معماری بیزانس (روم شرقی)
اسلاید 1: عنوان ارائه :معماری بیزانس ( روم شرقی )ارائه دهنده :سیروس خلیلیزیر نظر استاد ارجمند :سرکار خانم کیانی بهار 92
اسلاید 2: امپراتوری بیزانس
اسلاید 3: معماری بیزانس (روم شرقی)
اسلاید 4: پیشینه تاریخی: دیوکلسین، قلمرو وسیع امپراتوری روم را به دو بخش شرقی و غربی بین خود و فرماندهان همطرازش تقسیم نمود، و عملاً اضمحلال امپراتوری قدرتمند روم را نادانسته پی ریزی نمود. پس از آن کنستانتین شهر باستانی بیزانس را دوباره ساخت و کنستانتینوپل (قسطنطنیه) نام گرفت. این شهر به طور شگفت انگیزی در سرنوشت شهر (روم) مرکز امپراتوری مؤثر واقع شد و با تضعیف قدرت امپراتوری روم، کشور روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد، و بدین طریق امپراتورزی روم شرقی (بیزانس) شکل گرفت. فرمانروایی بیزانس به دست امپراتور آرکادیوس افتاد که شهر بیزانس (استانبول امروزی) را با همان نام قدیمی اش پایتخت خود قرار داد.
اسلاید 5: بیزانس، شهر بندری مهمی که به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کوتاهترین مسیر غرب به مشرق زمین بود، اهمیت تجاری خاصی داشت و از تمدن چشم گیری برخوردار بود. ساکنان آن دارای سنت های پابرجایی بوده اند، به طوریکه سلطه ی دیگران را به دشواری پذیرا شده اند. مثلاً یکی از حکمرانان هوادار اسپارت که در سال 405 ق.م بر این شهر تحمیل شد، پس از 16 سال مقاومت از شهر بیرون رانده شد.
اسلاید 6: بیزانس شهری بود با ویژگی های اقتصادی سیاسی و فرهنگی خاص که ابزارهای لازم را فراهم آورد تا با فرهنگ و ارزش های فرهنگی و اجتماعی سرزمین های مجاور آشنا شود و از این راه آثار هنری را به جهان عرضه کرده که هم جهانی هستند و هم از سنتها و فرهنگهای بومی و منطقه ای مایه گرفته اند. این شهر با اینکه قبلاً مرکز حکومتی به بزرگی امپراتوری روم نبوده ولیکن به تمدنهای روم و یونان در غرب، بابل، ایلام، اورارتو، هیتی و ایران از شرق دسترسی داشت، به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران معتقدند که هنر و معماری بیزانس بی تأثیر از هنر و معماری مشرق زمین نیست.
اسلاید 7: در پدید آمدن هنر بیزانس و شکل گیری آن سه عنصر عمده نقش داشته: نخست ضرورت اداری، دوم تأثیرات هلنیستی و سوم فرآیند تأثیرگذاریهای معاصر از پادشاهی ساسانی در ایران. آنچه که امروز مشخص شده این است که مجموعه اندیشه ها و تفکراتی که به تدریج در این قطب جهان نظم یافتند و به هماهنگی رسیده اند، بر ریاضیات استوار بودند و بر اساس یافته های ریاضی، میان جهان فکر و جهان ماده اعتقاد به جدایی وجود داشته و انسان موجودی حائل میان این دو جهان دانسته می شده است. در این نظریه ها، اندیشه ها و تفکرات هند و ایرانی و هم اعتقادات بابلی و مصریها جای داشته است.
اسلاید 8: معماری: هنر معماری در روم شرقی (بیزانس) تا قرن ششم میلادی تحت تأثیر مسیحیت آغازین بود، این هنر در قرن ششم میلادی با آغاز حکومت «ژوستی نیانوس»، به وجود آمد او در هنرپروری همتای کنستانتین بود و آثاری را که وی مورد حمایت و تشویق قرار داد، همه شکوه و عظمتی شاهانه داشتند تا جایی که دوران فرمانروایی او را به حق «نخستین عصر طلائی» هنر امپراتوری روم شرقی نامگذاری کرده اند. باید به این نکته اشاره نمود که بهترین گنجینه ی یادگاری «نخستین عصر طلائی» اکنون در خاک ایتالیا که در شهر «راونا» کشف شده جلوه گری می کنند، نه در شهر کنستانتینوپل (استانبول).
