مطالعات مربوط به مصورسازی حوزه‌های دانش یا ترسیم نقشه علم

صفحه 1:
موضوع: مطالعات مربوط به مصورسازی حوزه‌های دانش يا ترسیم نقشه علم درس مربوطه: آشنایی با علم‌سنجی تهیه کننده: پاسین اسدی جمنانی (دانشجوی کارشناسی علم‌اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه سمنان) 

صفحه 2:
ترسیم نقشه علم. ترسیم نقشه دلنش» مصورسازی علمم و مصورسازی دلنش, نام‌های گوناگونی از حوزه‌ی میان رشته‌ای جدیدی است که در سالهای اخیر در علم‌سنجی, کاربردی وسیع دارد؛ لین حوزه؛ از طریق پردازش» استخراج و مرتب‌سازی اطلاعات به ترسیم نقشه‌ی علم می‌پردازد و امکان تحلیل مسیریابی و نمایش دانش را فراهم می‌آورد؛ ‎cool png Me‏ لین حوزه در جهت سپوا بن دسترسی به اطلاعات آشکارسازی ساختار دانش و کمک به جستجوگران دانش برای رسیدن به نتایج موفقیت آمیز حرکت می‌کند. با لين حال؛ بحرلنی که صاحب نظرلنی نظیر گلنزل و اسکوپفلین دربارهی کاربرد نام علم‌سنجی و همچنین مفهوم علم‌سنجی مطرح کرده بودند؛ تا حدی در خصوص تعریف جایگاه مصورسازی حوزه‌های دلنش نیز وجود دارد؛ چرا که پژوهشگرلنی مانندثلوال و چن از اصطلاحهای دیگری‌به جای ن استفاده کردهلند و لین بخش از حوزهی علم‌سنجی را حوزهی «کتابسنجی رابطه‌ای» لقب داده‌لند؛ با وجود لین در لين خصوص نیز می‌توان از همان معیاری که برای تشخیص تحقیقات علم‌سنجی از تحقیقات مربوط به سایر حوزه‌های سنجشی معیفی‌شد. استفاده کرد؛ برلین اساس, بلید کلیمی تحقیقات حوزدی کتاب‌سنجی رابطه‌ای را که با هدف ارائه‌ی خدمات به سیاست گذاری علم انجام می‌شوند جزو تحقیقات علم‌سنجی به شمار آورد. عمده‌ترین دلایل افزلیش محبوبیت حوزهی مصورسازی علم را بلید در قابلیتها موثر آن جستجو کرد؛ در واقع استفاده از روش‌های مصورسازی علم باعث شده‌است داوری‌ها و ارزیابی‌های انسانی علم بهبود یلبد و تکمیل ‘ نتا 5 ان ت لید که دستیابی به آنها بدون بهره‌مندی از کمک‌های این علم و تنها با تکیه بر مهارت‌های انسانی میسر نخواهد بود. (eye NFAY Stained 

صفحه 3:
امروزه دولتهاء سازمان‌ها, گروه‌های پژوهشی, اشخاص و به عبارتی, همه بخش‌های مرتبط با تحقیق و توسعه, بیش از پیش انتظارهای خود را از علم مصورسازی گسترش داده‌اند. آنها به منظور شناسایی, ‎epee‏ و درک موثرتر روابط موجود میان عوامل تولید و اشاعشی ‎pple‏ نظیر دانشمندان؛ موسسه‌هاء های پژوهشی استنادها. مقاله‌هاء کتابها؛ مجله‌هاء پروانه‌های ثبت اختراعات و مانند آنهابه استفاده از ‎nas‏ علاقه‌مندند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای نقشه‌های علم را برای نفع‌برندگان از علم و فناوری می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد: فراهم کردن اطلاعات لازم برای انجام پژوهش؛ نمایش نتایج پژوهش و چگونگی تاثیرپذیری و تاثیرگذاری آنها بر سایر حوزه‌های علمی؛ فراهم کردن امکان درک و پیگیری بهتر سیر تحول‌های جاری علم و فناوری: از قبیل سرعت رشد و ظهور حوزه‌های جدید؛ برجسته‌سازی نقش عوامل اقتصادی در تولید و اشاعه علم؛ شناسایی شبکه‌های علمی و اجتماعی و ترسیم نقشه‌ی روابط میان آنها! شناسایی تاثیر سرمایه‌گذاری بر پژوهشهای حوزه‌های مورد نظر. نظیر پژوهش‌های کاربردی و راهبردی و مقایسه‌ی آنها با سایر حوزه‌های علوم. (سورویجاکلی ۱۳۹۲ س۲6۸) 

