مهندسی عوامل انسانی

مهندسی عوامل انسانی

اسلاید 1: دانشگاه پيام نور دانشکده مهندسي گروه مهندسي صنايع مهندسي عوامل انساني تعداد واحد درسي: 3 منبع: قاضي نوري، سيد سپهر، مهندسي عوامل انساني در محيط کار، جزوه، دانشگاه صنعتي شريف، 1381

اسلاید 2: فهرستمقدمهفصل اول: معرفي سيستم انسان ماشينفصل دوم:انسان به عنوان يک سيستم مرکبفصل سوم: خستگيفصل چهارم: کسالتفصل پنجم: آنتروپومتريفصل ششم: بيماري‌ها و آسيب‌هاي ناشي از کار‌ فصل هفتم: طراحي نمايشگرها

اسلاید 3: فهرستفصل هشتم: طراحي کنترل‌هافصل نهم: طراحي ايستگاه‌هاي کاريفصل دهم: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانفصل يازدهم: نوبت کاريفصل دوازدهم: مراحل سيستم آموزشي فصل سيزدهم: قابليت تعمير و نگهداريفصل چهاردهم: طراحي براي مونتاژ فصل پانزدهم: تست‌ها و ارزيابي‌هاي انساني

اسلاید 4: مقدمهمعرفي ارگونومي واژه ارگونومي تلفيقي از دو واژه يوناني (ergo) بمعني كار و (nomies) بمعني قانون است. ارگونومي در اروپا به فيزيولوژي كار(بيومكانيك) و طراحي ايستگاه كاري مي پردازد. در آمريكا از اين علم تحت عنوان مهندسي عوامل انساني ياد مي كنند كه بر عملكرد انساني و طراحي سيستمها متمركز است .

اسلاید 5: مقدمهدر ارگونومي علوم حرکتي انسان و ماشين آلات (سايبرنتيک) و عوامل خارجي نظير صدا، ارتعاش، گرما و سرما، ساعات کار و استراحت و عوامل سازماني بررسي مي شود.اولين هدف دانش ارگونومي طراحي راه حلهايي براي مشکلات موجود در محيط کار استدر بسياري از صنايع, ارگونومي به عنوان وسيله اي براي كم كردن آسيبهاي شغلي و ميزان حق بيمه پرداختي براي كارگران است .

اسلاید 6: فصل اول معرفي سيستم انسان ماشين

اسلاید 7: سيستم انسان ماشينمحل كار بسته به وضعيت قرارگرفتن اپراتور و نحوه استقرار اپراتور و دسترسي به ماشين، صندلي ، ميز و . . . بر روي اپراتور تأثير ميگذارند. محيط از جنبه فيزيكي ( مانند نور، صدا، گرما، فشار و . . .) ، از جنبه شيميايي (مانند آلودگيهاي محيطي و تنفسي) از جنبه بيولوژيكي (مانند ميكروبها، حشرات و . . .) و از جنبه فيزيولوژي و رواني ( مانند توانايي كاري، شرايط كاري خطرات و . . .) روي انسان تأثير دارد.

اسلاید 8: سيستم انسان ماشينماشين انسان ويژگي بسيار بالاتر محدود سرعتدر هر ميزاني قابل دسترسي و تثبيت است 6 اسب بخار براي 10 ثانيه توانايي فيزيكي 1 اسب بخار براي چند دقيقه3/0 اسب بخار براي 8 ساعت ذخيره بسيار محدود و اغلب كوتاه مدت حافظه سريع، دقيق، غيرقابل تصحيح آهسته، قابل اشتباه، قادر به دفع اشتباه قدرت محاسبهدر هم شكستن ناگهاني كاهش توانايي به آهستگي ميزان اطمينان در فشار زيادندارد . دارد، تصميم مي گيردوپيش بيني ميكند و . . رشد فکريجدول مقايسه انسان ماشين

اسلاید 9: ساختمان كار : در يك تقسيم بندي كلي ميتوان انواع كارهايي را كه انسان انجام ميدهد، به دو گروه تقسيم نمود:كارهاي فيزيكي و بدنيكارهاي فكري و يا مغزيتوانايي انسان در رابطه با كار بستگي به عوامل مشخصه زير دارد: نوع و نحوه كار، سختي كار، زمان انجام كار و تركيب كار سيستم انسان ماشين

اسلاید 10: عواملي كه در تغيير توانايي انسان تأثير دارند بشرح زير طبقه بندي شده اند:1- فاكتورهاي شخصي ( Individual Factors)2- خوپذيري و عادت و تناسب كار ( Adaptability)3- فاكتورهاي فيزيولوژيكي و رواني(Physiological and psychological factors)سيستم انسان ماشين

اسلاید 11: 1- فاكتورهاي شخصي ( Individual Factors) سن وزن جنسيت فرم بدن وضعيت جسمي و روحيسيستم انسان ماشين

اسلاید 12: 2- خوپذيري و عادت و تناسب كار ( Adaptability)قدرت فراگيري اشخاص در كارهاي گوناگون متفاوت است. چنانچه افرادي براي كار مشخصي انتخاب شوند و تحت آموزش قرار گيرند بعد از يك مدت بازده آنان مختلف خواهد بود و مهارت يادگيري يكساني نخواهد داشت.سيستم انسان ماشين

اسلاید 13: 3- فاكتورهاي فيزيولوژيكي و رواني(Physiological and psychological factors)عوامل فيزيولوژيكي و رواني بي ترديد مهمترين فاكتورها در سنجش توانايي انسانند كه طيف بسيار وسيعي دارند.از جمله عوامل فيزيولوژيکي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:ظرفيت كاري انسان ناشي از وضعيت قلب و خون، سيكل آمادگي طبيعي بدن در طول شبانه روز و خستگيهاي جسمي و عروقي سيستم انسان ماشين

اسلاید 14: مصرف انرژي در بدنبايد به مسئله كارهاي فيزيكي و شدت آن و تخصيص افراد به اين فعاليتها با توجه به تفاوتهاي فردي توجه كافي مبذول داشت. براي اين منظور بايستي با مكانيزم مصرف انرژي در بدن از طريق تبديل مواد غذايي به گرما و كار مكانيكي آشنا بود. سيستم انسان ماشين

اسلاید 15: مصرف انرژي در بدنروزانه سه دسته فعاليت وجود دارند كه انرژي مصرف مي كنند:1- فرآيندهاي شيميائي2- فعاليتهاي حياتي نظير نفس كشيدن، جريان خون، واكنشهاي عصبي و ...3- فعاليتهاي عضلانيسيستم انسان ماشين

اسلاید 16: مصرف انرژي در بدناندازه گيري انرژي مصرفي در بدن:1- اندازه گيري مقدار اکسيژن صرف شده2- روش مستقيم3- شمارش ضربان قلبسيستم انسان ماشين

اسلاید 17: مصرف انرژي در بدنکار انجام شده کيلو کالريكار هاي دفتري نشسته 1000-800كارهاي سبك صنعتي2000-1500كارهاي صنعتي سنگين 4000فعاليت بسيار سنگين مانند اره كردن الوار 6000سيستم انسان ماشينپس كل انرژي مورد نياز براي بدن بطور متوسط 4000 كيلو كالري است كه بيشتر از آن نشان دهنده سنگيني كار مي باشد.

اسلاید 18: حداكثر توانايي انجام كار گوياي بيشترين مقدار انرژي است كه شخص مي تواند در موقع كار بدون آنكه به سلامتي خود آسيبي برساند مصرف كند.سيستم انسان ماشين

اسلاید 19: شکل توانائي انجام كار فيزيكي در مدت طولاني سيستم انسان ماشين

اسلاید 20: انواع فعاليت ماهيچه ها از نظر فيزيولوژيكي ماهيچه ها داراي 2 گونه فعاليت هستند:فعاليتهاي متحرك يا ديناميك فعاليتهاي ايستا يا استاتيك سيستم انسان ماشين

اسلاید 21: فشار حرارتيبدن انسان انرژي دريافتي خود را بصورت كار مكانيكي يا گرمايي پس ميدهد و درجه حرارت را در فاصله 5/0+37 حفظ مي كند. معادله تعادل حرارتي بدن :M-W=C+R+E+S در اين معادله M توان سوخت و ساز، W توان مكانيكي مؤثر، C حرارت مبادله شده از راه جابجائي(همرفت)، R گرماي تابشي در سطح پوست، E گرمايي كه از راه عرق كردن بين پوست و هواي محيط مبادله مي شود و S انباشتگي حرارتي مي باشد . سيستم انسان ماشين

اسلاید 22: فشار حرارتيبراي كاهش انباشتگي حرارتي در محيط كار مي توان به راهكارهاي زير اشاره كرد:استفاده از تجهيزات رطوبت زدا؛استفاده از تجهيزات، افزايش حركت هوا (كولر)؛عدم استفاده از لباسهاي سنگين و تنگ در محيط كار؛طراحي مشاغل و وظايف براساس كاهش هرچه بيشتر مصرف انرژي؛در برنامه كاري چند دوره استراحت كوتاه بهتر از يك استراحت بلند مدت است؛كارهائي كه در محيط آزاد انجام ميشود بگونه اي برنامه ريزي كنيد كه در ساعات بسيار گرم انجام نشود؛حتي المقدور از افرادي استفاده كنيد كه قادر به تحمل شرايط آب و هواي گرم باشند؛فراهم سازي سازش تدريجي با محيط گرم درابتداي دوره كار كارگر در حدود 2 هفته؛تدارك زيرپوشهاي خنك و مناسب؛در محيط كار مناطق خنك مثلا اتاقهاي ويژه براي استراحت كارگران در نظر بگيريد؛حفظ تعادل آب و املاح بدن با تأمين آب آشاميدني كافي و قرصهاي نمك.سيستم انسان ماشين

اسلاید 23: فصل دوم انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 24: عملكرد كلي انسان بصورت مدل يك سيستم پردازش اطلاعات از چهار زير سيستم تشکيل مي شود: زير سيستم حسي انرژيها را از محيط فيزيكي اطراف دريافت نموده و آنرا به كدهاي قابل فهم براي مغز تبديل مي كند. زير سيستم پردازش اطلاعات بر مبناي اطلاعات ذخيره شده و سيگنالهاي حاصله الگوي اطلاعات را شناخته و تصميم گيري مي كند و عكس العمل مناسب را بر مي گزيند. زير سيستم ذخيره اطلاعات را بصورت بلند مدت وكوتاه مدت نگهداري مي كند. زير سيستم مسئوليت اطلاعات پردازش شده را بصورت حركات بدن ، چشمها ، صحبت ،و . . . تبديل مي كند.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 25: زيرسيستم حسيسيستم حواس انسان شامل گيرنده هايي است كه نسبت به انواع و دامنه هاي خاصي از انرژي حساس هستند. در طراحي يك سيستم انسان-ماشين مي توان از حواس انسان در جهت دريافت و اندازه گيري عملكرد سيستم و محيط پيرامون آن استفاده كرد.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 26: زيرسيستم حسيمقادير آستانه اي مقداري از انرژي است كه شخص مي تواند بدون درد يا خطر آنرا درك كند . اين مقدار براي همه افراد ثابت نيست بلكه يك توزيع آماري دارد.در موقع طراحي مقدار آستانه اي بايد حدي باشد كه حداقل 75% افراد آنرا درك مي كنند. انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 27: زيرسيستم حسيبراي آنكه تجهيزات اطلاعات را بصورت مطلوبي به سيستم انساني ارائه دهند بايد پارامترهاي اين سيستم را شناخت و آنها را تحت آموزش تربيت قرار داد. اين پارامترها عبارتند از:سرعت، قابليت اطمينان، تغيير پذيري، ظرفيت انتقال اطلاعات، دامنه حساسيت، حساسيت شناخت، تمايز بين دو محرك، حساسيت نسبت به آستانه پايين و حساسيت نسبت به آستانه بالا انسان به عنوان يک سيستم مرکبفاكتورهايي چون عوامل محيطي، خستگي (Fatigue )،كسالت (Boredoin ) و عدم انگيزه (Un Motivation) روي اين پارامترها تأثير دارند.

اسلاید 28: زيرسيستم پردازش اطلاعاتانسان در هر ثانيه چه مقدار اطلاعات را مي تواند درك كند؟در مورد حداكثر قابليت انسان براي انتقال اطلاعات اختلاف نظر وجود دارد اما شايد بتوان حدود 43 بيت برثانيه را حد بالاي آن دانست.بطور كلي چنانچه سيگنالها واضح و ساده باشند زمان عكس العمل به حداقل مي رسد.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 29: زيرسيستم پردازش اطلاعاتزمان واكنش و زمان انتقال در حداکثر قابليت انسان براي انتقال اطلاعات عامل مهمي است. از زمان ديدن يك جسم تا جذب كامل آن مي تواند به عنوان زمان انتقال مطرح شود كه به عوامل زير بستگي دارد:حس استفاده شده مشخصات سيگنال ورودينرخ سيگنالقابل پيش بيني بودن اطلاعاتنياز داشتن يا نداشتن آن به پاسختفاوتهاي فردي در مورد سن، آموزش، تجربه و . . . انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 30: زيرسيستم پردازش اطلاعاتتوانائي فشرده سازي اطلاعاتيعني اپراتور ممكن است اطلاعات را از محركهاي مختلف دريافت و با يكديگر تركيب كند و در صورت نياز با استفاده از اطلاعات حافظه آنها را انتخاب نموده و ضبط نمايد . انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 31: زيرسيستم پردازش اطلاعاتتشخيص الگوهااين سيستم با درك محركها از يك عامل خارجي آنرا با تجربيات قبلي مقايسه نموده و نوع عامل را تشخيص مي دهد. شرايط زير بر اين قابليت تأثير دارد:1- با افزايش تعداد محركها قابليت تشخيص الگو كاهش مي يابد.2- چنانچه تعداد الگوها افزايش يابد تشخيص آنها دقيقتر و با سرعت كمتر انجام مي شود.3- الگوهاي متقارن بطور دقيقتر تشخيص داده مي شود.4- الگوهائي كه با الگوهاي شناخته شده قبلي شباهت بيشتري داده باشند راحتتر از الگوهاي جديد شناخته مي شوند.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 32: زيرسيستم پردازش اطلاعاتيادگيريبهينه سازي عملكرد بر مبناي شناخت واستفاده از خصوصيات مشابه در موقعيت فعلي دريافت بازخورد باعث مي شود كه سيستم از موفقيت آميزبودن يا نبودن عملكرد خود مطلع شود و نتايج حاصله را در مراحل بعدي بكار گيرد:1- انتقال مثبت تجربيات2- انتقال منفي تجربياتانسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 33: زيرسيستم پردازش اطلاعاتوظيفه تصميم گيريتصميم گيري براي انسان تحت سه حالت انجام مي شود:حالت قطعيحالت ريسكحالت عدم اطمينانانسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 34: زيرسيستم ذخيره (حافظه)حافظه کوتاه مدتذخيره كوتاه مدت فقط براي چندثانيه يا دقيقه انجام مي شود.حافظه بلند مدتذخيره بلند مدت شامل تلفيق و نگهداري اطلاعاتي نظير علوم، تجربيات و آموزشها است.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 35: زيرسيستم مسئوليتاين زير سيستم مانند مشابه مكانيكي يا الكتريكي خود با دريافت دستورات اعمال خاصي را انجام مي دهد و نياز به بازخورد دارد و گاهي دچار اشتباه مي شود. معمولا اشتباهات اين سيستم با يادگيري كاهش يافته و با كسالت و خستگي افزايش مي يابد.كنترل اين سيستم توسط زير سيستم پردازش اطلاعات انجام مي شود، و اشتباهات آن مورد اصلاح قرار مي گيرد.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 36: محدوديتهاي انساني در طراحيمحدوديتهاي انساني ناشي از تفاوتهاي فيزيكي و رفتاري بين انسانها، محدوديتهاي جسمي نياز به ايمني و راحتي و همچنين حفظ كاركرد اعضاي بدن مي باشد.انسان به عنوان يک سيستم مرکب

اسلاید 37: فصل سوم خستگي

اسلاید 38: بر اثر فعاليتهاي عضلاني بدن انسان دچار حالتي مي شود كه انتقال سيگنالهاي عصبي در آن به كندي صورت مي گيرد و به آن خستگي مي گويند كه از تغييرات هورموني حاصل مي شود. خستگي

اسلاید 39: علل خستگيشدت و مدت تلاش بدني و ذهنيعوامل محيطيريتم سيركادين (تغييرات 24 ساعته فعاليتهاي حياتي انسان)مسائل فيزيكي مانند مسئوليتها، نگرانيها و برخوردها دردها، بيماريها و اعتيادهاسوءتغذيه خستگي

اسلاید 40: عوارض و آثار خستگي (ذهني و جسمي) كاهش توان انجام كار احساس فرسودگي و عدم تمايل به كار فكر مشوش كاهش هوشياري ادراك آهسته وضعيت بي علاقگي نسبت به كار در درازمدتخستگي

اسلاید 41: اندازه گيري خستگيكليه روشهايي كه تاكنون جهت اندازه گيري خستگي ارائه شده داراي يك محدوديت مشتركند:هيچيك خستگي را بطور مستقيم اندازه گيري نمي كنند يعني هيچ معيار مطلق خستگي كه قابل مقايسه باشد نظير مصرف انرژي كه كيلو كالري واحد آن است وجود ندارد.خستگيمعيارهاي موجودنسبي است و بايستي وضعيت فرد مورد مطالعه را با شخص سرحال مقايسه كرد تا معياري از وضعيت او بدست آيد.