اسلاید 9: کلیسای سان ویتاله از دیگر آثار بیزانسی خارج از روم شرغی ساخته شد
اسلاید 10:
اسلاید 11: شهر راونا که در اصل پایگاه نیروی دریایی در ساحل دریای آدریاتیک بود، از سال 402 میلادی به بعد پایتخت امپراتوران روم غربی، و پس از آن در پایان همان قرن مقر فرمانروایی تئودوریک پادشاه استروگوتها شد، که همه چیز را به سبک و سیاق هنری کنستانتیوپل می پسندید، و به همین علت در زمان ژوستی نیانوس شهر راونا به صورت پایگاه عمده ای برای گسترش و نفوذ سلطه ی بیزانس بر ایتالیا درآمد. مهمترین بنایی که در آن شهر در سالهای 47-526 میلادی ساخته شد، کلیسای «سان ویتاله» است. این ساختمان معرف معماری بیزانس است که در قلمرو روم غربی ساخته شد، و به طور قطع از آثار کنستانتینوپل اقتباس شده است. پلان آن هشت ضلعی است و گنبدی بر روی این هشت ضلعی قرار گرفته است.
اسلاید 12:
اسلاید 13: لازم به ذکر است، این بنا به خوبی نشان می دهد که ادامه معماری بنای آرامگاه سانتاکوستانستا (ر.ک.معماری صدر مسیحیت) در شهر رم است. با این تفاوت که مراحل تحول میان آن بنا در امپراتوری روم شرقی به وقوع پیوسته است. چون در همین جا (بیزانس) در طول یک قرن ساختمان های گنبددار رواج و گسترش یافته بودند، از طرف دیگر از نظر مقیاس کلیسای سانتاکوستانستا، کوچکتر از سان ویتاله است، فضای درونی سان ویتاله بیشتر و با تزئینات غنی تری آراسته شده است. در کلیسای سان ویتاله بر اثر اصول ساختمانی تازه ای که در تاق بندی به کار گرفته شده این امکان به وجود آمده است که در هر منطقه پنجره ای وسیع در بنا تعبیه گردد و داخل ساختمان را غرق در نور سازد.
اسلاید 14: در این ساختمان ساده ترین عناصر محور طولی کلیسای مستطیل شکل یعنی محوطه ای که با سقف متقاطع برای محراب در نظر گرفته شده و همچنین یک دهلیز طولی در مقابل ساختمان به چشم می خورد.
اسلاید 15: در اینجا باید به این نکته مهم اشاره نمود که مثلاً در شهر راونا «کلیسای سان آپولیناره» با پلان مستطیل شکل ساخته شده و این نشانگر این مسئله است که کلیسای مرکزی و به ویژه سان ویتاله تا چه حد در قلمرو روم غریب می نماید. پس به این نتیجه می رسیم که از زمان ژوستی نین به بعد کلیسای گنبددار، با نقشه ای متمرکز (مرکزی) در قسمت اصلی بنا رواج یافت و بر دنیای مسیحیت ارتدوکس حکمفرما گردید. درست همان طور که نقشه محوری کلیسای مستطیل شکل بعدها معماری قرون وسطایی مغرب زمین را تحت تأثیر و به عبارتی زیر سلطه خود آورد .
اسلاید 16:
اسلاید 17:
اسلاید 18: به طور کلی باید گفت بناهایی که در طول دوران حکومت بیزانس که از سال 330 میلادی تا سال 1453 میلادی ساخته شده اند، متنوع و تعدادشان فراوان و این به دو علت عمده بستگی داشته است. نخست وجود ملتهای مختلف که تابعه ی امپراتوری بودند، دوم طولانی بودن دوران حاکمیت بیزانس، همین مسئله موجب گردیده که نامیدن تمامی آنها به یک شکل، منطقی به نظر نرسد و از این روی است که این دوره زمانی از دیدگاه پژوهندگان این رشته به بخش هایی تقسیم شده، که هر یک دارای ویژگیهای معینی هستند.