صفحه 4:
به دلیل اهمیت مصورسازی علم و تاثیر شگرفی که میتولند بر درک بهتر رولبط موجود در علم داشته باشد. این خوزه؛ طی سالهای اخیر از توسعه‌ای چشم گیر بهره‌مند شده است. تحول‌های حوزه‌ی مصورسازی علم به قدری گسترده بوده است که برخی را به اين باور رسانیده است که میتوان با تکیه بر نقشه‌های دانش» دانش ضمنی را که در گذشته بیشتر برای دانشمندان هر حوزه درک شدنی بودبه صورت آشکار نملیش داد ولن راجه دانش آشکار تبدیل کرد؛ در لين میان, نبلید از یک سو تاثیر حجم فزاینده‌ی اطلاعات قلبل دسترس و از سویی دیگر؛ فراهم شدن امکان ذخیره‌سازی الکترونیکی اطلاعات» روی کار آمدن فنون جدید بازیلبی و تحلیل اطلاعات و مواردی دیگری از لین گروه را که فناوری نوین در اختیار متخصصان علم‌سنجی قرارداده است در توسعه‌ی اين حوزه نادیده گرفت. هم اکنون. لین حوزه از فنون بسیاری از حوزه‌های دیگر به وبه از فنون مصورسازی پیشرفته بهره‌می‌جوید و روزبه‌روز بر دامندی پیشرفتهای خود می‌افزلید؛ به لین توتیب گسترش استفاده از مصورسازی پیشرفته را که در نهایت به ظهور حوزه‌ی جدید "مصورسازی حوزه‌های داننش " در دل حوزه‌ی پژوهشی مصورسازی علم منجر شد. باید یکی از مهم‌ترین پیشرفتهای حوزمی علم‌سنجی به شمار آورد. با اتکاء به چنین پیشرفتهایی» هم اکنون مصورسازی حوزه‌های دانش که با ارزیابی منابع مهم سروکار دار به نوعى؛ بخشی از حوزه‌ی گسترده‌تر "پژوهش الکترونیکی " نیز به‌شمار می‌رود که از رایانه برای تحقیقات علوم اجتماعی بهره‌برداری می‌کند. (eho NFAY stained 

صفحه 5:
سابقه‌ی فعالیت‌های مصورسازی حوزه‌های دانش از بعد تاریخی, بايد لمن دسته از مطالعات کتاب‌سنجی و علم‌سنجی را که به بررسى ساختار متون علمی می‌پرداخت. سرمنشاء اصلی ظهور حوزمی مصورسازی حوزه‌های دانش به‌شمار آورد؛ در این میان بايد مطالعات أتله را که با استفاده از نطام رده‌بندی دهدهی دیهیی سعی کرد به ترسیم نقشهی علمی حوزه‌های مختلف علوم بپردازد. جزء نخستین تلاشها در راستای مصورسازی علم قلمداد کرد علاومبر لین» باید نقشه‌ای را که جان برنال, فیزیکدان و مورخ مشهور علم منتشر کوده‌بود. یکی دیگر از نخستین نقشه‌های علمی دانست. اگیچه لین نوع تصویرها بسیار ساده بودند و اغلب به صورت دستی تهیه می‌شدند؛ اما بايد از آنها به عنوان نخستین نقشه‌های علم یاد کرد که توانستند زمینه‌های ورود مصورسازی را در حوزه‌های کتاب‌سنجی و علم‌سنجی ایجاد کنند؛ به بیانی دیگر, باید تحقیقات حوزمی ساختار متون علمی را نخستین مطالعات مصورسازی حوزه‌های دانش دا دویله از جمله اولین کسانی بود که رایانه را برای ترسیم نقشه‌های علمی به‌کار گرفت و بر این اساس: روش‌هلیی جدید را برای مصورسازی علم ارلثه داد؛با وجود لین.به دلیل محدودیت‌های فناوری در چند دهه‌ی پیشین, هنوز امکان ترسیم نقشه‌هلیی با گرافیک‌های امروزی که قادر باشند شدت و ضعف و ارتبطهاى ميان خی تولید علم را آن‌طور که در نقشه‌های قرن بیست‌ویکم دیده می‌شونده به‌تصویر بکشند فراهم نیامده‌بود. (سورویجاکلی ۱۳۲ صن .000 