اسلاید 42: روشهاي اندازه گيري خستگي كميت و كيفيت كار احساس ذهني نمودارهاي امواج مغزي (الكترو آنسفالو گرافي ) توانايي تشخيص تواتر چشم ( تست فليكر فيوژن ) آزمونهاي حركتي آزمونهاي ذهني خستگي

اسلاید 43: روشهاي اندازه گيري خستگي كميت و كيفيت كار مبناي توليدات شخص مي تواند براي نشان دادن سطح خستگي او بكار رود، مانند افزايش حوادث کار.اين روش چندان دقيق نيستخستگي

اسلاید 44: روشهاي اندازه گيري خستگي احساس ذهني در اين روش با پرسشنامه وضعيت اشخاص را ارزيابي مي كنند.تحليل اين پرسشنامه ها با استفاده از روشهاي آماري موجود صورت مي گيرد.خستگي

اسلاید 45: روشهاي اندازه گيري خستگي نمودارهاي امواج مغزي (الكترو آنسفالو گرافي) اين نمودارها مي تواند امواج صادره از مغز انسان را ثبت كند كه امواج آلفا و تتا و كاهش امواج بتا نشان دهنده بروز خستگي است. البته بكارگيري اين روش در صنعت تا حدي دشوار است. خستگي

اسلاید 46: روشهاي اندازه گيري خستگي توانايي تشخيص تواتر چشم ( تست فليكر فيوژن)در اين روش يك لامپ چشمك زن مقابل شخص قرار داده و سرعت خاموش و روشن شدن آنرا افزايش مي دهند تا موقعيكه لامپ بنظر شخص بطور پيوسته روشن بنظر برسد.ممكن است براي يك شخص سرحال 30 بار روشن شدن در ثانيه روشنايي مداوم باشد ولي براي شخص خسته اين رقم 20 بار در ثانيه باشد.خستگي

اسلاید 47: روشهاي اندازه گيري خستگي آزمونهاي حركتيمعمولا با اين فرض كه خستگي باعث كاهش كار انجام شده مي شود، تعدادي فعاليتهاي استاندارد نظير تايپ، چيدن مربعها در كادر و . . . را بكار مي گيرند كه سرعت شخص هرگاه كم شود نشان دهنده خستگي است.ممكن است در اين ميان خطاهائي نيز حاصل شود مثلا اگر زمان تست طولاني باشد، خود تست باعث خستگي گردد. خستگي

اسلاید 48: روشهاي اندازه گيري خستگيآزمونهاي ذهنيدر اين روش آزمونهائي مانند تمركز، حافظه، تخمين و حساب از شخص به عمل مي آورند.ممكن است عوامل ديگر نظير آموزش و تجربه برروي نتيجه تست تأثيرگذار باشد.خستگي

اسلاید 49: فصل چهارم کسالت

اسلاید 50: به محيطي كه فاقد محرك باشد، محيط يكنواخت گفته مي شود و واكنش فرد در چنين محيطي كسالت ناميده مي شود. كسالت يك وضعيت ذهني مركب است كه درآن هم عوارضي نظير احساس فرسودگي و سنگيني و كاهش هوشياري(مربوط به قسمت بالايي مغز) و هم عواملي نظير كاهش علاقه فرد نسبت به محيط(مربوط به قسمت پائيني مغز) ايجاد مي شود.کسالت

اسلاید 51: عواملي كه باعث كسالت مي شوند به دو دسته تقسيم مي شوند: علل خارجي : كارهاي نظارتي يكنواخت و طولاني كه مستلزم هوشياري پيوسته اند و يا كار هاي تكراري طولاني كه مشكل نيستند ولي به اپراتور اجازه فكر كردن به چيزهاي ديگر را نمي دهند. عوامل فردي : تجربه نشان داده است كه ظرفيت افراد در برابر كسالت فرق مي كند.کسالت

اسلاید 52: افرادي که زودتر دچار كسالت مي شوند :الف) افرادي كه در حال خستگي هستند؛ب) كارگران شب كار به غير از آنان كه با شبكاري سازگار شده اند؛ج) افراد با انگيزش كم ؛د) افراد با سطح بالاي تحصيلات دانش و توانايي؛ه) افراد پرتحرك و فعال كه مشتاق جنب و جوش در كار مي باشند.کسالت

اسلاید 53: افرادي که در مقابل كسالت مقاومترند:الف) افرادي كه ذاتا سرحال و هوشيار هستند؛ب) افرادي كه دوره آموزشي را مي گذرانند؛ج) افرادي كه از شغل خود راضي هستند و آنرا مطابق توانائيهاي خود مي دانند.کسالت

اسلاید 54: فرآيندهاي فيزيولوژيكي كسالت بطور كلي بدن انسان طوري طراحي شده كه مغز بطور مداوم از اندام حسي پيام دريافت مي كند. حال هنگاميكه محركها كم باشند جريان پيامهاي حسي كاهش مي يابد و در نتيجه سطح فعاليت مغز كم مي شود. بعلاوه دو فرآيند ديگر يعني تطبيق و عادت نيز وجود دارند كه وقتي ميزان محركها كم نباشد ولي يكنواخت بماند باعث كسالت مي شود. کسالت

اسلاید 55: تطبيق به حالتي اطلاق مي شود كه جريان پيامهاي حسي با نيازهاي بدن سازگاري مي آورد و در نتيجه مغز نياز كمتري به فعاليت خواهد داشت. همه اعضاي حسي داراي قدرت تطبيق هستند ولي ميزان آن متفاوت است.کسالت

اسلاید 56: عادت را ميتوان سطح بالاتري از تطبيق دانست كه تنها در سطح اندام حسي عمل نمي كند، بلكه به كاهش فعاليت مغز منجر مي شود.محركهاي يكنواخت براثر تكرار اثر خود را از دست مي دهند بشرط آنكه محرك فاقد معني باشد. يعني براي ما اهميت خاص و ضروري نداشته باشد. کسالتبنابر اين ماهيت عادت عبارتست از حذف واكنش نسبت به محركهاي بي معني.

اسلاید 57: کسالتكسالت و مسائل مديريتيتا چند دهه پيش دانشمندان بر اين باور بودند كه كاهش هرچه بيشتر فعاليتهاي جسمي و تقسيم بيشتر كار به اجزاي كوچكتر به نفع كارگران است و بهره وري آنها را بالا مي برد (اصل تيلوريسم). مشکل به وجود آمده:به علت استفاده نشدن و يا كمتر استفاده شدن برخي از اعضاي بدن اين اعضا دچار كاهش توانايي مي شوند.

اسلاید 58: کسالتكسالت و مسائل مديريتي تحقيقاتي كه توسط Wisne و Kornhouser انجام شده نشان داده است كه كار يكنواخت و تكراري باعث صدمه ذهني مي گردد و عوارضي نظير تشويش، پرخاشگري، زودرنجي، غمگيني و حتي سرماخوردگي پيش مي آورد .

اسلاید 59: کسالتكسالت و مسائل مديريتي مهمترين ايراداتي كه از ديدگاه تخصصهاي مختلف بر تيلوريسم وارد مي شود:تخصصايرادات پزشكيزوال توان جسمي و ذهنيفيزيولوژي كاركسالت و خطر اشتباه و حادثهروانشناسي كارافزايش بي انگيزگي و تنفر به كاراخلاقناديده گرفته شدن قابليتهاي انسانمديريتافزايش غيبت، تأخير، ترك كار و . . .

اسلاید 60: کسالتكسالت و مسائل مديريتيتئوري منحني U معكوس اوليچبراساس اين منحني ميزان كارايي فرد وقتي كار او بسيار ساده يا بسيار پيچيده باشد پائين است و در حالت ميانگين افزايش مي يابد.پيچيگدي كار بازده كار

اسلاید 61: فصل پنجم آنتروپومتري(Anthropometry)

اسلاید 62: آنتروپومتريآنتروپومتري از دو كلمه يوناني آنترو بمعني انسان و متريك بمعني اندازه گيري تشكيل شده و تعريف آن اندازه گيري سيستماتيك بدن با استفاده از وسايل اندازه گيري مي باشد.آنتروپومتري در دو مورد كاربرد دارد، اول متناسب ساختن طراحيها با ابعاد بدن انسان جهت راحتي بيشتر و دوم استاندارد نمودن ابزارها، ماشين آلات و غيره.

اسلاید 63: آنتروپومترياستاندارد براي ادواتي كه مورد استفاده انسان هستند از دو بعد قابل بررسي است: بعد فني و مكانيكي (نوع جنس، كيفيت ساخت و . . .) بعد انساني (اين وسيله توسط چه گروهي از افراد به راحتي قابل استفاده است)آنتروپومتري به استاندارد نوع دوم مي پردازد

اسلاید 64: آنتروپومترياندازه هاي بدن انسان در دو حالت قابل اندازه گيري است: در وضعيت ساكن )آنتروپومتري استاتيک) به اندازه گيري ابعاد بدن در يك وضعيت استاندارد مي پردازد كه در برخي از طراحيها كاربرد دارد. در حالت متحرك )آنتروپومتري ديناميك يا عملي( قابليتهاي حركتي بدن انسان را اندازه مي گيرد و كاربرد آن در طراحيها وسيعتر است.

اسلاید 65: آنتروپومتريآنتروپومتري شامل اندازه هاي طولي بدن، وزن و حجم اندامها، فضاي حركت و زواياي حركت اندامها مي باشد. اندازه هايي از بدن انسان كه بايستي در اين علم اندازه گيري شوند شامل ارتفاعها، پهنا، عمق، درازا، بردها، محيط، خميدگيهاو برآمدگيها مي باشند.

اسلاید 66: آنتروپومتريروشهاي اندازه گيري ابعاد بدن:روش اندازه گيري فواصل مستقيم؛روشهاي عكاسي؛روش اندازه گيري سه بعدي؛روش روابط داخلي بدن.

اسلاید 67: آنتروپومتريروشهاي اندازه گيري ابعاد بدنروش اندازه گيري فواصل مستقيماين ابعاد چنانچه اندازه هاي مستقيم باشند( مثل درازي استخوانها، پهنا و عمق بدن) كوتاهترين فاصله بين دو نقطه را اندازه مي گيريم. ليكن اگر اندازه هاي محيطي باشند، بايستي حول سطح آن محيط را با استفاده از نوار اندازه گيري نمود.

اسلاید 68: آنتروپومتريروشهاي اندازه گيري ابعاد بدنروشهاي عکاسياين روشها باعث صرفه جويي در وقت مي شوند و قادر به آنتروپومتري ديناميك هستند. برخي از روشهاي عكاسي عبارتند از روش انطباق عكس روي شبكه (Back ground grid) كه در آن موضوع عكس روي يك شبكه قرار گرفته و اندازه آن در ابعاد مختلف گرفته مي شود.

اسلاید 69: آنتروپومترييکي از روشهاي عكاسي روش انطباق عكس روي شبكه (Back ground grid) است كه در آن موضوع عكس روي يك شبكه قرار گرفته و اندازه آن در ابعاد مختلف گرفته مي شود.

اسلاید 70: آنتروپومترييکي ديگر از روشهاي عكاسي روش دوربين فتو متريك (Photometric) كه سيستم آن تركيبي از آينه هاي ثابت، نقاط نوراني و دوربين مي باشد .آينه هابه نحوي قرارگرفته اندكه چهار نماي كامل شخص ايستاده را به دوربين منعكس مي كنند .

اسلاید 71: آنتروپومتريروشهاي اندازه گيري ابعاد بدنروش اندازه گيري سه بعديدر اين روش از مانكنهاي مصنوعي كه به اندازه هاي طبيعي بدن ساخته شده اند استفاده مي شود و اندازه هاي آن مبناي طراحي قرار مي گيرد.

اسلاید 72: آنتروپومتريروشهاي اندازه گيري ابعاد بدنروش روابط داخلي بدنبرخي از داده هاي آنتروپومتريك با يكديگر رابطه آماري نزديكي دارند و اگر يكي از آنها مشخص باشد مي توان اندازه هاي ديگر را بر حسب آن بدست آورد.محاسبه كل سطح بدن از رابطه زير بدست مي آيد:A=50w + 80h – 330w : وزن بدن (پوند) ، h : قد بدن (متر) ، A : سطح بدن (سانتي متر مربع)

اسلاید 73: آنتروپومترياندازه گيري ابعاد بدن

اسلاید 74: آنتروپومتريتحليل آماري داده هاي آنتروپومتري1- تعيين جمعيت مورد مطالعه2- تعيين اندازه نمونه3- انتخاب تصادفي4- انتخاب حدود استاندارد5- درصدبندي داده ها6- رسم نمودار توزيع فراواني7- تعيين توزيع آماري8- محاسبه پارامترهاي توزيع9- تعيين درصدهاي مورد نظر

اسلاید 75: آنتروپومتريدو اصل مهم در بكارگيري داده هاي آماري جهت طراحي طراحي براي بيشترين افراد طراحي براي دامنه قابل تنظيم

اسلاید 76: آنتروپومتريداده هاي آماري آنتروپومتري بايد شامل اطلاعات زير باشد: عنوان فاصله اي كه اندازه گيري شده است؛ يك طرح كلي از بدن يا قسمتي از بدن كه عضو مورد اندازه گيري در آن قرار دارد؛ يك عكس يا نقشه دقيق از عضو مورد اندازه گيري؛ تعريف روش اندازه گيري و ابزارهاي مورد استفاده؛ داده هاي مربوطه به همراه پارامترهاي توزيع آماري.

اسلاید 77: آنتروپومتريبررسي حركت در انسان (آنتروپومتري ديناميكي) جنبه هاي گوناگون حركت فيزيكي اعضاي بدن امكان فعاليت براي انسان را فراهم مي کند. در موارد زيادي طراحي مناسب ابزار و وسائل به وزن بدن بستگي دارد.

اسلاید 78: آنتروپومتريتعيين وزن اجزاي مختلف بدن اجـــــزاي بــــدندرصـــد وزن از كلسر 7شكم و بالا تنه44ران (هردو)22ساق پا (هردو)10پا (هردو) 4بازو (هردو) 7شانه (هردو)5/4دست (هر دو)5/1100

اسلاید 79: آنتروپومتريبررسي حركت در انسان (آنتروپومتري ديناميكي)علاوه بر وزن عامل ديگري كه در طراحي وسايل كاربرد دارد نوع و مسير حركت اجزاي بدن است. بعضي از اين حركتها عبارتند از:Flexion ، خم كردن يا كاستن از زاويه اجزاء بدن؛ExtenSion ، بلند كردن يا افزودن به زاويه بين اجزاي بدن؛Adduction ، حركت بسمت خط وسط بدن؛ Abduction ، حركت از خط وسط بدن بطرف خارج؛Medial rotation ، چرخيدن بسمت خط وسط بدنLateral rotation ، چرخيدن از خط وسط بدن بسمت خارج؛Pronation ، چرخاندن ساعد بنحويكه كف دست بطرف پائين باشد؛Supination ، چرخاندن ساعد بنحويكه دست بطرف بالا باشد.

