گرفت. دیدگاه‎های زیر از تفکر نئوکلاسیک تاثیر گرفتند.پیدایش اداره‎ی کارکنان: در این دوره ادارتی شکل گرفتند که برای رفاه کارکنان، بهبود شرایط کار، مسکن، مراقبت‎های بهداشتی و تفریحی فعالیت می کردند.پیدایش روانشناسی صنعتی: روش های انتخاب افراد، آموزش آنان، طرح ریزی شغل ، ایجاد انگیزش و سنجش روایی و پایایی آزمون ها محصول روانشناسی صنعتی می باشد.حمایت از کارکنان: تشکیل اتحادیه‎های کارگری حمایت از حقوق کارگران از دست‎آوردهای این دوره می باشد.مطالعات هاثورن:. با کشف جوابهای متناقض در این مطالعه از التون مایو برای حل این مساله دعوت به عمل آمد. مطالعات هاثورن توجه به عوامل اجتماعی، روحیه‎ی گروهی، نقش گروه‎های غیر رسمی را در کارایی افراد بیان نمود.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 17: نهضت روابط انسانی: در پرتو مطالعات هاثورن تاکید بر نیازهای اجتماعی توسط دیگر نظریه پردازان ادامه یافت و به نهضت روابط انسانی شهرت یافت. رفتار اداری: هربرت سایمون در کتاب رفتار اداری خود اظهار می دارد که رفتار اداری افراد به طور کامل منطقی نیست و براساس محدودیت ها تصمیم گیری عقلایی-اقتصادی تحقق می یابد و تصمیم گیرنده به یک تصمیم رضایت بخش اداری اکتفا می کند.انسان گرایی و منابع انسانی: این اندیشه عامل نیروی انسانی را در کنار عوامل تجارت و تجهیزات مطرح نمود. مازلو با نظریه‎ی سلسله مراتب اختیارات، مک گریگور با تئوری نگرش x و y از نظریه پردازان مشهور این حوزه می باشند.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 18: فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریتمهم ترین نظریات و تحولات دوره ی نئوکلاسیک‎ها