صفحه 6:
جا اين حالء گارفیلد از برجسته‌ترین کسانی بود که در توسعه‌ی مصورسازی حوزه‌های دانش سهمی بسزا داشت؛ در واقع گارفیلد با طراحی و عرضهی نرم‌افزار هیست سایت. گامی مهم در لین راه برداشته است؛ علاوهبراين؛ گارفیلد نخستین کسی بود که مصورسازی علم را بر اساس تحلیل استنادی مطرح کرد. وى بر اين پایه. توان ی تاریخی 3۸(آرا ترسیم کند. با توجه به خدمات ارزنده‌ی یوجین گارفیلد در اين عرصهء افرادی مانند شیفرین و بورنر, دو تن از مهم‌ترین صاحب‌نظران حوزمی مصورسازی علم» وی را "پدر مصورسازی علم " لقب داده‌انده.به این دلیل که از ابتدای فعالیتش در حوزه‌ی علم‌سنجی, بحث تاریخ‌نگاری علم و ترسیم نقشمی تاریخی علم را مطرح کرد و متعاقب آن از دهمی ۱۹۹۰ اقدامهای عملی مهمی را در رستای ترسیم نقشه‌ی علم اجرا کرد. بعدها پرلیس از فنون گارفید بهره گرفت و از لّن در تدین مقالمی خود با عنوان "ترسیم نقشه‌ی شبکه‌های علمی " استفاده کرد؛ چنان‌که در مبحث مربوط به ساختار متون علمی به تفصیل اشاره شد پرلیس نارين و بسیاری دیگر از پژوهشگرلنی که برای نشان‌دادن رولبط میان مجله‌هاء نویسندگان» کشورها و حتی حوزه‌های موضوعی از فنون مصورسازی استفاده می‌کردند» در ترویج استفاده از فنون مصورسازی علم در علم‌سنجی سهم زیادی برعهده داشتند و به ترویج آن در علم‌سنجی کمک می‌کودند. (سورونیجاکی ۱۹۲ ص۲:۱) 

صفحه 7:
با لین حال. در بسیاری از اولین نقشه‌های علم» تنها به نشان‌دادن یک نوع رابطه میان مولفه‌های گوناگون بسنده می‌شد. برای نمونه تصویرهای شماره ۰۱ ۲ و ۲ در برگیرندهی سه نقشمی مجنا هستند که فرانسیس نارين به ترین مجله‌های حوزه‌های "پژوهش عملیاتی در علوم کتابداری و اطلاع رسانى"؛ "حشرهشسناسى" و "داميزشكى " ترسيم کرد و آنها رابه "بنیاد ملی علوم آمریکا" ارائه داد. گرچه لین نقشه‌ها که وی از آنهابا عنوان "نقشه‌های نفوذ" یاد کرده. از نقشه‌های امروزی ساده‌تر و به دور از ای گرافیکی بوده. اما با توجه به فناوری‌های موجود در دهه شصت و هفتاد میلادی» حضورشان یک مزیت محسوب می‌شود. این نقشه‌ها سعی داشتند به منظور تعیین پرنفوذترین نشریات از طریق ترسیم روابط میان مجله‌های حوزه‌های موضوعی موردنظره وابستگی آنها را به یکدیگر به نمایش بگذارند. در هر یک ۱ نقشه‌های نفوذ؛ هرچه یک مجله توسط تعداد بیشتری مجلمی پواستناد دیگر استناد شده باشد پرنفوذت تلقی شده است. (سوروزیجاکی ‎(ror grove art‏ تصوير ا: نقشى نفوذ مجلدهاى/ تصویر:نقشهینفوذ مجل‌های کتابداری و اطلعرسانی و پژوهشیٍ دامپزشکی عمیاتی 