اسلاید 80: آنتروپومتريبرخي از وسائل بلند کردن مواد و فرآورده ها

اسلاید 81: آنتروپومتريدامنه حرکتي اعضاي بدن

اسلاید 82: آنتروپومتريدامنه حرکتي اعضاي بدن

اسلاید 83: آنتروپومتريبررسي حركت در انسان (آنتروپومتري ديناميكي)هر چه وضعيت قرار گرفتن اعضاي بدن به حالت طبيعي نزديكتر باشد مصرف انرژي آنها كمتر است.در بررسي زواياي حركت اندامهاي بدن به سه دسته تقسيم مي شوند:سر : زاويه حركت سر به چپ و راست 55 درجه است و با در نظر گرفتن حركت چشم كلا سر و چشم زاويه اي بيش از 180 درجه را مي پوشانند.اندامهاي بالاي بدن : كه در بين آنها مفصل شانه بزرگترين زاويه حركت را دارد و اگر به آن جابجايي آرنج نيز اضافه شود، قسمت عمده اعضاي بدن را مي پوشاند.اندامهاي پائين بدن : شامل خميدگي پا به جلو و عقب از زانو، چرخش پا حول زانو، حركت و چرخش كف پا و . . .

اسلاید 84: آنتروپومتريبررسي زواياي حرکت اندامهاي بدن

اسلاید 85: آنتروپومتريبررسي زواياي حرکت اندامهاي بدن

اسلاید 86: آنتروپومتريطراحي فضاي كار در طراحي فضاي كار محدوده هاي كاري بايد بگونه اي باشد كه امكان فعاليت مناسب و راحت براي شخص را فراهم نمايد. محدوده يا سطح دسترسي : حوزه نرمال : محدوده عملي دسترسي انسان در حاليكه دست كاملا كشيده نشده و حركت نيز فقط ازمفصل شانه انجام نمي شود.حوزه دسترسي حداكثر : بزرگترين محدوده دسترسي انسان است هنگاميكه دست كاملا كشيده شده باشد و از محور شانه حركت كند.

اسلاید 87: آنتروپومتريحوزه نرمال و دسترسي حداکثر در محيط کار

اسلاید 88: آنتروپومتريكاربرد آنتروپومتري در طراحي ميز و صندليبسياري از ناراحتيهاي جسمي در محيط كار نظير كمر، شانه، پا و ... بر اثر ميز و صندلي نامناسب ايجاد مي شود.نكات كلي طراحي ارگونوميكي ميز و صندلي: 1- جهت آزادي حركت شانه لبه بالاي صندلي بايد پايينتر از دستخوان كتف باشد؛2- لبه بالاي صندلي بايستي به بيرون انحناء داشته باشد تا به پشت فشار نياورد؛3- پشتي بايد قابليت حركت و زاويه گرفتن از محور عمودي را داشته باشد؛4- قسمت پائين پشتي در محدود مهره 4و 5 ستون فقرات قرار دارد؛

اسلاید 89: آنتروپومتريكاربرد آنتروپومتري در طراحي ميز و صندلينكات كلي: 5- فضاي مناسب براي نشستن بطور راحت را داشته باشد؛6- از آنجا كه ارتفاع مناسب كف صندلي بسته به قد افراد بسيار متفاوت است بهتر است از جسمي در زير پا استفاده شود؛7- سطح صندلي بايد به عقب شيب داشته باشد تا شخص سر نخورد؛8-جهت جلوگيري از وارد شدن فشار به اعصاب پشت پا بايد بين پا و لبه كف صندلي فاصله باشد و لبه بيروني كف صندلي انحناء داشته باشد؛9- فضاي كافي براي حركت پا داشته باشد بنحويكه ساق پا حداقل 60 درجه قابليت حركت داشته باشد؛10- سطح ميز حدود سه سانتيمتر بالاتر از ارتفاع آرنج باشد؛11- سطح رويه ميز صاف باشد؛12- حوزه هاي دسترسي نرمال و حداكثر مد نظر گرفته شود.

اسلاید 90: آنتروپومتريروش صحيح نشستن(حالت B صحيح ترين حالت است)

اسلاید 91: آنتروپومتريطراحي ميز و صندلي د رمحيط کار

اسلاید 92: آنتروپومتريطراحي ميز و صندلي د رمحيط کار

اسلاید 93: آنتروپومترياستانداردهايي در مورد وسائل روزمره

اسلاید 94: آنتروپومترياستانداردهايي در مورد وسائل روزمره

اسلاید 95: آنتروپومترياستانداردهايي در مورد وسائل روزمره

اسلاید 96: فصل ششم بيماريها و آسيبهاي ناشي از کار

اسلاید 97: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از بلند كردن بارآسيبهاي كمري ناشي از بلند كردن دستي بار پديده اي رايج در صنعت است.فعاليتهائي نظير تغيير ناگهاني وضعيت بدن و پيچش و چرخش بدن در هنگام بلند كردن و حمل بار گشتاور بزرگي بر ستون فقرات وارد مي كند كه احتمال آسيبهاي كمري را افزايش مي دهد.

اسلاید 98: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارروشهاي صحيح بلند کردن و حمل بار

اسلاید 99: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارروشهاي صحيح بلند کردن و حمل بار

اسلاید 100: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارروشهاي صحيح بلند کردن بار

اسلاید 101: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاردرمورد آموزش بايستي مواردذيل نيزبه كارگران منتقل شود :الف )بيان مشكلات ناشي از آسيبها براي خود كارگران و مديريت كارخانهب )ايجاد احساس مطلوب در كارگران بدليل توجه مديريت به سلامت آنهاج )حل مشكلات كاري خاصي كه ممكن است هريك از آنها داشته باشند

اسلاید 102: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاردرمورد آموزش بايد موارد ذيل نيز به كارگران منتقل شود:الف) بيان مشكلات ناشي از آسيبها براي خود كارگران و مديريت كارخانه؛ب) ايجاد احساس مطلوب در كارگران بدليل توجه مديريت به سلامت آنها؛ج) حل مشكلات كاري خاصي كه ممكن است هريك از کارگران داشته باشند.

اسلاید 103: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هاي كه تحت عنوان دستورالعمل جامعه اروپا در مورد بلند كردن بار مطرح مي شوند به شرح زير هستند: ويژگيهاي بارچنانچه بار سنگين، بسيار بزرگ يا غير قابل كنترل باشد يا در شرايطي باشد كه گرفتن آن در فاصله اي دور از تنه انجام شود يا خمش و چرخش دور از تنه را موجب گردد باعث آسيب مي شود.

اسلاید 104: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هاي كه تحت عنوان دستورالعمل جامعه اروپا در مورد بلند كردن بار تلاش فيزيكي لازمچنانچه تلاش فيزيكي بسيار شديد يا سريع و ناگهاني و يا بصورت حركت چرخش تنه باشد و يا در وضعيت ناپايداري و بي ثباتي بدن انجام شود مي تواند به آسيب منجر گردد.

اسلاید 105: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هاي كه تحت عنوان دستورالعمل جامعه اروپا در مورد بلند كردن بار ويژگيهاي محيط كاراگر فضاي كافي براي كار وجود نداشته باشد كف زمين لغزنده يا ناهموار باشد، درجه حرارت، رطوبت يا تهويه مناسب نباشد ممكن است آسيب بوجود آيد.

اسلاید 106: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هاي كه تحت عنوان دستورالعمل جامعه اروپا در مورد بلند كردن بار نوع فعاليتاگر فعاليت نيازمند تلاش فيزيكي طولاني يا پي در پي ستون فقرات باشد يا فاصله استراحت و تجديد قوا وجود نداشته باشد، يا مسير حمل بار طولاني باشد و يا سرعت و نرخ كار بيش از توان كارگر باشد ممكن است به آسيب بيانجامد.

اسلاید 107: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هاي كه تحت عنوان دستورالعمل جامعه اروپا در مورد بلند كردن بار عوامل فردياگر شخص از نظر فيزيكي براي انجام كار مناسب نباشد يا لباس، كفش و تجهيزات او نامطلوب باشد يا دانش و آموزش او كافي نباشد در معرض خطر آسيبها قرار مي گيرد.

اسلاید 108: وسائل حمل و نقل مواد و اشياء و امکان استفاده از آنها در زمينه توليدانبار کردنبسته بنديآزمايش و بازرسيمابين پستهاي کاردر پست کاردريافتحمل و نقل افقي(H) يا عمودي(V ) وسائل*******************************************HHVHHHHH,VH,VH,VH,VVVVVVنقاله هانقاله هاي خزنده( كه به راحتي قابل حركتند)جراثقالها چرخ دستيصفحه ي دوارميزهاي دوارخودرو باربر دستيخودروي بالا بر چنگكينقاله ي تغذيه وزني وسيله ذخيره/بازيافت خودكارماشين توده كنندهميز بالا بر چرخشيهم سطح كنندهميز همسطح شونده_ خودتنظيموسايل بلند كننده مكشيميز با ارتفاع قابل تنظيم

اسلاید 109: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاربرخي از وسائل بلند کردن و حمل بار

اسلاید 110: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاربرخي از وسائل بلند کردن و حمل بار

اسلاید 111: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از وضعيت نا مناسب بدن در هنگام كارگزينش وضعيت بدن در هنگام كار ميتواند ايستاده، نشسته و يا حالت بينابين يعني نشسته – ايستاده باشد. تعيين اين وضعيت غالبا به عواملي نظير ارتفاع كار و ميزان تسلط لازم به آن انجام مي شود. در شرايط مساوي كار نشسته اولويت دارد.

اسلاید 112: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاروضعيتهاي بدني آنتروپومتريک در حالت ايستاده و نشسته

اسلاید 113: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارانواع وضعيتهاي بدني افراد در موقع انجام كارشکايتوضعيت بدنيپاها و ناحيه ي پاييني كمرناحيه ي پاييني كمرقسمت مركزي كمرزانوها, پاها و ناحيه پاييني كمرناحيه ي بالايي كمر و قسمت پاييني گردنشانه ها , بازونوگردن قسمت پاييني و قسمت مركزي كمرعضله هاي عمل كنندهمفصل هاي عمل كننده _ ايستاده _ نشسته, بدون وجود حمايت كننده ي ناحيه ي پاييني كمر _ نشسته , بدون وجود حمايت كننده ي كمر_ نشسته, بدون وجود تكيه گاه مناسب پا_ نشسته با آرنجهايي كه در ارتفاع زياد قرار مي گيرند_ كار كردن در حالتي كه بازو و ساعد حمايت نشده و يا كار كردن در حالتي كه بازو و ساعد در بالاي سر قرار مي گيرند_ خمش گردن به سمت عقب_ خمش تنه به سمت جلو_ كار كردن در فضاي محدود و محصور_ مفصل در وضعيت نهايي

اسلاید 114: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارنمونه هايي از وضعيتهاي بدني که مشکلاتي را ايجاد مي کنند.

اسلاید 115: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هائي براي گزينش وضعيت بدن 1- اگر بلندكرد ن و حمل و نقل پي در پي اشيا. سنگين ضروري است وضعيت ايستاده بهتر است .2- در بسته بندي يا كار هاي ديگر كه در آنها اشياء وقطعه ها بايد در زير ارتفاع آرنج در راستاي قائم جابجا شوند وضعيت ايستاده بهتر است. 3- اگر در انجام كار لازم باشد كه اپراتور دست خود را در جهات گوناگون دراز كند وضعيت ايستاده بهتر است.

اسلاید 116: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارتوصيه هائي براي گزينش وضعيت بدن 4- در مورد مونتاژهاي قطعات سبك با حركات تكراري وضعيت نشسته اولويت دارد.5- كارهاي ظريف دستي كه اپراتور نيازمند تكيه گاهي براي ساعد مي باشد در وضعيت نشسته بهتر انجام مي شود.6- بازرسي چشمي ونظارت در وضعيت نشسته بهتر است.7- اگر وظيفه فرد از چند قسمت گوناگون تشكيل شده باشد و حركت به اطرف را نيز در بر داشته باشد وضعيت بينا بين نشسته _ ايستاده بهتر است.

اسلاید 117: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاربيماريهاي ناشي از كار در كنار نقاله متأسفانه در اكثر موارد ارتفاع نقاله ها ثابت و حدود 92 سانتيمتر است. درحاليکه ارتفاع آن بايد قابل تنظيم باشد.افرادي كه در كنار نقاله كار مي كنند ممكن است به بيماري نقاله (Conveyer sickness) دچار شوند. اين بيماري كه در مورد نقاله هاي با سرعت زياد يعني بيشتر از 10 متر در دقيقه اتفاق مي افتد، سبب ايجاد گيجي و تهوع در كارگر مي شود.

اسلاید 118: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از حركات تكراري اين آسيبها كه اصطلاحا CTD (Cumulativetrauma disorder) يا RMI (Repetitive motion injury) ناميده مي شوند در نتيجه حركات تكراري عضو بدن مثلا دست ايجاد شده و داراي ويژگي انباشتگي هستند.آسيب ناشي از حركات تكراري ممكن است با گذشت زمان پيشرفت كرده و آثار خود را در درازمدت آشكار سازد.عوارض بيماري شامل بيحسي، سوزش و خارش و درد و ناتواني دست در انجام حركتها، تورم عضو و قفل شدن اعصاب مي باشد.

اسلاید 119: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارعواملي كه باعث تشديد آسيبهاي CTD مي شوند:روشهاي نامناسب كار مانند حركتهاي تكراري دست با نيروي زياد كشش و خمش دست، چنگش توي و وضعيت بدني نامناسب هنگام كار؛نبودن تجربه كافي براي شخص؛فعاليتهاي نامناسب در اوقات فراغت مانند تنيس، بافتني و ...؛استراحت ناكافي؛شرايط خاص كارگر مانند بيماري هاي عصبي و مفصلي يا نامناسب بودن اندازه دست.

اسلاید 120: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاردستورالعملهايي براي به حداقل رساندن بيماريهاي CTD: عدم انحراف شديد دست از محور؛ عدم اعمال نيروي زياد به وسيله انگشتان و خمش و كشش ناگهاني دست؛ طراحي مناسب ابزارهاي دستي؛رعايت مناطق مجاز كاري تا شخص مجبور نباشد مفصل آرنج خود را در حداكثر كشيدگي نگهدارد؛ واگذاري كارهاي تكراري حتي المقدور به ماشين؛ اپراتور در انتخاب سرعت دلخواه خود قدري آزادي داشته باشد؛ محصول طوري طراحي شود كه پيچها و چفتهاي مونتاژ آن حداقل باشد و از قطعات بزرگي تشكيل شده باشد تا انگشتان زياد بسته نشود؛ گشتاور لازم براي بستن پيچها كم باشد.

اسلاید 121: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از طراحي ابزار دستياساسا در طراحي ابزار دستي بايد به نوع چنگش آن توجه داشت. چنگش به دو صورت انجام مي شود: چنگش قدرتي: دست حول ابزار مشت مي شود مانند چكش و دسته اره و پيچ گوشتي چنگش ظريف به دو صورت داخلي مانند گرفتن چاقوي غذاخوري كه ابزار درون دست گرفته مي شود و يا به صورت خارجي كه ابزار بين سه انگشت قرار مي گيرد مثل قلم مي باشد.

اسلاید 122: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارانواع چنگش

اسلاید 123: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از طراحي ابزار دستيمشكل خاصي كه در طراحي ابزار دستي وجود دارد آنست كه در اندازه دست تفاوت زيادي بين زن و مرد وجود دارد.همچنين اگر ابزار براي افراد راست دست طراحي شده باشد ممكن است افراد چپ دست در گرفتن آن با مشكل روبرو شوند، بويژه اگر جاي انگشتان روي ابزار مشخص شده باشد.

اسلاید 124: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از طراحي ابزار دستيدو مسئله اساسي كه در طراحي ابزار دستي وجود دارد آسيبهاي ناشي از CTD و آسيبهاي ناشي از ارتعاش هستند كه بايد به آن توجه شود.

اسلاید 125: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارآسيبهاي ناشي از ارتعاش (مکانيکي)انواع ارتعاش:ارتعاشاتي كه به تمام بدن منتقل مي شوند مانند وسائل حمل ونقل و انواع ماشين هاي متحرك صنعتي؛ارتعاشات آرام كه به آن بيماري دريا نيز مي گويند و باعث ناراحتيهائي مشابه دريازدگي مي شود؛ارتعاشاتي كه فقط به دست منتقل مي شوند نظير انواع وسايل و ابزار دستي مانند مته، اره، چكشهاي باري و لرزاننده هاي بتون.