اسلاید 19: از نظریه پردازان علوم رفتاری می توان به افراد زیر اشاره کرد:زیگموند فروید: فروید اظهار می دارد که بسیاری از محرک های رفتاری برای انسان قابل رؤیت نمی باشند. وی ابعاد سه گانه‎ی شخصیت تحت عناوین نهاد، من،من برتر معرفی کرد. فروید معتقد است تضاد و ستیز بین این سه بعد موجب عدم تعادل و ایجاد اضطراب در شخص می شود و فرد برای کاهش اضطراب به مکانیزم‎های دفاعی متوسل می شود.اسکینر: اسکینر شناخت انسان را تنها از طریق مشاهده‎ی رفتار میسر می داند و بیان می کند که رفتار همیشه تحت تاثیر محرک هایی به وجود می آید که این محرک ها ناشی از محیط می باشند.دیوید مک کللند: وی نظریه ی نیازهای سه گانه را برای درک انگیزه‎های افراد در محیط سازمانی مطرح کرد.نیازهای سه‎گانه‎ی مک کللند عبارت است از؛‎‎‎‎ نیاز به کسب قدرت، نیاز به کسب موفقیت و نیاز به ایجاد ارتباط با دیگران. مک کللند و آتکینسون معتقدند که مقدار انگیزش و تلاش تا زمانی که احتمال موفقیت 50% باشد افزایش می یابد و پس از آن سیر نزولی دارد.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 20: هرزبرگ: هرزبرگ در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که افراد از شغل خود خواهان شهرت، کسب موفقیت، مسئولیت و رشد هستند.به نظرهرزبرگ اگر مدیری بخواهد افراد را برانگیزد باید شغل‎ها را طرح ریزی مجدد نماید تا کارکنان بتوانند انواع گوناگون کارها را انجام دهند.بعد از نظریه‎های رفتاری شاهد نهضت نوین مدیریت هستیم. در نهضت نوین مدیریت افکار گوناگونی مطرح شده اند از جمله نظریه‎ی سیستمی. این رویکرد سازمان را به منزله‎ی یک کل نظام یافته در نظرگرفته و بر اساس این نظریه از تحلیل داده ها برای حل مسائل و اتخاذ تصمیم استفاده می کند.سیستم عبارت است از ترکیبی از اجزاء و اعضاء که این مجموعه را به صورت یک کل واحد مطرح می سازد.هدف از نظریه‎ی عمومی سیستم‎ها، کشف قوانین و نظم ذاتی انواع پدیده‎هااست. فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 21: ویژگی‎های ارائه شده برای نظریه‎ی عمومی سیستم ها عبارت است از:به هم پیوستگی و وابستگی اجزاء.کل گرایی: سیستم را باید به عنوان یک کل تفکیک ناپذیر مطالعه نمود.هدف جویی.ورودی ها و خروجی ها:در سیستم های بسته ورودی یک بارانجام می شود.تبدیلمقابله با بی نظمی و کهولت(آنتروپی): بیانگر حالتی است که همه‎ی عناصر سیستم در حداکثر بی نظمی قرار دارند و سیستم با مرگ مواجه می شود از این رو آنتروپی منفی را باید مهار کرد.وضعیت ثابت و تعادل پویا: سیستم های باز با وارد کردن انرژی و جبران آنتروپی و کسب بازخورد ادامه حیات می دهند و ثبات خود را حفظ می کنند.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 22: سلسله مراتب: هر سیستمی از خرده سیستم‎ها تشکیل شده و در عین حال خود، خرده سیستمی از سیستمی بزرگتر به شمار می آید.هم نیروزایی(سینرژی): یعنی که کل بزرگتر از مجموع اجزای آن است. به عبارت دیگر بازده نسبت به مقیاس صعودی دارد.هم پایانی: یعنی هر حالت یا نتیجه‎ی نهایی ممکن است از مسیرهای گوناگونی قابل وصول باشد.علم کنترل و ارتباطات(سایبرنتیک) تاثیر به سزایی در پیشرفت نگرش تفکر سیستمی داشته است.در تعریف سایبرنتیکس گفته می شود عبارت است از مطالعه‎ی پدیده‎ی ارتباط و کنترل در هر نوع سیستم، با یک شبکه‎ی کنترل از طریق مکانیزم بازخورد.ریچار اسکات با توجه به دیدگاه سیستم های باز و بسته و مدل های منطقی و اجتماعی رفتار در انسانها اقدام به تقسیم بندی سیستم‎های مدیریت در چهارگروه اقدام کرده است.فصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 23: نیاز به بکارگیری مفاهیم کمی در مدیریت در جنگ جهانی دوم ضرورت خود را نشان داد. موضوع اصلی علم مدیریت و پژوهش عملیاتی تصمیم گیری و حل مسئله می باشد.نظریه‎ی اقتضا از دیگر نظریاتی است که زاییده‎ی نگرش سیستمی است و مانند آن به سازمان و ارتباط آن با محیط اشاره دارد.رهیافت اقتضایی با نسبیت ها ارتباط دارد . از این رو یک رهیافت موقعیتی است.اوچی استاد دانشگاه کالیفرنیا اصطلاح تئوری Z را برای سازمان‎های آمریکایی که به شکل ژاپنی طراحی شده اند مطرح ساخت.یکی از نظریات مهم مدیریتی رامینتزبرگ تحت عنوان نظریه ی نقش های مدیریتی بیان می دارد. ابن نقش ها در سه دسته ی اصلی طبقه بندی می شوند و عبارتند از:نقش های روابط فردی: 1- تشریفاتی 2- رهبری 3- رابطنقش های اطلاعاتی: 1- گیرنده 2- ناقل و نشر دهنده 3- سخنگونقش های تصمیم گیری: 1- سوداگر و کارآفرین 2- مشکل گشا 3- تخصیص گر 4- مذاکره کنندهفصل3- سیر تحول نظریه‎های مدیریت

اسلاید 24: فصل 4- خلاقیتخلاقیت به تولید اندیشه و فکر نو اطلاق می شود.نوآوری را عملی ساختن ایده های ناشی از خلاقیت تعبیر می کنند.کارآفرینی به معنای فراگرد شکار فرصت‎ها به وسیله‎ی افراد، به طور انفرادی یا سازمانی بدون در نظر گرفتن منابع موجود و در اختیار آنها می باشد.کارآفرین سازمانی کسی است که در داخل یک سازمان محصولات و فن‎آوری‎های جدید را کشف می کند و به بهره برداری می رساند.فصل 4- خلاقیت

اسلاید 25: روانشناسان برای افراد خلاق ویژگی هایی را برشمرده اند که عبارت است از:سلامت و روانی ادراکیانعطاف پذیری ادراکی: توانایی دورشدن از یک قاعده و پذیرش قاعده‎ی جدید.ابتکار: تمایل به ایجاد جوابهای غیر معمول.ترجیح پیچیدگی به سادگیاستقلال رایاعتماد به نفستمرکز ذهنیمخاطره پذیر بودندانش: تلاش برای کسب آگاهی در موضوع مورد علاقه‎ و این به مفهوم تحصیلات کلاسیک نیست.فصل 4- خلاقیت

اسلاید 26: زندگی نامه: دوران کودکی و نوجوانی افراد خلاق به طور معمول با سختی ها و کمبود امکانات همراه است.نیاز به کسب موفقیت: نوآوران همواره به دنبال کسب اهداف هستند و تمایل فراوانی به موفقیت دارند.رفتار از نوع A: یعنی بسیار اهل رقابت، عجول، مقاوم و محاسبه گر در رابطه با انجام امور می باشند.ایجاد شیوه ها و افکار نو از طریق روش های گوناگونی قابل دسترسی است از جمله :تفکر استقرایی: در این موارد از تعمیم موارد جزئی حکم کلی به دست می آید.تفکر قیاسی: عکس تفکر استقرایی است بدین معنا که نتیجه گیری های کلی به مصادیق خاص تعمیم داده می شود.فصل 4- خلاقیت

