صفحه 1:
لطفا جهت مشاهده نتیجه آزمون خودآزمایی
«به صفحه در اختیار خود مراجعه نمائید
سایت جهت مشاهره و استفاره از مطالب
لاس و اعلاع نظر
صفحه 2:
صفحه 3:
amet i te
۱ 4 oe ee عابي
ate i a ual | م
or Lia gry op pit ایض له
2 ۳
رول إل اديه زر یال Aare J
ول مه مه يريسم
A) dea’ Cs ينم نسم
صفحه 4:
امام صادق(ع) از رسول اکرم(ص) نقل نمودند که رسول خدا فرمودند: «هر گاه هنجارشکنی» حریم
شکنی و معصیت خدابه صورت علنی و آشکار صورت پذیرد هر چند هنجار شکنان اندک باشند
و اکثریت مردم. افرادی قانونمند و هنجارمند باشند ولی این اکثریت نظارت و کنترل را رها
کنند. عذاب خواهند شد». آنگاه امام صادق(ع) خود دلیل عذاب اکثریت بی توجه به نظارت
اجتماعی را اين چنین بیان فرمودند: «و دنک انه ی بعمله دين الله ويتتدى به اه عداوة اللّه»
«یعنی خدا اکثریت هنجارمند» uly بی توجه به نظارت اجتماعی رابه لین دلیل عذاب میکند که آنان
با ترک نظارت و کنترل بر افراد هنجارشکن, به کجروان جامعه فر هند تا به صورت
علنی و آشکاره دین خدا و عقاید و باورهای عمومی مسلمانان را به تدریج تضعیف نمایند و هنجار
شکنان احساس پیروزی کنند و فرهنگ دینی به حاشیه برود و خرده فرهنگ کجرو غالب گردد.»
ت علی بن ابی طالب(ع) نیز در وصیت خویش به فرزندانش در خصوص پیامدهای منفی . بی
توجهی به نظارت و کنترل انحرافات یادآور میشوند که: هر گاه نظارت بر رفتارها را رها کنید.
نتيجه آن تسلط انسانهای هنجارشکن, کجرو و منحرف بر جامعه صالحان است. در آن صورت.
طلب خیر و استمداد از خدای سبحان سودی ندارد و خدا پاسخ مثبت نخواهد داده زیرا تسلط افراد
کجرو و منحرف بر فرهنگ جامعه, نتیجة سستی و بی توجهی شما به وظیفه اجتماعی خود
یعنی نظارت و کنترل اجتماعی میباشد.
صفحه 5:
نظارت احت ۱
ری و و"
جودى
فيا
۱ و ی 5
وف و ذ ۰ ۱
صفحه 6:
فلسفه نظارت اجتماعی
فرد از طریق اجتماعیشدن یاد میگیرد كه در موقعیتهای گوناگون جه
الگوهای رفتاری پذیرفتنی است و تفاوت میان الگوهای رفتاری شایسته و
الگوهای رفتاری ناشایسته چیست. نظارت اجتماعی در واقع به بسط فراگرد
اجتماعیشدن اطلاق میشود. لین نظارت به روشها و وسائلی مربوط است
که در جامعه به کار بسته میشوند تا افراد را وادارند که خود را با
چشمداشتهای یک گروه یا Farol خاص تطبیق دهند. اگر نظارت
اجتماعی درست بهکار بسته شود رفتار فرد با رفتار مورد انتظار جامعه
تطابق پیدا میکند. نظارت اجتماعی معمولا بهگونهای دوجانبه اعمال
میشود. بدینسان که ما بر رفتار دیگران تأثیر میگذاريم و دیگران نیز به
نوبة خود بر رفتار ما تأثیر میگذارند.
صفحه 7:
ما مىدانيم كه فراكرد اجتماعىشدن از همان نخستين سالهاى كودكى أغاز
میشود و تقریبا هرکس که با کودک در تماس باشد. در اجتماعى شدن او
نقش بازى مىكند. وقتى كودكان به مدرسه يا مىكذارندء يبروى از مقررات
را یاد میگیرند و ارزشهای مسلط بر جامعه را میپذیرند. اگر کودک خود
را بااین مقررات و ارزشها ei دهد مورد تشویق و پاداش قرار
میگیرد. این پاداشها بهصورتهای گوناگون پذیرش از سوی معلمان و
دانشآموزان دیگر» نمرات خوب. خوشنامی در مدرسه و بالارفتن از یک
کلاس به کلاس بالاتر به کودک داده میشوند. اگر کودک خود را با
مقریلت و ارزشهای مدرسه تطبیق ندهد, از سوی معلمان و دانشآموزان
دیگر طرد میشود, نمرات بدی میگیرد و نمیتولند به کلاس بالاتر ارتقاء
يابد.