اسلاید 126: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاربيماريهاي ناشي از ارتعاشات منتقل شده به دست:1- بيماري رينو كه در اثر انتقال ارتعاشات 50 تا 100 هرتز ايجاد مي شود و با كاهش جريان خون سبب خشكي و بيحسي انگشتان و از دست رفتن تدريجي قدرت كنترل عضلات دست مي گردد. اين بيماري را عواملي نظير سرما و دخانيات تشديد مي كند و عوارض ظاهري آن سوزش وخارش، بيحسي و درد و احساس خواب رفتگي است.

اسلاید 127: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کاربيماريهاي ناشي از ارتعاشات منتقل شده به دست:2- بيماري دارت : كه در اثر ارتعاشات بيش از 100 هرتز به وجود مي آيد و نشانه هاي آن برخلاف بيماري قبلي است يعني خون در دستها جمع مي شود و تورم، درد و آبي رنگ شدن دستها را در بر دارد.استفاده از دسته هاي جاذب ارتعاش مي تواند چنين عوارضي را كاهش دهد.

اسلاید 128: بيماريها و آسيبهاي ناشي از کارعوامل اثرگذار بر دبيماري دارتمقدار انرژي فيزيكي حركت ارتعاشي ماهيت وظيفه مثلا شخص درموقع فعايتهاي تفريحي مانند قايق سواري ازارتعاش احساس ناراحتي نمي كند؛آشنائي به وظيفه، مثلا يك اپراتور ماهر ميتواند با انقباض به موقع عضلات خود ارتعاش را كاهش دهد؛ وجود ساير عوامل فشارزا، چنانچه عواملي نظير صدا نيز در محيط كار وجود داشته باشند باعث تشديد اثر ارتعاش مي شوند؛حساسيت فردي، افراد نسبت به ارتعاش حساسيتهاي مختلفي دارند مثلا افراد سنگين وزن حساسيت بيشتري نسبت به ارتعاش دارند؛جهت ارتعاش، يعني ارتعاش در كداميك از سه محور x وy وz به بدن منتقل شود و بدن در چه حالتي قرار داشته باشد.

اسلاید 129: فصل هفتم طراحي نمايشگرها

اسلاید 130: طراحي نمايشگرهاهدف يك نمايشگر انتقال اطلاعات از ماشين به انسان است بگونه اي نيازهاي سيستم انسان-ماشين برآورده شود. يك نمايشگر خوب اطلاعات را بگونه اي به فرد منتقل مي كند كه داراي سه ويژگي سرعت، دقت و حساسيت باشد.

اسلاید 131: طراحي نمايشگرهاانواع اطلاعاتي كه از طريق نمايشگرها منتقل مي شود: 1. اطلاعات كميQuantitative informationمقدار كمي يك متغير مورد اندازه گيري نظير درجه حرارت، سرعت و ...2. اطلاعات كيفيQualitative informationمقدار تقريبي از روند، نرخ و جهت تغييرات يك متغير3. اطلاعات حالتيStatus informationشرايط و حالت يك سيستم نظير حالت روشن و خاموش يك ماشين4. اطلاعات اخباري و اضطراري Signal and warning informationحالتهاي اضطراري و يا شرايط نامطمئن، يا حضور و عدم حضور يك شئ در شرايط مورد بررسي نظير چراغي كه اتمام بنزين را اعلام مي كند و يا آژير اعلام خطر

اسلاید 132: طراحي نمايشگرهاانواع اطلاعاتي كه از طريق نمايشگرها منتقل مي شود: 5. اطلاعات تصويري Representation informationاطلاعات از طريق سيستمهاي تصويري يا اشكال گرافيكي منعكس مي شود نظير ضربان قلب كه برروي صفحه يك اسيلوسكوپ ديده مي شود6. اطلاعات شناسائيIdentification informationاطلاعات مربوط به شناسائي يك وضعيت، يك شئ و يا يك شرايط خاص مانند تابلو هاي راهنمائي در جاده7. اطلاعات سمبليك و الفبائي Symbolic and alphanumeric Informationبا استفاده از اعداد، حروف الفبا و كدهاي خاص ارائه مي شوند، نظير برچسبها، پلاكارتها، كدهاي موجود در جداول اطلاعاتي، آرم سازمانها و . . .8. اطلاعات زماني مرحله ايTime-phased informationدر آن از علائم و سيگنالهائي كه طبق فاصله معين زماني ارسال مي شوند، جهت انتقال اطلاعات استفاده مي شود، نظير مرس در تلگراف

اسلاید 133: طراحي نمايشگرهاانواع نمايشگرها بسته به نوع دريافت اطلاعات بوسيله انسان نمايشگرها به دو گروه سمعي (Auditory ) و بصري ( Visual) تقسيم بندي مي شوند. در رده بندي نمايشگرها بصورت بصري و سمعي معمولا نمايشگرهاي بصري بيشتر كاربرد دارند.

اسلاید 134: طراحي نمايشگرهاموارد کاربرد نمايشگرهاانتخاب سيستم سمعـــــــي انتخاب سيستم بصـــــــري اگر پيام ساده باشد اگر نياز به عكس العمل نوري و سريع باشد اگر بتوان مطلب را با يك زبان مشخص منتقل كرداگر پيام كوتاه باشد اگرضرورت شغلي حركت را ايجاب نكند اگرسيستم ازنظرروشنائي وتشخيص مشكل داشته باشد اگر نتوان پيام را به تأخير انداخت اگر پيام در ارتباط با مقطعي از زمان است اگر سيستم بصري شخص محدود شده باشد اگر پيام پيچيده باشد اگر پيام يك عكس العمل نوري و سريع نياز نداشته باشداگر نتوان مطلب را با يك زبان مشخص منتقل كرداگر پيام طولاني باشداگر ضرورت شغلي استقرار در يك نقطه را ايجاب كنداگر محيط كار داراي سر و صدا باشد اگر بتوان پيام را به تأخير انداختاگر پيام در ارتباط با نقطه اي در فضاست اگر سيستم سمعي شخص محدود شده باشد

اسلاید 135: طراحي نمايشگرهانمايشگرهاي بصري براساس نوع استفاده به دو گروه تقسيم مي شوند: نمايشگرهايي که هيچ كنترلي بهمراه ندارند، مانند ساعت معمولي و يا Dialهاي موجود در اطاق كنترل كشتي، در اين نوع موارد اپراتور مي تواند اطلاعات را ثبت يا اقدام ديگر انجام دهد. نمايشگرهايي كه ابزار كنترل با آنها همراه بوده و اپراتور قادر است هر نوع تنظيمي را انجام دهد. مانند پيچ تنظيم راديو كه موج آنرا نشان مي دهد.

اسلاید 136: طراحي نمايشگرهاانواع نمايشگر بصريمهمترين نوع اين نمايشگرها يك مقياس مدرج است كه از روي يك عقربه مقدار مورد نظر خوانده مي شود كه به اين نوع نمايشگرها Dialميگويند. ساير ابزارهاي عقربه دار ممكن است مفياس مدرجي نداشته و صرفاً وضعيت سيستم را نشان دهند. مانند شير گاز، كه اين وسايل را Indicator مي نامند.به نمايشگرهاي بصري که تغييرات سيستم را به اپراتور نشان مي دهد ابزارهاي اخطاري (Warning device) مي گويند.وسيله اي كه مستقيماً اطلاعات را بصورت شماره عرضه مي كندCounter خوانده مي شود.

اسلاید 137: طراحي نمايشگرهااز نظر نوع اطلاع رساني نمايشگرهاي بصري به سه گروه تقسيم مي شوند: نمايشگرهاي كمي نمايشگرهاي كيفي نمايشگرهاي تصويري

اسلاید 138: طراحي نمايشگرهانمايشگرهاي تصويري نمايشگرهاي کمياطلاعات كمي را به دو صورت آنالوگ (قياسي، تحليلي) و ديجيتال (رقمي) عرضه مي كنند.

اسلاید 139: طراحي نمايشگرهانمايشگرهاي تصويري نمايشگرهاي کيفياز اين نمايشگرها زماني استفاده مي شود كه شخص در مرحله اول نياز داشته باشد كه مقدار تقريبي يا نرخ و روند حركت متغير را بداند .

اسلاید 140: طراحي نمايشگرهانمايشگرهاي تصويري نمايشگرهاي تصويرياين نمايشگرها براي اپراتور يك مدل در حال كار از ماشين يا كل فرآيند ارائه مي دهند. اين نمايشگرها بخصوص براي سيستم هاي بزرگ كه از راه دور كنترل مي شوند ، بسيار مناسب هستند و به استفاده كننده اين امكان را مي دهد كه عملكرد هر بخش سيستم را در ارتباط با كل سيستم تحليل كرده و اشتباهات را درك كند.

اسلاید 141: طراحي نمايشگرهانمايشگرهاي تصويري نمايشگرهاي تصويري1- نمايشگرهايي كه وسايل و ادوات تصويري در آنها دقيقا شكل اجسام را مشخص مي كند، مانند تلويزيون و ... به اين نوع نمايشگرها نمايشگرهاي CRT (CUTHOD RAY TUBE )گفته مي شود.2- نمايشگرهايي كه جنبه توصيفي و سمبليك دارند، مانند نقشه هاي خطوط گاز، مترو و ...

اسلاید 142: طراحي نمايشگرهاانواع نمايشگرها

اسلاید 143: طراحي نمايشگرهاطراحي ديالها نكاتي كه بايد در طراحي ديالها در نظر گرفت:1- تعداد قسمتهاي نشانه روي صفحه بايد بگونه اي باشد كه بين سرعت و دقت تعادل ايجاد شود؛2- اندازه اين نشانه ها بايد به حدي بزرگ باشد كه اپراتور به راحتي قادر به خواندن آن باشد:فاصله اپراتور با نمايشگر ارتفاع حروف و ارقام =200 ارتفاع حروف و ارقام =

اسلاید 144: طراحي نمايشگرهانكاتي كه بايد در طراحي ديالها در نظر گرفت:3- ساختار و شكل صفحه مقياس و جهت شماره گذاري نشانه ها بايد مطابق با عادات مصرف كنندگان باشد.4- توالي اعداد روي صفحه بهتر است پشت سرهم و با فواصل منظم باشد و اين فواصل بخصوص از ضرائب 10 و 5 استفاده كرده باشد.5- در مصارف عمومي به نظر مي رسد قطر بهينه براي Dial، 75-55 ميليمتر باشد اما در صورت نياز به خواندن دقيق تغييرات قطرهاي 100 يا 150 ميليمتر نيز قابل قبول است . 6- اندازه عقربه ها نبايد خيلي كوتاه باشد و نبايد به قدري بلند باشد كه اعداد روي صفحه را بپوشاند.

اسلاید 145: طراحي نمايشگرهانكاتي كه بايد در طراحي ديالها در نظر گرفت:7- تحقيقات نشان داده است كه معمولا يك نگاه سريع به نمايشگر جهت خواندن اطلاعات حدود12/0 ثانيه طول مي كشد در طول چنين زماني ديالهاي دايره اي كمترين ميزان اشتباه را داشته اند در حاليكه ميزان اشتباه در ديالهاي خطي بيشتر بوده است.8- چنانچه لازم باشد مقدار متغير مدتي روي صفحه بماند نمايشگر ديجيتال ترجيح داده مي شود. 9- براي مقياسهاي كيفي بهتر است از صفحه مقياس ثابت با عقربه متحرك استفاده كنيم.

اسلاید 146: طراحي نمايشگرهامقايسه اي از انواع ديالها براي عملكردهاي مختلف كاربرد نوع ديال عقربه متحرك با صفحه ثابت عقربه ثابت با صفحه متحرك كنتورخواندن مقادير مناسب مناسب خيلي خوب مشاهده و دريافت خيلي خوب مناسب بي استفاده نرخ تغييراتتنظيم يك مقدار خيلي خوب مناسب مناسبجهت هدايت فرايند

اسلاید 147: فصل هشتم طراحي کنترلها

اسلاید 148: طراحي کنترلهادر طراحي كنترلها در نظر گرفتن عواملي مانند نوع عملكرد، سطح تغييرات عامل مورد كنترل، دقت، سرعت و نيروي مورد نياز و رابطه بين نمايشگر با كنترل ضروري است.

اسلاید 149: طراحي کنترلهاانواع کنترلورود اطلاعاتتنظيم و کنترل مداومتنظيم مجردکارانداختننوع کنترل****************دگمه فشار دستي (Hand push Buttom )دگمه فشار پايي (Foot push buttom )سويچ ميله اي ( Toggle swith )سويچ چرخان (Rotrey selector swtch )دگمه پيچي (knob )هندل ( Crank) فرمان ( Handweel )اهرم (Level )پدال ( Pedal)رديف كليد(حروف) (Keybord )

اسلاید 150: طراحي کنترلهاقواعد كلي در مورد انتخاب كنترلها كنترلها بايد طوري توزيع شوند كه اعضاي مختلف بدن آنها را بكار گيرد. كنترلهائي كه نياز به كاربرد زياد و اعمال مداوم نيرو دارند براي پا در نظر گرفته شوند و كنترلهائي كه به سرعت و دقت عمل نياز دارند براي دست طراحي شوند.انتخاب، محل يابي و جهت دادن به حركت كنترلها بايد به نحوي باشد كه حركت آنها مطابق با جابجائي نمايشگر مربوط به آنها باشد.

اسلاید 151: طراحي کنترلها

اسلاید 152: طراحي کنترلهانمونه هايي از سيستمهاي کنترل

اسلاید 153: طراحي کنترلهاقواعد كلي در مورد انتخاب كنترلها كنترلهاي چرخشي هنگامي مناسبند كه تنظيم دقيق لازم باشد زيرا كنترلهاي خطي دامنه جابجائي محدود داشته و در يك دامنه بزرگ نمي توانند دقيقا تنظيم شوند.وقتيكه هدف كنترل تنظيمات گسسته و يا حالت روشن و خاموش باشد بهتر است از دكمه هاي فشاري استفاده شود. اما چنانچه تعداد زيادي از تنظيمات گسسته در اختيار فرد باشد مي توان از يك كنترل پيوسته استفاده كرد.

اسلاید 154: طراحي کنترلهاقواعد كلي در مورد انتخاب كنترلها در انتخاب كنترل بايد نيروي مورد نياز براي اعمال كنترل را در نظر گرفت.كنترلها بايد به آساني شناسائي شود و حتي المقدور هم با چشم و هم با لامسه قابل شناسائي باشد.ميتوان با تلفيق كنترلهاي مختلف هم در حركات اپراتور و هم در فضاي پانل صرفه جويي كرد.

اسلاید 155: طراحي کنترلهاگزينش نوع کنترلنوع کنترلنيرو و حالتهاي ممکن قفل كليدي,دكمه, فشاري شستي, سويچ اهرميسلكتور چرخشي, سويچ اهرمي سلكتور چرخشيكليد گردان (Knob ),اهرم كنترل اهرم فرمان با دستگيره, دستگيره دوار چرخشي (Rotary Knob)دكمه فشاري دستي(Hand Push Bottom ),پدال پايياهرم, سلكتور چرخشيفرمان مدور دستي,اهرم كنترلاهرم فرمان با دستگيره,فرمان مدور دستي نيروي بكار اندازي كوچك:2 حالت جداگانه از يكديگر3 حالت جداگانه از يكديگر4 تا 24 حالت جداگانهگسترده‌ كوچكي از حالتهاي پيوستهگسترده بزرگ از حالتهاي پيوسته نيروي بكار اندازي بزرگ:2 حالت جداگانه از يكديگر 3 تا 24 حالت جداگانه گسترده كوچكي از حالتهاي پيوستهگسترده بزرگي از حالتهاي پيوسته

اسلاید 156: طراحي کنترلهامفاهيم كلي در انواع كنترلها نسبت كنترل به نمايشگر ( C/D) اين نسبت عبارتست از نسبت فاصله جابجائي كنترل به جابجائي نمايشگر براي كنترلهائي كه شامل حركات چرخشي هستند اين نسبت عبارتست از:كه در آن a جابجائي زاويه اي كنترل برحسب درجه و L طول بازوي اهرم مي باشد C =a/360*2L D=جابجايي نمايشگر براي دكمه هاي پيچي نسبت C/D عبارتست از يكدور چرخش كنترل تقسيم برجابجائي نمايشي

اسلاید 157: طراحي کنترلهابراي بهينه كردن نسبت C/D يك اپراتور ماهر جابجائيهاي زير را انجام مي دهد:اول، جابجائي زياد ابزار كنترل براي آنكه كنترل بسرعت به نزديك يك وضع مطلوب برسد.دوم، جابجائي كنترل براي تنظيم دقيق در وضعيت مطلوب.يك نسبت بهينه C/D براي كنترل مورد نظر كل, اين دو زمان را حداقل مي كند.