اسلاید 27: تفکر خلاق: تفکر خلاق با یک مساله درگیر می شود و به تجسم و واضح سازی آن می پردازد و به منظور تنظیم کردن نتیجه تفکر یا دریافت مفاهیم جدید مبادرت به تعدیل آن ایده می نماید. فرایند خلاقیت مبتنی بر بکارگیری واقعیات است.تفکر سببی یا علّی: در این نوع تفکر با ارزیابی ریشه های حوادث و نتایج آنها به جای واگذار کردن مسائل به حوادث آینده، وقایع مشابه را پیش بینی می نمایند و در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها به کارمی گیرند.تمثیل و مدل سازی: تمثیل به معنای تسری یک حکم جزئی معین به یک حکم جزئی معین دیگر به دلیل تشابه بین آن دو می باشد.شهود: در این نوع تفکر عقیده بر آن است که نحوه ی اندیشیدن چندان تابع براهین ثابت نمی باشد بلکه منبعث از جهش های درونی و پویائی های ذهنی است.تفکر قضاوتی و تحلیلی : در این شیوه افراد از طریق جستجو و کسب اطلاعاتی واقعی درباره ی هر وضعیت اقدام به تعریف و تعیین مساله می کنند.فصل 4- خلاقیت

اسلاید 28: فرآیندهای گوناگونی برای ایجاد یک ایده ی خلاق ذکر شده است که اجماع نظر آنها را در مراحل زیر می توان خلاصه نمود:ایجاد نظر موافق برای پذیرش افکار موافق و جدید.افزایش حساسیت افراد نسبت به مساله.مهیا ساختن شرایط خلاقیت از طریق فراهم کردن مواد خام.ایجاد سلاست و روانی فکر.استمرار فعالیت ضمیر ناخودآگاه بر روی مساله.درخشش ناگهانی فکر.روش های زیر برای تسهیل خلاقیت در سازمان مفید است:ایجاد ساختار انعطاف پذیر.تشویق نظام مند خلاقیت.فضای فرهنگی خلاق.ایجاد واحد مخصوص خلاقیت.ایجاد زمان برای ارائه ی خلاقیت.برقراری سیستم پیشنهادات.فصل 4- خلاقیت

اسلاید 29: فصل 5- برنامه ریزیفصل 5- برنامه ریزیبرنامه ریزی عبارت است از تصمیم گیری برای انجام فعالیتی در آینده. برنامه ریزی اساسی ترین وظیفه ی مدیریت می باشد. اهداف برنامه ریزی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:افزایش احتمال کسب اهداف سازمانتاکید بر اهدافافزایش جنبه ی اقتصادی بودن کسب اهدافتهیه ابزار برای کنترل عملیاتبرنامه ها انواع گوناگونی دارند مانند:چشم انداز: نوعی تصور پایدار نسبت به محیط و طرح های ذهنی مربوط به آینده های دور.مقاصد: بیانگر فلسفه ی وجودی سازمان می باشد.ماموریتها: جهت مقاصد را بیان می کنند.

اسلاید 30: فصل 5- برنامه ریزیاستراتژی الگویی برای پاسخ سازمان به محیط اطرافش در طول زمان می باشد.استراتژی را عبارت از برنامه ی جامع، واحد و کاملی دانست که بر مبنای آن نیل به اهداف اساسی و دوربرد سازمان تضمین می گردد.سیاست یا خط مشی یک برنامه ی عمومی برای عملی کردن است که اعضای سازمان را در اجرای عملیات هدایت می کند.خط مشی راهنما و حدودی است که در محدوده ی آن تصمیماتی باید اتخاذ گردد.

اسلاید 31: فصل 5- برنامه ریزیهر سازمان نیاز به یک بیانیه ی روشن از هدف های خود دارد تا بتواند آن را مبنای همه ی برنامه ریزی های خود قرار دهد. در تعیین هدف به تعیین دقیق عوامل زیر باید توجه داشت:

اسلاید 32: فصل 5- برنامه ریزیمقررات نوع دیگری از برنامه ها می باشد که باید و نباید انجام کار را مشخص می کند.رویه ها نوعی از برنامه ها می باشند که محدودتر از سیاست ها می باشند و عملیات در مدیریت را مشخص می سازند. روش ها در ارتباط با رویه ها تعریف می شوند زیرا روش ها نحوه ی اجرای جدول زمان بندی رویه را تعیین می کنند.در فرایند برنامه ریزی عوامل محیطی مؤثر می باشند، این عوامل عبارتند از:تغییرات تکنولوژیکی فزاینده.پیچیدگی فزاینده ی مدیریت.رشد پیچیدگی روبه رشد محیط خارجی.زمان لازم بین تصمیمات در آینده.