صفحه 8:
اهمیت نظارت اجتماعی
برای آنکه بتوان سازمان اجتماعی و نظم را به اندازض ضروری در
جامعه برقرار تكهداشت» بايد رفتر اجتماعی الکوبندی شده و
پذیرفتنی آتن ادامه یابد. برای دستیابی به این هدف هر
جامعهای اعضاء خود را اجتماعی میکند به اين اميد كه آنها
شیوم اجتماعاًپذیرفتنی در هر موقعیت را یاد بگیرند. هرگاه
فراگرد اجتماعیشدن نتواند جامعه را به ایين هدف رساند»
فراگردهای نظارت اجتماعی مناسبتری را باید بهکار انداخت تا
نظم ضروری در جامعه برقرار گردد.
صفحه 9:
هرگاه فردی نتواند رفتار پذیرفتنی و شايستة یک موقعیت را از خود
نقنان دهتنه:سا اورا شتخص متحرفی میشنناسیم: اگنر اين گونه
انحرافها خارج از نظارت معیارهای اجتماعی ادامه یابنده جامعه با
تهدید از هم گسیختگی روبرو میشود. با کاربرد ابزارهای نظارت
اجتماعی» جامعه میتولند بزهکاران را زندانی کند و یا در صورت ابتلاء
آنها به بیماری روانی و یا اعتیاده در بیمارستانهای روانی و ترک
اعتیاد بستری سازد. خوشبختانه, صرف تهدید به زندان و تهدیدهای
مشابه دیگر معمولا افراد را از انحراف باز میدارد. گذشته از این
نظارتهای رسمی, نظارتهای غیررسمی دیگری چون طرد گروه.
انگشتنما شدن و ندای وجدان, نیز میتوانند بهعنوان روشهای موّثر
نظارتهای اجتماعی به کار آیند.
صفحه 10:
(Bes pan) نظارت اجتماعی
نظارت اجتماعی عبارت است از وسایلی که بر رفتار افراد لثر می گذارد و
آنان را به پیروی از هنجارها و ارزشها وادار می کند.
نظارت اجتماعی (برس کرنن)
نظارت اجتماعی به روش ها و وسائلی دلالت دارد که برای وادارکردن افراد
به انطباق با چشمداشت های گروه پا جامعه به کار رفته می شوند.
درواقع نظارت و کنترل اجتماعی بر اساس ضرورتی است که از طرف جامعه برانگیخته می شود و
افراد را به منظور حفظ انتظام جامعه به قبول ارزشهای اجتماعی و رعلیت هنجارهای اجتماعی وادار
می کند و در جرای لن امر . جامعه نظام باداش و مجازات هایویه ای نیز درد به لین شکل که
افرادی را که خلاف ارزشها و هنجارهای جامعه حرکت میکنند را مجازات و افرادی را که متناسب
عمل می کنند را تشویق و پاداش می دهد .
صفحه 11:
۱- در نظارت اجتماعی ممکن است که (ارزش ها) هنجارهاء قواعد و آداب و رسوم جامعه معین باشد.
۲- نظارت اجتماعی در مقام مقابله با منحرفان و کسانی است که هنجارها و آداب و رسوم مطلوب را
رعایت نمیکنند.
۳- نظارت اجتماعی» جریانی شخصی نیست. بلکه به فرآیند کنترل جمعی نظر دارد.
۴- ثبات جامعه در گرو نظارت اجتماعی است.
۵- نظارت اجتماعی تا آنجا ادامه میيابد که منحرفان را از عمل خود باز دارد.
صفحه 12:
اصل مهم در نظارت و کنترل اجتماعی
توجه به معروفات در جامعه پاداش دارد و بی توجهی به آن تنبیه
متّل زیبلیی که از رسول خدا(ص) نقل شده؛.به خوبی فلسفه امربه معروف و نهی از
منکر را ترسیم می کند. آن حضرت فرمودند: «گروهی از افراد بر یک کشتی سوار شدند و
کشتی در عرصه دیا به حرکت در آمد. يكى از مسافران به لين عذر و بهلنه كه محلى که در کشتی
نفسته-ام: متعلق به خود من أست» به سوراخ glen gos نقظه از کشت پردافت آب کم بالا آمد
و تمام کشتی پر آب شد و سپس غرق گردید. اگر سایر مسافران جلو این مسافر جسور را گرفته بودند.
