کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعی

کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعیتالیف : دکتر منوچهر محسنی

اسلاید 3: فصل 2 زمینه های اجتماعی و فرهنگی و انحراف

اسلاید 4: مقدمهژان پیاژه» در کتاب «قضاوت اخلاقی کودک» یادآور می شود که بازی های کودکان متشکل از قابل تحسین ترین نهادهای اجتماعی است. اغلب این بازی ها در بر گیرنده نظام پیچیده ای از قواعد و یا در حد خودش قوانین و یا رویه های قضایی است [13 :1962 ,Piaget].

اسلاید 5: تأكيد او در حقیقت بر این نکته است که کودکان قواعد را از طریق بازی یاد می گیرند. برخی از آنان با این قواعد برنده می شوند و برخی می بازند. برخی از این قواعد اطاعت می کنند و برخی دیگر از آن تخلف می کنند. برخی به این قواعد باور دارند و برخی دیگر در صدد تغییر آنها بر می آیند.

اسلاید 6: همین مشاهدات را می توان بر دنیای بزرگسالان نیز جاری دانست. فرآیند اجتماعی شدن همیشه افراد را به شیوه مورد پذیرش جامعه تولید نمی کند. این فرآیند گاهی شکست می خورد و نتیجه آن خلاف، جرم، الکلیسم، اعتيادات گوناگون و سایر انحرافات اجتماعی است. گاهی یک ویژگی غیر متعارف در فرآیند اجتماعی شدن ممکن است توسعه نوآوران را موجب گردد، اشخاصی پیش تر از زمان خود که دارای جرقه های درونی که دیگران فاقد آنند،می باشند.

اسلاید 7: این افراد در شرایط خاص اجتماعی و در چارچوب نظام مشخصی از ارزشها ممکن است مبدل به قهرمانان شاخصی گردند و یا تبدیل به اشخاص روان بیماری گردند که هوش و نبوغ آنها سبب از میان رفتن حیات انسانها و یا حتی خود جامعه گردد [128 :1988 ,Stewart] .

اسلاید 8: از آنجا که فرآیند اجتماعی شدن و شکست در آن بوجود آورنده الگوهای رفتاری متفاوتی است، موضوع انحراف اجتماعی از دلمشغولی های هر جامعه ای از نظر وسعت امر، علت و روش مقابله است.

اسلاید 9: با این مقدمه که در حقیقت انحراف را با هنجارها و ارزش ها در رابطه قرار می دهد بحث را با شناخت ماهیت هنجار آغاز می کنیم و پس از طرح روابط آن به طورمشخص تر با انحراف سه عنصر زمینهای مرتبط با این بحث یعنی روابط گروهی نهادهای اجتماعی و ساختار فرهنگی را با انحراف اجتماعی در رابطه قرار میدهیم.

اسلاید 10: الگوهای هنجاریهنجار (Norm) قاعده یا دستورالعملی است که مشخص می کند مردم در رابطه با شرایط خاص چگونه رفتاری باید داشته باشند. هنجارها جزیی تر و اختصاصی تر از ارزشها هستند. به عنوان مثال فردگرایی و صداقت از نوع ارزش ها هستند، اما این قاعده که یک محصل نباید تکالیف درسی خود را از روی دست دوستش کپی کند و آن را به معلم تحویل بدهد یک هنجار است که از ارزش ها گرفته شده است.

اسلاید 11: گاهی اوقات اهنجارها حالت کاملا آشکار و رسمی دارند، مانند آنچه که در قوانین مصوب به ثبت رسیده است، اما گاهی هم هنجارها حالت رسوم ضمنی و ناآشکاری را دارند که مردم آنها را می دانند و به آنها عمل میکنند (محسنی، ۱۳۸۴: ۲۲۸].

اسلاید 12: هنجار یک قاعده رفتاری است که مشخص می کند مردم در شرایط معینی چگونه رفتاری باید داشته باشند. فایده این استاندارد رفتاری آن است که به بقای الگوهای روابط متقابل اجتماعی و شیوه های انجام امور کمک می کند.

