نقش اکسیدان و آنتی اکسیدان در بدن و سیستم ایمنی

نقش اکسیدان و آنتی اکسیدان در بدن و سیستم ایمنی

اسلاید 1: نقش اکسیدان و آنتی اکسیدان در بدن و سیستم ایمنی

اسلاید 2: برای اینکه به اهمیت آنتی اکسیدان ها پی برد لازم است که شناخت خوبی از رادیکال های آزاد داشت. رادیکال های آزاد مولکول هایی اند که یک الکترون جفت نشده در مدار بیرونی خود دارند و بسیار ناپایدار بوده و به سرعت با ترکیبات دیگر وارد واکنش می شوند تا الکترون مورد نیاز خود را بدست آورند و ثبات یابند که گونه های رادیکال های آزاد شامل گونه فعال اکسیژن ROS مانند  آنیون سوپراکسید - پراکسید هیدروژن و رادیکال هیدروکسیل و گونه های نیتروژنRNS شامل اکسید نیتریک و پراکسی نیتریت متعلق به این گروه اند. رادیکال های آزاد

اسلاید 3: بدن به طورمعمولی تحت یک تعادل پویا بین نسل رادیکالهای آزاد و رفع آن است سیستم دفاع فیزیولوژیک برای مقابله با رادیکالهای آزاد دربرگیرنده سیستم آنزیم های درونی مثل کاتالاز . گلوتاتیون ردوکتاز . گلوتایتون پراکسیداز. سوپر اکسید دسموتاز . اورات و کوآنزیم Q می باشد عوامل اگزوژن مثل بتاکاروتن . ویتامین Eو سلنیوم می باشد. این مولکولها دارای یک اثر آنتی اکسیدانی به دلیل توانایی آنها در تبدیل گونه های فعال اکسیژن به گونه های پایدار، بی ضرر و یا کاهش مقدارآنها را دارند.مسیر تولید رادیکالهای آزاد : تولید رادیکالهای آزاد در بدن بصورت مداوم وغیرقابل اجتناب است علل اولیه تولید رادیکالهای آزاد شامل موارد زیر است:1) سیستم ایمنی بدن : سیستم ایمنی محافظ بدن درمقابل عوامل بیماری زای خارجی است نوتروفیل ها به خودی خود یک منبع تولیدROS می باشند. فعال سازی فاگوسیت ها از طریق تعامل واسطه های پیش التهابی و یا محصولات باکتریایی با گیرنده های خاص باعث تولید مقدار زیادی از آنیون سوپراکسید رادیکال های آزاد می شود.

اسلاید 4: 2) تولید انرژی : سلولها به طورمداوم تولید انرژی می کنند که ROS و اکسی رادیکالها به عنوان زباله های سمی تولید انرژی در سلول می باشد یک سلول واحد می تواند انواع مختلفی از رادیکال های آزاد را تولید کند.3) استرس : پاسخ بدن به فشارهای معمولی و استرس باعث تولید رادیکال های آزاد می شود هورمون های که میانجیگری واکنش استرس دربدن را دارند مثل کورتیزول و کاتکول آمین ها که از تخریب آنها رادیکالهای آزاد تولید می شود که مخرب اند.4) آلودگی هوا وعوامل خارجی : آلاینده های هوا مثل آزبست . مونواکسید کربن . فرمالدهید . دودسیگار . حلالهای شیمیایی و غذاهای فرآوری شده حاوی سطوح بالایی از چربی همه محرک قوی تولید رادیکالهای آزاد است.5) عوامل عمومی : از عوامل عمومی افزایش سن و اختلالات متابولیسمی را می توان نام برد . در افراد مسن لنفوسیت ها حساسیت بیشتری به قرار گرفتن در معرض پراکسید هیدروژن نسبت به افراد جوان دارند. اختلالات متابولیسمی میتوکندری نیز باعث افزایش نشت ROS  از زنجیره تنفسی می شود.

اسلاید 5: واکنش های مربوط به رادیکال های آزاد را به سه مرحله می توان تقسیم کرد :1) مرحله شروع : تشکیل رادیکال های آزاد از گونه های پایدار و یا واکنش رادیکال های آزاد را با گونه های پایدار شامل می شود.2) مرحله اشاعه : شامل واکنش های که در آن تعداد رادیکالهای آزاد یکسان باقی می ماند.3) واکنش پایان : واکنش های که شامل ترکیب دو رادیکال آزاد برای تشکیل یک گونه با ثبات تر است و تعداد رادیکال آزاد کاهش می یابد.