از غرق شدن کشتی جلوگیری می شد.»
صفحه 13:
۳۹ FF
1- رسمی (از طریق نهادهای مسئول )
2- غیرر سمی (از طریق شهروندان موثر و نهادهای غير دولتى)
هنجارهای تحذیری (کارهایی را که فرد نمی بایست انجام دهد)
هنجارهای تجویزی ( کارهایی را که فرد در جامعه می بایست انجام دهد )
مات ال مر ا
صفحه 14:
بحث دربارمٌ نظارتهای اجتماعی, به توانائی اعضاء جامعه در تطبیق با
هنجارهای موجود. ارتباط مییابد. اگر به یاد داشته باشید» یک هنجار به
معیار تثبیتشدهای از آنچه که باید در یک فرهنگ خاص وجود داشته
باشد, اطلاق میشود. هنجارها به چهارصورت زیر نمایان میشوند:
رسوم (شیوههای عملکرد مرسوم و خوکرده؛ عرفها (آداب و رسوم
مهمتری که دلالتهای مهم شایست و نشایست دارند) و قوانین
(عرفهای مهمتری که با تهدید مجازات قانونی اعمال میشوند)
ارزشها (احساسات ریشهدار مشترک در میان اعضاء یک جامعه)» آداب و
صفحه 15:
اه ۳
ما در مجلس عروسی به جای لباس راحت معمولی از لباس آراسته استفاده میکنیم»
زيرا معتقد هستيم كه لين كار درستتر است و نيز از لين مىترسيم كه اكر لين
هنجار را رعايت نكنيم؛ مورد تمسخر و عدم تأيبد ديكران قرار كيريم. شايد در
روزهای گرم تابستان برای ما راحتتر باشد که نیمه لخت به خيابان رویم» ولی
این کار را نمیکنیم چون که میترسیم با ریشخند دیگران و یا توقیف پلیس
روبهرو شویم. شاید خیلیها برای دستیابی آسان به پول هنگفت به فکر بانکزنی
افتاده باشند» ولی معمولاً ین کار را نمیکنند» چون که میدانند در صورت
دستكيرى كه احتمال أن زياد استء با مجازات سختی روبرو میشوند. پس
میبينيم که آدمها معمولا بهخاطر وجود نظارتهای رسمی و غیررسمی, خود را
با هنجارهای اجتماعی سازگار میکنند.
صفحه 16:
ل براى هنجارهاى تحذيرى و تجويزى
آدمكشىء زنا با محارم و رانندكى در خلاف جهت Glee نمونههائی از
زيريا كذاشتن هنجارهاى تحذيرى هستند.
مراقبت از كودكانء و يرداخت بدموقع ماليات و لباس شايسته يوشيدن»
نموندهائى از هنجارهاى تجويزى بدشمار مىآيند.
صفحه 17:
آدمها درنتیجشیک فراگرد موفق اجتماعی. هنجارهای یک فرهنگ را ملک
ذهن خود میسازند. وقتی هنجارها ملکطٌ ذهن فرد میشوند. او دیگر
دربارظ درستی یا نادرستی و يا شایستگی یا ناشایستگی هنجارها تردیدی
روا نمیدارد. در اینصورت» شخص بهخودی خود از هنجاره پیروی
میکند و دیگران چه ناظر رفتار
شدن هنجارها؛ همچنان به رفتا
وی باشند یا نباشند» بر اثر درونذهنی
ار «شايستة اجتماعی» ادامه میدهد.
انسانها بیشتر بر اثر نظارتهای درونی چون وجدان و نه از ترس
غافلگیرشدن در حین انجام رفتا
جافتاده برانگیخته میشوند. از ط
ار ناشایست به هواداری از هنجارهای
يق فراكرد درون ذهنى شدن هنجارهاء
بيشتر نظارتهاى اجتماعى بر روى افرادء از درون آنها اعمال میشوند.
صفحه 18:
بيشتر رفتار اکثریت مردم با رفتار مورد انتظار جامعه از آنهاء سازگاری
دارد. ادمها میدانند که آدمکشی, دزدی» کلاهبرداری و سوءاستفاده از
ديكران اعمال ذاتاً نادرست هستند. اين اعمال با معیارهای اخلاقی و
ارزشهاى آموخته به ماء مغايرت دارند. بيشتر آدمها براى آسن از
کارهای نادرست پرهیز نمیکنند که دیگران ناظر رفتار نها هستند.