اسلاید 19: ساختمانهایی که در هر یک از مناطق تحت قلمرو امپراتوری ساخته شده اند در مصالح ساختمانی تابع امکانات محلی است و البته بر اساس برنامه ای مدرین ساخته شده اند. در شمال غربی ایتالیا، آجر، در شهرهای ساحلی و روی زمین های صخره ای در سوریه و فلسطین و بخشی از آسیای صغیر (ترکیه) از سنگ استفاده شده است. کلیساهای بیزانس از نظر پلان پیش از دوره ی بیزانس پسین به سه گروه عمده تقسیم شده که عبارتند از:
اسلاید 20: الف) کلیساهایی که با پلان باسیلیکایی (پلان محوری) ساخته شده اند.ب) کلیساهایی که بر اساس یک پلان مرکزی ساخته شده اند.ج) کلیساهایی که بر اساس ترکیب دو پلان محوری و مرکزی شکل گرفته اند.
اسلاید 21: پلان باسیلیکایی: این ساختمانها در طول یازده قرن حاکمیت روم شرقی (بیزانس) ساخته شدند و شباهتهای آشکاری به پلان باسیلیکاهای رومی داشتند. محور طولی که مدخل ورودی را به محراب کلیسا متصل می کند، در هر سمت خود با یک یا دو ردیف دالان سرپوشیده فرعی فرا گرفته شده است، و معمولاً قسمت فوقانی همین محور، به دهلیزها یا اتاق هایی حفاظت شده منتهی می گردد.
اسلاید 22: در این گونه بناها، محور طولی تعیین کننده شالوده ی فضایی کلیسا محسوب می گردد، نه تقاطع آن با محور عرضی که از روی فضای وسیع تجمع های مشرف به محراب عبور می کند، و نه وجود پوششی بلندتر و شکوهمندتر که در محل تقاطع در محور طولی و عرضی بنا می شود، از قدر تعین آن می کاهد.این نوع پلان تفاوت اساسی ای که با باسلیکا دارد، وجود محور عرضی ثانوی است که عمود بر محور طولی است در نقطه ورودی اصلی قرار گرفته است.
اسلاید 23: پلانهای مرکزی: این نوع بناها یکی از پلانهای بارز و مشخص بیزانس است که در جای جای قلمرو امپراتوری ساخته شده است. در این بناها به جای توجه به محور طولی، توجه و تأکید بر نقطه مرکزی است. منشاء این گروه ساختمانی رزا باید از ساختمانهای رومی قدیمی دانست ولیکن کلیساها را با این سبک ایجاد نمودن، از دوره صدر مسیحیت آغاز و در این دوره به مرحله تکامل رسیده است.
اسلاید 24: درباره ی این پلان باید به این نکته ی مهم در مقایسه با پلان محوری اشاره نمود، که به طور معمول مانعی بر سر راه گذر مستقیم از این فضا به مرکز بنا وجود ندارد. در این نوع بناهای آیینی مسیحیت، محراب که قطب بنا، محسوب می شود، با همه زیبائی و شکوهی که از آرایش آن حاصل می شود روی به فضایی مرکزی دارد، فضایی که مؤمنان را مانند گروه نخست در طول محور طولی کلیسا مستقر نمی کند، بلکه آنان را گرادگرد یکدیگر می خواهد تا در مقابل مقدس ترین مکان کلیسا یعنی محراب بایستند. از نمونه ی بارز این گروه می توان به کلیساهای: سان ویتاله در راونا، سن گریگوری در زوارتنتس و سانتاسرجیوس و باکوس در استانبول اشاره کرد.
اسلاید 25:
اسلاید 26: بناهای با پلان ترکیبی محوری و مرکزی: بناهای مذهبی که می توان آنها را جزو این گروه قرار داد، عموماً ویژگی های نخستین خود را از دست داده اند. این طرح نشان بر وجود کارآیی دو محور اصلی عمود بر یکدیگر (یکی طولی و تعیین کننده و دیگری عرضی و فرعی) نیست، این گروه ترکیبی از دو پلان محوری و مرکزی است. یکی از بناهای شاخص آن کلیسای «ایاصوفیه» شهر استانبول است که در حقیقت یکی از شاهکارهای معماری بیزانس است.