اسلاید 158: طراحي کنترلهاجهت ارتباط حركتي بين كنترل و نمايشگر كليشه هاي حركتي جوامع بايد در موقع طراحي نمايشگر و كنترل در نظر گرفته شود، مثلا براي ما بديهي بنظر مي رسد كه بستن شير بايد در جهت حركت عقربه هاي ساعت و باز كردن آن در خلاف جهت باشد.چنانچه اين كليشه ها هم در نمايشگر و هم در كنترل بصورت يكنواخت در نظر گرفته شوند باعث كم شدن زمان تصميم گيري ، بهبود سرعت و دقت تنظيم، كاهش زمان فراگيري و كم كردن اشتباهات مي شود.

اسلاید 159: طراحي کنترلهاكدبندي ابزارهاي كنترلي هدف از كدبندي كنترلها سهولت در شناسائي آنهاست.بدين ترتيب تعداد دفعات بكارگيري غلط كنترلها كاهش يافته و زمان لازم براي كنترل صحيح كم مي شود.

اسلاید 160: طراحي کنترلهاروشهاي معمول براي كدبندي كنترلها استفاده از برچسب استفاده از رنگ استفاده از شكل استفاده از محل استقرار استفاده از اندازه استفاده از حالت كاركرد

اسلاید 161: طراحي کنترلها كنترلهاي اضطراري طراحي و عمل استقرار كنترلهاي اضطراري به توجه و دقت ويژه اي نياز دارد زيرا پيدا كردن سريع آنها بسيار جدي و حياتي است، مهمتر آنكه در شرايط اضطراري احتمال اشتباه كردن اپراتور زياد مي شود. كنترلهاي اضطراري بايد از طراحي مناسبي برخوردار باشند تا امكان واكنش سريع و صحيح را براي اپراتور فراهم آورند.

اسلاید 162: طراحي کنترلهانکات مربوط به کنترلهاي اضطراريالف) كنترل اضطراري بايد از كنترلهاي روزمره دستگاه دور باشد، تا خطر استفاده غير عمدي آن كاهش يابد.ب) دسترسي اپراتور به كنترل اضطراري بايد راحت باشد.ج) كنترلهاي اضطراري بايد قرمز رنگ باشند.

اسلاید 163: طراحي کنترلهاچند نمونه از كنترلهاي اضطراري دكمه هاي فشاري كه بوسيله كف دست براه مي افتند. سيمهاي اضطراري كليدDead man (مرد مرده): عملكرد اين كليد به نحوي است كه تا وقتي كليد در فشار باشد ماشين كار مي كند و چنانچه اپراتور در شرايط اضطراري فشار روي كليد را قطع كند ماشين از كار مي افتد.

اسلاید 164: طراحي کنترلهاچند اصل كلي در طراحي كنترلهاحداكثر نيرو، سرعت، دقت و يا محدوده حركت بدن كه براي كار با ابزار كنترل لازم است نبايد بزرگتر از حد مجاز قابليت يك اپراتور باشد. بخصوص در مورد كنترلهائي كه كاربرد آنها بصورت مداوم و جزء توالي فرايند كار انجام مي شود اين امر اهميت بيشتري دارد.تعداد ابزارهاي كنترل بايد در حداقل نگاه داشته شوند و جابجائي كنترل تاحد امكان ساده و آسان باشد.

اسلاید 165: طراحي کنترلهاچند اصل كلي در طراحي كنترلهاجابجائيهاي كنترل كه بنظر اپراتور طبيعي مي آيند از موارد پيچيده مؤثر بوده و خستگي كمتري ايجاد مي كند.ابزارهاي كنترل بايد مقاومت خوبي در حين كار داشته باشند، تا امكان بروز حوادث ناشي از اعمال نيرو بوسيله دست يا پا يا اجسام ديگر روي آنها كم شود.ابزارهاي كنترل بايد طوري طراحي شوند كه خطري براي انگشت، دست يا پا محسوب نشود.

اسلاید 166: فصل نهم طراحي ايستگاه کاري

اسلاید 167: طراحي ايستگاه کاريطراحي ايستگاه كاري يكي از مواردي است كه در مباحث گوناگون مهندسي صنايع نظير ارزيابي كاروزمان، طرح ريزي واحدهاي صنعتي و فاكتورهاي انساني مطرح مي شود.اصول كلي اوليه براي طراحي ايستگاه كاري در تمام موارد يكسان است اما تلاش مي شود كه در اين درس از ديدگاه عوامل ارگونومي و آنتروپومتري به آن نگاه شود در حاليكه در دروس ديگر بيشتر از جنبه زمان و سرعت توليد به اين مسئله نگاه مي شود.

اسلاید 168: طراحي ايستگاه کاريطراحي ايستگاه كاري شامل طراحي لي اوت پانل، نمايشگرها، كنترلها و ابزارهاي مورد نياز كارگر است و همچنين وضعيت قرارگرفتن شخص در ايستگاه را نشان مي دهد.

اسلاید 169: طراحي ايستگاه کاريلي اوت ايستگاه كاري بايد با توجه به موارد ذيل طراحي شود: مواردي كه كارگر بايد ببيند، شامل نمايشگرها و كنترلهاي داخل ايستگاه، نمايشگرها و اطلاعات خارج ايستگاه، ساير افراد و تجهيزات جانبي؛مواردي كه كارگر بايد بشنود، شامل صحبتهاي لازم ساير افراد بطور مستقيم، پيامهاي غير مستقيم و سيگنالها، زنگهاي خطر و صداي ناشي از عمليات مورد بازرسي؛حركاتي كه بايد در حين كار انجام شود شامل كنترلهاي دستي و پائي، تغيير در وضعيت دستگاهها و عملكرد آن، نشستن و برخاستن و حركات در وضعيت اضطراري و ...؛فضاي لازم براي تحرك بدن، شامل امكان حركت دادن انگشتان، سر، زانو و ساير اعضا هم در موارد اضطراري، ارتباط با ساير اپراتورها و اجزاي سيستم و ساير مواردي كه براي رفع خستگي كارگر، بسته بهمورد لازم است.

اسلاید 170: طراحي ايستگاه کارياصول اساسي كه بايستي در هنگام طراحي ايستگاه كاري در نظر گرفته شود1- توانائي ديدن : كه ميتوان آنرا در دو سطح در نظر گرفت، سطح اول اجسامي كه در يك نگاه اوليه ديده مي شوند و سطح ديگر، اشياء، نمايشگرها و ابزارها ئي كه اپراتور بايد به آنها دقت كند؛2- توانائي تحرك : كليه اعضاي بدن بايد قادر باشند بگونه اي سالم در محيط كاري تحرك داشته باشند، يعني توقف در ايستگاه كاري نبايد باعث بيكاري در اعضاي بدن شود؛3- كارائي شغلي : ايجاد ارتباط مناسب بين كنترلها و نمايشگرها، دسته بندي منطقي آنها در زير سيستمهاي مختلف، مرتب كردن اجزاء برحسب توالي عمليات و تطابق با ساير اجزاء سيستم در ارتقاء عملكرد اپراتور و حداقل كردن خطاهاي او مؤثر هستند؛

اسلاید 171: طراحي ايستگاه کارياصول اساسي كه بايستي در هنگام طراحي ايستگاه كاري در نظر گرفته شود4- عوامل فيزيولوژيكي : توانائيهاي بدني كارگر و محدوديتهاي آن بايد مد نظر قرار بگيرد؛5- عوامل رواني : طراحي خوب ايستگاه كاري در كارائي شخص بسيار مؤثر است، يعني اگر ايستگاه كاري سازمان يافته، راحت، ساده، قابل اطمينان، ايمن وجذاب باشد باعث انگيزش اپراتور مي شود؛6- عوامل ابعادي : رعايت جداول و مقادير آنتروپومتريك و درصد افرادي كه ميتوانند به راحتي در ايستگاه كار كنند ضروري است؛7- عوامل محيطي : مشكلاتي نظير نور، صدا، ارتعاش، فشار، تابش حرارتي و . . . بايد حتي المقدور در محل توليد خود مهار شود

اسلاید 172: طراحي ايستگاه کارياصول اساسي كه بايستي در هنگام طراحي ايستگاه كاري در نظر گرفته شود8- اولويت بندي طراحي: اولويت نخست بايد به محدوديتهاي بينائي شخص داده شود. يعني مواردي كه شخص بايد ببيند در بهترين موقعيت ممكن قرار گيرد؛اولويت بعدي آنست كه كنترلهاي متناظر با نمايشگرهاي اولويت اول جايابي شود؛اولويت سوم به ساير كنترلها و نمايشگرها داده مي شود و روابط بين آنها مورد نظر قرار مي گيرد. مثلا يك كنترل نبايد جائي قرار گيرد كه دست مربوط به آن روي نمايشگرها را بپوشاند و مانع ديدن شود؛اولويت چهارم به مرتب كردن عناصر ايستگاه برحسب توالي عمليات اختصاص مي يابد بنحويكه مثلا عناصر مورد استفاده متوالي از چپ به راست و يا بالا به پائين مرتب شده باشد؛اولويت پنجم تخصيص امكان عناصر ايستگاه كاري بر اساس دفعات استفاده است يعني عناصري كه بيشتر استفاده مي شوند در دسترس تر باشند؛آخرين اولويت به همگوني چيدمان مربوط مي شود كه زير سيستمهاي مشابه در كنار يكديگر قرار گيرد.

اسلاید 173: طراحي ايستگاه کارياصول اساسي كه بايستي در هنگام طراحي ايستگاه كاري در نظر گرفته شود9- انطباقها : اصولا براي طراح بهتر است كه طراحي خود را بنحوي انجام دهد كه جسم موردي نظر منطبق بر محدوديتهاي فيزيكي انسان باشد نه اينكه شخص مجبور شود خود را با جسم تطبيق دهد؛10- تلفيق : طراحي بايد براساس يك سيستم جامع انجام شود . به طوريکه شخص طراح از ابتدا اصول مربوط به طراحي ايستگاه كاري را نيز در نظر بگيرد و همزمان آنرا در طراحي خود اعمال كند؛

اسلاید 174: طراحي ايستگاه کارياصول اساسي كه بايستي در هنگام طراحي ايستگاه كاري در نظر گرفته شود11- ايمني : ايمني براي اپراتور و تجهيزات مهمترين اصل ايستگاه كاري است بنابراين بايد از نكاتي كه مي تواند به خودي خود باعث خطر شود (مثل لبه تيز) و نيز عواملي كه باعث اشتباه اپراتور ايجاد خطر مي شوند دوري نمود؛ 12- استانداردسازي : طراح بايد قبل از شروع به طراحي مواردي را كه قبلا براي چيدمان اين سيستم بكار رفته مدنظر داشته باشد. استفاده از استانداردها موجب كاهش زمان آموزش و باعث شانس كمتري براي خطاي اپراتور و صرفه جوئي در هزينه هاي سخت افزاري و نرم افزاري و تداركاتي مي شود.

اسلاید 175: طراحي ايستگاه کاريايمني در ابزارهاي دستي

اسلاید 176: طراحي ايستگاه کاريوضعيت شخص در ايستگاه كاريشخص مي تواند در ايستگاه كاري بصورت ايستاده، نشسته و يا حالت تركيبي نشسته-ايستاده قرار گيرد. هر يك از اين وضعيتها در شرايط خاصي بكار گرفته مي شود و هنگام طراحي ايستگاه كاري بايد هر سه حالت ممكن را مد نظر داشت و حالت برتر را انتخاب نمود.

اسلاید 177: طراحي ايستگاه کاريوضعيت نشسته براي اپراتور در شرايط زير استفاده مي شود:ثبات و تعادل زيادي براي بدن لازم باشد؛پريودهاي كاري طولاني باشد؛كنترلهاي دستي وپائي هر دو وجود داشته باشند؛كنترل پائي دقيقي مد نظر باشد؛نياز باشد كه پاها نيروي زيادي اعمال كنند و يا در فاصله زيادي حركت نمايند.

اسلاید 178: طراحي ايستگاه کاريهنگاميكه ايستگاه كاري بصورت نشسته طراحي مي شود، عوامل ابعادي زير بايد بطور خاصي مورد توجه قرار گيرد:موقعيت مناسب چشم با توجه به فعاليتهائي كه بايد انجام داد؛ارتفاع، عمق و درجه خم شدن صندلي؛حركت پاها و زانوها ؛كنترلهائي كه بايد در حوزه حركت دست و پا قرار داشته باشند؛توجه به موقعيت چشم براي اپراتورهاي خيلي بلند قد يا خيلي كوتاه قد.

اسلاید 179: طراحي ايستگاه کاريحداکثر دسترسي جانبي و منطقه حرکت دست در محيط کار

اسلاید 180: طراحي ايستگاه کاريطراحي محيط کار براي نيروي کار بلند قد و کوتاه قد

اسلاید 181: طراحي ايستگاه کاريپارامترهاي پيشنهادي براي طراحي ميز کار اپراتور در حالت نشسته

اسلاید 182: طراحي ايستگاه کاريطراحي محيط کار در حالت ايستاده

اسلاید 183: طراحي ايستگاه کاريوضعيت ايستاده براي اپراتور در شرايط زير استفاده مي شود:جهت دسترسي يا ديدن اشياء احتياج به تحرك داشته باشيم؛كنترلهاي دقيق دستي مورد نياز نباشند؛زمانيکه امكان وضعيت نشسته براي اپراتور وجود ندارد مثلا زير پانل جائي براي پاها موجود نيست؛سطح پانل به قدري بزرگ باشد كه نياز به ايستاده بودن داشته باشد يعني يه غير از امكان دسترسي به اشياء تسلط به آنها مورد نياز باشد؛وقتي فعاليتهاي كنترل پائي وجود نداشته باشد يا فقط بصورت ساده باشد، مثل روشن و خاموش كردن.

اسلاید 184: طراحي ايستگاه کاريوضعيت ايستادهوضعيت ايستاده براي شرايطي كه پريود كاري طولاني باشد توصيه نمي شود. يك اپراتور ايستاده بايد در شرايطي كار كند كه دسترسيها براي كوتاهترين افراد نيز فراهم باشد. بايد ارتفاع چشمها و ساير ابعادي كه مورد نياز هستند در اين وضعيت نيز در نظر گرفته شوند.

اسلاید 185: طراحي ايستگاه کاريپارامترهاي پيشنهادي براي طراحي ميز کار اپراتور در حالت ايستاده

اسلاید 186: طراحي ايستگاه کاريطراحي ميز کار براي طراحي و نقشه کشي اپراتور

اسلاید 187: طراحي ايستگاه کاريوضعيت تركيبي نشسته-ايستادهوضعيت تركيبي نشسته-ايستاده هنگامي بكار مي رود كه اپراتور دو نوع فعاليت دارد يكي از اين فعاليتها نياز به وضعيت نشسته و ديگري نياز به وضعيت ايستاده دارد.وضعيت تركيبي اين امكان را فراهم مي كند كه اپراتور بتواند از يك صندلي يا چهار پايه بلند استفاده كند تا هم ارتفاع چشم او بالا رود و هم ثبات بيشتري داشته باشد.

اسلاید 188: طراحي ايستگاه کاريطراحي محيط کار ايستاده-نشسته

اسلاید 189: طراحي ايستگاه کاريغير از موارد ذکر شده، دو وضعيت ديگر نيز بايد مورد مطالعه قرار گيرد: وضعيت شخص در داخل خودرو جهت رانندگي؛ وضعيت اپراتورهائي كه بصورت گروهي در كنار يكديگر يا روبروي يكديگر فعاليت مي كنند .

اسلاید 190: طراحي ايستگاه کاريشکل 47 صفحه 93

اسلاید 191: طراحي ايستگاه کاريطراحي محيط کار براي اپراتورهاي پهلو به پهلو

اسلاید 192: طراحي ايستگاه کاريتوصيه هائي براي طراحي پست كار1- تعداد قطعات و اجزائي كه بوسيله دست استفاده مي شود را به حداقل برسانيد. اين موضوع بخصوص در طراحي محصول مد نظر قرار گيرد. مثلا اگر ميتوان در مونتاژ محصول از دونوع پيچ استفاده كرد ضرورتي ندارد كه پيچهاي مختلفي در نظر گرفته شود.