زيرا وجدان. آنها خود بهترین ناظر رفتار ایشان بهشمار میآید.
صفحه 19:
نظامی از پاداش ها و کیفرها که جامعه به منظور تشویق اعضاء به سازگاری
با هنجارها وحفظ نظم ساخته وپرداخته یا پیش بینی می کند.
انواع مجازات های اجتماعی
مثبت : تشویق فرد و ارتقاء گروه شغلی و ...
منفی : زندان » از دست دادن شغل و مقام و ..
رسمی (تشریفاقی): (ازطريق موسسات و نهادهاى در درون جامعه وبه روش هليى نظير : زندان »
اعدام « ایجاد سابقه کیفری ۰ جريمه و...)
غیررسمی: (از طریق گروه های نخستین مثل خانواده به روش : تمسخر , زخم زبان و .)
صفحه 20:
.١ موانع معطوف به حوزة هنجار شکن و کجرو؛
۲ موانع معطوف به حوزه افراد بیگانه از فرهنگ جامعه و دشمنان آن؛
۳ _موانع معطوف به حوزة ناظر و عامل نفوذ.
صفحه 21:
وقتی ارزش و فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی, به فرهنگ انباشت ثروت»
قدرت و حتی منزلت تبدیل گردد و اگر ساده زیستی با سرعت تمام
به رفاه طلبی مبدل گردد وتبلیغات شهری به جای اشاعه مفاهیمی
نظير دين» عشق به خداء ولایت نماز و شهادت و ... به تبلیغ
کالاهای خوراکی لوازم ارایشی و دیگر کالاهای لوکس و مصرفی
اختصاص یابد. مشخص است که de سرنوشتی در انتظار جامعه
خواهد بوده زیرا با توجه به دشواری کسب روت به خصوص در
جوامع آسیایی و به ویه در کشورهای جنگ زده و با وجود نیازهای
کاذبی که به واسطه تبلیغات همه جانبه در میان اعضای خانواده
ایجاد شده است. کمترین آسیب وارده بر خانواده» بی دقتی پدر در
كسب ثروت است.
صفحه 22:
موانع ات اجتماعی ۱
تهاجم و راهزنى فرهنكى
تغيير در باورها و ارزشهاى جامعه
ههره گیری از فرصت سوزی های
فرهنگ خودی در تولید فرهنگی
صفحه 23:
موانع نظارت اجتماعی مو
عدم باور و عمل ناظرین اجتماعی به نظارت اجتماعی و
توجیه اعمال نادرست اجتماعی
بی اعتمادی مردم به دستگاه حاکمیتی کشور و بروز فساد
بی توجهی به موضوع مهم تقوای اجتماعی
۰ آنان جوان هستند ۰... خوب خطا هم دارند دیگه
!انسان جائم الخطاست ۱۱۶
صفحه 24:
توسعه فرهنگمردم موری-2
تحققرويكردهائعدا اتمحويى- 3
تسهيلدر يفاد اجتماعج 4
لیجد لحساسمنیتلجتماعی 5
لفزلیشآگاهیهایمردم -6
صفحه 25:
پس در یک نگاه کلی می توان گفت که
کنتررل و نظارت اجتماعی
می شود که همان اصل مهم و راهبردی
ام به معرروف و نهی از منکس
.می باشد
لطفا جهت مشاهده نتیجه آزمون خودآزمایی
.به صفحه در اختیار خود مراجعه نمائید
سایت جهت مشاهده و استفاده از مطالب
:کالس و اعالم نظر
www.morteza-talaei.com
ww.morteza-talaei.com
جلسه دهم
:ـ الشیخ الحر العاملی ،ج ،11ص 413 ،403
امام صادق(ع) از رسول اکرم(ص) نقل نمودند که رسول خدا فرمودند« :هر گاه هنجارشکنی ،حریم شکنی و
معصیت خدا به صورت علنی و آشکار صورت پذیرد ،هر چند هنجار شکنان اندک باشند و اکثریت مردم،
افرادی قانونمند و هنجارمند باشند ،ولی این اکثریت نظارت و کنترل را رها کنند ،عذاب خواهنــد شــد».