اسلاید 27: آیا صوفیه( استانبول )
اسلاید 28: کلیسای ایاصوفیه: مهمترین بنای به جای مانده از دوران فرمانروایی ژوستی نین در استانبول کلیسای ایاصوفیه است که از اصل یونانی «هاگیاصوفیا» به معنی کلیسای حکمت مقدس است و یکی از کامیابیهای ساختمانی هر عصر و زمانی به شمار می آید. این بنا که در سالهای 7-532 میلادی ساخته شده است. نام معماران برجسته اش «آنتیموس ترالسی» و «اسیدروس میلوتوسی» را در خاطره ها و یادها حفظ کرده است. ابعاد حیرت انگیز این ساختمان، که در بناهای فلزی قابل تصور نیست، توجه انسان را به خود جلب می کند.
اسلاید 29:
اسلاید 30: ابعاد آن 91 72 متر، قطر گنبدش 31 متر و ارتفاع گنبدش از سطح زمین نزدیک به 56 متر است. از لحاظ مقیاس با ساختمانهایی که تاکنون در بررسی معماری روم پیش از مسیحیت و روم دوران مسیحیت دیدیم همانند: پانتئون، حمامهای کاراکالا، و باسیلیکای کنستانتین، رقابت می کند. در نمای بیرونی، گنبد عظیم آن بر کل بنا مسلط است، ولی اجزاء و شکل بیرونی آن پس از تکمیل بنای اولیه تاکنون شدیداً دگرگون شده است. با افزودن پشت بند عظیم بر طرح اصلی و چهار مناره ی رفیع ترکی پس از پیروزی عثمانیها در سال 1453 میلادی و تبدیل ایاصوفیه به یک مسجد، این بنا در سده ی بیستم از حالت یک بنای مذهبی درآمد و امروزه به صورت موزه در معرض دید مردم سراسر جهان قرار دارد.
اسلاید 31:
اسلاید 32: نقشه ساختمان ایاصوفیه نمایشگر ترکیبی منحصر بفرد از عناصر گوناگون است، بدین معنی که بنا دارای محور طولی کلیساهای مستطیل شکل صدر مسیحیت است، و قسمت مرکزی یا صحن از محوطه ای چهارگوش واقع در زیر گنبدی عظیم تشکیل یافته است. در حالی که در دو طرف آن دو نیم گنبد ضمیمه شده و صحن را به شکل بیضی بزرگ درآورده است. متصل بر این نیم گنبدها، تاقچه بندیهای نیم مدور با ردیف تاقهای گشاد تعبیه گردیده است، به طریقی که گویی قوس گنبد ایاصوفیه در میان دو نیم کلیسای مستطیل شکل گنجانده شده است.
اسلاید 33:
اسلاید 34: گنبد بر روی چهارتاق قوس که سنگینی آن به چهار جرز کوه پیکر واقع در چهار گوشه مربع مرکزی منتقل می سازد، قرار گرفته است، به طوری که دیوارهای واقع در زیر تاقها به هیچ وجه خاصیت حمال یا نگهدارنده وزن بنا را ندارد. انتقال تدریجی از بدنه ی چهارگوش متشکل از این تاقها به لبه مدور گنبد به وسیله سه گوشی های کروی شکل موسوم به تاسچه انجام می پذیرد و از این دو واحد ساختمانی چون گنبدی متکی به تاسچه ها بنا می گردد. این تدبیر تازه در معماری که موجب می شد گنبدهای بلندتر و سبک وزن تر از گنبدهای قدیمی بر روی شالوده ای گرد مانند معبد پانتئون یا چند ضلعی منظم نصب گردد، مقبول افتاد. درباره اینکه گنبد متکی بر تاسچه ها در کجا و چه زمانی اختراع شد اطلاعی در دست نیست.
