نظارت اجتماعی

نظارت اجتماعی

اسلاید 1: لطفا جهت مشاهده نتیجه آزمون خودآزمایی به صفحه در اختیار خود مراجعه نمائید. سایت جهت مشاهده و استفاده از مطالب کلاس و اعلام نظر : www.morteza-talaei.com

اسلاید 2: جلسه دهمشرح درسجلسه / هفتهردیفنظارت اجتماعی(بر محور اصل امر به معروف ونهی از منکر) جلسه دهم3www.morteza-talaei.com

اسلاید 3:

اسلاید 4: ـ الشیخ الحر العاملی، ج 11، ص 403، 413: امام صادق(ع) از رسول اکرم(ص) نقل نمودند که رسول خدا فرمودند: «هر گاه هنجارشکنی، حریم شکنی و معصیت خدا به صورت علنی و آشکار صورت پذیرد، هر چند هنجار شکنان اندک باشند و اکثریت مردم، افرادی قانونمند و هنجارمند باشند، ولی این اکثریت نظارت و کنترل را رها کنند، عذاب خواهند شد». آنگاه امام صادق(ع) خود دلیل عذاب اکثریت بی توجه به نظارت اجتماعی را این چنین بیان فرمودند: «و ذلک انه یذل بعمله دین الله و یقتدی به اهل عداوة الله» «یعنی خدا اکثریت هنجارمند، ولی بی توجه به نظارت اجتماعی را به این دلیل عذاب می‏کند که آنان با ترک نظارت و کنترل بر افراد هنجارشکن، به کجروان جامعه فرصتی می‏دهند تا به صورت علنی و آشکار، دین خدا و عقاید و باورهای عمومی مسلمانان را به تدریج تضعیف نمایند و هنجار شکنان احساس پیروزی کنند و فرهنگ دینی به حاشیه برود و خرده فرهنگ کجرو غالب گردد.» حضرت علی بن ابی طالب(ع) نیز در وصیت خویش به فرزندانش در خصوص پیامدهای منفی بی توجهی به نظارت و کنترل انحرافات یادآور می‏شوند که: هر گاه نظارت بر رفتارها را رها کنید، نتیجه آن تسلط انسانهای هنجارشکن، کجرو و منحرف بر جامعه صالحان است، در آن صورت، طلب خیر و استمداد از خدای سبحان سودی ندارد و خدا پاسخ مثبت نخواهد داد، زیرا تسلط افراد کجرو و منحرف بر فرهنگ جامعه، نتیجة سستی و بی توجهی شما به وظیفه اجتماعی خود، یعنی نظارت و کنترل اجتماعی می‏باشد.

اسلاید 5: نظارت اجتماعی دلیل محوری و وجودی قیام امام حسین (ع) با رویکرد امر به معروف و نهی از منکر است

اسلاید 6: فلسفه نظارت اجتماعی فرد از طريق اجتماعى‌شدن ياد مى‌گيرد که در موقعيت‌هاى گوناگون چه الگوهاى رفتارى پذيرفتنى است و تفاوت ميان الگوهاى رفتارى شايسته و الگوهاى رفتارى ناشايسته چيست. نظارت اجتماعى در واقع به بسط فراگرد اجتماعى‌شدن اطلاق مى‌شود. اين نظارت به روش‌ها و وسائلى مربوط است که در جامعه به‌کار بسته مى‌شوند تا افراد را وادارند که خود را با چشمداشت‌هاى يک گروه يا جامعهٔ خاص تطبيق دهند. اگر نظارت اجتماعى درست به‌کار بسته شود، رفتار فرد با رفتار مورد انتظار جامعه تطابق پيدا مى‌کند. نظارت اجتماعى معمولاً به‌گونه‌اى دوجانبه اعمال مى‌شود، بدين‌سان که ما بر رفتار ديگران تأثير مى‌گذاريم و ديگران نيز به‌ نوبهٔ خود بر رفتار ما تأثير مى‌گذارند.

اسلاید 7: مثالما مى‌دانيم که فراگرد اجتماعى‌شدن از همان نخستين سال‌هاى کودکى آغاز مى‌شود و تقريباً هرکس که با کودک در تماس باشد، در اجتماعى شدن او نقش بازى مى‌کند. وقتى کودکان به مدرسه پا مى‌گذارند، پيروى از مقررات را ياد مى‌گيرند و ارزش‌هاى مسلط بر جامعه را مى‌پذيرند. اگر کودک خود را با اين مقررات و ارزش‌ها تطبيق دهد، مورد تشويق و پاداش قرار مى‌گيرد. اين پاداش‌ها به‌صورت‌هاى گوناگون پذيرش از سوى معلمان و دانش‌آموزان ديگر، نمرات خوب، خوش‌نامى در مدرسه و بالارفتن از يک کلاس به کلاس بالاتر، به کودک داده مى‌شوند. اگر کودک خود را با مقررات و ارزش‌هاى مدرسه تطبيق ندهد، از سوى معلمان و دانش‌آموزان ديگر طرد مى‌شود، نمرات بدى مى‌گيرد و نمى‌تواند به کلاس بالاتر ارتقاء يابد.