اسلاید 6:  رادیکال های آزاد به سه جزء از اجزای سلولی حمله می کنند:1) لیپیدها : پراکسیداسیون لیپیدها در غشای سلولی می تواند در سیالیت و نفوذ پذیری غشای سلولی اختلال ایجاد کرده و آسیب برساند. هنگامی که غشای سلولی توسط رادیکال های آزاد آسیب می بیند سلولها محافظ خود را از دست داده و کل سلول در معرض خطر قرارمی گیرد.2) پروتئین ها : رادیکال های آزاد به صورت مستقیم به پروتئین ها آسیب می رسانند که می تواند از طریق تاثیر تداخل با فعالیت آنزیم ها وعملکرد پروتئین های ساختاری باشد.3) DNA   : آسیب DNA به صورت جهش ، خطای ترجمه و ممانعت از سنتز پروتئینها می باشد . در نتیجه آسیب به مولکولهای زیستی ، بسیاری از سیستم های بدن مانند رشد ، نمو ، سیستم ایمنی و تولید مثل آسیب می بیند .هدف رادیکال های آزاد

اسلاید 7: رادیکال های آزاد با سرعتی باور نکردنی در هر لحظه در بدن ما تولید می شوند و اگر با همان سرعت به دام افتاده نشوند می توانند به شدت مشکل زا باشند. رادیكال آزاد می تواند به چربی های بدن حمله کند، غشاء سلولی را پاره كند و یا مواد سمی را به بافت های دور خود انتشار دهد. این تخریب های غیرقابل جبران، منجر به تغییر عملكرد سلولی و یا مرگ سلولی می شود. در تصویر می توانید نحوه عملکرد آنتی اکسیدان در مقابل رادیکال آزاد را می بینید.

اسلاید 8: آنتی‌اکسیدان‌ها دارای الکترون اضافی و بار الکترونیکی منفی هستند ؛ بنابراین می‌توانند اثر مخرب رادیکال‌های آزاد را در بدن خنثی کنند. این مواد با دادن الکترون به رادیکال‌های آزاد ، از تخریب سلول‌های بدن جلوگیری می‌کنند و نقش بسیار مفیدی در احیا مجدد سلامتی بدن ایفا می‌کنند .

اسلاید 9: سیستم های دفاعی در برابر رادیکال های آزاد1) آنزیم ها : سلولها به طورمعمولی از خود در برابرآسیب ROS با استفاده ازآنزیم مثل کاتالاز. سوپراکسید دسموتاز و... دفاع می کنند.2) خود تعمیری : بدن دارای سیستم تعمیر و جایگزینی بلوک های ساختمانی آسیب دیده است ، اجزاء تشکیل دهنده در سلول هرچند روز یک بار بطور کامل جایگزین می شوند.3) مواد مغذی : ویتامین ها و مواد مغذی دیگر به عنوان خط دوم دفاعی برای خنثی کردن رادیکال های آزاداند که عبارتند از ویتامین E ، ویتامین C ، بتاکاروتن و سلنیوم 

اسلاید 10: تشخیص رادیکال های آزاد رادیکال های آزاد را با تکنیک های خاصی می توان تشخیص داد : رزوناس مغناطیسی هسته ای با استفاده از پدیده ای به نام - CIDNP استفاده از اشعهX - فوتو الکترون طیف سنجی - طیف سنجی جذبی - استفاده از رادیکال نشانگر پایدارروش غیر مستقیم : استفاده از مشتقات غیر اختصاصی مواد فیزیولوژیکی مثل اندازه گیری چربی (محصولات پراکسیداسیون)- محصولات اکسیداسیون اسیدهای آمینه (متا تیروزین – ارتوتیروزین ) - محصولات پپتیدی اکسیداسیون ( اکسیده گلوتاتیون)