صفحه 8:
اما امروزه مطالعات مربوط به مصورسازی حوزه‌های دلنش از پیشرفت‌های چشمگیرتو بهیه‌مند شده‌لند؛ در این میان, تا کنون افرادی مانند چانومی چن, مصورسازی‌های سه‌بعدی مفیدی را برای حوزه‌های تحقیقاتی گوناگون سامان داده‌اند. نرم‌افزار "سایتسپیس" که چن تهیه کرد نقشی مهم در اين ميان برعهده داشت؛ اين نرم‌افزار. نرم‌افزاری تخصصی برای تحلیل‌های علم‌سنجی است که با استفاده از لُن می‌توان تصویرهای سهبعدى زيبليى از شبكدهاى استنادى توليد كرد؛ يكى از مهم ترين ويزكىهاى نرمافزار سایتسپیس " این است كدبا استفاده ازنءخه تنها ميتوان شبكدهليى از ساختار اصلى دلنش رابه تصوير كشيدء بلكه مى توان از تركيب رنكها و برخى از قابليتهاى متنوع أن استفاده كرد و اطلاعات بيشترى را دربارهى هر يك از يزوهشكران به نمليش كذاشت؛ براى نمونهءبا استفاده از لين نرمافزارء هنكام نمليش يك مقاله در شبكداى از مقاله‌هاء ميتوان با استفاده از رنكهاى كوناكون: تصويرى جذاب از تعداد استنادهاى أن مقلله به تفكيكى سال ارائه داد. (سورونیجاکلی ۱۲ ص>:۲) 

صفحه 9:
علاومبر چن. افراد دیگیی نیز سعی کرده‌لند در قللب طرح‌های تحقیقلتی گسترده‌تر وبا استفاده از استنادهای موجود در نمایه‌های استنادی, نقشهی حوزه‌های بزرگ‌توی از علوم را ترسیم کنند. آگوچه در نخستین سال‌های فعالیت کتاب‌سنجی رابطه‌ای» تصویرهای ساده‌ای از تحلیل استنادهای میان نویسندگان یا مجله‌ها به‌صورت دستی ترسیم می‌شد؛ اما چنان که اشاره‌شدبه تدریج پژوهشگران بعدی نرم‌افزارهلیی را بیای خودکارسازی مصورسازی تهیه کردند. برای نمونه. نرم‌افزار "بی بکسل" که لل پرسن تهلیه کید. می‌تواند داده‌های پایگاه‌های استنادی موسسه اطلاعات علمی را گرفته, از آنها برای تولید تصویرهای دوبعدی پیچیده‌ای نظیر شبکه‌ای از پژوهشگران استفاده کند و قوی‌ترین رولبط استنادی را که به یک یا چند نویسنده‌ی معین ختم می‌شودبه تصوير بكشد؟ به لين نوع شبکه‌های تصویری که رابطمی میان خود پژوهشگران را ترسیم‌می‌کنند. شبکه خود پژوهشگران " گویند؛ لین اصطلاح از حوزدی تحلیل شبکه‌های اجتماعیبه حوز‌ی مصورسازی راه یافته است. در لين ميان؛ لتوت لیدسدروف کاری شبیه کار پرسن انجام داد. وی برنامه‌هلیی اجرا کرد که قادر بود داده‌های پایگاه‌های استنادی موسسه اطلاعات علمی رابه قالبی تبدیل کند که بتوان براساس ‎cyl‏ تصویرهای دلخواه را تولید کرد؛ لین برنامه‌ها به وییه برای توسیم نقشه رولبط استنادی میان تک تک مجله‌ها بسیار مفیدند و اطلاعاتی ارزنده را در اختیار مخاطب قرار می‌دهند. (نوروزی‌چاکلی ۱۳۹۲, ص۲۵6 و ۲۵۵) 

صفحه 10:
البته نرم‌افزارهای رایگلنی نیز وجود دایند که اغلب. دانشمندان حوزمی علم رایلنه تولید و عرضه کردهلند وبا استفاده از آنها میتوان با پردازش داده‌های پایگاه‌های استنادی موسسه اطلاعات علمی, تصوییهای سه‌بعدی دلخواه را ترسیم کرد. نرم‌افزار "اینفوویز اینفراستراکچر" که کتی بورنر ن را تهیه کرد از جملمى اين نرم‌افزارهای منبع باز است که به همین منظور فراهم شده است و قادر است داده‌ها را پردازش کند و نتلیج آنها را نمایش دهد. در مجموع بايد ‎oly‏ کرد که یکی از مهم‌ترین نقاط قوت لین نوع نرم‌افزارهاء قابلیت فوق‌العاده آنها برای پردازش حجم عظیمی از داده‌هاست؛به طوری که می‌توان با استفاده از آنها به انجام تحقیقلتی گسترده‌تر در حوزه علم‌سنجی اقدام کرد؛ بیای نمونه. بوياك با استفاده از نرم‌افزار "اینفوویز سایبر اینفراستراکچر" و براساس اطلاعات مربوط به زوجهای کتاب‌شناختی موجود در فهرست منلبع بیش از یک میلیون مقالمی نمایه شده در پایگاه "ای سی آی " توانست نقشه‌ی ترکیبی و پیچیده‌ای از علم و فناوری را ترسیم کند. (سورونیجاکلی ۱۲ ص۲۵ 