اسلاید 8: اهمیت نظارت اجتماعی براى آنکه بتوان سازمان اجتماعى و نظم را به اندازهٔ ضرورى در جامعه برقرار نگهداشت، بايد رفتار اجتماعى الگوبندى شده و پذيرفتنى آن ادامه يابد. براى دستيابى به اين هدف، هر جامعه‌اى اعضاء خود را اجتماعى مى‌کند، به اين اميد که آنها شيوهٔ اجتماعاً پذيرفتنى در هر موقعيت را ياد بگيرند. هرگاه فراگرد اجتماعى‌شدن نتواند جامعه را به اين هدف رساند، فراگردهاى نظارت اجتماعى مناسبترى را بايد به‌کار انداخت تا نظم ضرورى در جامعه برقرار گردد.

اسلاید 9: هرگاه فردى نتواند رفتار پذيرفتنى و شايستهٔ يک موقعيت را از خود نشان دهد، ما او را شخص منحرفى مى‌شناسيم. اگر اين‌گونه انحراف‌ها خارج از نظارت معيارهاى اجتماعى ادامه يابند، جامعه با تهديد از هم‌گسيختگى روبرو مى‌شود. با کاربرد ابزارهاى نظارت اجتماعي، جامعه مى‌تواند بزهکاران را زندانى کند و يا در صورت ابتلاء آنها به بيمارى روانى و يا اعتياد، در بيمارستان‌هاى روانى و ترک اعتياد بسترى سازد. خوشبختانه، صِرف تهديد به زندان و تهديدهاى مشابه ديگر، معمولاً افراد را از انحراف باز مى‌دارد. گذشته از اين نظارت‌هاى رسمي، نظارت‌هاى غيررسمى ديگرى چون طرد گروه، انگشت‌نما شدن و نداى وجدان، نيز مى‌توانند به‌عنوان روش‌هاى مؤثر نظارت‌هاى اجتماعى به‌کار آيند. مثال

اسلاید 10: نظارت اجتماعی (منصور وثوقی)نظارت اجتماعی عبارت است از وسایلی که بر رفتار افراد اثر می گذارد و آنان را به پیروی از هنجارها و ارزشها وادار می کند. نظارت اجتماعي به روش ها و وسائلي دلالت دارد كه براي واداركردن افراد به انطباق با چشمداشت هاي گروه يا جامعه به كار رفته مي شوند.نظارت اجتماعی (بورس کوئن)درواقع نظارت و کنترل اجتماعی بر اساس ضرورتی است که از طرف جامعه برانگیخته می شود و افراد را به منظور حفظ انتظام جامعه به قبول ارزشهای اجتماعی و رعایت هنجارهای اجتماعی وادار می کند و در اجرای این امور ، جامعه نظام پاداش و مجازات های ویژه ای نیز دارد. به این شکل که افرادی را که خلاف ارزشها و هنجارهای جامعه حرکت میکنند را مجازات و افرادی را که متناسب عمل می کنند را تشویق و پاداش می دهد .

اسلاید 11: اصول بنیادین نظارت اجتماعی 1- در نظارت اجتماعی ممکن است که (ارزش ها) هنجارها، قواعد و آداب و رسوم جامعه معین باشد. 2- نظارت اجتماعی در مقام مقابله با منحرفان و کسانی است که هنجارها و آداب و رسوم مطلوب را رعایت نمی‏کنند.3- نظارت اجتماعی، جریانی شخصی نیست، بلکه به فرآیند کنترل جمعی نظر دارد. 4- ثبات جامعه در گرو نظارت اجتماعی است. 5- نظارت اجتماعی تا آنجا ادامه می‏یابد که منحرفان را از عمل خود باز دارد.

اسلاید 12: اصل مهم در نظارت و کنترل اجتماعی توجه به معروفات در جامعه پاداش دارد و بی توجهی به آن تنبیه «امر به معروف و نهی از منکر» در شکل گسترده خود، اساسی ترین، منطقی ترین و کارآمدترین راه کار برای نظارت اجتماعی و دفاع جامعه از خود به حساب می آید. مَثَل زیبایی که از رسول خدا(ص) نقل شده، به خوبی فلسفه امر به معروف و نهی از منکر را ترسیم می کند. آن حضرت فرمودند: «گروهی از افراد بر یک کشتی سوار شدند و کشتی در عرصه دریا به حرکت در آمد. یکی از مسافران به این عذر و بهانه که محلی که در کشتی نشسته ام، متعلق به خود من است، به سوراخ کردن همان نقطه از کشتی پرداخت. آب کم کم بالا آمد و تمام کشتی پر آب شد و سپس غرق گردید. اگر سایر مسافران جلو این مسافر جسور را گرفته بودند، از غرق شدن کشتی جلوگیری می شد.»بنابراین اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر قبل از آن که افراد را محدود کند، مصونیت جامعه را در پی دارد. از کسی پذیرفته نیست که در تعارض میان مصالح فرد و جامعه، مصالح فرد را مقدم بدارد.