اسلاید 33: برنامه ریزی دارای انواع گوناگونی می باشد از جمله:برنامه ریزی تخصصی: بر اساس وظایف مدیریت در سازمان عنوان می گردد.برنامه ریزی عملیاتی یا اجرایی: این نوع برنامه نحوه ی اجرای برنامه های اجرایی و راهبردی را نشان می دهد.برنامه ریزی استراتژیکی یا راهبردی: این نوع برنامه ریزی به عنوان تلاشی منظم و سازمان یافته به منظور اخذ تصمیمات بنیادی می باشد.برنامه ریزی بر اساس مدیریت بر مبنای هدف و نتیجه: براساس این نوع برنامه ریزی ابتدا مهمترین مسائل سازمان مشخص می شود سپس با مشارکت کارکنان برای همه ی واحد ها و بخش های تابعه هدف گذاری انجام می شود.فصل 5- برنامه ریزی

اسلاید 34: فصل 5- برنامه ریزیبرای برنامه ریزی انجام مراحل زیر الزامی است:آگاهی از فرصتها.تعیین اهداف: تعیین اهداف برای سازمان و تک تک واحدهای آن.تعیین فرضیه ها در مورد محیط.تعیین راه کارهای مختلف.ارزیابی راه کارهای مختلف.انتخاب کار.تنظیم برنامه های پشتیبانی.بیان برنامه ها به ارقام بوسیله تخصیص بودجه.

اسلاید 35: فصل 5- برنامه ریزیمؤثر بودن برنامه در سهم آن در رسیدن به هدف مشخص می گردد. برنامه ریزی برای هر عملیات یا سازمانی دارای محاسنی است که عبارتند از:تحقق اهداف سازمان در چارچوب برنامه ریزیفراهم آوردن آوردن زمینه‎ی اجرای تصمیماتانجام طرح های آتی برای دست یابی به حداکثر نتایجفراهم آوردن تطبیق با محیط و رشد مطلوبجهت گیری به سمت رشد در اقتصاد کلان و جلوگیری از اتلاف منابعایجاد بودجه بندی و در نتیجه ابزار کنترلی مؤثربالابردن روحیه‎ی گروهی

اسلاید 36: فصل 5- برنامه ریزیهمچنین برنامه ریزی دارای محدودیت هایی است که عبارتند از:با توجه به هزینه و وقت تعهدی برای تحقق اهداف به دست نمی دهد.به علت هزینه و وقت سازمان های کوچک از انجام برنامه ریزی باز می مانند.حرکت تمام سطوح سازمانی را دچار کندی می کند.برنامه ریزی بر اساس حدس است و نه یقین.پروژه به معنای تعداد کاری که در ارتباط با یک روش کسب هدف کوتاه مدت تک موردی مطرح است، می باشد.در برنامه ریزی فنون متعددی به کار می روند از آن جمله:نمودار پایان نمای گانت.برنامه ریزی شبکهروش ارزیابی و تجدید نظر برنامه

اسلاید 37: فصل 6- تصمیم گیری و حل مسالهفصل 6- تصمیم گیری و حل مسالهتصمیم‎گیری یعنی انتخاب یک راه کار از بین چند راه‎کار.مهمترین مختصات تصمیم‎گیری عبارتند از:ترتیبی بودن.پیچیدگی فرآیند تصمیم‎گیری.در تصمیم گیری ارزش‎های فردی دخالت دارند.تصمیمات در یک محیط نهادی انجام می شوند.دو نظریه‎ی عمده به تشریح قرآیند تصمیم‎گیری پرداخته‎اند که عبارتند از نظریه‎ی کلاسیک و نظریه‎ی رفتاری.

اسلاید 38: فصل 6- تصمیم گیری و حل مسالهنظریه‎ی کلاسیک: طبق این نظریه نیل به اهداف ثابت با تصمیمات منطقی امکان‎پذیر است.تحقق این نوع تصمیمات در شرایط اطمینان و با داشتن اطلاعات کامل درباره‎ی مسائل صورت می پذیرد. انتقاداتی که به این نظریه وارد شده عبارتند از: الف) این نظریه بیشتر جنبه‎ی توصیفی و مشورتی دارد و ب) مدیران به طور کلی تحت شرایط عدم اطمینان و مخاطره تصمیم گیری می کنند.ج) در این نظریه اهداف ثابت فرض شده اند. د) سازمان ها ممکن است اهداف گوناگون و متضادی داشته باشند که این نظریه آن را نادیده انگاشته است.نظریه‎ی مرد اداری یا رفتاری: بر اساس این نظریه تصمیمات بر اساس محدودیتی از شرایط واقعی و به شکل تقریبی ارائه می گردد.مدیر به ندرت با اطلاعات کامل و بیشتر با اطلاعات در دسترس تصمیم می گیرد.همچنین مدیر از همه‎ی راه‎حل‎ها آگاه نیست.