صفحه 11:
مهمترین انواع نقشه‌های علم نقشه‌های علم می‌توانند برای نفع‌برندگان علم و فناوری فوایدی داشته باشند؛ بنابرلین به ترسیم نقشه در علم‌سنجی توجه شده است؛ لین نقشه‌ها براساس نیازهای متنوع ذینفعان؛ و بنابر هدفها و دلایلی که در نظر دارند تهیه می‌شوند؛ از لین رو امیوزه ترسیم انواع گوناگینی از نقشه‌ها در مطالعات علم‌سنجی مرسوم است. از آنجا که داشتن تصوبری صحیح و وآقعی از نقشه‌های علم برای تمامی علاقه‌مندان به حوزهی علم‌سنجی ضروری است. در اینجا تنهابه چهار نمونه از پرکاربردترین انواع نقشه‌های علم اشاره می‌شود؛ این چهار نوع ‎i‏ ز: نقشه‌های درختی یا خوشه‌ای. نقشه‌های همبستگی, نقشه‌های تشبیه جغرافیایی و نقشه‌های (rere attained 

صفحه 12:
نقشه‌های درختی يا خوشه‌ای نقشه‌های درختی که در بسیاری از متون از آنها به نام نقشه‌های خوشه‌ای نیز یاد می‌شود. از پرکاربیدترین نقشه‌های علم محسوب می‌شهند؛ در واقع؛ بسیاری از نقشه‌هایی که به منظور نشان دادن برجسته‌ترین و پراستنادترین پژوهشگران, مقاله‌هاء کتابها و مجله‌هاء جدیدترین مقاله‌هاء تاثیرگذارترین حوزه‌های موضوعی و همچنین به منظور نمایاندن رولبط میان حوزه‌های موضوعیء همکاران پژوهشی و مانند آنها ترسیم می‌شوند جزء نقشه‌های ساختار درختی یا خوشه‌ای به مار می‌روند. در تصویر شماره . نمونه‌ای از نقشه‌هایی که با ساختار درختی تدوین شده؛ رولبط استنادی حوزمی زیست‌شناسی سلولی و مولکیلی را با سایر حوزه‌های وابسته و مرتبط به تصویر می‌کشند. ارائه شده است. (نوروزی جاکی, ۱۳۹۲ ص۳۵۹ و ۳۵۷ تصویر: نقشهی رویط استندی حوزهی زیست‌شناسی سلولی و مولكولى با ساير حوردهاى مرتبط و وابسته 

صفحه 13:
علاومبر ‎cool‏ برای ارلئه نمونه‌ای از نقشه‌هایی که به خوشه‌بندی واژگان پرداخته است. می‌توان به نقشه‌ی جانسنز و همکارانش در سال ۲۰۰۸م. دربارهی ساختار شناختی موجود در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی اشاره كرد که با استفاده از روش‌شناسی بسامد واژگان به انجام رسیده (تصویر شماره ۵). چنان که دیده می‌شود. در » واژگان حوزمی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی جه پنج خوشه تقسیم‌شده‌اند که هر یک از خوشه‌ها نیز زیر شاخه‌های خاص خود را داشته؛ در عین حال, روابطی نیز با سایر خوشه‌ها دارد. = (rovgearer ase sine) ‏راسي‎ ‎wee Ee 5 ‏سل‎ ‏ا‎ is. ‏ينسم‎ ‏تسيو سول‎ es ‏سح م بل د‎ ‏يي تا عست‎ - es a ‏مد‎ elon ‏سل تا‎ Se Soe aed 2 ae ee | fw. ‏سا‎ Nt ‏تصویره: ساختارشناسی بنح‌خوه‌ای واژگان علوم.‎ ‏مس‎ ope ‏کتابداری و اطلاع‌رسانی‎ 

