چگونگی معاد در آیینه قرآن و حدیث

چگونگی معاد در آیینه قرآن و حدیث

اسلاید 1: چگونگی معاد در آیینه قرآن و حدیثتهیه کننده : امیر مسعود نوری

اسلاید 2: فهرستمقدمهدسته بندی آیات و روایاتنمونه هایی از آیات و روایاتجمع بندیپرسش، بحث و تبادل نظر

اسلاید 3: مقدمه - چرا قرآن و حدیث؟حضرت رسول (ص): انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی: کتاب الله فیه‌الهدی والنور حبل ممدود من السماء الی الارض وعترتی اهل بیتی وان اللطیف الخبیر قد اخبرنی‌انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض وانظروا کیف تخلفونی فیهماامام حسن عسگری (ع): آيا مي‌دانيد چه كساني به قرآن، كه آن را شرفي بسي بزرگ و والا است تمسك مي‌جويند؟ آنان كه قرآن و تأويلش را از ما اهل بيت و يا از نمايندگان و سفيران ما به سوی شيعيانمان به دست آورند، نه از طريق قياس بدكاران و آراي اهل جدل. امّا آنان كه به رأي و نظر خود درباره قرآن اظهار نظر مي‌كنند، اگر تصادفاً گفتارشان درست باشد، عملشان از روي ناداني بوده، قرآن را از غير اهلش فرا گرفته‌اند، و امّا اگر دچار خطا و اشتباه شده و سخنشان مطابق با واقعِ امور نباشد، جايگاهشان آتش جهنم خواهد بود [وسايل الشيعه؛ ج 27، باب 13؛ حديث 63]

اسلاید 4: مقدمه – چگونگی معادانسان:- بعد جسمانی- بعد روحانیمعاد: - جسمانی مطلق - روحانی مطلق - جسمانی-روحانیمعاد جسمانی = معاد جسمانی - روحانی - زندگی بعد از مرگ در هر دو جنبه جسمانی و روحانی، صورت میگیرد. - جسم مادی انسان دوباره شکل می‌گیرد، با روح متحد شده و در محضر خداوند حاضر میشود

اسلاید 5: مقدمه – دسته بندی آیات و روایاتجمع نمودن و زنده کردن استخوانهای پوسیدهبرخاستن انسانها از قبرهاآفرینش از خاک، بازگشت به خاک، برانگیختن از خاکتشبیه معاد به حیات زمین پس از مرگبیان موضع گیری کفار نسبت به معاد جسمانینمونه ها و مثالهایی از معاد جسمانی در این جهان

اسلاید 6: گروه اول: استخوانهای پوسیدهو براى ما مَثَلى آورد و آفرينش خود را فراموش كرد؛ گفت: «چه كسى اين استخوانها را كه چنين پوسيده است زندگى مى‌بخشد؟» *بگو: «همان كسى كه نخستين‌بار آن را پديد آورد و اوست كه به هر [گونه‌] آفرينشى داناست.» (سوره یس، آیات 78 و 79)

اسلاید 7: گروه اول: دیگر آیاتآیا انسان می پندارد که استخوانهای او را جمع نخواهیم کرد* آری قادریم که (حتی خطوط سر) انگشتان او را موزون و مرتب کنیم. (سوره قیامت، آیه 3 - 4)و می گفتند: هنگامی که ما مردیم و خاک و استخوان شدیم آیا بر انگیخته خواهیم شد؟* یا نیاکان نخستین ما؟* بگو اولین و آخرین* همگی در روز معینی جمع می شوند. (سوره واقعه، آیه 47 تا 50)این کیفر آنهاست به خاطر اینکه به آیات ما کافر شدند و گفتند آیا هنگامی که ما استخوانهای پوسیده و خاکهای پراکنده می شویم آیا بار دیگر آفرینش تازه ای خواهیم یافت. (سوره اسراء، آیه 98)آیات دیگر ...

اسلاید 8: گروه اول: روایاتشخص ماديّگرايي به امام صادق(ع) گفت:‌چگونه انسان پس از مرگ دوباره زنده مي شود، در حالي كه بدن او پوسيده و اعضاي بدنش متلاشي شده است؛ يك عضو در فلان شهر طعمهﯼ درندگان شده و عضو ديگر در جاي ديگر خوراك خزندگان، عضو ديگر خاك گرديده و با گل آن ديواري بنا شده است؟! حضرت فرمود: آن كسي كه بدن را از هيچ آفريد و بدون الگوي سابقي آن را صورتگري كرد، مي تواند مانند اوّل آن را بازگرداند. شخص مادّي گفت: بيشتر اين مطلب را برايم توضيح دهيد. حضرت فرمود: ‌روح انسانها در جاي خود قرار دارد؛ روح نيكوكار در روشنايي و وسعت و روح بدكار در تنگنا و ظلمت. بدن نيز به صورت اوّل تبديل به خاك مي شود؛ و آنچه درندگان و خزندگان از شكم دفع كرده و آنچه را خورده و تكّه تكّه جذب بدن كرده اند، همگي در خاك در نزد كسي كه ذرّات ريز در دل تاريك زمين و عدد همهﯼ اشياء و وزن آنها را مي داند، محفوظ است. وقتي قيامت فرا مي رسد، ...، قالب خاكي بدن هركس، يك جا جمع شده و به اذن خداوند متعال به محلّ روح خودش منتقل مي گردد و صورتها به اذن خداي صورتگر به حالت اوّليّه در مي آيد و روح در آن قالبها و صورتها نفوذ مي كند. ... (احتجاج ج2 ص97 و بحار ج7 ص37)