اسلاید 13: انواع نظارت اجتماعي1- رسمي (از طریق نهادهای مسئول ) 2- غيررسمي (از طریق شهروندان موثر و نهادهای غیر دولتی)هنجارهاي تحذيري (کارهایی را که فرد نمی بایست انجام دهد)هنجارهاي تجويزي ( کارهایی را که فرد در جامعه می بایست انجام دهد )نظارت اجتماعی جامعه را از تهدیدات فراوان پیش روی ،مصون و محفوظ می دارد.

اسلاید 14: ساختار هنجارمند بحث دربارهٔ نظارت‌هاى اجتماعي، به توانائى اعضاء جامعه در تطبيق با هنجارهاى موجود، ارتباط مى‌يابد. اگر به ياد داشته باشيد، يک هنجار به معيار تثبيت‌شده‌اى از آنچه که بايد در يک فرهنگ خاص وجود داشته باشد، اطلاق مى‌شود. هنجارها به چهارصورت زير نمايان مى‌شوند: ارزش‌ها (احساسات ريشه‌دار مشترک در ميان اعضاء يک جامعه)، آداب و رسوم (شيوه‌هاى عملکرد مرسوم و خوکرده)، عرف‌ها (آداب و رسوم مهمترى که دلالت‌هاى مهم شايست و نشايست دارند)، و قوانين (عرف‌هاى مهمترى که با تهديد مجازات قانونى اعمال مى‌شوند.)

اسلاید 15: ما در مجلس عروسى به جاى لباس راحت معمولى از لباس آراسته استفاده مى‌کنيم، زيرا معتقد هستيم که اين کار درست‌تر است و نيز از اين مى‌ترسيم که اگر اين هنجار را رعايت نکنيم، مورد تمسخر و عدم تأييد ديگران قرار گيريم. شايد در روزهاى گرم تابستان براى ما راحت‌تر باشد که نيمه لخت به خيابان رويم، ولى اين کار را نمى‌کنيم چون که مى‌ترسيم با ريشخند ديگران و يا توقيف پليس روبه‌رو شويم. شايد خيلى‌ها براى دستيابى آسان به پول هنگفت به فکر بانک‌زنى افتاده باشند، ولى معمولاً اين کار را نمى‌کنند، چون که مى‌دانند در صورت دستگيرى که احتمال آن زياد است، با مجازات سختى روبرو مى‌شوند. پس مى‌بينيم که آدم‌ها معمولاً به‌خاطر وجود نظارت‌هاى رسمى و غيررسمي، خود را با هنجارهاى اجتماعى سازگار مى‌کنند. مثال برای نظارت رسمی و غیررسمی

اسلاید 16: آدمکشي، زنا با محارم و رانندگى در خلاف جهت مجاز، نمونه‌هائى از زيرپا گذاشتن هنجارهاى تحذيرى هستند. مراقبت از کودکان، و پرداخت به‌موقع ماليات و لباس شايسته پوشيدن، نمونه‌هائى از هنجارهاى تجويزى به‌شمار مى‌آيند. مثال برای هنجارهای تحذیری و تجویزی

اسلاید 17: درون‌ذهنى کردن (ملکه‌ ساختن) هنجارها آدم‌ها درنتيجهٔ يک فراگرد موفق اجتماعى، هنجارهاى يک فرهنگ را ملکهٔ ذهن خود مى‌سازند. وقتى هنجارها ملکهٔ ذهن فرد مى‌شوند، او ديگر دربارهٔ درستى يا نادرستى و يا شايستگى يا ناشايستگى هنجارها ترديدى روا نمى‌دارد. در اين‌صورت، شخص به‌خودى خود از هنجارها پيروى مى‌کند و ديگران چه ناظر رفتار وى باشند يا نباشند، بر اثر درون‌ذهنى شدن هنجارها، همچنان به رفتار «شايستهٔ اجتماعى» ادامه مى‌دهد. انسان‌ها بيشتر بر اثر نظارت‌هاى درونى چون وجدان و نه از ترس غافلگيرشدن در حين انجام رفتار ناشايست، به هوادارى از هنجارهاى جاافتاده برانگيخته مى‌شوند. از طريق فراگرد درون‌ذهنى شدن هنجارها، بيشتر نظارت‌هاى اجتماعى بر روى افراد، از درون آنها اعمال مى‌شوند.