اسلاید 13: هنجارها از این بابت بر ارزش ها و انگرش های اجتماعی اثر می گذارند که تجویز کننده و در عین حال نهی کننده رفتارها هستند. هر فرهنگ، پاره فرهنگ و یا هر گروه دارای هنجارهایی است که بر آن حاکم است؛ و از این طریق رفتارهای متناسب را تعیین می کند.

اسلاید 14: قوانین، طرز لباس پوشیدن، مقررات اداری، برنامه تحصیلی، قواعد ورزش ها و بازیها، همه گونه هایی از هنجارهای اجتماعی هستند. خلاصه آنکه هنجار قاعده ای است که به هدایت الگوی اجتماعی می پردازد.

اسلاید 15: نمونه هایی از هنجارها دربرگیرنده قوانین، اصول اخلاقی و رهنمودها، عادات و رسوم و قواعد رفتارهای مؤدبانه است. افزون بر این، هنجار ممکن است بیانگر اهداف مطلوب نیز باشد [261 :2003 ,Edgar]

اسلاید 16: نقش عمده «هنجارها» در جامعه تنظیم نظم اجتماعی و تبعیت از آنها در روابط اجتماعی است و به همین علت است که برای تعریف دقیق تر آن برخی از جامعه شناسان (مانند دارندورف) از مفهوم «گرامر» یا «دستور اجتماعی» (Social Grammer) نیز استفاده کرده اند و برای بیان آن از مثال هایی چون آداب دینی، ارکسترهای موسیقی، و کار در یک سازمان اداری استفاده کرده اند (رفیع پور، ۵: ۱۳۷۸ -۱۴).

اسلاید 17: هنجار که از نظام ارزشها جدانشدنی است رفتارهای عاملین اجتماعی و گروه ها را جهت می دهد و در حکم قاعده ای است که اداره کننده رفتارهای فردی و جمعی است

اسلاید 18: این شیوه تنظیم اجتماعی از زمان «دورکیم» تا به حال همواره مورد توجه جامعه شناسان بوده است [163 :1999,Boudon]. با این حال تاریخ مفهوم هنجار به زمانی بر می گردد که انسان ها به ثبت و ضبط رفتارهای خود پرداختند و این موضوع در تحلیل های فلسفی و اخلاقی مورد توجه قرار گرفت، هرچند که واژه هنجار، از نظر مفهوم سازی جدید به شمار می رود (204 :1968 ,Sills].

اسلاید 19: «گیدنز» با طرح این نکته که ارزش ها در حکم آرمان های انتزاعی می باشند و هنجارها ارائه کننده بایدها و نبایدها هستند درصدد تمایز کامل، اما طرح رابطه این دو مفهوم است (گیدنز، ۱۳۷۳: ۳۶).

اسلاید 20: از آنجا که تعریف پذیری هنجار عملا با فراوانی یاکمیت آماری رعایت آن در جامعه ارتباط دارد از اولین زمینه هایی است که «دورکیم» به آن توجه کرد و به این اعتبار در منابع انحرافات اجتماعی گاه به واژه «هنجار آماری» اشاره شده است. می دانیم که هنجار آماری (Statistical Norm) یک مقدار با ارزش ریاضی است که از آن به عنوان مقیاس مقایسه استفاده می شود. این هنجار می تواند از اطلاعات حاصل از مشاهده اخذ شده باشد.

اسلاید 21: به عنوان مثال هنجار آماری ممکن است میانگین مقادیر حاصل از آزمون تعداد زیادی از افراد که تقسیم بندی های آن می توانند مورد مقایسه قرار گیرند باشد. همچنین ممکن است هنجار از طریق توزیع نظری انتخاب شده باشد، که در این حالت اطلاعات مورد مشاهده با هنجاری فرضی که براساس برآورد شرایط خاص است مقایسه می شود.