صفحه 14:
استفاده از نقشه‌های درختی و خوسه‌بندی در مصورسازی خوشه‌های نویسندگان تاثیرگذار در حوزه‌های علمی» يسيار رواج است. با وجود اينکه هدف اصلی از توسیم لين نقشدهاء معرفی جبهه‌های پژوهشی هر حوزه به لحاظ موضوعی نیست. در واقع, این نوع نقشه‌ها در شناسایی پژوهشگران حاضر در عرصه‌های پژوهشی مختلف به وییه در معرفی سرشاخه‌ها و تاثیرگذارترین آنها کاربردهای فراوان دارد؛ تصویر شمار ‎٩‏ که به معیفی خوشه‌های برخی از نویسندگان تاثیرگذار در حوزهی علم‌سنجی براساس استناد به آثار ایشان می‌پردازد. نمونه‌ای از اين نوع نقشه‌ها است. [نوروزی جاکلی, ۱۳۹۲ ص۳۵۸) تصویرا: رخی از نخستین تلدات علمی استاد شده در خولههاینویسندگانحوزهی عم‌سنجی 

صفحه 15:
نمونمی دیگر نقشه‌هایی که ساختار درختی و خوشه‌بندی را برای نمایش حوزه‌های موضوعی خود به کار برده‌لند. نقشه‌های ارلئه شده در طرح ملی "نقشه حامع علمی کشور " هستند که در سطح کلان به ترسیم ارتباط میان حوزه‌های اولویت‌دار برخی از کشورها پرداخته» ارتباط آنها را با زیرشاخه‌هایشان به تصویر کشنیده‌اند (تصویر شماره ۷). در گروهی دیگر از نقشه‌های درختی یا خوشه‌ای» رولبط استنادی میان حوزه‌های موضوعی مختلف به تصویر کشیده می‌شود. از جملدی لین نوع نقشه‌ها می‌توان به نقشه‌هلیی اشاره کرد که توسط پایگاه "سایمگو" به منظور نمایش ساختار رولبط استنادی حوزه‌های مختلف علوم کشورها تیسیم می‌کند. تصویر شماره‌ی ۸ نمونه‌ای از لین نوع نقشه‌ها است که رولبط استنادی حوزه‌های وابسته به علوم زیستی ایالات متحده آمریکا را با سايو علوم آن کشور در طی سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ نشان می‌دهد. جاک ۱۳۹۲سی۳:۹) تصويرة: نقشدى هماستنادى حوزههائة وابسته به علوم زيستى ايالات متحددي امريعا ر ميان كل حوزدهاى” موضوعی آن کشور در سالهای ۲۰۰۹و ۲۶۱۰ تصویر ۷ نقشه‌ی حوزه‌های موضوعی کشورها بر اساس تولیدهای علمیآنها 

صفحه 16:
نقشه‌های همبستگی علمی ‎pole‏ نقشه‌های درختی و خوشه‌ای باید به نقشه‌های دیگر اشاره کرد که همبستگی میان بورندادهای پژوهشی, مانند مقاله‌ها و بودجه‌های پیُوهشی رابه نملیش می‌گزارند؛ لین نوع نقشه‌ها امکان تحلیل بهتر این همبستگی را فراهم می‌سازند وبه منظور ارزیلبی موثر پژوهش استفاده می‌شهند؛ لین نوع نقشه‌ها برای تحلیل شبکه‌های همکاری علمی بسیار کاربرد دارند. ‏به طور معمول؛ در هو یک از نقشه‌های همبستگی که به تحلیل و مصورسازی همکاری‌ها می‌پردازد. مقوله‌های مورد نظر از رویکردها و ابعادی گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرند؛ برای نمونه. در برخی از لين نقشه‌هاه بر نمایش رولبط هم نویسندگی تاکید می‌شود؛ اما در بعضی دیگر از نقشه‌هاء به هم آیندی (هم وقوعی)؛ هم واژگانی, همبستگی میان حوزه‌های موضوعی یا مواردی دیگر از این قبیل توجه می‌شود. ‎ ‏(سوروبی‌جاکلی ۱۳۹۲ م۳۰ و ۳۳۱) 