آنگاه امام صادق(ع) خود دلیل عذاب اکثریت بی توجه به نظارت اجتماعی را این چنین بیان فرمودند« :و
ذلک انه یذل بعمله دین اهلل و یقتدی به اهل عداوة اهلل»
«یعنی خدا اکثریت هنجارمند ،ولی بی توجه به نظارت اجتماعی را به این دلیل عذاب میکند که آنان با ترک
نظارت و کنترل بر افراد هنجارشکن ،به کجروان جامعه فرصتی میدهند تا بــه صــورت علــنی و آشــکار،
دین خدا و عقاید و باورهای عمومی مسلمانان را به تدریج تضــعیف نماینــد و هنجار شــکنان احساس
پیروزی کنند و فرهنگ دینی به حاشیه برود و خرده فرهنگ کجرو غالب گردد».
حضرت علی بن ابی طالب(ع) نیز در وصیت خویش به فرزندانش در خصوص پیامدهای منفی بی توجهی
به نظارت و کنترل انحرافات یادآور میشوند که :هر گاه نظارت بر رفتارها را رها کنید ،نتیجــه آن تســلط
انسانهای هنجارشکن ،کجرو و منحرف بر جامعه صالحان است ،در آن صورت ،طلب خــیر و اســتمداد از
خدای سبحان سودی ندارد و خدا پاسخ مثبت نخواهد داد ،زیرا تسلط افراد کجرو و منحرف بر فرهنــگ
جامعه ،نتیجة سستی و بی توجهی شما به وظیفه اجتماعی خود ،یعنی نظارت و کنترل اجتماعی میباشد.
نظارت اجتماعی دلیل محوری و وجودی
قیام امام حسین (ع) با رویکرد امر ب11111ه
معروف و نهی از منکر است
فلسفه نظارت اجتماعی
فرد از طريق اجتماعىشدن ياد مىگيرد که در موقعيتهاى گوناگون چه
الگوهاى رفتارى پذيرفتنى است و تفاوت ميان الگوهاى رفتارى شايســته و
الگوهاى رفتارى ناشايسته چيست .نظارت اجتماعى در واقع به بسط فراگرد
اجتماعىشدن اطالق مىشود .اين نظارت به روشها و وسائلى مربوط است
کــه در جامعــه بهکــار بســته مىشــوند تــا افراد را وادارنــد کــه خــود را با
چشمداشتهاى يک گروه يا جامعٔه خـــاص تطبيق دهنـــد .اگر نظـــارت
اجتماعى درست بهکار بسته شود ،رفتار فرد با رفتــار مــورد انتظــار جامعــه
تطابق پيدا مىکند .نظــارت اجتماعى معمــوًال بهگــونهاى دوجانبــه اعمال
مىشود ،بدينسان که ما بر رفتار ديگران تأثير مىگذاريم و ديگران نــيز به
نوبٔه خود بر رفتار ما تأثير مىگذارند.
مثال
ما مىدانيم که فراگرد اجتماعىشدن از همان نخستين سالهاى کودکى آغــاز
مىشود و تقريبًا هرکس که با کودک در تماس باشد ،در اجتماعى شــدن او
نقش بازى مىکند .وقتى کودکان به مدرسه پا مىگذارند ،پيروى از مقررات
را ياد مىگيرند و ارزشهاى مسلط بر جامعه را مىپذيرند .اگر کودک خــود
را با اين مقررات و ارزشها تطبيق دهـــد ،مـــورد تشـــويق و پاداش قرار
مىگيرد .اين پاداشها بهصورتهاى گوناگون پــذيرش از ســوى معلمان و
دانشآموزان ديگر ،نمرات خوب ،خوشنامى در مدرسه و باالرفتن از يک
کالس به کالس باالتر ،به کودک داده مىشــوند .اگر کــودک خــود را با
مقررات و ارزشهاى مدرسه تطبيق ندهد ،از سوى معلمان و دانشآمــوزان
ديگر طرد مىشود ،نمرات بدى مىگيرد و نمىتواند به کالس باالتر ارتقــاء
يابد.
اهمیت نظارت اجتماعی
براى آنکه بتوان سازمان اجتماعى و نظم را به اندازٔه ضرورى در جامعه
برقرار نگهداشت ،بايد رفتار اجتماعى الگوبندى شده و پــذيرفتنى آن
ادامه يابد .براى دستيابى به اين هدف ،هر جامعهاى اعضــاء خــود را
اجتماعى مىکند ،به اين اميد که آنها شيؤه اجتماعًا پذيرفتنى در هر
موقعيت را ياد بگيرند .هرگاه فراگرد اجتماعىشدن نتواند جامعه را به
اين هدف رساند ،فراگردهاى نظـــارت اجتماعى مناسبترى را بايد
بهکار انداخت تا نظم ضرورى در جامعه برقرار گردد.