اسلاید 9: گروه دوم: برخاستن از قبرهاروزى كه داعى [حق‌] به سوى امرى دهشتناك دعوت مى‌كند. * در حالى كه ديدگان خود را فروهشته‌اند، چون ملخهاى پراكنده از گورها[ى خود] برمى‌آيند. * به سرعت سوى آن دعوتگر مى‌شتابند. كافران مى‌گويند: «امروز [چه‌] روز دشوارى است.» (سوره قمر، آیات 6-8)

اسلاید 10: گروه دوم: دیگر آیات(بار دیگر) در صور دمیده می شود  ناگهان آنها از قبرها شتابان به سوی (دادگاه) پروردگارشان می روند. (سوره یس، آیه 51) (آیه 43 سوره معارج نیز، همین تعبیر را دنبال می کند) و اینکه رستاخیز شکی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها آرمیده اند زنده می کند. (سوره حج، آیه 7) (همین مضمون در آیات 4 انفطار و 9 عادیات دیده می شود)می گویند ای وای بر ما! چه کسی ما را از خوابگاه مان برانگیخت؟ (آری) این همان است که خداوند رحمن وعده داده و فرستادگان (او) راست گفتند. (سوره یس، آیه 52)آیات دیگر ...

اسلاید 11: گروه دوم: روایاتامام علی (ع): ... تا آنجا که امور پي درپی بگذرد و زمانها سپری گردد و رستاخيز برپاشود. در آن زمان آنها را از بيغوله های گور و لانه های پرندگان و جايگاه درندگان و ميدانهای جنگ بيرون مي آورد در حال که باشتاب بسوی فرمان پروردگار روی مي آورند و به محل بازگشت خود مبادرت می کنند. (نهج البلاغه، خطبه 80)امام علی (ع): ... کساني را که در زمين نهفته اند بيرون مي آورد سپس آفرينش آنان را پس از کهنه شدن تجديد مي کند و همه را پس از پراکندن گرد مي آورد. (نهج البلاغه، خطبه 105)امام محمّد باقر (ع) درباره آيه: «يا ويلنا من بعثنا من مرقدنا؛ واي بر ما! چه كسي ما را از خوابگاهمان برانگيخت؟!». (يس/52) فرمود: اين مردم در قبرهاشان هستند. وقتي بر مي خيزند، خيال مي كنند خواب بودند؛ در نتيجه اين سخن را مي گويند: «يا ويلنا من بعثنا من مرقدنا». فرشتگان در پاسخ آنان مي گويند: «هذا ما وعد الرحمن و صدق المرسلون؛  اين آيه چيزي است كه خداي رحمان به شما وعده داد و پيامبران راست گفتند». (يس/52) (تفسیر قمی ج2 ص216، بحار ج7 ص103)

اسلاید 12: گروه سوم: از خاک، به خاک، از خاکما شما را از این [خاک] آفریدیم و به این [خاک] بازمی‌گردانیم و بار دیگر نیز از این [خاک] بیرون می‌آوریم. (سوره طه، 55)

اسلاید 13: گروه سوم: دیگر آیاتو خداوند شما را همچون گیاهان از زمین رویانید! * سپس شما را به همان زمین باز می گرداند، و بار دیگر شما را خارج می سازد. (سوره نوح، آیه 17 و 18)فرمود: در آن (زمین) زنده می شوید، و در آن می میرید و از آن (در روز رستاخیز) بیرون خواهید آمد. (سوره اعراف، آیه 25)

اسلاید 14: گروه سوم: روایاتامام زين العابدين عليّ بن الحسين (ع): بدنهاي مردم (هنگام رستاخيز) مي رويد، چنانكه سبزيجات مي رويند و اعضايي كه تبديل به خاك شده بود، به قدرت خداي عزيز حميد، به يكديگر نزديك مي شوند (پيوند مي خورند)؛ به طوريكه اگر هزار مردهﯼ آنان در يك قبر باشند و گوشتها و استخوانها پوسيده و بدنهاي ايشان خاك و به يكديگر مخلوط شوند؛ خاك هيچ مرده اي با مردهﯼ ديگر مخلوط نمي شود. (لئالی الاخبار ج5 ص60)