اسلاید 11: رادیکال های آزاد و بیماری های انساناعضاءشرایط بالینی که ROS باعث ایجاد و گسترش آن ها می شودچشمآب مروارید – تخریب شبکیهشش هاآمفیزم – آسیب به آلوئل هاناهنجاری عصبی - عضلانیMs  - پارکینسون – دیستروفی دائمی عضلانیناهنجاری عصبیآلزایمر – پارکینسون – تصلب چند گانهژنتیکیسندروم داون – بی نظمی DNA و میتوکندریاستخوانآرتریت روماتوئید – پوکی استخوانپوستسرطان – آفتاب سوختگی- خشکی پوست – پیری زودرسسلولمرگ سلول – افزایش نفوذ پذیری سلول – سمی شدن آن – جهش سلول – شکستن هسته سلول و آسیب به DNAقلبی – عروقیتصلب شرایین – سکته – آرترواسکلروزموارد دیگرکم خونی – دیابت – ناتوانی کلیوی – نفخ – زخم معده – نقص در تولد – HIV

اسلاید 12: آنتی اکسیدان‌هاآنتی اکسیدان‌ها، ترکیباتی طبیعی هستند که بدن را مقابل رادیکال‌های آزاد مضر مصون نگاه می‌دارند. رادیکال‌های آزاد ، اتم هایی هستند که سبب تخریب سلولها می‌شوند ، به سیستم ایمنی صدمه می‌زنند و عفونتها و بیماری‌های ناتوان کننده‌ای مانند سرطان و بیماری‌های قلبی را بوجود می‌آورند.رادیکال‌های آزاد متعددی در بدن وجود دارد که بر اثر تابش اشعه‌ها از جمله پرتوهای زیانبار خورشید ، مواد سمی شیمیایی مانند مواد درون دود سیگار، هوای آلوده ، شوینده‌های خانگی و صنعتی و فرایندهای متابولیسمی ( مثل تجزیه‌ی چربی برای تولید انرژی ) ایجاد می‌شوند.

اسلاید 13: اما آنتی اکسیدان‌ها ، مواد غذایی‌ای مانند کارتونوئیدها، فلاونوئیدها و سلنیوم‌ها هستند، که به جلوگیری از وارد آمدن آسیب به سلولهای بدن کمک نموده یا صدمات وارد شده را ترمیم می‌کنند.آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشیده و خطر عفونت یا ابتلا به سرطان را پایین آورند.مواد اکسیدان به خصوص چربی‌های مضر و اکسید کننده را که در غشای سلول هستند با تغییر در فرمولشان از بین می‌برند. آنزیم‌های دیگری از آنتی اکسیدان نیز در بدن هستند بنابراین وجود آنها می‌تواند از عوارض مخرب رادیکال‌های آزاد جلوگیری کند.

اسلاید 14: مکانیسم دفاع آنتی اکسیدان ها 1) آنتی اکسیدان های آنزیمیسوپر اکسید دیسموتاز (SOD) : از خانواده آنزیم های فلزی است که بسته به یون فلزی پیوند خورده با جایگاه فعال، سه نوع آنزیم cu-zn-SOD (مس و روی)، Mn-SOD (منیزیم) و Fe- SOD (آهن) وجود دارد. بالاترین فعالیت SOD در کبد است و فعالیت آن در عضله اسکلتی مشابه قلب است ولی توزیع آن در بافت ها متفاوت است SOD اولین خط دفاع آنزیمی در برابر FRS است و باعث تبدیل سوپر اکسید به پراکسید هیدروژن می شود.گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) : آنزیمی است وابسته به سلنیوم که در غشاء چربی و هموگلوبین و اریتروسیت ها موجود است و هدف بیولوژیکی آن  2O2H و پراکسیداسیون چربی است. مقدار آن در سیتوپلاسم سلول دو برابر میتوکندری است گلوتاتیون پراکسیداز قابلیت بالایی برای دادن هیدروژن به GSH و تبدیل آن به GSSG دارد بنابراین این آنزیم نقش مهمی در مهار پراکسیداسیون لیپید و جلوگیری از آسیب به DNA و RNA ایفاء می کند.

اسلاید 15: کاتالاز (CAT) : کاتالاز آنزیمی وابسته به آهن است. به طور عمده در اندامک هایی به نام پراکسی زوم ها واقع شده است. 2O2H را به O2 Hتبدیل می کند و فعالیتی مشابه SOD دارد و بالاترین فعالیت آن درکبد و پایین ترین فعالیت در عضله اسکلتی برقرار می باشد. در عضله اسکلتی، فعالیت آن بر حسب نوع تار متفاوت است بیشتر فعالیت آن در تارهای نوع اول (I) و کمترین فعالیت آن درتارهای نوع دوم(II) می باشد.