اسلاید 35: بنای ایاصوفیه نخستین نمونه به مقیاس بزرگ است، که از آن شیوه ی معماری بر جای مانده است مسلماً این روش ساختمانی در زمان خود اهمیت بسزائی داشته است و در عالم معماری عنصری نوین به میان آورده است. زیرا می دانیم که از آن پس گنبدهای متکی به تاسچه ها در معماری بیزانس عنصر و عاملی اساسی گردید، و به علاوه چندی بعد معماری روم غربی را نیز به زیر سلطه ی خود گرفت. عوامل دیگری که در بنای ایاصوفیه تأثیر داشتند در واقع عبارت بودند از: نقشه ساختمانی و روش شمع زنی به بدنه و جرزهای اصلی و نیز مقیاس بزرگی که در ایجاد آن مجموعه به کار رفته است.
اسلاید 36: همه ی این ها یادآور باسیلیکاهای کنستانتین است. که بلندپروازانه ترین اقدام امپراطور روم به استفاده از معماری تاق نیم دایره و عظیم ترین یادگار ساختمانی باقیمانده از فرمانروایی که مورد احترام خاص ژوستی نین قرار داشت (کنستانتین) شمرده می شد.در این بنا آنچه بیننده را بیش از هر چیز تحت تأثیر قرار می دهد کیفیت و کمیت نوری است که وارد بنا می شود. چهل پنجره ای که زیر گنبد تعبیه شده است .
اسلاید 37: چنان می نماید که گنبد با چنین عظمتی روی نور استوار است که از طریق پنجره وارد می شود. شاید بیننده تصور کند گنبد به وسیله ی زنجیری طلائی از آسمان آویخته شده و تماسی با استوانه ی بنا ندارد. گاهی تصور می شود که این بنا از نور خورشید در خارج استفاده نمی کند بلکه نوری در داخل بنا وجود دارد (که خود چیزی جز نور خارج نیست).
اسلاید 38:
اسلاید 39: شایان ذکر است که بنای ایاصوفیه، شرق و غرب و گذشته و آینده را در ترکیبی فاخر و شکوهمند به یکدیگر پیوند می داده است. پیکره ی جسیم این بنا که چون تلی بزرگ بر زمین استوار گردیده است، با طبقاتی سوار شده بر روی هم، تا 56 متر ارتفاع می یابد و قطر گنبد دایره ای شکل آن به 31 متر می رسد و اطراف آنرا پنجره هایی فرا گرفته است.در میان آثار معماری موجود در هنر بیزانس، بیشتر بناها مذهبی هستند، کاخهای شاهی خیلی زیاد نیستند و تنها بناهای مذهبی به جای مانده اند، زیرا مردم به کاخ توجه چندانی نداشتند.
اسلاید 40: در قلمرو امپراتوری بیزانس در جنوب ترکیه امروزی به قلعه ی جالبی از نظر معماری برخوردیم که درست بر اساس همان وسعت جزیره، قلعه ای با برجهای دیده بانی سنگی ساخته اند و وسعت آن به حالتی است که تصور می شود که قلعه از درون آب سردرآورده است. این قلعه به قلعه ی دختر معروف است که احتمالاً نام آن از ایران الهام گرفته شده است، زیرا در دوره ی ساسانیان در فیروزآباد فارس نیز قلعه ای به همین نام و مشخصات موجود است. به طور کلی و خلاصه می توان گفت که هنز بیزانس ریشه ای شرقی داشت و سایه ی آن بر هنر غرب گسترده گردید.
اسلاید 41:
اسلاید 42: معماری دوره ی بیزانسی پسین: در فاصله ی اواخر قرن دهم، سده ی دوازدهم با حمایت پادشاهان مقدونی، پدیده ای در جامعه هنری بیزانسی رخ داد که در واقع باید آن را دومین شکوفائی یا دومین عصر طلائی بیزانس نامید. فرهنگ بیزانسی یکبار دیگر با هنر هلنی مواجه گردید که تا رسیدن به سبکهای به ارث رسیده از دوره ی ژوستی نین یا روزگار نخستین عصر طلائی (شکوفائی) با آنها توأم گردید.