اسلاید 15: گروه چهارم: تشبیه به حیات زمینخداوند آن کسی است که بادها را فرستاد تا ابرهائی را به حرکت در آورند، ما این ابرها را به سوی سرزمین مرده ای می رانیم و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش زنده می کنیم، رستاخیز نیز همین گونه است. (سوره فاطر، آیه 9)

اسلاید 16: گروه چهارم: دیگر آیاتو به وسیله باران زمین مرده را زنده کردیم آری زنده شدن مردگان نیز همین گونه است (سوره ق، آیه 11). زنده را از مرده بيرون مى‌آورد، و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد، و زمين را بعد از مرگش زنده مى‌سازد؛ و بدين گونه [از گورها] بيرون آورده مى‌شويد (سوره روم آیه 19)و آن كس كه آبى به اندازه از آسمان فرود آورد، پس به وسيله آن، سرزمينى مرده را زنده گردانيديم؛ همين گونه [از گورها] بيرون آورده مى‌شويد. (سوره زخرف آیه 11) آیات دیگر ...

اسلاید 17: گروه چهارم: روایاتامام صادق (ع): وقتي قيامت فرا مي رسد، بر زمين باران مي بارد، ...، خاك بشر همچون براده هاي طلا در ميان خاكي كه شسته شده، نمايان مي گردد، ...، آنگاه قالب خاكي بدن هركس، يك جا جمع شده و به اذن خداوند متعال به محلّ روح خودش منتقل مي گردد و صورتها به اذن خداي صورتگر به حالت اوّليّه در مي آيد و روح در آن قالبها و صورتها نفوذ مي كند. وقتي انسان كامل شد، (به خود مي نگرد) هيچ چيز ناشناخته در خود نمي بيند.(احتجاج ج2 ص97 و بحار ج7 ص37)

اسلاید 18: گروه پنجم: موضع گیری کفارکافران گفتند: آیا مردی را به شما نشان دهیم که خبر می دهد هنگامی که «مردید و خاک شدید و » سخت از هم متلاشی شدید «بار دیگر» آفرینش تازه ای خواهید یافت! آیا او بر خدا دروغ بسته؟ یا به نوعی جنون گرفتار است؟! بلكه آنان كه به آخرت ايمان ندارند در عذاب و گمراهى دور و درازند (سوره سبا، آیات 7، 8)

اسلاید 19: گروه پنجم: دیگر آیاتآیا او به شما وعده می دهد هنگامی که مردید و خاک و استخوان شدید بار دیگر (از قبرها) خارج می شوید؟* هیهات، هیات از این وعده هائی که به شما داده می شود. (سوره مومنون، آیات 35، 36). كافران گفتند: وقتي كه ما و پدران ما (پس از مرگ) خاك شديم، آيا (دوباره زنده شده و) از زمين بيرون آورده مي شويم؟! اين وعده اي است كه به ما و پدران ما از قبل داده شده و اينها چيزي جز افسانه هاي پيشينيان نيست». (نمل/67و68) آیات دیگر ...

اسلاید 20: گروه پنجم: روایاتشخص مادي گرايي به امام صادق (ع) گفت:‌چگونه انسان پس از مرگ دوباره زنده مي شود، در حالي كه بدن او پوسيده و اعضاي بدنش متلاشي شده است؛ يك عضو در فلان شهر طعمهﯼ درندگان شده و عضو ديگر در جاي ديگر خوراك خزندگان، عضو ديگر خاك گرديده و با گل آن ديواري بنا شده است؟! حضرت فرمود: آن كسي كه بدن را از هيچ آفريد و بدون الگوي سابقي آن را صورتگري كرد، مي تواند مانند اوّل آن را بازگرداند، ... (احتجاج ج2 ص97 و بحار ج7 ص37)هنگامي كه منصور دوانيقي رئيس شيعيان جعفر بن محمّد(ع) را احضار كرده بود. ابن ابي العوجا كه ملحد بود،خدمت حضرت آمد و گفت: دربارهﯼ اين آيه چه مي گويي: «كلّما نضجت جلودهم بدّلناهم جلوداً غيرها؛ هر بار كه پوستهاي تنشان بريان شود و بسوزد، پوستهاي ديگري به جاي آن قرار مي دهيم». (نساء/56) ،...، امام صادق (ع) فرمود: ... اين پوست دوّم همان پوست اوّل است، و در عين حال غير از آن است. آن مرد گفت: اين سخن را به صورت عقل پسند برايم بيان كن. حضرت فرمود:‌ اگر ببيني شخصي خشتي بردارد، بشكند و خُرد كند؛ آنگاه روي آن آب بريزد و آن را به هم بزند  از آن خشتي به صورت اوّل بسازد؛ اين خشت همان خشت اوّل هست و نيست. ابن ابي العوجا در اينجا گفت:‌ آري درست است. ... (بحار ج7 ص39 از امالی و از احتجاج، با اندکی تفاوت)