اسلاید 39: تصمیم گیری به طور کلی تحت شرایط زیر انجام می گیرد:اطمینان: شرایطی که میدانیم در آینده چه اتفاقی می افتد.عدم اطمینان:آگاهی تصمیم‎گیرنده از اوضاع بسیار محدود و کم است.مخاطره: در این شرایط وقوع حوادث را بر اساس توزیع احتمالی مشخص می شود.انواع تصمیم گیری و روش ها و فنون آن عبارتند از:برنامه‎ریزی شده: در این تصمیم‎گیری با تصمیمات عادی و تکراری روبه رو هستیم.غیر برنامه ریزی شده: در این نوع تصمیم‎گیری با تصمیمات جدید و ساختار ناقص روبه رو هستیم.فصل 6- تصمیم گیری و حل مساله

اسلاید 40: درفرآیند تصمیم گیری مدیر با متغیرهای متعددی روبه رو است که عبارتند از:عوامل محیطی: مدیران در بررسی تجزیه‎ و تحلیل باید به تغییرات نوع محصول، کار و سازمان توجه داشته باشند. عوامل محیطیِ متعددی را می توان نام برد، از جمله: عوامل سیاسی، اقتصاد، دولتی و جمعیت که جزء عوامل عمومی محیطی می باشند. عوامل عرضه کننده‎گان، تکنولوژیکی . عوامل بازاریابی از مهمترین عوامل محیطی می باشند.عوامل رفتاری: تمامی اعمال مدیر نوعی تصمیم گیری تلقی می شودلذا بررسی رفتار وی از نظر ارزش‎ها، معتقدات، هوش و احساس بسیار حائز اهمیت است.عوامل اطلاعاتی:ارزش اطلاعات در ارتباط با زمان و موفقیت‎ها سنجیده می شود و در مواردی که احتمال وقوع حادثه مطرح می گردد در این موارد تصمیم گیری مدیر نشان دهنده‎ی میزان مخاطره پذیری اوست.فصل 6- تصمیم گیری و حل مساله

اسلاید 41: تصمیم گیری با استفاده از روش های کمّی مدیریت، یکی از روش‎های کارآمد می باشد. این روش شامل مراحل زیر می باشد:تشخیص و فرموله کردن تصمیم.تشخیص پارامترهای ثابت و متغیر و اختصاص سمبل مناسب به آنها.انتخاب متغیرهایی که تاثیر بیشتری داشته و تمایز بین متغیرهایی که بیشتری و کمترین کنترل را مدیر بر آنها دارد.بیان مکتوب روابط بین متغیرها بر اساس اصول شناخته شده.مدل‎سازی با ترکیب تمام ارتباطات در یک سیستم سمبلیک.انجام عملیات بر روی سمبل‎ها.رسیدن به جواب از طریق مدل.آزمایش مدل و کنترل و بررسی آن با اطلاعات حاصل از عملکرد واقعی.اصلاح مدل در صورت نیاز.فصل 6- تصمیم گیری و حل مساله

اسلاید 42: فصل 7 برنامه ریزی استراتژیک یاراهبردی:فصل 7. برنامه ریزی استراتژیک یا راهبردیبرنامه ریزی استراتژیک کوششی سازمان‎یافته یا منظم برای تصمیمات مبنایی و اجرای اقدامات زیربنایی است. در فرآیند مدیریت استراتژیک هدف از تدوین استراتژی تعیین ماموریت شرکت، شناسایی عوامل تهدید کننده محیط خارجی، فرصتها، شناسایی نقاط قوت و ضعف می باشد. استراتژی ها به صورت‎های مختلفی تقسیم‎بندی شده‎اند که عبارتند از:استراتژی‎های کلاناستراتژی‎های شرکت‎هااستراتژی‎های وظیفه‎ای

اسلاید 43: روش های گوناگونی برای انتخاب و ارزیابی استراتژی استفاده می شود که اهمّ آنها عبارتند از:مدل هفت S و فرهنگ سازمانی: گروه مشاوره‎ی مک کینزی با توجه به هفت عامل که حرف اول آنها با اس آعاز می شود چهارچوبی را برای ارزیابی و تدوین استراتژی سازمانها ارائه داده است. این هفت عامل عبارتند از: ساختار، راهبرد، سیستمها،کارکنان،مهارت‎ها،سبک و ارزشهای مشترک.تجزیه‎و تحلیل رقابت الگوی مبتنی بر پنج نیروی پورتر:از دیدگاه پورتر در هر صنعت ماهیت رقابت به وسیله‎ی عوامل پنج‎گانه اندازه‎گیری می شود. این عوامل عبارتند از: توسعه‎ی محصولات جایگزین، قدرت چانه‎زنی مصرف‎کننده‎گان، رقابت بین شرکت‎کننده‎گان رقیب، توان چانه زنی عرضه‎کنندگان مواد و احتمال ارائه‎ی محصولات جدید از رقبای تازه.انواع ماتریس‎های ارزیابی: استراتژیست‎ها با استفاده از ارزیابی انواع ماتریس‎های ارزیابی مانند ماتریس ارزیابی عوامل داخلی سازمان و ماتریس بررسی رقابت، ماتریس گروه مشاوره‎ی بوستون به تحلیل عوامل و متغیرهای مؤثر در برنامه ریزی و استراتژی می پردازند.فصل 7 برنامه ریزی استراتژیک یاراهبردی