اسلاید 16: 2) آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی1-2) آنتی اکسیدان های محلول در چربیویتامین E (آلفا- توکوفرول) : مهمترین ماده ضد اکسایشی زنجیره شکن محلول در چربی بدن است این ماده تقریباً در غشای دو لایه سلول قرار دارد اما بخش عمده آن در غشای داخلی میتوکندری (محل قرارگیری زنجیره انتقال الکترون) واقع شده است. مقدار ویتامین E در بافت های مهم بدن از جمله کبد و قلب و بافت چربی نسبتاً کم است ولی فراوان ترین مقدار آن در بافت چربی قهوه ای وجود دارد. ویتامین E مستقیماً با تمام  Ros ها واکنش می دهد و آنها را خنثی می کند و همچنین از اکسیداسیون LDL جلوگیری می کند .بتاکاروتن : موثرترین آنتی اکسیدان برای از بین بردن اکسیژن منفرد است و پیش ساز اصلی ویتامین A می باشد. به صورت کووالان به رادیکال های هیدروپراکسیل (ROOH) و پراکسیل (ROO) وصل شده و آنها را از زنجیره پراکسیداسیون لیپید حذف می کند.

اسلاید 17: اسید اوریک: اسید اوریک از طریق مسیر گزانتین اکسیداز (XO) زمانی که منابع ATP درون عضلانی کافی نباشد ، تولید شده و از عضله به خون رها می شود . اسید اوریک لاشه خوار عالی هیدروکسیل است . بعد از انقباض شدید عضلانی و به هنگام ایسکمی (کم خونی موضعی) ، غلظت آن در خون زیاد می شود.

اسلاید 18: 2-2) آنتی اکسیدان محلول در آب ویتامین C (اسیداسکوربیک) : مهمترین آنتی اکسیدان محلول در آب است که در بخش سیتوزول و مایع خارج سلولی قرار دارد. این ویتامین تمیزکننده قوی رادیکال های سوپراکسید و هیدروکسیل تشکیل شده در محیط های آبی مانند پلاسما است همچنین توانایی بازیافت ویتامین E را داراست و با دادن یک الکترون به رادیکال ویتامین E ، آن را بازیافت می کند.گلوتاتیون (GSH ) : یکی از فراوان ترین عوامل احیاء کننده بیولوژیکی از نوع غیر پروتئینی تیول دار است بخش عمده آن در سیتوپلاسم سلول است اما 15% آن به صورت کاملاً فشرده در میتوکندری موجود است. مهم ترین عملکرد ضد اکسایشی آن این است که به عنوان سوبسترا عمل می کند تا GPX بتواند رادیکال ها را دفع کند و در نتیجه GSH به GSSG اکسید می شود. احیای GSSG  توسط آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز ( GR ) کاتالیز می شود. نقش ضد اکسایشی دیگر گلوتاتیون، نگهداری آنتی اکسیدان های ویتامین E و C در وضعیت احیاء می باشد. در شرایط فیزیولوژیک تقریباً 90 درصد گلوتاتیون موجود در گردش خون توسط کبد ساخته می شود.

اسلاید 19: از آنجایی كه تركیبات اكسیدان و رادیكالهای آزاد بسیار فعال و ناپایدار می باشند ، تمایل زیادی به واكنش با مولكولهایی نظیر DNA دارند كه موجب آسیب اكسیداتیو و پروتئین ها و كربوهیدراتها در آنها می گردد. نتیجه این واكنش ها اختلال در عملكرد سلولها خواهد بود و چنانچه این آسیب شدید باشد منتهی به مرگ سلول های مذكور می گردد.رادیكالهای آزاد به واسطه چندین مكانیسم ایجاد می شوند یا می توانند با از دست دادن الكترون و یا با گرفتن اتم هیدروژن ازتركیبات شیمیایی تشكیل شوند . علاوه بر این در اثر برخورد پرتوهای یونیزان با آب موجود در بافتها، رادیكال های هیدروكسیل تولید می شوند. علاوه بر این رادیكالهای آزاد می توانند در نتیجه فعال شدن سلولهای التهابی مانند ماكروفاژها و نوتروفیل ها نیز تولید شوند . این سلولها از رادیكال های آزاد نوع Reactive Oxygen Species (ROS) جهت نابودی میكروارگانیسم های خارجی طی فرآیندهای انفجار تنفسی استفاده می نمایند.آنتی اکسیدان و سیستم ایمنی