اسلاید 193: طراحي ايستگاه کاريتوصيه هائي براي طراحي پست كار2- كنترلها، ابزار دستي و قطعات را در ايستگاه كاري بگونه اي سازمان دهيد كه اپراتور بتواند وضعيت بدني خود را بطور متناوب تغيير دهد. برخي از ماشين آلات اپراتور را دريك وضعيت خاص ميخكوب مي كنند در حاليكه اپراتور بهتر است بتواند براي كنترل پائي هريك از دو پاي خود را بكار گيرد يا تغييرات كوچكي در وضعيت بدنش ايجاد كند.

اسلاید 194: طراحي ايستگاه کاريتوصيه هائي براي طراحي پست كار3- حركت دست بصورت قوسي سريعتر و دقيق تر از حركت افقي يا عمودي آن است زيرا در حالت حركت قوسي مفاصل كمتري حركت مي كند به همين دليل پيچيدگي آن كمتر است. توجه به راست دستي و چپ دستي در اين زمينه لازم است تا جائيكه در بعضي موارد لازم است براي افراد چپ دست ايستگاه جداگانه اي طراحي شود يا شغل آنها تغيير يابد.

اسلاید 195: طراحي ايستگاه کاريتوصيه هائي براي طراحي پست كار4- قطعات و اجزا را طبقه بندي كنيد و به آنها اولويت دهيد.وظايف را دسته بندي كنيد و اهميت هريك را مشخص نمائيد. ميز كار را به مناطق مختلف تقسيم كنيد. وظائف و اجزاء و قطعات را بر حسب اولويتها تخصيص بدهيد.

اسلاید 196: طراحي ايستگاه کاريطراحي محيط کار تايپ، طراحي، نقشه کشي و برنامه ريزي

اسلاید 197: طراحي ايستگاه کاريپيشنهادهايي براي طراحي محيط کار

اسلاید 198: طراحي ايستگاه کاريپيشنهادهايي براي طراحي محيط کار

اسلاید 199: طراحي ايستگاه کاريپيشنهادهايي براي طراحي محيط کار

اسلاید 200: فصل دهم عوامل محيطي و تاثير آن بر انسان

اسلاید 201: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانانسان در محيط خود تحت تأثير عوامل گوناگوني قرار دارد و از آنجا كه اين عوامل داراي اثرات و عوارض خاصي روي شخص هستند طبعا مي بايد مقدار قابل قبول و مجازي براي هر يك تعيين نمود تا سلامت انسان دچار اختلال نشده و از كارائي شخص در چنين محيط كاري كاسته نشود.

اسلاید 202: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانعمده عوامل فيزيكي در محيط گرما و سرما Heat and cold فشار هواAir pressure سرو صداNoise روشنائيIllumination

اسلاید 203: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائيروشنائي ميزان نور تابيده شده به سطوح اشياء است كه آنها را قابل ديدن و تشخيص مي كند.يك تركيب نامناسب از نوع و شدت نور مي تواند باعث خطا و اشتباه انساني در محيط كار شود. بعلاوه ميزان خستگي اشخاص رابطه زيادي با روشنائي مناسب يا نامناسب محيط كار دارد.

اسلاید 204: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانتجربه نشان داده است كه نور مناسب در سطح توليد و كاهش درصد وقوع حوادث بسيار مؤثر است.نسبت اندازه : ميزان كوشش براي ديدن شئ بستگي دارد به خارج قسمت اندازه شيي مورد نظر به اندازه كوچكترين شئ كه كارگر تحت همان شرايط مي تواند ببيند: R=D/D○اندازه شئ را برحسب اندازه زاويه ديد يا قوسي كه شئ تحت آن ديده مي شود بيان مي كنند و معمولا معكوس اندازه كوچكترين جسم قابل رويت را تيزبيني ( V) مي گويند:V=1/D○

اسلاید 205: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانمهمترين عوامل محيطي كه اندازه كوچكترين جسم قابل رؤيت (D○) را معين مي كنند عبارتند از: تباين (Contrast) درخشندگي (Luminance) زمان روئيت ( Viewing)

اسلاید 206: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشناييتباين بين جسم و زمينه اي كه جسم بر آن واقع است مثلا حروف چاپ شده روي يك ورقه كاغذ مساوي است با اختلاف نسبي درخشندگي جسم وزمينه C=L1-L2/L1

اسلاید 207: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشناييدرخشندگي ميزان تلألو و انعكاس يك سطح است و زمان رويت مدتي است كه جسم در معرض ديد قرار دارد.زمانيکه ميزان درخشندگي جسم تغيير كند طبعا آستانه هاي مختلفي براي ديد بوجود مي آيد. بعبارت ديگر چنانچه درخشندگي افزايش يابد مقدار D○ يا اندازه كوچكترين جسم قابل رويت كاهش خواهد يافت.

اسلاید 208: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشناييچگونگي ديد خوب : آزمايش نشان داده است كه وقتي ميتوان يك شئ را آسان و راحت ديد كه R حداقل 5/2 باشد پس اگر R<1 باشد طبعا جسم ديده نمي شود و اگر بين 1 تا 5/2 قرار گيرد ديدن آن كم و بيش مشكل خواهد بود.

اسلاید 209: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشناييتأثيررنگ در بينائي : استفاده از رنگهاي مناسب باعث ايجاد تباين و در نتيجه راحتي ديد مي شود. منظور از اختلاف رنگ، بين سطوح بزرگ مثل ديوار، ميز كار و ... با اجسام كوچك نظير اجسام و قطعات مي باشد.عدم وجود تباين ميان اين دو گروه باعث مي شود كه ديدن آنها بسختي انجام شود از سوي ديگر درخشندگي و تباين شديد باعث زدگي چشم شخص مي گردد.

اسلاید 210: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشناييبراي جلوگيري از خستگي فكري و چشمي كارگر بايد سعي كنيم حتي المقدور نسبت 5/2=R رعايت شود. اين نسبت را مي توان بطرق زير تأمين نمود:الف) با كاهش مخرج كسر يعني D○ كه مي تواند با افزايش تباين، افزايش منابع نوراني و يا انتخاب كارگر با تيزبيني مناسب تامين شود.ب) با افزايش صورت كسر D، يعني بزرگ كردن اندازه اشيائي كه بايد ديده شوند. البته توجه داريد كه استفاده از وسائل بزرگ باعث محدود ساختن ميدان ديد و مشكلاتي در تنظيم ايستگاه كاري مي شود. لذا بنظر مي رسد روش الف مناسبتر باشد.

اسلاید 211: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كار1- سيستم روشنائي طبيعي (Day light) در طراحي سيستم روشنائي بهينه يكي از مهمترين عوامل روشنائي روز است. نور روز تركيبي است از نور پراكنده آسمان صاف يا ابري، انعكاسهاي اطراف، وضعيت ساختمان و موقعيت جغرافيائي، فصل، ساعات مختلف روز و .... كه طراح با توجه به تنوع اين شرايط بايد از آن استفاده كند.

اسلاید 212: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كار1- سيستم روشنائي طبيعي (Day light) در طراحي سيستم روشنائي بهينه يكي از مهمترين عوامل روشنائي روز است. نور روز تركيبي است از نور پراكنده آسمان صاف يا ابري، انعكاسهاي اطراف، وضعيت ساختمان و موقعيت جغرافيائي، فصل، ساعات مختلف روز و ... كه طراح با توجه به تنوع اين شرايط بايد از آن استفاده كند.

اسلاید 213: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كار2- سيستمهاي روشنائي داخلي (Indoor lighting)منظور از روشنائي داخلي ايجاد تباين بين اشياء و قسمتهاي مختلف آنها مي باشد بطوريكه اين تباينها تصاويري روي شبكه چشم ايجاد نموده و شكل اجسام را در ذهن مجسم مي كند بنابراين حضور اين تجسم بايد ملاك طراحي اين سيستم ها باشد.

اسلاید 214: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كاراطلاعاتي كه بايد هنگام طراحي سيستم روشنائي به آن دسترسي داشت شامل موارد زير است:ابعاد محيط كاري مورد بحث؛رنگ ديوارها و سقفها و ضريب انعكاس اين سطوح ؛نوع كار، توزيع كار در محيط محلهاي ماشين آلات، ميزكار و سطح كار؛پارامترهاي مربوط به شبكه برق؛نوع منابع روشنائي در دسترس، مانند لامپهاي رشته اي، فلورسنت و ...

اسلاید 215: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كاراطلاعاتي كه بايد هنگام طراحي سيستم روشنائي به آن دسترسي داشت شامل موارد زير است:نقاطي كه مي توان در آنها منابع روشنائي را قرار داد؛مستقيم يا غير مستقيم بودن روشنائي؛شدت روشنائي لازم روي سطح كار ؛فاصله بين مراكز نوري و فاصله آنها از سقف؛فاصله منبع نوري از سطح كار؛وضعيت روشنائي طبيعي محيط.

اسلاید 216: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشنائي در محيطهاي كار2- سيستمهاي روشنائي داخلي (Indoor lighting)محاسبات روشنائي داخلي ساختمان روشهاي مختلفي دارد كه يكي از آنها روش لومن (Luman) است و با آن ميتوان روشنائي متوسط سطح كار داخل ساختمان را بدست آورد. اين روش داراي 16 قدم است كه خود به چهار مرحله تقسيم مي شود.

اسلاید 217: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانمراحل روش لومن (Luman)الف) شناسائي محيط و احتياجات آن1- شناسائي محيط (بررسي نوع ساختمان واستفاده هاي آن مثلا كتابخانه، انبار،آزمايشگاه، كارگاه و ...)؛ 2- نيازهاي كيفي (شامل تعيين رنگ نور، حداكثر و حداقل شدت روشنائي، شدت درخشندگي، رطوبت،و ...)؛ 3- تعيين شدت روشنائي استاندارد؛4- شناسائي هواي محيط (از نظر گرد و مقدار آن كه مي تواند خيلي تميز، تميز، متوسط، كثيف و خيلي كثيف باشد)؛5- شناسائي مشخصات محيط (از نظر ابعاد، طول و عرض، رنگ و ...)؛6- انتخاب نوع چراغ (با در نظر گرفتن عواملي نظير توان نوري، رنگ نور، ارتفاع نصب، امكان تعميرات و هزينه هاي نصب و قيمت برق مصرفي)؛

اسلاید 218: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانمراحل روش لومن (Luman)ب) تعيين افت توان نوري در اثر خصوصيات كاركرد سيستم7- اثر درجه حرارت محيط بر توان نوري لامپ (اين اثر در لامپهاي رشته اي، جيوه اي و سديم خيلي كم و در لامپهاي فلورسنت بيشتر است)؛8- اثر تغيير ولتاژ برروي توان نوري لامپ (اين تغييرات بر توان نوري لامپهاي رشته اي اثر زيادي دارد ولي در لامپهاي فلورسنت، جيوه اي و سديم كمتر است)؛9- اثر چوك (اين اثر در لامپهاي رشته اي وجود ندارد ولي در لامپهاي فلورسنت، جيوه اي و سديم ديده مي شود)؛10- افت در اثر تغييرات سطحي چراغ (پس از مدتي كاركردن ممكن است تغييراتي ازقبيل كدرشدن حباب يا از دست دادن ضريب انعكاس اوليه باعث كاهش استفاده از نور لامپ شود)؛

اسلاید 219: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانمراحل روش لومن (Luman)ج) تعيين افت توان نوري در اثر ساير عوامل 11- افت توان نوري در اثرخصوصيات محيط (دسته بندي محيط كار از نظر گرد و خاك نشان دهنده تأثير گرد و خاك روي لامپها مي باشد)؛12- در نظر گرفتن درصد لامپهاي معيوب (اين امر بستگي به نوع لامپها و برنامه تعويض آنها دارد)؛13- افت توان نوري لامپ در اثر خوردگي (پس از مدتي كه لامپ در شبكه كاركرد، توان نوري آن كاهش مي يابد اين امر بخصوص در لامپهاي رشته اي بيشتر است)؛14- افت در اثر كثيفي چراغ (که بستگي به نوع چراغ و طرز قرار گرفتن آن نسبت به هواي محيط در زمانهاي نظافت دارد)؛

اسلاید 220: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانمراحل روش لومن (Luman)د) محاسبات 15- در اين مرحله مجموع افت توان نوري لامپ محاسبه مي گردد. در شروع بهره برداري كه لامپها و چراغها نو بوده و محيط كار كاملا تميز است، ضريب بهره برداري 1 مي باشد ولي بتدريج عوامل مورد اشاره باعث كاهش شدت نور شده كه اين جمع كاهشها بايد در اين مرحله محاسبه شود.16- محاسبه نهائي : در اين مرحله بايد براساس شدت نور مورد نياز، سطح اطاق، ميزان نور طبيعي موجود و توان نوري باقيمانده هر لامپ، تعداد و نحوه قرار گرفتن لامپها را مشخص نمود كه عواملي نظير وضعيت ميزهاي كار، نوع و ارتفاع دستگاهها، سهولت تعمير و نگهداري و زيبائي در اين ميان نقش دارد.

اسلاید 221: عوامل محيطي و تاثير آن بر انساننكات مهم در طراحي سيستم روشناييفواصل بين منابع نوري بايد طوري تأمين شود كه روشنائي محيط يكنواخت باشد و به محل موانع نظير تيرها و ستونها توجه شود.معمولا ارتفاع سقف كارخانجات بين 7-5/3 متر است هر چند كه پائينتر گرفتن ارتفاع لامپها باعث استفاده بهتر از شدت نور آن مي گردد اما سعي مي كنيم آنرا بحدي بالا در نظر بگيريم كه نور يكنواخت باشد.اگر اطاقي تهويه مطبوع داشته باشد لامپها بهمراه لوله هاي تهويه در سقف كاذب قرار مي گيرد كه اين امر باعث تغيير استفاده از نور آنها مي شود.براي محلهائي كه كارهاي ظريف در آن انجام مي شود مانند ادارات، صنايع الكترونيك و … تباين بايد بين 10-3 باشد، كه بيشتر از آن باعث نور زدگي مي شود.

اسلاید 222: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانسروصدا (Noise)سر وصدا را ميتوان بصورت صداي اضافي و ناخواسته اي تعريف كرد كه در محيط زندگي افراد وجود دارد و محدوده بزرگي را شامل مي شود.

اسلاید 223: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانخصوصيات فيزيكي صداهر منبع ارتعاشي در محيطي كه هوا وجود داشته باشد با تكان دادن هوا ايجاد صوت مي كند.دو مشخصه اصلي براي صدا وجود دارد كه عبارتند از فركانس و شدت يا دامنه (Intensity, amplitude)

اسلاید 224: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانخصوصيات فيزيكي صداواحد فركانس هرتز مي باشد و عبارتست از تعداد امواج منظمي كه در هر ثانيه به گوش برخورد مي كند. اگر تعداد فركانس كم باشد صدا بصورت بم (Low tone) و اگر فركانس زياد باشد صدا زير (High tone) خواهد بود. محدوده شنوائي افراد متفاوت است ولي بطور كلي انسان مي تواند بين 20 تا 20000 هرتز را بشنود و فركانسهاي خارج از اين دامنه شنيده نمي شوند.

اسلاید 225: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانخصوصيات فيزيكي صداشدت صدا را با واحد ميكرو بار (Bar 10) اندازه گيري مي كنند و محدوده تشخيص گوش انسان از 0002/0 تا 200 ميكرو بار مي باشد. شدت كمتر از اين محدوده شنيده نشده و بيشتر از آن در گوش ايجاد درد و مزاحمت مي كند. 20log=فشار شنيده شده بر حسب دسي بلفشار شنيده شده بر حسب ميکروبار20log=فشار شنيده شده بر حسب دسي بلفشار شنيده شده پايه (0.0002)با اين ترتيب مشخص مي شود كه محدوده شنوائي انسان بين 0 تا 120 دسي بل مي باشد.

اسلاید 226: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانشنواييفاصلهعامل ديگري كه در شنوائي تأثير دارد فاصله است. اگر فاصله گوش با منبع توليد صدا دو برابر شودفشار و شدت صدا نصف مي گردد. هرچند كه در محيط هاي كاري به علت وجود سطوح جانبي ديوارها و ساير اجسام سر و صدا انعكاس يافته و عملا با افزايش فاصله شدت صدا كاهش نخواهد يافت.

اسلاید 227: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانشنواييطنين صداطنين صدا ( Loudness) باعث تغييراتي در فرم منحني موجي صوت شده و شكل سينوسي منحني را تغيير مي دهد.