اسلاید 44: اجرای استراتژی نتایج تصمیمات استراتژیک را منعکس می نماید و استراتژیِ خوب بدون اجرای مناسب مؤثر نخواهد بود. در اجرای استراتژی فعالیت‎های زیر باید انجام گیرد:شناخت هدف‎های قابل اندازه‎گیری تعیین شدهتدوین استراتژی‎های وظیفه‎ای مشخصاعلام خط مشی های راهنمافصل 7 برنامه ریزی استراتژیک یاراهبردی

اسلاید 45: فصل 8 - سازماندهیفصل 8 - سازماندهیسازمانها در مراحل رشد خود پنج مرحله‎ی تدریجی را پشت سر می گذارند که هر مرحله از یک دوره آرامش و یک دوره بحران تشکیل می گردد:در مرحله‎ی اول رشد از طریق خلاقیت ایجاد می شود و بحران مختص به این دوره بحران رهبری است. در مرحله‎ی دوم رشد از طریق هدایت پرسنل ایجاد می گردد و بحران متعاقب آن بحران استقلال کارکنان است.در مرحله‎ی سوم رشد از طریق واگذاری اختیارات به زیردستان فراهم می شود و متعاقباً بحران کنترل را در پی دارد.در مرحله‎ی چهارم رشد از طریق هماهنگی ایجاد می شود و سبک مدیریت در این مرحله به سبک استدلالی تغییر می یابد و بحران موجود در این مرحله بحران تشریفات زائد اداری می باشد. در مرحله‎ی پنجم رشد از طریق همکاری ایجاد می شود و سبک مربوط به این مرحله سبک حمایتی نام دارد.

اسلاید 46: فصل 8 - سازماندهیسازمان رسمی سازمانی مبتنی بر ساختار و ضوابط سازمانی می باشد که نقش افراد در آن به وضوح معین می باشد.سازمان غیر رسمی را هرگونه فعالیت شخصی ، مشترک بودن منافع و آگاهی از هدف مشترک می دانند.واحدهای صف: این واحدها مستقیماً در عملیات سازمان شرکت دارند و مسئول نتایج هستند. واحدهای ستاد: محدود به اجرای خدمات تخصصی و تنظیم طرح و پیشنهاد می باشند. فرایند تویض اختیار شامل مراحل:واگذاری وظایفتفیض تصمیم‎گیری های ضروریتعیین مسئولیت مرئوسین هر بخشایجاد سیستم کنترل مناسبمنظور از ساختار سازمانی فرایندی است که فعالیت‎های سازمانی تقسیم، سازماندهی و هماهنگ می شوند.

اسلاید 47: فصل 8 - سازماندهی انواع ساختار سازمانی بر اساس انواع تقسیم بندی گوناگون عبارتند از:سازمان بر اساس وظیفه: سازمان را به بخش هایی تخصصی و فرعی با وظایف مشخص تقسیم می کندسازماندهی بر اساس محصول: در این ساخت واحدها درای استقلال داخلی بوده و هر یک عهده‎دار عملیات تولید یک محصول معین می باشند.سازمان بر اساس یک منطقه ی عملیات: برای هر ناحیه یا منطقه‎ی معین یک واحد سازمانی تعریف می شود.سازمان بر اساس مشتری: وقتی بخشی از محصولات سازمان برای فروش به طبقه‎ی خاصی از مشتریان تدارک شود از این ساختار استفاده می شود.سازمان بر اساس خدمت: در این نوع سازمان‎دهی کلیه‎ی فعالیت‎های مشابه یا غیر مشابهی که برای انجام خدمت یا تولید کالای معینی لازم است دسته‎بندی می شود.

اسلاید 48: ساختار ماتریسی: در این نوع ساختار، تخصص‎های لازم برای انجام وظایف بر حسب درجات مختلف تخصص و مهارت تقسیم‎بندی می شوند.ساختار سازمانی با گروه‎های متداخل: در این نوع سازماندهی سازمان به عنوان شبکه‎ای از گروه‎های به هم پیوسته طراحی می گردد. در این نوع ساختار دهی عملکرد کلی سازمان ناشی از عملکرد به هم پیوستگی گروه ها می باشد.ترکیب مختلط: در عمل بسیاری از سازمان‎هاترکیبی از طرح‎های ساختاری را در سازمان به کارمی‎گیرند.فصل 8 - سازماندهی