مثال
هرگاه فردى نتواند رفتار پــذيرفتنى و شايســتٔه يک مــوقعيت را از خــود
نشــان دهــد ،ما او را شــخص منحرفى مىشناســيم .اگر اينگونــه
انحرافها خارج از نظارت معيارهاى اجتماعى ادامــه يابنــد ،جامعــه با
تهديد از همگسيختگى روبــرو مىشــود .با کــاربرد ابزارهاى نظــارت
اجتماعي ،جامعه مىتواند بزهکاران را زندانى کند و يا در صورت ابتالء
آنها به بيمارى روانى و يا اعتياد ،در بيمارســــــتانهاى روانى و ترک
اعتياد بسترى سازد .خوشبختانهِ ،ص رف تهديد به زنــدان و تهديدهاى
مشابه ديگر ،معمـــوًال افراد را از انحراف باز مىدارد .گذشـــته از اين
نظارتهاى رسمي ،نظارتهاى غيررسمى ديگرى چــــون طرد گروه،
انگشتنما شدن و نداى وجدان ،نيز مىتوانند بهعنوان روشهاى مؤثر
نظارتهاى اجتماعى بهکار آيند.
نظارت اجتماعی
(منصور وثوقی)
نظارت اجتماعی عبارت است از وسایلی که بر رفتار افراد اثر می گــذارد و
آنان را به پیروی از هنجارها و ارزشها وادار می کند.
نظارت اجتماعی
(بورس کوئن)
نظارت اجتماعي به روش ها و وسائلي داللت دارد كه براي واداركردن افراد
به انطباق با چشمداشت هاي گروه يا جامعه به كار رفته مي شوند.
درواقع نظارت و کنترل اجتماعی بر اساس ضرورتی است که از طرف جامعــه برانگیختــه می شــود و
افراد را به منظور حفظ انتظام جامعه به قبول ارزشهای اجتماعی و رعایت هنجارهای اجتماعی وادار
می کند و در اجرای این امور ،جامعه نظام پاداش و مجازات های ویژه ای نیز دارد .به این شــکل کــه
افرادی را که خالف ارزشها و هنجارهای جامعه حرکت میکنند را مجازات و افرادی را کـــــه متناسب
عمل می کنند را تشویق و پاداش می دهد .
اصول بنیادین نظارت اجتماعی
-1در نظارت اجتماعی ممکن است که (ارزش ها) هنجارها ،قواعد و آداب و رسوم جامعه معین باشد.
-2نظارت اجتماعی در مقام مقابله با منحرفان و کسانی است که هنجارها و آداب و رسوم مطلــوب را
رعایت نمیکنند.
-3نظارت اجتماعی ،جریانی شخصی نیست ،بلکه به فرآیند کنترل جمعی نظر دارد.
-4ثبات جامعه در گرو نظارت اجتماعی است.
-5نظارت اجتماعی تا آنجا ادامه مییابد که منحرفان را از عمل خود باز دارد.
اصل مهم در نظارت و کنترل اجتماعی
توجه به معروفات در جامعه پاداش دارد و بی توجهی به آن تنبیه
«امر به معروف و نهی از منکر» در شکل گسترده خود ،اساسی ترین ،منطقی ترین و
کارآمدترین راه کار برای نظارت اجتماعی و دفاع جامعه از خود به حساب می آید.
َم َث ل زیبایی که از رسول خدا(ص) نقل شده ،به خوبی فلسفه امر به معروف و نهی از
منکر را ترسیم می کند .آن حضرت فرمودند« :گروهی از افراد بر یــک کشــتی ســوار شــدند و
کشتی در عرصه دریا به حرکت در آمد .یکی از مسافران به این عذر و بهانه که محلی کــه در کشــتی
نشسته ام ،متعلق به خود من است ،به سوراخ کردن همان نقطه از کشتی پرداخت .آب کم کم باال آمد
و تمام کشتی پر آب شد و سپس غرق گردید .اگر سایر مسافران جلو این مسافر جسور را گرفته بودند،
از غرق شدن کشتی جلوگیری می شد».
بنابراین اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر قبل از آن که افراد
را محدود کند ،مصونیت جامعه را در پی دارد .از کسی پذیرفتــه نیســت
که در تعارض میان مصالح فرد و جامعه ،مصالح فرد را مقدم بدارد.