اسلاید 228: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسان

اسلاید 229: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانميدان شنوائي ميدان شنوائي در ارتباط با دو مشخصه فركانس و شدت صدا تعيين مي شود.اين ميدان براي افراد مختلف متفاوت بوده و بستگي به قدرت شنوائي شخص دارد. در كارهائي كه اطلاعات از راه گوش بايد به شخص برسد تعيين اين ميدان ضروري است كه ميتوان آنرا با دستگاه صدا سنج و از طريق رسم منحني شنوائي تعيين كرد.

اسلاید 230: عوامل محيطي و تاثير آن بر انساندر اغلب محيطهاي صنعتي لغات تلفظ شده در مكالمه بين دو نفر وقتي قابل فهميدن است كه شدت صداي مكالمه 10 دسي بل بالا تر از سطح متوسط سر وصداي محل باشد.

اسلاید 231: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانشنواييتأثير سروصدا بر انسان از دو ديد قابل بررسي است: تأثير سروصدا بر سلامتي انسان تأثير سروصدا بر بازدهي كارمهمترين تأثير سروصدا از نظر سلامتي كاهش شنوائي مي باشد.

اسلاید 232: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسان

اسلاید 233: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانشنواييبطور دقيق نميتوان مشخص كرد كه چه اندازه سروصدا در چه مدت زماني چه ميزان كاهش شنوائي در افراد ايجاد مي كند اما استانداردهاي مختلفي براي حد ريسك شنوائي بوجود آمده است . مثلا «بزنز» حد ريسك را به اين صورت پيشنهاد مي كند:فركــــــانـــــس شــــدت (db ) 150-5/37 100 300-150 90 1200-300 85 4800-1200 80

اسلاید 234: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانشنواييسروصدا علاوه بر كاهش شنوائي عوارض ديگري نيز براي سلامت انسان دارد كه مهمترين آنها افزايش فشار خون، افزايش ضربان قلب و انقباض رگها و عضلات مي باشد. همچنين تأثير ديگر سروصدا جنبه رواني آن است يعني مزاحمتي كه سروصدا بخصوص صداهاي غير منتظره و ناگهاني براي شخص ايجاد مي كند.

اسلاید 235: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانغير از تأثيرات سروصدا برروي سلامت فرد كارائي فرد نيز در محيط توليد تحت تأثير آن قرار مي گيرد و عوارضي نظير افزايش ضايعات، كاهش نرخ توليد، افزايش نرخ حوادث و دشواري در مبادله اطلاعات پيش مي آيد.

اسلاید 236: عوامل محيطي و تاثير آن بر انساناندازه گيري سروصداي محل كار براي اندازه گيري سروصدا از دستگاه صدا سنج يا Noise level meter استفاده مي شود و كار اندازه گيري در دو مرحله انجام مي گيرد:ابتدا سروصدا در ايستگاههاي كاري اندازه گيري مي شود و صدا سنج دقيقا در نقطه اي قرار مي گيرد كه گوش اپراتور مربوطه قرار دارد.سپس سروصدا در محيطهاي عمومي كارخانه نظير راهروها، محوطه ها، ناهارخوري و … اندازه گيري شده و با استانداردهاي مربوطه مطابقت داده مي شود.

اسلاید 237: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانروشهاي كنترل سروصدا اقدامات فني از قبيل پوشاندن ماشينها، عايق كردن پايه ماشينها در مقابل لرزش و...؛استفاده از جاذبه هاي صدا در ديوار ها و سقف كارگاهاقدامات ساختماني نظير جدا كردن بخش پرسروصداي كارخانه از ساير بخشها بوسيله ديوار عايق و ...؛استفاده از وسائل ايمني شخصي شامل گوشي، هدفون، كلاه حفاظتي با گوشي، لباسهاي آلومينيومي خاصي كه مانع از آسيب ديدگي اعصاب مي شود و...؛

اسلاید 238: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانتأثير گرما وسرماگرمائي كه از طريق رسانائي جابجائي و تشعشع به بدن مي رسد با گرماي دفع شده از بدن تشكيل يك رابطه مي دهد:M-W=C+R+E+Sچنانچه ميزان گرمائي كه جذب بدن مي شود و در آن باقي مي ماند افزايش يابد عوارضي نظير ازدياد خستگي، افزايش ضربان قلب، كاهش فعاليت گوارشي، افزايش فشار خون، درجه حرارت داخلي و توليد عرق و بالاخره كاهش وزن پيش مي آيد كه منجر به ناراحتيهاي جسمي، تغييرات فيزيولوژيك و كاهش كارائي مي گردد.

اسلاید 239: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانتأثير گرما وسرمابراي اندازه گيري سرما از شاخصي به نام شاخص باد سرد (Wind chill index) استفاده مي كنند. استفاده از اين شاخص بدان دليل است كه معمولا ناراحتي ما از سرما علاوه بر درجه حرارت محيط به بادي كه مي وزد بستگي دارد. به همين دليل اين شاخص را كه تركيبي از سرعت باد و دماي محيط مي باشد به كار مي گيريم.

اسلاید 240: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانتأثير گرما وسرماهمچنين واحد ديگري به نام Cloبراي اندازه گيري مقدار عايق بودن لباس فرد استفاده مي شود. يک Clo بدن انسان را در حال استراحت در اطاقي با درجه حرارت 22 درجه و رطوبت 50% و سرعت جريان هواي 2/0 متر بر ثانيه در محدوده حرارت مطبوع نگاه مي دارد.

اسلاید 241: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانزماني را كه فرد مي تواند در درجه حرارتهاي مختلف و با عايق بودن لباس خود در محيط باقي بماند نشان مي دهد.

اسلاید 242: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانبطور كلي در محيطهاي كاري بسته سعي مي شود دما تحت كنترل باشد. اما چنانچه كار در محيط باز انجام شود و يا تغيير شرايط محيط از نظر گرما يا سرما ممكن نباشد ميتوان اقداماتي به شرح زير جهت بهبود اين شرايط انجام داد:انتخاب پرسنلي كه قدرت تحمل آنها در برابر گرما و سرما بيشتر است؛محدود كردن زمان قرار گرفتن شخص در محيط و زمان بندي استراحت؛تغيير و اصلاح كار به منظور كم كردن انرژي مصرفي لازم براي انجام كار؛ثابت نگه داشتن آب بدن و جبران آب دفع شده؛چرخش پرسنل بين افرادي كه در محيط نامناسب كار مي كنند با افرادي كه شرايط آنها بهتر است؛حفاظت اشخاص در مقابل گرما با استفاده از سپر حرارتي و در مقابل سرما با لباس مناسب بر اساس واحد Clo.

اسلاید 243: عوامل محيطي و تاثير آن بر انسانتأثير فشار هوا در هنگام كار كردن در ارتفاع هاي بالا و يا اعماق زمين، فشار هوا اهميت زيادي مي يابد. در حالت عادي گلبولهاي قرمز بدن در حدود 95% ظرفيت خود اكسيژن حمل مي كنند. هرچه فشار كاهش يابد از اين درصد كاسته مي شود تا جائيكه در ارتفاع 21000 متري خون شروع به جوشيدن مي كند و ارتفاعهاي پائين تر اختلال در فرآيندهاي مغزي، بينائي و عصبي ايجاد مي شود.فشار زياد مي تواند باعث حل شدن گازها در خون شده و ايجاد آسيب ديدگي در اعضاء بويژه مغز نمايد. اين واقعه بخصوص وقتي رخ مي دهد كه شخص ناگهان از محيط داراي فشار زياد به محيط كم فشار برگردد. به همين منظور برگشت بايد بصورت تدريجي و پله پله باشد.

اسلاید 244: فصل يازدهم نوبت کاري

اسلاید 245: نوبت کاريدلايل كاركردن بصورت شيفتيفرايندهاي صنعتي : بسياري از صنايع نوين و فرايندهاي پيوسته مانند نيروگاهها، پالايشگاهها، صنايع فولاد و ... را نميتوان متوقف نمود و روز بعد مجددا راه اندازي كرد؛فشارهاي اقتصادي : بدليل حجم بالاي سرمايه گذاري در كارخانجات بهره برداري از اين صنايع در يك شيفت كاري صرفه اقتصادي ندارد؛نيازهاي خدماتي : برخي از كاركنان بخشهاي خدمات نظير پرستاران، نيروهاي انتظامي، آتش نشاني و ... مجبور هستند كه خدمات خود را بصورت شبانه روزي ارائه دهند.

اسلاید 246: نوبت کاريتغييرات 24 ساعته (سيركادين)مانند اغلب پديده هاي طبيعي انسانها نيز داراي نوعي ويژگيهاي ريتميك هستند. برخي افراد از اين ويژگيها ريتم 24 ساعته يا سيركادين دارند. برخي ريتم كمتر از شبانه روز يا Ultradian و برخي ريتم بيشتر از شبانه روز يا Infradian دارند.

اسلاید 247: نوبت کاريازجمله تغييراتي كه بصورت شبانه روزي در بدن انسان ايجاد مي شوند درجه حرارت بدن، نرخ ضربان قلب، نرخ تنفس و ترشح هورمونهاي مختلف است، كه از الگوي سينوسي مطابق منحني ذيل پيروي مي كنند.

اسلاید 248: نوبت کاريتأثير نوبت كاري بر بهره وري افراد در وظائف دستي ساده و وظايف دستوري بهره وري چندان تحت تأثير نوبت كاري قرار نمي گيرد. اما وظائف فكري و استفهامي كه به تفكر عميق نيازمندند بيشتر تحت تأثير نوبت كاري هستند. نمونه مشكلاتي كه در اثر كار شبانه ايجاد مي شود بالا رفتن آمار تصادفات رانندگي به نسبت تعداد حمل و نقلها در ساعات آغازين بامداد است.

اسلاید 249: نوبت کاريتجربه نشان داده است كه برخي از افراد بطور ذاتي علاقه دارند كه هنگام طلوع خورشيد بيدار شده و در هنگام غروب خورشيد به خواب روند كه آنها را صبح گرا گويند. در مقابل افراد شب گرا نيز وجود دارند كه علاقمندند كارهاي خود را بيشتر در شب انجام دهند. چنانچه اين افراد را نيز بشناسيم مي توانيم از آنها براي كار شب استفاده كنيم.

اسلاید 250: نوبت کاريدر رابطه با نوبت كاري توجه به نكات زير مفيد است:غالباً در شيفتهاي شب نظارت وكنترل مديريت كاهش مي يابد. اين امر باعث آزادي عمل بيشتر براي پرسنل مي شود. برخي از افراد در چنين شرايطي انگيزش بهتري براي كار پيدا مي كنند و بهره وري بالا تري دارند. اما اكثر مردم از اين وضع سوء استفاده كرده و حتي ممكن است به خواب و استراحت بپردازند كه طبعاً باعث كاهش كميت و كيفيت توليد مي شود و بهره وري را كاهش مي دهد.بوسيله قرنطينه كردن افراد در محيطهائي كه اثري از روز و شب در آن وجود ندارد و ساعت نيز در اختيار نيست سعي شده كه طول سيركادين اندازه گيري گردد. تجربه نشان داده است كه طول اين سيكل براي افراد جوان نزديك به 25 ساعت است كه با افزايش سن كوتاهتر شده و به 24 ساعت نزديك مي شود. يعني بطور عادي افراد جوان تمايل دارند كه هر شب يك ساعت ديرتر از شب قبل بخوابند اين امر باعث مي شود كه اگر چرخش نوبت كاري بصورت صبح به عصر به شب باشد اولويت بهتري نسبت به حالت شب به عصر به صبح خواهد داشت.

اسلاید 251: نوبت کاريدر رابطه با نوبت كاري توجه به نكات زير مفيد است:چنانچه اشاره شد افزايش سن باعث مي شود كه افراد وابستگي بيشتري به سيكل سيركادين خود پيدا كنند و قابليت تغيير اين سيكل در آنها كاهش مي يابد. اصولاًبا افزايش سن افراد تمايل به صبح گرائي پيدا مي كنند.يكي از مهمترين عواملي كه به افراد شبكار براي حل مشكلاتشان كمك مي كند همكاري خانواده آنها است. در مواردي مديريت مي تواند طي جلساتي عمومي خانواده پرسنل را نسبت به مشكل كارگر شب كار توجيه نموده و از آنها بخواهد در طول روز حتي المقدور خود را با برنامه غذا و خواب فرد شب كار تطبيق دهند.پريود هاي كوتاه مدت شبانه يعني حدود 2 تا 3 روز شبكاري غالباً براي كارگران مطلوبتر از پريودهاي هفتگي هستند و چنانچه مسائل اجتماعي كارگران اجازه دهد پريودهاي 14و28 روزه بهترين حالت مي باشد.

اسلاید 252: نوبت کاريدر رابطه با نوبت كاري توجه به نكات زير مفيد است:در هر مقطع زماني كه شيفت شبانه فرد شروع مي شود هرچه مقدار شبهاي پي در پي شب كاري كمتر باشد هنگام برگشت به شيفت روز تطابق ساده تر صورت مي گيرد.گاهي توصيه مي شود در شيفتهاي شب جهت حمل و نقل مواد و قطعات از نوار نقاله استفاده نشود بلكه از اپراتورها بخواهيم در مقاطعي خود قطعات خود را حمل كند تا در وضعيت عملكردي آنها تغيير حاصل شود. اين تغيير جزئي در فواصل منظم باعث كاهش كسالت و خواب آلودگي مي گردد.هر جامعه اي بسته به شرايط خاص اجتماعي و فرهنگي خود نياز دارد كه نوبت كاري مناسبي براي آن برنامه ريزي شود.

اسلاید 253: نوبت کاريدر رابطه با نوبت كاري توجه به نكات زير مفيد است:در بررسي مسئله شيفت نبايد اين واقعيت را از ياد ببريم كه سيستم متشكل از انسان، ماشين و محيط است. بعبارت ديگر تغيير نوبتهاي كاري نه فقط از نظر پرسنلي بلكه از نظر كيفيت كار و عمر ماشين آلات نيز بايد مورد بررسي قرار گيرد. مثلاً تأثير اينكه روزانه چند اپراتور روي يك ماشين خاص كار كنند روي كيفيت ماشين چه خواهد بود.درصد غيبت افراد يكي از بزرگترين مشكلات در شيفت كاري مي باشد معمولاً در هنگام كار شيفت شب درصد اين غيبت بشدت افزايش مي يابد.مقدار خطائي كه فرد در طي شيفت صبح انجام مي دهد بمراتب كمتر از خطاهاي شيفت عصر است، شيفت شب در ابتدا خطاي كمتري نسبت به شيفت عصر دارد ولي با گذشت مدتي خطاهاي آن بسيار زيادتر مي شود.

اسلاید 254: فصل دوازدهم طراحي سيستمهاي آموزشي

اسلاید 255: طراحي سيستمهاي آموزشيرابطه بين آموزش (Training) و يادگيري (Learning) يادگيري يك فرايند داخلي است و بصورت يك فرايند ذهني براي تكميل اطلاعات و مهارتهاي فرد از آن ياد مي شود.آموزش وسيله ايست كه براي پيشبرد و ارتقاء يادگيري و در كنترل آن به سمت مطلوب مورد استفاده قرار مي گيرد.

اسلاید 256: طراحي سيستمهاي آموزشيشخصي كه طراحي سيستمهاي آموزشي را بر عهده دارد بايد با فرايند يادگيري در افراد آشنائي داشته باشد. بعبارت ديگر او بايستي توان، ظرفيت و مطلوبيتهاي سيستم يادگيري افراد تحت آموزش را بشناسد تا بتواند براي كنترل اين فرايند برنامه ريزي كند با اين هدف كه عملكرد فرد پس از آموزش ارتقاء خواهد بود.

اسلاید 257: طراحي سيستمهاي آموزشياگر آموزشهاي قبلي فرد و تجربيات او در مرحله جديد به سود او باشد انتقال آموزش مثبت صورت گرفته است اين همان چيزي است كه سيستمهاي آموزشي بدنبال آن هستند و مي كوشند آنرا حداكثر نمايند. از سوي ديگر ممكن است گاهي آموزشهاي قبلي باعث كاهش سطح عملكرد شخص در مواجهه با وضعيت جديد باشد كه به آنها انتقال آموزش منفي گفته مي شود.

اسلاید 258: طراحي سيستمهاي آموزشييك سيستم آموزش مناسب بايد به نحوي طراحي شده باشد كه دو حالت انتقال منفي و انتقال با تأخير را به حداقل برساند. شايد بزرگترين مزيت رويكرد سيستمي به مسئله آموزش آن باشد كه ميتوان بجاي تلاشهاي گسسته روي موضوعات مختلف به بررسي اثرات مستقيم آموزش برعملكرد شغلي شخص پرداخت و آنرا بهبود بخشيد.