اسلاید 20: بعضی از رادیكال های آزاد دارای نظیر سوپرآنیون اكسید و رادیكال های ROS منشاء اكسیژنی هیدروكسیل هستند. گروه دیگری از رادیكال های آزاد دارای منشاء نیتروژنی اند كه جزء گروه Reactive Nitrogen Species (RNS) می باشند مثل NO و NO2 .از آنجایی كه تركیبات اكسیدان و رادیكالهای آزاد برای بسیاری از روندهای فیزیولوژیك و متابولیك ضروری هستند بنابراین بدن باید یك حالت تعادل از این مواد را ایجاد نماید . برای جلوگیری از افزایش تولید مواد اكسیدان و محافظت بیشتر ، سلولهای بدن دارای یك نوع مكانیسم دفاع بیولوژیكی آنتی اكسیدانی می باشند . عملكرد این مكانیسم ها بسته به نوع سلول و نوع بافت متفاوت است . تركیبات موجود در سیستم دفاع آنتی اكسیدانی نیز بسیار متنوع هستند در نتیجه عملكرد آنها نیز متفاوت بوده بعضا مهاری و یا تقویت كننده می باشد.

اسلاید 21: این عوامل شامل آنزیمهای آنتی اكسیدانی نظیر سوپراكسید دیسموتاز، كاتالاز و گلوتاتیون پراكسیداز و ویتامین های آنتی اكسیدان مثل ویتامین C و ویتامین E و بتاكاروتن هستندتحت شرایط طبیعی یك تعادل هموستاتیكی بین تشكیل RNS/ROS و برداشت آنها توسط تركیبات آنتی اكسیدانی در بدن وجود دارد . هر زمان كه این تعادل به نفع RNS/ROS شكسته شود منجر به وضعیتی به نام استرس اكسیداتیو می گردد.استرس اكسیداتیو میتواند باعث آسیب به اجزای سلولی از جمله DNA و پروتئین ها و لیپیدها گردد . به عنوان نمونه اكسیداسیون آنزیم ها و گیرنده های سلولی موجب اختلال در عملكرد سلولها می شود. همچنین پراكسیداسیون لیپیدی هم می تواند باعث تغییراتی در قابلیت نفوذ پذیری غشای سلول و تغییرات ساختاری پروتئین ها و عملكرد آنها شود .

اسلاید 22: مصرف ویتامین E موجب افزایش تكثیر لنفوسیتهای T و B در پاسخ به محركها و ترشح اینترلوكین 2 می شود. و در مطالعه دیگر مصرف ویتامین Eباعث كاهش تولید آنیون سوپراكسید در ماكروفاژها می گردد.ثابت شده كه مصرف ویتامین E سبب افزایش تولید اینترلوكین 2 و افزایش عملكرد لنفوسیتهای NK و T در افراد پیر می گردد . آنتی اكسیدانها همچنین می توانند غشای سلولهای بیگانه خوار مثل ماكروفاژها و نوتروفیل ها را از اثرات اكسیداتیو تركیبات اكسیدان تولید شده محافظت نمایند .مشاهده شده است كه كمبود ویتامین E موجب اختلال در عملكرد سلولهای بیگانه خوار در برابر پاتوژنها می شود . آنتی اكسیدانهای غذایی مثل ویتامین E و C سبب مهار آسیب اكسیدانی غشای سلولی و در نتیجه موجب بهبود عمل كرد بهتر سلولهای بیگانه خوار می گردند .