-1رسمي
(از طریق نهادهای مسئول )
-2غيررسمي
(از طریق شهروندان موثر و نهادهای غیر دولتی)
هنجارهاي تحذيري (کارهایی را که فرد نمی بایست انجام دهد)
هنجارهاي تجويزي ( کارهایی را که فرد در جامعه می بایست انجام دهد )
ساختار هنجارمند
بحث دربارٔه نظارتهاى اجتماعي ،به توانائى اعضاء جامعه در تطبيق با هنجارهاى
موجود ،ارتباط مىيابد .اگر به ياد داشته باشيد ،يک هنجار به معيار تثبيتشدهاى
از آنچه که بايد در يک فرهنــگ خــاص وجــود داشــته باشــد ،اطالق مىشــود.
هنجارها به چهارصورت زير نمايان مىشوند:
ارزشها (احساسات ريشهدار مشترک در ميان اعضاء يک جامعــه) ،آداب و رســوم
(شيوههاى عملکرد مرسوم و خــوکرده) ،عرفها (آداب و رســوم مهمــترى کــه
داللتهاى مهم شايست و نشايست دارند) ،و قوانين (عرفهاى مهمترى که با
تهديد مجازات قانونى اعمال مىشوند).
مثال برای نظارت رسمی و غیررسمی
ما در مجلس عروسى به جاى لباس راحت معمولى از لباس آراسته استفاده مىکــنيم ،زيرا
معتقد هستيم که اين کار درستتر است و نيز از اين مىترسيم کــــه اگر اين هنجار را
رعايت نکنيم ،مورد تمسخر و عدم تأييد ديگران قرار گـــيريم .شـــايد در روزهاى گرم
تابستان براى ما راحتتر باشد که نيمه لخت به خيابان رويم ،ولى اين کار را نمىکنيم
چون که مىترسيم با ريشخند ديگران و يا توقيف پليس روبهرو شويم .شـــايد خيلىها
براى دستيابى آسان به پول هنگفت به فکر بانکزنى افتاده باشند ،ولى معموًال اين کار
را نمىکنند ،چون که مىدانند در صــورت دســتگيرى کــه احتمال آن زياد اســت ،با
مجازات ســختى روبــرو مىشــوند .پس مىبينيم کــه آدمها معمــوًال بهخــاطر وجــود
نظارتهاى رسمى و غيررسمي ،خود را با هنجارهاى اجتماعى سازگار مىکنند.
مثال برای هنجارهای تحذیری و تجویزی
آدمکشي ،زنا با محارم و راننـــــدگى در خالف جهت مجاز ،نمونههائى از
زيرپا گذاشتن هنجارهاى تحذيرى هستند.
مراقبت از کودکان ،و پرداخت بهموقع ماليات و لباس شايســته پوشــيدن،
نمونههائى از هنجارهاى تجويزى بهشمار مىآيند.
آدمها درنتيجٔه يک فراگرد موفق اجتماعى ،هنجارهاى يک فرهنگ را ملکٔه ذهن
خود مىسازند .وقتى هنجارها ملکٔه ذهن فرد مىشوند ،او ديگر دربارٔه درســتى
يا نادرستى و يا شايســتگى يا ناشايســتگى هنجارها ترديدى روا نمىدارد .در
اينصورت ،شخص بهخودى خود از هنجارها پيروى مىکند و ديگران چه نــاظر
رفتار وى باشند يا نباشند ،بر اثر درونذهنى شدن هنجارها ،همچنــان بــه رفتــار
«شايستٔه اجتماعى» ادامه مىدهد .انسانها بيشـــتر بـــر اثر نظارتهاى درونى
چون وجدان و نــه از ترس غافلگيرشــدن در حين انجام رفتــار ناشايســت ،بــه
هوادارى از هنجارهاى جاافتاده برانگيخته مىشوند .از طريق فراگرد درونذهنى
شدن هنجارها ،بيشتر نظارتهاى اجتماعى بر روى افراد ،از درون آنها اعمال
مىشوند.
مثال
بيشتر رفتار اکثريت مردم با رفتار مـــورد انتظـــار جامعـــه از آنها ،سازگارى دارد .آدمها
مىدانند که آدمکشي ،دزدي ،کالهبردارى و سوءاســـتفاده از ديگران ،اعمال ذاتـــًا
نادرست هستند .اين اعمال با معيارهاى اخالقى و ارزشهاى آموخته به ما ،مغايرت
دارند .بيشتر آدمها براى آن از کارهاى نادرست پرهيز نمىکنند کــه ديگران نــاظر
رفتار آنها هستند ،زيرا وجدان آنها خود بهترين ناظر رفتار ايشان بهشمار مىآيد.