اسلاید 43: در معماری این دوره سلسله تنوعاتی در صحن گنبددار مرکزی پدیدار گردید. ساختمانهای این دوره از بیزانس (بیزانس پسین) به شکل مکعب گنبددار است و مکعب بر روی نوعی استوانه یا بدنه مدور نهاده شده و بالا رفته است. کلیساها از نظر حجم، کوچک، عمودی و چهار دهانه اند و برخلاف ساختمانهای پیشین بیزانسی، سطوح دیوار بیرونی شان با نقش برجسته تزئین شده اند، در یکی از این نمونه بناها، «کلیسای تئوتوکس» که در حدود سال 1040 میلادی در شهر «هوسیوس لوکاس»، یونان ساخته شده می توان شکل یک صلیب گنبددار را دید که چهار بازوی هم اندازه، چهار بازوی تاق دار (صلیب یونانی) است. طرح معماری بیزانسی در کنار این واحد، و با مضاعف کردن آن، فضاهای پیچیده ای آفریده است.
اسلاید 44: در «کلیسای کاتولیکون» که به کلیسای فوق الذکر متصل است سقفی گنبدی بر بالای یک هشت ضلعی، احاطه گردیده در یک مربع و در نتیجه عناصری به نام سه کنج که مربع را جمع کرده به یکدیگر وصل می کنند. این شیوه کار با استفاده از طرحهای قدیمی تری همانند پلان مدور سانتاکوستانستا، پلان هشت ضلعی سان ویتاله، و گنبد متکی بر نیم گنبدهای روی یک مربع در کلیسای ایاصوفیه است، و از همه مهمتر در نتیجه مراوده با شرق است که نوع گنبدزدن در بنا به این صورت مقتبس از معماری چهارتاقی ساسانی است.
اسلاید 45: فضای گنبددار کلیسای کاتولیکون در میان فضاهای چهارگوشی محاط شده است. ارتفاع داخل کلیسای کاتولیکون بازتابی از نقشه ی پیچیده ی آن است. این کلیسا نیز همانند ساختمانهای پیشین بیزانسی فضا و سطح، نور و تاریکی را به یک راز تبدیل می کند. فضای بلند و باریک درونی این کلیسا ما را بر آن می دارد که نگاهمان را به نقاط بالا متمرکز کنیم و به پیرامون بچرخیم. تاریکی فضای درونی، القای زیبایی فوق العاده ناشی از تداخل پیچیده عناصر بلند و تاریک است.
اسلاید 46: به این ترتیب به نظر می رسد که معماران بیزانسی میانه و پسین درصدد پدید آوردن فضاهای داخلی پیچیده ای بوده اند که در سطوح بالاتر به گنبدهایی چندگانه منتهی می شوند، این گنبدها در نمای بیرونی ترکیبهایی تماشایی با شکلهای مدور پدید می آورند که پرسپکتیوهای جابجاشونده، به طرز برجسته ای در نظر بیننده زنده می شوند.
اسلاید 47: یکی دیگر از کلیساهای برجسته دوره ی بیزانس پسین «کلیسای سان مارکو» در شهر ونیز ایتالیا است. بنای اصلی کلیسای سان مارکو در سده ی یازدهم میلادی ساخته شده است، در سطوح پائین با افزوده های رومانسک و گوتیک تغییر شکل یافته است ولی نقشه یا منظره ی هوایی گنبدها که در امتداد صلیبی با بازوهای برابر (صلیب یونانی) شکل گرفته اند، منشأ بیزانسی آن را آشکار می سازد. پوسته های داخلی گنبدها با شکلهای برآمده، چوبی و کلاهخود مانندی پوشیده شده اند که سطح بیرونی شان با ورقه های مس طلاکاری شده است.
اسلاید 48: فضای داخلی کلیسا همانند پلانش، اساساً بیزانسی است هرچند مقیاس بزرگ ژوستی نین و سکته های ناشی از بندهای گنبددار آن تا اندازه ای جزئی در اثر عناصر رومانسک غربی دگرگون شده اند. یکی از ویژگیهای بارز ساختمان روش تأمین روشنایی و سلسله موزائیکهای روایتی آن، تماماً بیزانسی است در پایان باید اشاره کرد که دو نوع پلان عمده در دوره ی بیزانس پسین رایج گردید که یکی پلان «صلیب باز» و دیگری پلان «صلیب بسته» بود، که به نمونه هایی از آن ها اشاره شد.