اسلاید 259: طراحي سيستمهاي آموزشيمراحل طراحي سيستم آموزشياصولاً طراحي هر سيستم آموزشي بايد بر مبناي پاسخ به سه سؤال مهم باشد كه عبارتند از:چرا؟ چه چيز؟ و چگونه ؟

اسلاید 260: طراحي سيستمهاي آموزشيپاسخ سؤال اول تعيين ضرورت آموزش و اهداف آن مي باشد.در پاسخ به سؤال دوم بايستي محتوي و روشهاي آموزش مشخص شود يعني بسته به اينكه چه امكاناتي براي آموزش داريم و به چه اهدافي مي توانيم برسيم يك برنامه آموزشي تدوين نمائيم.در پاسخ به سؤال چگونه، روشها و مواد آموزشي را مشخص كنيم.

اسلاید 261: طراحي سيستمهاي آموزشيمراحل سيستم آموزشياز كارهاي ديگري كه بايد در راستاي طراحي سيستمهاي آموزشي انجام داد تشريح شغل افراد است.يكي از ابزارهائي كه براي تشريح وظايف يك شغل بكار مي رود نمودار توالي عمليات شغلي است.ابزار ديگري كه براي اين منظور مي تواند استفاده شود خرد كردن مشاغل به فعاليتهاي مربوطه است.مرحله بعدي تحليل تك تك فعاليتهاي شخص است يعني بايد براي هر فعاليت مشخص نمود كه چه نوع قابليتهائي مورد نياز مي باشد.

اسلاید 262: طراحي سيستمهاي آموزشيمراحل سيستم آموزشيدر مرحله بعد بايد نيازهاي هر فعاليت را بررسي كنيم برخي از اين نيازها قابل آموزش دادن نيستند.مرحله بعدي تحليلهاي اقتصادي روي آموزش مي باشد طبيعي است كه منابع در دسترس براي آموزش محدود است و لذا بايد آموزشهاي مورد نيازتر و پر بازده تر را انتخاب نمود.

اسلاید 263: طراحي سيستمهاي آموزشيمفاهيم مورد نظر در طراحي سيستم آموزشي امروزه با بهره گيري از تكنولوژيهاي جديد وسائل كمك آموزشي متعددي در اختيار سيستمهاي آموزشي قرار دارد اما برخي از اصول و مفاهيم طراحي اين سيستمها همچنان ثابتند و بايد آنها را هنگام طراحي مد نظر قرار داد:توجه به ميزان انگيزش آموزش گيرندگان؛ارائه بازخورد به آموزش گيرنده؛كنترل خطاها؛

اسلاید 264: نوبت کاريمفاهيم مورد نظر در طراحي سيستم آموزشي انعطاف پذيري در توالي كارها؛ تطبيق واكنشها برحسب موقعيتها؛ طراحي وسايل آموزشي؛ طراحي محيط آموزشي؛ توزيع مناسب ساعات آموزش؛ رعايت اصول يادگيري.

اسلاید 265: نوبت کارياگر بخواهيم آموزش را در قالب يك سيستم ببينيم وروديهاي اين سيستم افراد فاقد مهارت مورد بحث و خروجيهاي سيستم افرادي هستند كه نوع خاصي از مهارت را كسب كرده اند. فرايند سيستم عبارتست از ارائه اين مهارتها به اشخاص ورودي، و طبيعتاً براي اين منظور از وسايل نيز استفاده مي شود.

اسلاید 266: نوبت کاريوسايل آموزشيوسايلي نظير تلويزيون، عكس و ... كه فقط جهت آشنائي شخص با ضرورت موضوع بكار مي رود؛وسايل آموزشي كه شخص را با روند كار مورد بحث آشنا مي كند مانند بازديدهاي علمي و نمايش حضوري فعاليت مورد بحث؛وسايلي كه شخص را با مباني علمي مهارت مزبور آشنا مي كند نظير كتب و كلاسهاي آموزشي؛وسايلي كه به شخص آموزش گيرنده مهارت عملي مورد نظر را مي آموزند و معمولاً دربر گيرنده تمرين واقعي شخص برروي مهارت مزبور و يا تمرين او باشبيه ساز آن هستند.

اسلاید 267: فصل سيزدهم قابليت تعمير و نگهداري (نگاشت پذيري)

اسلاید 268: قابليت تعمير و نگهداريبا ايجاد ماشينهاي تخصصي بويژه در زمينه هاي الكترونيك و پنوماتيك امروزه تعمير ونگهداري امري است كه مشكلات آن گاهي از مشكلات توليد بيشتر مي شود.

اسلاید 269: قابليت تعمير و نگهدارياصولاً در كار تعمير و نگهداري چهار وظيفه وجود دارد كه براي هر يك از آنها بايد تسهيلات لازم پيش بيني شود: ملاحظه و بررسي محصول بصورت لمس يا ديدن؛تشخيص عيب محصول؛فعاليت تعميراتي؛تست براي تشخيص رفع عيب.

اسلاید 270: قابليت تعمير و نگهداري1. تسهيل تشخيص عيوب هنگام طراحي محصول بايد به اين امر توجه داشت كه هرچند امروزه دستگاههاي خطا ياب در تشخيص عيوب به تعمير كار كمك مي كنند اما نبايد تأثير مهارت و دانش تعمير كار را نديده گرفت.

اسلاید 271: قابليت تعمير و نگهداري1. تسهيل تشخيص عيوب مهمترين و كاملترين راه حل براي تسهيل كار اين تعميركاران آنست كه حتي المقدور پيچيدگي سيستم در هنگام طراحي كمتر شده و اگر لازم است سيستم پيچيده باشد آنرا بصورت سلسله مراتبي به دستگاههاي فرعي، قطعات كوچك تقسيم كنيد تا تعيين نقطه عيب آسانتر شود

اسلاید 272: قابليت تعمير و نگهداري2. تسهيل تست رفع عيبطبيعي است كه سيستم رفع عيب نبايد بگونه اي باشد كه تعمير كار مجبور شود كليه عيبهاي ممكن را بررسي كند بعلاوه شخص تعمير كار بايد در شرايطي قرار گيرد كه بتواند خلاقيت و نوآوري خود را بكار گيرد و از طي كردن مداوم يك الگوريتم تكراري خود داري شود. تستهاي مختلفي كه شخص براي رفع عيب انجام مي دهد مي تواند با استفاده از آموزشهاي كافي و تجهيزات مناسب در اين زمينه به او كمك نمايد.

اسلاید 273: قابليت تعمير و نگهداري3. تسهيل در دستيابي و ملاحظه اجزاي محصول معمولاً هنگام تعمير كه نياز مي شود شخص اجزاي محصول را بصورت دستي يا چشمي ملاحظه كند با چند نوع مشكل مواجه است. نخست آنكه كمبود روشنائي ممكن است جلوي ديد شخصرا بگيرد. براي حل اين مشكل بايد حتي المقدور دهانه هاي دستيابي را بزرگتر در نظر گرفت.

اسلاید 274: قابليت تعمير و نگهداري3. تسهيل در دستيابي و ملاحظه اجزاي محصولدر هنگام طراحي دهانه هاي دستيابي بايد به نكات ذيل توجه كنيم:الف) عمليات تعمير به چه نوع ابزار، چه مقدار اعمال نيرو و چه عمقي از دسترسي نياز دارد. در اينگونه موارد استفاده از اطلاعات آنتروپومتري مي تواند مفيد باشد.ب) چنانچه قطعات مورد تعمير كم باشند ممكن است براي هر كدام يك دهانه يا روزنه جداگانه براي دستيابي طراحي كنيم در غير اينصورت دهانه اي كه براي چند قطعه استفاده مي شود بايد همه آنها رامد نظر داشته باشد.ج) هنگاميكه تعمير كار از دهانه دستيابي استفاده مي كند نبايد طراحي بگونه اي باشد كه دست او به قطعات داغ، جريان برق يا لبه تيز برخورد كند.د) حتي المقدور در هنگام تعمير يا تنظيم دستگاه اپراتور بايد بتواند نشانگرهاي لازم را ببيند.

اسلاید 275: قابليت تعمير و نگهداري4.تسهيل در تغيير وضعيت قطعات (بستها) معمولاً هنگام تعمير يك قطعه بايد محصول مورد نظر را باز كرد يعني بستها و اتصال دهنده هائي را كه وجود دارند برطرف نمود. هنگام طراحي اين بستها و اتصال دهنده ها بايد موارد ذيل در نظر گرفته شود: الف) حتي المقدور بايد از بستهائي استفاده كرد كه تغيير وضعيت آنها آسان باشد مثلاً لولاها؛ب) بستها بايد قابل ديد و دسترس باشند؛ج) تعداد حركات لازم براي باز كردن قطعه تا جائيكه ممكن است كمتر باشد؛د) ابزاري كه مي خواهيم براي باز كردن بستها استفاده كنيم فضاي كافي داشته باشند.

اسلاید 276: فصل چهاردهم طراحي براي مونتاژ صنعتي

اسلاید 277: طراحي براي مونتاژ صنعتيمحصولاتي كه امروزه از آنها استفاده مي كنيم غالباً داراي تعداد قطعات زيادي هستند و مونتاژ آنها عمليات متنوع و تكنيكهاي خاصي را مي طلبد. در چند دهه گذشته فعاليتهاي زيادي انجام شده كه عمليات مونتاژ را بصورت خودكار و توسط رباتها انجام دهند. طبيعتاً مونتاژ توسط رباتها ويژگي خاص خود را مي طلبد زيرا رباتها فقط عمليات ساده اي را انجام مي دهند و انجام عمليات پيچيده توسط آنها مستلزم يك طراحي جداگانه و تخصصي است.بدين ترتيب كم كم ضروري است كه فعاليتهاي مونتاژ را ساده تر طراحي كنيم و همين امر به ايجاد مبحث جديدي تحت عنوان طراحي براي مونتاژ صنعتي منجر شد.

اسلاید 278: طراحي براي مونتاژ صنعتينکات مونتاژ صنعتيمحصول را طوري طراحي كنيد كه قطعه اصلي آن بعنوان تكيه گاه و بست قطعات ديگر عمل كند؛تا جائيكه ممكن است تعداد قطعه ها را كمتر كنيد براي اين منظور مي توان دو يا چند قطعه را با هم تركيب نمود. براي توليد قطعات تركيبي ميتوان از روشهاي تزريق به ويژه در مورد پلاستيكها استفاده كرد؛اتصال قطعات مختلف به يكديگر حتي المقدور از طريق شفتها صورت گيرد، يعني دو قطعه با هم جفت شود تا استفاده از پيچها كاهش يابد؛

اسلاید 279: طراحي براي مونتاژ صنعتينکات مونتاژ صنعتيتنوع پيچهاي مورد استفاده را هرچه قدر ممكن است كمتر كنيد؛از قطعات كوچكي مثل واشر استفاده نكنيد زيرا چنگش و جايگذاري آنها دشوار است، سعي كنيد واشر را با پيچ تركيب نماييد؛از بكار گيري قطعات انعطاف پذير مانند سيمها، كابلها و تسمه ها تا جائيكه ممكن است خودداري كنيد زيرا باعث شلوغي محصول مي شود؛از قطعات متقارن استفاده كنيد تا اپراتور در مورد تصميم گيري براي جهت آنها وقتي را تلف نكند؛

اسلاید 280: طراحي براي مونتاژ صنعتينکات مونتاژ صنعتياز قطعه هائي استفاده كنيد كه خود مكان ياب (Self location) باشند يعني با استفاده از راهنماهائي مانند فرورفتگي، پخ، سطحشيبدار، محورهاي راهنما قطعه بتواند به راحتي در محل خود مستقر شود؛در جفت كردن قطعه ها تلورانس را كاهش دهيم؛مونتاژ قطعاتي كه ضعيف وشكننده هستند كاري دشوار و حساس است ولذا استفاده از آنها مطلوب نيست؛ قطعه ها بايد در نقطه ثابتي در اختيار اپراتور قرار گيرد؛

اسلاید 281: طراحي براي مونتاژ صنعتينکات مونتاژ صنعتيتا جائي كه ممكن است از (Feed back) بازخورهاي شنيداري و لمسي استفاده شود، يعني مسير حركت قطعه مانعي وجود داشته باشد كه پايان مسير حركت را اعلام كند؛موضوع انتقال آموزش بصورت مثبت در نظر گرفته شود؛كاري به نحوي تكراري و خسته كننده نباشد كه سبب كسالت و نارضايتي شخص شود

اسلاید 282: فصل پانزدهم تستها و ارزيابيهاي انساني

اسلاید 283: تستها و ارزيابيهاي انسانيامروزه تستها و ارزيابيها جزء جدائي ناپذيري از توسعه سيستمها محسوب مي شوند.مسائل انساني بعلت تنوع پيچيدگي خود داراي تستهاي مختلفي اند كه دامنه وسيعي را در بر مي گيرد، اين تستها ممكن است بصورت آزمايشگاهي، تجربي، ميداني يا شبيه سازي باشد.

اسلاید 284: تستها و ارزيابيهاي انسانيروشهاي مختلف تستهاي انساني را ميتوان طبق نمودار زير با هم مقايسه كرد:

اسلاید 285: تستها و ارزيابيهاي انسانيهدف از يك ارزيابي سيستم آن است كه بتوانيم آينده سيستم را پيش بيني كنيم، براي اين منظور تكنيكهاي مختلفي وجود دارد. اين تكنيكها داراي قدرت پيش بيني متفاوتي اند طبعاً بالاترين قدرت پيش بيني مربوط به سيستمي است كه بيشترين تشابه را با دنياي واقعي داشته باشد.

اسلاید 286: تستها و ارزيابيهاي انسانيروشهاي مختلف تست انسانياستفاده مستقيم از داده ها و اطلاعات دنياي واقعي و اندازه گيري آن در اين روش بدليل خطاي مشاهده كننده و وسيله اندازه گيري بازهم فاصله اندكي با دنياي واقع پيدا مي كنيم. از سوي ديگر اين روش بسيار گران است و در بسياري از مواقع غير عملي است يا به نابودي سيستم منجر مي شود. بعلاوه خيلي زود افراد مي فهمند كه تحت مطالعه قرار دارند و لذا رفتاري غير عادي از خود بروز مي دهند لذا ما مجبور به استفاده از ساير روشها مي شويم.

اسلاید 287: تستها و ارزيابيهاي انسانيروشهاي مختلف تست انسانيمطالعات ميداني تشابه كمتري با دنياي واقع دارند و معمولاً به مشاهده و اندازه گيري رفتار بخشي از سيستم يا يك سيستم مصنوعي مشابه آن مي پردازند. شبيه سازي مدلها و بازيها حوزه وسيعي را از نظر تشابه دارا هستند. برخي از شبيه سازيها بسيار واقعي ايجاد مي شوند در حاليكه بعضي از اين گونه مدلها تشابه كمتري با دنياي واقع دارند. مطالعات آزمايشگاهي نيز حوزه وسيعي دارند اما بندرت ميتوان نتايج آن را بطور كامل به دنياي واقع تعميم داد زيرا غالباً شرايط آزمايشگاهي يك شرايط خاص و غير واقعي اند.

اسلاید 288: تستها و ارزيابيهاي انسانياهداف تستهاي انساني اكتشاف (Exploration) اندازه گيري ثابتهاي رفتاري مقايسه با يك استاندارد مقايسه دو يا چند قلم از خصوصيات سيستم تعيين خصوصيات عملكردي

اسلاید 289: تستها و ارزيابيهاي انسانيمراحل طراحي تستهاي انساني تعيين هدف مطالعه منابع علمي تعيين نوع مناسب ارزيابي تعيين مجموعه مورد ارزيابي تعريف دامنه شرايط عملياتي انتخاب پرسنل تست كننده انتخاب متغيرهاي تستي جمع آوري اطلاعات طراحي آزمايش

اسلاید 290: تستها و ارزيابيهاي انسانيروشهاي جمع آوري اطلاعات مورد نياز و تست آنهاالف) آراء وعقايد افراد ب) مطالعه مشكلات و شكست هاي قبلي سيستم ج) چك ليستها د) تكنيكهاي مشاهده اي ه) نمونه ها و) شبيه سازي و مدلهاي مشابهز) روشهاي آزمايشگاهي

اسلاید 291: والسلام