نظامي از پاداش ها و كيفرها كه جامعه به منظور تشويق اعضاء به سازگاري
با هنجارها وحفظ نظم ساخته وپرداخته يا پيش بيني مي كند.
انواع مجازات هاي اجتماعي
مثبت :تشویق فرد و ارتقاء گروه شغلی و ...
منفي :زندان ،از دست دادن شغل و مقام و ...
رسمي (تشريفاتي)( :از طریق موسسات و نهادهای در درون جامعه و به روش هایی نظیر :زنEEدان ،
اعدام ،ایجاد سابقه کیفری ،جریمه و )...
غيررسمي:
(از طریق گروه های نخستین مثل خانواده به روش :تمسخر ،زخم زبان و ) ...
موانع نظارت اجتماعی
.1موانع معطوف به حوزة هنجار شکن و کجرو؛
.2موانع معطوف به حوزة افراد بیگانه از فرهنگ جامعه و دشمنان آن؛
.3موانع معطوف به حوزة ناظر و عامل نفوذ.
موانع نظارت اجتماعی
موانع معطوف به حوزة هنجار شکن و کجرو؛
وقتی ارزش و فرهنــگ ایثــار و ازخودگذشــتگی ،بــه فرهنــگ انباشــت
ثروت ،قدرت و حتی منزلت تبــــدیل گردد و اگر ساده زیســــتی با
سرعت تمام به رفاه طلبی مبدل گردد وتبلیغــات شــهری بــه جای
تو
اشاعه مفاهیمی نظیر دین ،عشق به خدا ،والیت ،نماز و شـــهاد
… به تبلیغ کاالهای خـــوراکی ،لـــوازم آرایشـــی و دیگر کاالهای
لوکس و مصرفی اختصاص یابد ،مشخص است که چه سرنوشتی در
انتظار جامعه خواهد بود ،زیرا با توجه به دشواری کسب ثروت ،بــــه
خصوص در جوامع آسیایی و به ویژه در کشــورهای جنــگ زده و با
وجود نیازهای کاذبی که به واســطه تبلیغــات همــه جانبــه در میان
اعضای خانواده ایجاد شده است ،کمترین آسیب وارده بر خانواده ،بی
دقتی پدر در کسب ثروت است.
موانع نظارت اجتماعی
موانع معطوف به حوزة افراد بیگانه از فرهنگ جامعه و دشمنان آن؛
تهاجم و راهزنی فرهنگی
تغییر در باورها و ارزشهای جامعه
بهره گیری از فرصت سوزی های فرهنگ
خودی در تولید فرهنگی
موانع نظارت اجتماعی
موانع معطوف به حوزة ناظرین اجتماعی؛
عدم باور و عمل ناظرین اجتماعی به نظارت اجتماعی و
توجیه اعمال نادرست اجتماعی
بی اعتمادی مردم به دستگاه حاکمیتی کشور و بروز فساد
بی توجهی به موضوع مهم تقوای اجتماعی
....آنان جوان هستند ....خوب خطا هم دارند دیگه
!انسان جائز الخطاست ؟!!!؟!؟!؟!؟!؟!؟
.نظارت اجتماعی موجب تربیت شهروندانی موثر و مسئولیت پذیر می شود
نظارت و کنترل اجتماعی
نهادها و سازمان های مسئول
پاسخگویی 1-
بهبود عملکرد 2-
اعتالی کارآمدی 3-
مشروعیت نهادی4-
مقبولیت در میان مردم5-
کاهش جرائم و تخلفات 6-
توسعه ارتباط با شهروندان7-
جامعه
افزایش میزان رضایتمندی 1-
توسعه فرهنگ مردم محوری 2-
تحقق رویکردهای عدالت محوری 3-
تسهیل در رفاه اجتماعی4-
ایجاد احساس امنیت اجتماعی5-
افزایش آگاهی های مردم 6-
اعتماد اجتماعی
جمع بندی
پس در یک نگاه کلی می توان گفت که
کنترل و نظارت اجتماعی
موجب ثبات و بقاء جامعه و تمامی اجزاء آن
می شود که همان اصل مهم و راهبردی
امر به معروف و نهی از منکر
.می باشد