اسلاید 49: هماهنگی به معنی فرایند همسو نمودن فعالیت‎های همه‎ی قسمت‎های سازمان به طوریکه تصمیمات،وظایف و تخصص کارکنان جهت نائل شدن به اهداف از پیش تعیین شده، می باشد.به دلایل زیر نیاز به هماهنگی در سازمان امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد:تقسیم کارتعداد طبقات عمودی سازمانتنوع تخصص و وظایفوظایف صف و ستادتخصیص منابع محدوداختلاف منحصر به فرد کارکنانفصل 8 - سازماندهی

اسلاید 50: فصل 8 - سازماندهیروش های زیر به عنوان روش‎های شناخته شده برای ایجاد هماهنگی می باشد:اختیارات: کلاسیک‎ها معتقدند اختیارات ، اساس و اولین اصل هماهنگی است.افراد رابط:ایجاد گروهی به عنوان مدیران رابط که ضمن ملاقات با واحدهای مختلف اطلاعات لازم را جهت هماهنگی فعالیت‎ها جمع‎آوری.اهداف،خط‎مشی ها ، قوانین، نقش‎ها، رویه‎ها: تمامی این موارد به عنوان مکانیزمی برای کنترل می توانند استفاده شوند.تشکیل کمیته‎ها و کنفرانسهاارتباطاتمذاکرات: ممکن است به عنوان یک روش جهت نیل به هماهنگی مورد استفاده قرار گیرد.سیستم پارداشهماهنگی داوطلبانهمدیریت پروژه

اسلاید 51: فصل 9. هدایت و رهبریفصل 9. هدایت و رهبریرهبری نفوذ در دیگران جهت کسب اهداف می باشد.قدرت بر تحمیل اراده و نفوذ بر رفتار دیگران دلالت دارد.برای قدرت منابع گوناگونی را برشمرده‎اند که عبارتند از:قدرت پاداش: ایجاد محرک‎هایی که مورد علاقه‎ی افراد است.قدرت تنبیه: توان محروم ساختن افراد از محرک‎های مورد علاقه.قدرت مقررات: قدرتی است که به موجب قانون اعمال می گردد.قدرت مشروعیت: قدرتی عرفی است و از ارزش‎ها و هنجار‎های اجتماعی ناشی می شود.قدرت مهارت: قدرت ناشی از مجموعه‎ی دانش‎ها و تجارب.قدرت صلاحیت: برخورداری رهبر از ویژگی هایی مانند صداقت، امانت داری، راز داری.قدرت ارتباط: ارتباط داشتن با افراد دارای نفوذ.قدرت اطلاعات: داشتن اطلاعات مفید.

اسلاید 52: در شیوه‎های رهبری مطالعات گوناگونی انجام گرفته که مهمترین آنها عبارتند از:رهیافت‎های نگرشی: در این مطالعات دو نوع رفتار برای مدیران در نظر گرفته شده است: الف) سبک آمرانه سنتی و ب)سبک دموکراتیک که بر روابط صنعتی استوار است.نظریات اقتضایی: از آن جا که رهبرانی پیدا شده اند که فاقد خصوصیات فوق‎الذکر می باشند و نظریه‎های نگرشی رفتار رهبری نیز فاقد انعطاف پذیری لازم بودند، نظریه پردازان به نظریات اقتضایی روی آوردند که در آن‎ها بر اساس شرایط و مقتضایت شیوه‎ی مناسب رهبری تعیین می شود. معروفترین نظریات اقتضایی عبارتند از:تئوری اقتضایی فیدلر،نظریه‎ی مسیر – هدف، نظریه‎ی مشارکتی و نظریه‎ی رهبری وضعیتی.خصوصیات رهبر: فهرست ویژگی‎هایی برای رهبران ذکر شده که هر روز برآن صفتی اضافه می‎گردد از جمله: هوش، بیان رسا، رشد اجتماعی و وسعت نظرو انگیزش درونی.فصل 9. هدایت و رهبری

اسلاید 53: دیدگاه‎های جدید رهبری: اگرچه نظریه‎های اقتضایی تقریباً پذیرفته شده‎اند اما تحقیقات فراوان در این زمینه ادامه دارد و به زایش‎های نو انجامیده‎است.مانند جایگزین‎های رهبری،نظریه‎ی اسنادی رهبری، نظریه‎ی رهبری فره‎مند و رهبری تعاملی.فصل 9. هدایت و رهبریدر نظریه‎ی رهبری فره‎مند که از جمله نظریات جدید رهبری است، برای رهبر فره‎مند و کاریزماتیک مهارت‎هایی را در نظرمی گیرند. از جمله:مهارت پیش‎بینی: رهبران در موقعیت‎های مداوم و در حال تغییر باید قادر به پیش‎بینی باشند.مهارت دیدگاهی: رهبران باید به مسائل روز احاطه داشته باشند.مهارت ارزشی: رهبران باید ارزش‎های اجتماعی را بشناسند.مهارت توانمند سازی: رهبران باید توانایی اثرگذاری شخصی و تسخیر احساسات دیگران را داشته باشند.مهارت ادراکی: رهبر باید توان درک نیازهای واقعی خود، زیردستان و سازمان را داشته باشد.