اسلاید 18: بيشتر رفتار اکثريت مردم با رفتار مورد انتظار جامعه از آنها، سازگارى دارد. آدم‌ها مى‌دانند که آدمکشي، دزدي، کلاهبردارى و سوءاستفاده از ديگران، اعمال ذاتاً نادرست هستند. اين اعمال با معيارهاى اخلاقى و ارزش‌هاى آموخته به ما، مغايرت دارند. بيشتر آدم‌ها براى آن از کارهاى نادرست پرهيز نمى‌کنند که ديگران ناظر رفتار آنها هستند، زيرا وجدان آنها خود بهترين ناظر رفتار ايشان به‌شمار مى‌آيد. مثال

اسلاید 19: مجازات (ضمانت اجراي ) اجتماعينظامي از پاداش ها و كيفرها كه جامعه به منظور تشويق اعضاء به سازگاري با هنجارها وحفظ نظم ساخته وپرداخته يا پيش بيني مي كند.انواع مجازات هاي اجتماعيمثبت : تشویق فرد و ارتقاء گروه شغلی و ...منفي : زندان ، از دست دادن شغل و مقام و ... رسمي (تشريفاتي): (از طریق موسسات و نهادهای در درون جامعه و به روش هایی نظیر : زندان ، اعدام ، ایجاد سابقه کیفری ، جریمه و ...)غيررسمي: (از طریق گروه های نخستین مثل خانواده به روش : تمسخر ، زخم زبان و ... )

اسلاید 20: موانع نظارت اجتماعیموانع معطوف به حوزة هنجار شکن و کجرو؛موانع معطوف به حوزة افراد بیگانه از فرهنگ جامعه و دشمنان آن؛موانع معطوف به حوزة ناظر و عامل نفوذ.

اسلاید 21: موانع معطوف به حوزة هنجار شکن و کجرو؛وقتی ارزش و فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی، به فرهنگ انباشت ثروت، قدرت و حتی منزلت تبدیل گردد و اگر ساده زیستی با سرعت تمام به رفاه طلبی مبدل گردد وتبلیغات شهری به جای اشاعه مفاهیمی نظیر دین، عشق به خدا، ولایت، نماز و شهادت‌ و … به تبلیغ کالاهای خوراکی، لوازم آرایشی و دیگر کالاهای لوکس و مصرفی اختصاص یابد، مشخص است که چه سرنوشتی در انتظار جامعه خواهد بود، زیرا با توجه به دشواری کسب ثروت، به خصوص در جوامع آسیایی و به ویژه در کشورهای جنگ زده و با وجود نیازهای کاذبی که به واسطه تبلیغات همه جانبه در میان اعضای خانواده ایجاد شده است، کمترین آسیب وارده بر خانواده، بی دقتی پدر در کسب ثروت است. موانع نظارت اجتماعی

اسلاید 22: تهاجم و راهزنی فرهنگیتغییر در باورها و ارزشهای جامعه بهره گیری از فرصت سوزی های فرهنگ خودی در تولید فرهنگی موانع معطوف به حوزة افراد بیگانه از فرهنگ جامعه و دشمنان آن؛موانع نظارت اجتماعی

اسلاید 23: عدم باور و عمل ناظرین اجتماعی به نظارت اجتماعی و توجیه اعمال نادرست اجتماعی بی اعتمادی مردم به دستگاه حاکمیتی کشور و بروز فساد بی توجهی به موضوع مهم تقوای اجتماعی آنان جوان هستند .... خوب خطا هم دارند دیگه ....انسان جائز الخطاست ؟!!!؟!؟!؟!؟!؟!؟!موانع معطوف به حوزة ناظرین اجتماعی؛موانع نظارت اجتماعی

اسلاید 24: نظارت اجتماعی موجب تربیت شهروندانی موثر و مسئولیت پذیر می شود .نظارت و کنترل اجتماعی جامعه نهادها و سازمان های مسئول1- پاسخگویی 2- بهبود عملکرد 3- اعتلای کارآمدی 4-مشروعیت نهادی 5-مقبولیت در میان مردم 6- کاهش جرائم و تخلفات 7-توسعه ارتباط با شهروندان1- افزایش میزان رضایتمندی 2- توسعه فرهنگ مردم محوری3- تحقق رویکردهای عدالت محوری4-تسهیل در رفاه اجتماعی 5-ایجاد احساس امنیت اجتماعی 6- افزایش آگاهی های مردم اعتماد اجتماعی

اسلاید 25: جمع بندی پس در یک نگاه کلی می توان گفت که کنترل و نظارت اجتماعی موجب ثبات و بقاء جامعه و تمامی اجزاء آن می شود که همان اصل مهم و راهبردی امر به معروف و نهی از منکر می باشد.