صفحه 17:
اغلب در نقشه‌های همبستگی که برای نشان دادن جایگاه حوزه‌های علمی یک کشور یا یک سازمان ترسیم مى شسوندء دورى و نزدييك حوزههاى موضوعى و بزركى و كوجكى آنها نسبت‌به یکدیگی می تولند در بردارنده‌ی مفاهیمی عمیق دربارهی رولبط و همچنین توانمندی آنها باشد؛ در لین خصوص, تصوير شمار 5 به روشنى گویای جایگاه حوزههای موضوعی کشورهای جهان اس اند ‎els us‏ لین نقشه به خوبی میتوان دریافت که همبستگی میان کدام حوزه‌های موضوعی کشورها بیشتر مقایسه‌ی دوری و نزدیکی نقاط مندرج در تصویر ‎٩‏ میتولند به روشنی تمرکز و همچنین پراکندگی گروه‌های موضوعی فعال در کشورهای جهان را نشان دهد و بدین وسیله؛ پیامی دیگر را دربارمی تفاوت‌هاء شباهت‌ها و همبستگی موضوعی آنها به ذهن منتقل کند. ترسیم چنین نمودارهایی در خصوص همبستگی حوزه‌های موضوعی دانشگاه‌ها نیز مرسوم است و میتولند رولبط و همبستگی میان حوزه‌های موضوعی یک دانشگاه را نسبت به یکدیگر به نمایش بگذارد. (rr Te AAT ste sine) تصویر۹: نقشه‌ی هم‌بستگی میانحوزه‌های موضوعی کشورهای جهان 

صفحه 18:
نقشه‌های تشبیه جغرافیایی برخی از روشهای مصورسازی مورد استفاده در ترسیم نقشه‌های علم, از همان اصول رایج در نقشه‌نگاری و تشبیه‌های جغرافیلیی استفاده می‌کنند. برای ارانهی نمونه‌ای از لین دست نقشه‌ها می‌توان به کارهای للن مک ايكرن: مارک گهگن و ویلیام پاپک اشاره کرد. آنها برای اينکه تک تک پژوهشران را قادر سازند تا از مصورسازی در مقام ابزاری برای توصیف فرایندهای تولید دانش استفاده کنند و پیوندهای میان گیوه‌های مختلف همکاران رابه نملیش درآورند, فنون رلیج در مصورسازی جغرافیلیی رابا مفاهیم طراحی نقشه‌های علم ترکیب کردند وبه شبیه‌سازی آنها در محیط نقشه‌ای جغرافیلیی پرداختند؛ تصویر شماره ۱۰ نمونه‌ای از همین نوع نقشه‌هاست که در ّن با استفاده از فنون رلیج نقشه‌نگاری؛ نقشهی شبکه‌های همکاری علمی به شکل نقشه جغرافیایی تشییه شده است؛ همچنین در تصویر شمار ۱۱ جایگاه کشورهای جهان در تولید علمی و استناد حوزهی علم‌سنجی در فاصله‌ی سال‌های ۱۱۹۷۸ ۲۰۰۸ مشخص شده است؛ در لین تصویر بزرگی و کوچکی دایره‌ها بیانگر تعداد دفعه‌های استناد بوده. کم‌رنگی و پررنگی دایره‌ها بیانگر سال‌های انتشار از ۱۹۷۸ (شوروبیجاکن ۱۳۹۲ می۳۹۲ 1۳۳۳ تصویر ۱ نقشه‌ی تولیدعلمی و استند در حوزهی علم‌سنجی در سالهای ۱۹۷۸ ت ۲۰۰۸ با استفاده از فنون مصورسازى جغرافيايى 

صفحه 19:
تصویر شماره ‎VY‏ نمونه‌ای دیگر از نقشه‌هایی است که برای ترسیم ‎col‏ از فنون مصورسازی جغرافیا استادهشده است. این نقشه به خوبی گوبای این نکنه است که ‎HIN‏ بن تولیدهای علمی حوزه‌های وابسته به علوم زیستی, به کدام مناطق جغرافیایی جهان تعلق دارد. (نوروزی چاکلی. ۱۳۹۳, ص ۳۳۳ تصویر ۱۲: نقش‌ی عمی تراک ‎collin‏ 10 براستتدترین ‏توليدهاى علمى جهان, درحوزههاى وابسته به علوم زيستى ‎ 