اسلاید 23: با توجه به ضرورت حفظ تعادل رادیكالهای آزاد موجود در بدن توسط عوامل آنتی اكسیدانی، با حفظ این تعادل می توان قدرت دفاعی بدن را ارتقا داد، تا بدین وسیله باعث پیشگیری از ابتلا به بیماریهایی نظیر بیماریهای قلبی- عروقی، سرطانها و سایر بیماریهای مزمن در انسان شد.پرتوهای یونیزان با تولید رادیكالهای آزاد می توانند منجر اكسیداسیون پروتئین ها و لیپیدها گردند. طبق تحقیقات انجام شده مشخص گردیده كه آنتی اكسیدان ها دارای خاصیت حفاظت در برابر پرتوهای یونیزان می باشند. در یك بررسی بر روی لنفوسیتهای انسانی كه تحت تابش گاما قرار گرفته بودند ، مشاهده گردید كه ویتامین های آنتی اكسیدانی دارای قدرت محافظتی در برابر پرتو گاما می باشند و تجویز این ویتامین ها پس از تابش گاما به لنفوسیتها، منجر به كاهش معنی داری از ناهنجاریهای كروموزومی در مقایسه با گروه كنترل می شود .

اسلاید 24: تركیبات آنتی اكسیدان می توانند موجب محافظت سلولها در مقابل عوامل اكسیدان شوند به عنوان مثال در یك مطالعه مشاهده شده است كه رها سازی رادیكالهای آزاد خارج سلولی برای سلولهای فاگوسیتوزی (نوتروفیل ها و ماكروفاژها) موتاسیون زا و مهاركننده سیستم ایمنی و اتوتوكسیك می باشد اسید آسكوربیك به طور موثری می تواند موجب خنثی سازی اكسیدان های خارج سلولی مشتق شده از سلولهای بیگانه خوار شود. از طرف دیگر مشاهده شده كه اسید آسكوربیك با تحریك مسیر شانت هگزوز منوفسفات در فاگوسیتها موجب تولید بیشتر آنزیم در سلول شود كه این آنزیم سبب شروع واكنش های انفجار تنفسی و انتقال الكترونی می شود كه در این مسیر اكسیژن به انیون سوپراكسید تبدیل می شود .برای ایجاد عملكرد مناسب سلولهای سیستم ایمنی در افراد مورد مطالعه باید بین تولید رادیكالهای آزاد و آنتی اكسیدانها تعادلی برقرار باشد.

اسلاید 25: مواد غذایی دارای آنتی اکسیدان

اسلاید 26: سیرگوگرد و هیدروژن ترکیباتی هستند که در سیر یافت می‌شود. سیر مانع اکسید شدن چربی‌ها و ته نشین شدنشان در بافتها و عروق می‌شود. سیر، همچنین حاوی مواد آنتی اکسیدانی مانند ویتامینهای A وC و سلنیوم هم هست.

اسلاید 27: فلاونوئیدهامواد خوراکی فلاونوئیدی که عمدتا میوه‌های زرد و قرمز را شامل می‌شوند ، آنتی اکسیدانهایی قوی هستند. گیاهان، فلاونوئیدها را تولید می‌کنند تا از خودشان مقابل انگلها، باکتری‌ها و آسیب‌های سلولی محافظت کنند.فلاونوئیدها از ویتامین‌های آنتی اکسیدان در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند. فلاونوئیدها در میوه‌ها، سبزیجات، ادویه جات، دانه‌ها، مغزها، گل‌ها و پوست گیاهان وجود دارد. سرکه‌ی سیب، تمشک آبی، بلوبری‌ها، پیاز، مواد موجود در سویا و چای هم فلاونوئید دارند.

اسلاید 28: ویتامین Cویتامین C هم آنتی اکسیدان قدرتمندی است که دیگر آنتی اکسیدانهایی مانند ویتامین  E  را تقویت می‌کند . ویتامین C، محلول در آب است ، از این رو نمی‌تواند در بدن ذخیره شود . ویتامین C از نخاع و مغز مقابل رادیکال‌های آزاد و وارد آمدن آسیب به عروق و دیواره‌ی رگها محافظت می‌کند.منابع ویتامین C در مواد غذایی زیر یافت می‌شوند : مرکبات ، پاپایا ، کلم بروکلی و کلم بروکسل .

اسلاید 29: کاروتنوئیدهاکاروتنوئیدها، ذرات محلول در چربی یافت شده در میوه‌ها و سبزیجات زرد، قرمز، سبز و نارنجی هستند. این‌ها دسته‌ی موثری از آنتی اکسیدان‌ها هستند که حاوی آلفا کاروتن، بتا کاروتن، لیکوپن، لوتین و زاکسانتین هستند.بیش از ۵۰۰ کاروتنوئید در طبیعت یافت شده است که تنها ۵۰ مورد می‌توانند در بدن تبدیل به ویتامین A شود. مواد غذایی حاوی کاروتنوئید عبارتند از : سیب زمینی شیرین ، هویج ، اسفناج ، فلفل شیرین و کلم پیچ.