اسلاید 54: فصل 9. هدایت و رهبریلیکرت و همکارانش چهار سبک برای مدیریت ارائه داده‎اند:سبک یک(آمرانه): مدیریت به زیردستان اعتماد ندارد و کنترل به صورت متمرکز از سطوح بالای سازمان انجام میگیرد.سبک دو(دلسوزانه): مدیریت اعتماد زیادی به زیردستان‎دارد. اختیارات زیادی تفویض می شود و گاهاً سازمان غیر رسمی تشکیل می شود.سبک سه(مشاوره‎ای):مدیریت به زیردستان اعتماد دارد اما نه به طور کامل.ارتباط بین مافوق و مادون به صورت متقابل است و قسمت اعظم فرآیند کنترل به زیردستان تفویض می شود.سبک چهار(مشارکتی): مدیریت اعتماد کامل به زیردستان دارد.ارتباطات به صورت افقی ، عمودی و مورب در سازمان جریان دارد و فرآیند کنترل به طور گسترده‎ای پخش شده است.

اسلاید 55: فصل 12- کنترلاز طریق کنترل حد اکثر کارایی و اثر بخشی از منابع جهت نیل به اهداف سازمان حاصل می شود. کنترل فرآیندی است که مدیران از طریق آن تطابق عملیات انجام شده را با فعالیت‎های برنامه ریزی شده می سنجند. در حقیقت می توانیم این استنباط را داشته باشیم که کنترل مقایسه ی بین باید ها و هست‎ها است.کنترل را می توان طی 4 مرحله انجام داد:مرحله‎ی اول: تعیین استاندارد یا ضابطه برای کنترل.مرحله‎ی دوم: سنجش عملکرد در برابر استانداردها.مرحله‎ی سوم: تشخیص انحرافات و تحلیل علل آن‎ها.مرحله‎ی چهارم:اقدامات اصلاحی. فصل 12- کنترل

اسلاید 56: برای کنترل و به منظور اقدامات اصلاحی، سرپرست از برخی تدابیر استفاده می کند که عبارتند از:کنترل عملیاتی: تولید،تدارکات،بازاریابی،حسابداری،عمده‎ترین عملیات در ارتباط با تولید است. بودجه: بودجه بخشی از فرآیند برنامه‎ریزی است. می توان از بودجه برای تعیین میزان توفیق برنامه‎های انجام شده در حصول به هدف‎های سازمان با حدود انحرافات از برنامه‎های پیش‎بینی شده نیز استفاده کرد.گزارش‎های کنترل آماری: این گونه گزارشات معیاری برای تعیین انحراف از برنامه‎ها باشند.گزارش‎های کنترل خاص:تفاوت این گزارش با سایر وسایل کنترل این است که عملیات خاص و برای منظور خاص را مورد رسیدگی قرار می دهد.ارزشیابی داخلی(ارزشیابی مدیریت): منظور از ارزشیابی داخلی، بررسی در زمینه‎ی کاربرد، خط مشی‎ها، برنامه‎ها و رویه ها در یک حوزه ی عملیاتی نسبتاً وسیع می باشد.فصل 12- کنترل

اسلاید 57: کنترل‎های همزمان: این ابزار بر مستمر بودن فرآیند کنترل دلالت دارد.کنترل‎های مدیریتی: این ابزار در ارتباط با سنجش عملکرد مدیریت می باشد.طبقه بندی های متفاوتی برای کنترل در نظر گرفته شده است که تعدادی از آن ها عبارتند از:کنترل‎های پیش برنده: قبل از این که عملیات به طور کلی انجام شود نتایج پیش‎بینی شده و اقدامات اصلاحی انجام می‎شوند.کنترل‎های غربالی: در این روش کنترلی، کار مرحله بعدی بدون آزمایش غربالی امکان ندارد. لذا پذیرش آزمایش برای هر مرحله ضروری است.کنترل‎های پس از عمل: این نوع کنترل پس از اتمام عملیات جهت بررسی نتایج به کار می رود.فصل 12- کنترل

اسلاید 58: فصل 12- کنترلعوامل مهمی در کنترل سازمانهای امروزی مؤثرند:تغییرات محیطیپیچیدگیاشتباهاتتفویض اختیاردر اجرای فرایند کنترل با مشکلاتی مواجه می شویم که عبارتند از:مقاومت کارکنان در برابر کنترل: دلیل آن این است که کنترل مترادف با تنبیه با تشویق شمرده می شود.مشکل دسترسی مجریان و برنامه‎ریزان ومدیران به نتایج کنترل: گاهی اوقات نتایج کنترل در اختیار افراد قرار نمی گیرد.انتخاب استانداردها باید واقعی و منصفانه باشد.