اسلاید 49:
اسلاید 50: لازم ذکر است که به چند نمونه ی دیگر نیز اشاره گردد، از جمله: «کلیسای سان اندریو»، «کلیسای هویپ سیم»، کلیسای سان افسوس»، و «کلیسای هاگیاصوفیا» در مالونیکا. هریک از بناهای یاد شده دارای ویژگیهایی هستند که قبلاً به آنها اشاره شد. در پایان بحث معماری بیزانس به نحوه ی مسقف کردن بناها با روش تاق زنی های مختلف هم باید اشاره نمود.
اسلاید 51: موزائیک کاری: یکی از هنرهای ویژه ی بیزانس هنر موزائیک کاری است. این هنر سابقه ی طولانی در سرزمین های شرقی، به خصوص در تمدن سومری دارد. در دوره ی بیزانس بهترین نمونه های موزائیک بر سطوح دیواره ی داخلی کلیساها کار شده است. در این دوره سطوح دیوارها را با سنگهای الوان و ریز در طرحهای متنوع موزائیک کاری می کردند. به عبارتی موزائیک قرار دادن قطعات ریز سنگ الوان و ایجاد نقشهای مختلف در دیوارها. از نمونه های شاخص موزائیک کاری باید به موزائیک های داخلی کلیسای ایاصوفیه اشاره نمود
اسلاید 52: نمونه هایی از نحوه مسقف کردن بناهای بیزانس
اسلاید 53: که در آن روزگار نخستین تلألؤ زرین فام موزائیک کاریها، نمای قابل توجهی را به ساختمان نی بخشیده است و نمونه ای از این موزائیک کاریها، داخل کلیسای سان ویتاله در راونا است که ژوستی نین و ملازمان او را نشان می دهد و همچنین موزائیک کاری داخل کلیسای سان مارکو است که صحنه های سفر آفرینش را نمایش می دهد. هنر موزائیک به حدی در بیزانس رایج گردید و به تکامل رسید که به عنوان یکی از اصلی ترین هنرهای این امپراتوری شناخته شده است. همزمان با این دوره در ایران دوره ی ساسانی هم موزائیکهای جالب توجهی در ایوان موزائیک شهر بیشاپور یافته شده است که احتمالاً نشانی است بر تأثیرگذاری متقابل.
اسلاید 54:
اسلاید 55: نقاشی بیزانسی: نقاشی این دوره را باید در بحثی جداگانه بررسی کرد ولیکن به طور مختصر باید اشاره نمود که در مقایسه با معماری از پیشرفت چندانی برخوردار نبود، و به عبارتی تا حدودی فراموش شده بود (البته در قرن هشتم و نهم میلادی)، در این زمان عقاید شمایل شکنی فوق العاده مورد توجه قرار گرفت. چون در کتاب مقدس نقاشی و ساختن تندیس ها در خانه ی خدا مغایر با آیین مسیحیت بود. به همین علت بسیاری از هنرمندان بیزانس را به سوی غرب ترک گفته و برخی نیز به اجبار حرفه ی خویش را تغییر دادند .
اسلاید 56: لذا آثار نقاشی در زمینه غیرمذهبی بسیار اندک و توسط افراد گمنام انجام می شد، تا اینکه در قرن یازدهم میلادی نخستین آثار بیزانس را در «کلیسای دافنه» (دافنی) در یونان مشاهده می کنیم که نشانگر سادگی، افتخار و شکوه کلاسیک است و توسط هنرمند بیزانسی به نمایش درآمده است و باز هم با ایمان بیزانسی مخلوط شده است.
اسلاید 57:
اسلاید 58:
اسلاید 59: نمونه ای از معماری دوره بیزانس
اسلاید 60: قصر بزرگ بیزانس
اسلاید 61: پايان
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.