اسلاید 30: درخت کهن‌ دار یا ژینگو ginkgo bilobaدارای اثرات آنتی اکسیدان قوی بر روی مغز، سیستم قلبی عروقی و شبکیه‌ی چشم می‌باشد. مشخص شده که ژینگو، اثرات ویژه‌ای بر بیماران مبتلا به آلزایمر و جنون دارد و همچنین در افرادی که سابقه‌ی سکته‌ی قلبی داشته ‌اند هم مفید می ‌باشد.درخت کهن ‌دار یا ژینگو

اسلاید 31: ویتامین Eاین ویتامین هم آنتی اکسیدانی قوی است که مانع اکسیداسیون چربی‌ها می‌شود. اکسیداسیون چربی، منجر به تصلب شرائین می‌گردد. ویتامین E  جذب اکسیژن را بهبود بخشیده، واکنش پذیری سیستم ایمنی بدن را بالا می‌برد و به جلوگیری از آب مروارید کمک می‌کند.زینک و سلنیوم، جذب و استفاده ویتامین E  را در بدن ارتقا می‌دهند. منابع ویتامین E  در مواد غذایی عبارتند از : دانه‌ها و مغزها ، دانه‌ی گل آفتابگردان ، سبزیجات با برگ سبز تیره ، و سیب زمینی شیرین .

اسلاید 32: بتاکاروتن تاکنون بالغ بر 600 نوع بتاکاروتن شناسایی شده است. بتاکاروتن‌ها برای جذب اکسیژن‌های رها شده بافتی (نوعی که برای سلول‌ها خطرناک است) بسیار مناسب عمل می‌کنند. آنها همچنین در جذب رادیکال‌های آزادی که غلظت اکسیژن پایینی دارند، موثرند. بتاکارون در میوه‌ها و سبزی‌های زرد و نارنجی وجود دارد. کدو حلوایی، گوجه فرنگی، طالبی، هلو، زردآلو، اسفناج، سیب زمینی و هویج منابع خوب بتاکاروتن هستند.

اسلاید 33: سلنیوم  سلنیوم یک عنصر کمیاب است. ماده معدنی که به مقدار کمی از آن احتیاج داریم و باید آن را کم مصرف کنیم. بدون این ماده‌ معدنی حیات ما در مخاطره قرار می‌گیرد. این ماده معدنی محیط فعالی برای چند آنزیم آنتی اکسیدان مانند گلوتاتیون پراکساید تشکیل می‌دهد. سلنیوم همراه با ویتامین ها موجب کند شدن روند پیری می شود، خطر ابتلا به سرطان ها را کاهش می دهد، از عروق خونی محافظت می کند و احتمال حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می دهد. منگنز و روی مشابه سلنیوم عناصر کمیابی هستند که بخش اساسی آنزیم‌های آنتی اکسیدان را تشکیل می‌دهند. سلنیوم را بهتر است فقط از غذا دریافت کرد. ماهی،‌ گوشت قرمز، تخم‌مرغ، مرغ، غلات و حبوبات منابع خوب سلنیوم هستند.

اسلاید 34: منابع 1) Halliwell B, Gutteridge J. Free radicals, ‘reactive species’ and toxicology. In: Wood C. Free Radicals In Biology and Medicine Oxford: Clarendon Press: 1999; p. 544-6092) Beck MA. The influence of antioxidant nutrients on viral infection. Nutr Rev 1998; 56: 140-63) Antioxidants in human health and disease .Dedicated to Professor Dennis V. Parke Emeritus Professor, University of Surrey, England . CABI Publishing 19994) مقاله SID : سطح آنتی اكسیدان تام پلاسما و عملكرد سیستم ایمنی پرسنل رادیولوژی و پزشكی هسته ای بیمارستان های دانشگاه علوم پزشكی تهران - نویسنده مسئول : گروه ایمونولوژی دانشكده پزشكی تهران، دانشگاه علوم پزشكی تهران