اسلاید 21: گروه ششم: نمونه های معاد جسمانی

اسلاید 22: گروه ششم: نمونه های معاد جسمانیيا چون آن كس كه به شهرى كه بامهايش يكسر فرو ريخته بود، عبور كرد؛ [و با خود مى‌]گفت: «چگونه خداوند، [اهل‌] اين [ويرانكده‌] را پس از مرگشان زنده مى‌كند؟». پس خداوند، او را [به مدت‌] صد سال ميراند. آنگاه او را برانگيخت، [و به او] گفت: «چقدر درنگ كردى؟» گفت: «يك روز يا پاره‌اى از روز را درنگ كردم.» گفت: «[نه‌] بلكه صد سال درنگ كردى، به خوراك و نوشيدنى خود بنگر [كه طعم و رنگ آن‌] تغيير نكرده است، و به درازگوش خود نگاه كن [كه چگونه متلاشى شده است. اين ماجرا براى آن است كه هم به تو پاسخ گوييم‌] و هم تو را [در مورد معاد] نشانه‌اى براى مردم قرار دهيم. و به [اين ]استخوانها بنگر، چگونه آنها را برداشته به هم پيوند مى‌دهيم؛ سپس گوشت بر آن مى‌پوشانيم.» پس هنگامى كه [چگونگى زنده ساختن مرده‌] براى او آشكار شد، گفت: «[اكنون‌] مى‌دانم كه خداوند بر هر چيزى تواناست.» (سوره بقره 259)

اسلاید 23: گروه ششم: دیگر آیاتو [ياد كن‌] آنگاه كه ابراهيم گفت: «پروردگارا، به من نشان ده؛ چگونه مردگان را زنده مى‌كنى؟» فرمود: «مگر ايمان نياورده‌اى؟» گفت: «چرا، ولى تا دلم آرامش يابد.» فرمود: «پس، چهار پرنده برگير، و آنها را پيش خود، ريز ريز گردان؛ سپس بر هر كوهى پاره‌اى از آنها را قرار ده؛ آنگاه آنها را فرا خوان، شتابان به سوى تو مى‌آيند، و بدان كه خداوند توانا و حكيم است.» (سوره بقره آیه 260)آیات دیگر ...

اسلاید 24: گروه ششم: روایاتابى عمیر از ابى ایوب از ابى بصیر از امام صادق (ع) روایت کرده که فرمود: ابراهیم (ع) لاشه اى را در کنار دریا دید که درندگان آن را مى خوردند و سپس همان درندگان به یکدیگر مى پریدند و یکى دیگرى را پاره مى کرد و مى خورد، ابراهیم (ع) تعجب کرد و عرض کرد: پروردگارا به من بنمایان که چگونه مردگان را زنده مى کنى؟ خداوند پرسید مگر ایمان ندارى؟ ابراهیم (ع) گفت چرا، و لکن مى خواهم قلبم مطمئن شود خداوند فرمود: پس چهار مرغ را بگیر و آنها را قطعه قطعه کن و سپس بر سر هر کوهى قسمتى از آن را بگذار و آن گاه آنها را صدا بزن تا به سرعت نزدت بیایند، و بدان که خداوند بر همه چیز توانا و به حقایق امور دانا است. ابراهیم (ع) یک طاووس و یک خروس و یک کبوتر و یک کلاغ سیاه گرفت، که خداى تعالى دو باره فرمود: صرهن یعنى قطعه قطعه شان کن، و گوشتشان را مخلوط کن، و به ده قسمت تقسیم نموده و هر قسمتى را بر سر یک کوه بگذار، و سپس یکى یکى را صدا کن و بگو: به اذن خدا زنده شو، خواهى دید اجزاى بدنش از سر این کوه ها یک جا جمع شده و از نوک پا تا سرش به هم چسبیده و به سویت پرواز مى کند، و همین طور هم شد، در این هنگام بود که ابراهیم (ع) گفت: أن الله عزیز حکیم.

اسلاید 25: جمع بندیاصل معاد بنا بر دلایل عقلی ثابت می شود، اما مهمترین ابزار برای پی بردن به کنه چگونگی آن ماهیتا مبتنی بر دلایل نقلی است.دلایل عقلی مبتنی بر معاد جسمانی:در نفی محال نبودن آندر اثبات آن (با انگیزه وجود دلایل نقلی بسیار)نص صریح بسیاری آیات قرآن معاد را بصورت جسمانی معرفی می نمایند.بسیاری از روایات صحیح در تفسیر و توضیح این آیات بر جسمانی بودن معاد تاکید دارند.