صفحه 20:
نقشه‌های شبکه‌ای نقشه‌های شبکه‌ای, نوعی دیگر از نقشه‌های علم هستند که امکان نملیش رولبط پیچیدهی میان عوامل تولید علم را برای متخصصان علم‌سنجی فراهم می‌سازند. از آنجلیی که میان بسیار ‎alge‏ دخیل در تولید علم. از جمله نویسندگان, مجله‌ها؛ سازمانها؛ کشورها و موضوع‌ها رولبط عمیق و مستحکمی برقرار است کشف این رولبط در علم‌سنجی از اهمیت خاصی برخوردار است. از این رو برای ایجاد امکان درک بهتر لین روابط از نقشه‌های شبکه‌ای استفاده می‌شود. چنانچه پیشتر اشاره شد. در نقشه‌های شبکه‌ای؛ روابط پیچیده‌تر به آسانی قابل ردیابی است. تصویر ۱۳ نمونه‌ای از نقشه‌های شبکه‌ای است که سعی دارد همکاری علمی میان کشورهای جهان رابه نملیش بگذارد. لین نقشه به خوبی بیانگر لین نکته اسث که بیشتر همکاری‌های علمی کشورهای جهان, با کشورهایی نظیر ایالات متحدمی آمریکاء ژلین» جين؛ آلمان» انگلستان» هندوستاء ایتالیه تایوان» فرانسه و کره جنوبی است.این کشورها در قسمت‌های کناری نقشه قرار دارند و بیشتر پیوندهای شبکه‌ای کشورها به آنها ختم می‌شود. (نوروزی چاکلی؛ ۱۳۹۲ ص۳۹5 و ۳۳۵ تصویر ۱۳: نقه‌ی شبکه‌ای همكارىهاى علمى كشورهاى جبهان 

صفحه 21:
علاومبر موارد ‎cored ab‏ برخی دیگر از نقشه‌ها ممکن است رویکردهایی دیگر را به نملیش بگذارند و این فرصت را برای کاربران فراهم سازند تا علاوهبر مشاهدهی مجموعه‌ای از درخت‌های دلنش در جنگلی از دانش؛ چشم‌انداز کامل حوزه‌ی مرتبط را نیز مشاهده و درک کنند. (ge FAY stained 

صفحه 22:
نکته‌ی آخر در ترسیم نقشه‌های علم در مجموع بلید یادآوری کنیم که اگر از روشیهای ترسیم نقشه به درستی استفاده شود تحولاتی که در روشها و رفتارهای هر علم رخ می‌دهد. به روشنی قلبل مشاهده و درک‌لند؛ برای نمونه؛ با مرتب‌سازی و خوشه‌بندی اطلاعات براساس الگوهایی نظیر همسانی یا اهمیت؛ می‌توان نقشه‌های ارزشمند را که به وضوح نمایانگر ارتبط‌های درونی حوزه‌هاست ترسیم کرد؛ لین نوع نقشه‌هاء به وییّه در ترسیم رولبط درونی میان حوزه‌هایی سودمند است که به دلیل متفاوت بودن واژگان؛ آشکارسازی این روابط در آنها به آسانی میسر نیست. امابا وجود اهمیت مصورسازی در علم‌سنجی برای اينکه نقشه‌های علم بتوانند نتایجی معنی‌دار و حلئز اهمیت را ارلنه کنند. بلید از روش‌ها صحیح بهره‌گیرند و داده‌هلیی معتبر و قلبل اعتماد را نیز مبنا قرار دهند؛ از این رو با وجود ظهور ابزارهای گوناگون برای تیسیم نقشه‌های علم. تمامی لین ابزارها هنگامی می‌توانند نقشی موثر را در ارائمی اطلاعات صحیح ایفا کنند و زملنی می‌توانند وظیفه‌ی خود رابه درستی به انجام برساند که داده‌های معتبر و باکیفیتی را در اختیاز داشته باشند؛ لین داده‌ها باید قلبل دسترس و قلبل استفاده بوده و به قالبهای استاندارد تبدیل شدنی باشد؛ بنا بر همین ضیورت. امروزه بسیاری از معتبری که اطلاعات مربوط به حوزه‌های گوناگون علوم را دسترس پنیر می‌کنند. امکان ذخیره‌سازی, انتقال و حتی تبدیل اطلاعات را به قالب‌های دلخواه فراهم می‌سازند. (سیروبی‌جاکلی ۱۳۹۲م ۲۳۵ ۳۳۲) 

صفحه 23:
aa با تشکر از همراهی نما © منبع : نوروزی چاکلی, عبدالرضا. (۱۳۹۲). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی: مفاهیم: روابط و ریشه‌ها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) ۱۳۹۰