کنترل کیفی دستگاه های سی تی اسکن

کنترل کیفی دستگاه های سی تی اسکن

اسلاید 1: کنترل کیفی دستگاههای سی تی اسکن

اسلاید 2: شرکت خدمات دزیمتری پرتوهای پارسیان مقدمه آزمون های کنترل کیفی

اسلاید 3: آزمون هاي كنترل كيفيآزمون های بحرانيآزمون های پذيرشآزمون هاي دوره ایآزمون هاي ويژه تعمير و نگهداري

اسلاید 4: آزمون هاي بحرانيآزمون هائی هستند که بمنظور اطمينان از وجود حفاظت لازم و كافي، براي كاركنان، بازديدكنندگان و بيماران، انجام می شود.این آزمو نها شامل بررسی نکات زیر است: عملكرد تجهيزات اشعه ايكس از نقطه نظر ايمني عملكرد تجهيزات هشداردهندهكنترل شاخص ها ي مرتبط با پرتودهي

اسلاید 5: آزمون هاي پذيرشبه مجموعه آزمون هاي كنترل كيفي قبل از بهره برداري اتلاق می گردد.هدف از آزمون های پذیرش:تائيد نصباطمينان از آماده بودن دستگاه براي استفاده كلينيكيتهيه مقادير پايه براي مقایسه با نتایج آزمون هاي دوره اي که بعدا انجام خواهد شد. اين آزمون ها علاوه بر آزمون های حفاظت در برابر اشعه و پارامتر هاي پرتودهي، شامل آزمون های ايمني مكانيكي و الكتريكي نيز مي شود.

اسلاید 6: آزمون هاي دوره ايآزمون هايي هستند که باید بصورت پریودیک در دوره های زمانی معین انجام شوند. هدف از آزمون دوره ای:بررسی تغييرات پارامترهای فیزیکی دستگاه (که ممکن است در اثر گذشت زمان و استهلاک و یا تعمیرات، تغییر کرده باشند).

اسلاید 7: آزمون هاي پس از تعميرآزمون هائی هستند که هر بار پس از تعمیر و یا تعویض قطعات موثر بر شرایط پرتودهي دستگاه انجام می شود.هدف از :اطمينان از ايمنی و عملكرد صحيح سيستم، پس ازتعمير ویا تعويض قطعات.آزمون های پس از تعمیر فقط شامل آزمون هائی میشود که نتایج آنها ممکن است تحت تاثیر تعمیرات انجام شده قرار گرفته باشد.

اسلاید 8: آزمون های کنترل کیفی CT (1)    (سالانه)پهنای مقطع تصویر شده ( Z Sensitivity )    (سالانه)تغييرات CTDI درهوا نسبت به زمان    (سالانه)تغييرات CTDI درهوا نسبت به mA    (سالانه)تغييرات CTDI درهوا نسبت به kVp    (سالانه)تغييرات CTDI درهوا نسبت به ضخامت اسلايس    (سالانه)CT DOSE INDEX در فانتوم    (سالانه)تکرارپذیری زمان    (سالانه)صحت زمان    (سالانه)تکرارپذیری ولتاژ    (سالانه)صحت ولتاژ بحرانیپذیرش دوره ای (دوره انجام)نوع آزموننام آزمون

اسلاید 9: آزمون های کنترل کیفی CT (2)نوع آزموننام آزموندوره ای (دوره انجام)پذیرش بحرانی    (هفتگی)نویز    (سالانه)خطی بودن CT Number    (سالانه)یکنواختی CT Number در هارد کپی    (ماهانه)یکنواختی CT Number    (ماهانه)صحت CT Number در ضخامت های مختلف تصویرگیری    (ماهانه)صحت CT Number در الگوریتم های مختلف بازسازی تصویر    (ماهانه)صحت CT Number در ضخامت های مختلف بیمار    (ماهانه)صحت CT Number در موقعیت های مختلف بیمار    (روزانه)صحت CT Number    (سالانه)نشت تیوب    (سالانه)اندازه گیری HVL    (سالانه)Geometric Efficiency

اسلاید 10: آزمون های کنترل کیفی CT (2)    (سالانه)آزمون های بصری*    (سالانه)صحت سیستم مکان یابی    (سالانه)صحت ابزار اندازه گیری فاصله در تصویر    (ماهانه)صحت تنظیم نقطه صفر تخت    (ماهانه)صحت جابجائی تخت    (ماهانه)تطابق نورهاي سطح sagital و coronal    (ماهانه)انطباق نور داخلي سطح axial با سطح axial    (ماهانه)تطابق نورهاي داخلي و خارجي سطح axial    (سالانه)صحت Gantry Tilt    (سالانه)اعوجاج تصویر در هارد کپی    (ماهانه)اعوجاج تصویر    (ماهانه)قدرت تفکیک فضایی در كنتراست پايين    (ماهانه)قدرت تفکیک فضایی در كنتراست بالابحرانیپذیرش دوره ای (دوره انجام)نوع آزموننام آزمون

اسلاید 11: دسته بندی آزمون های کنترل کیفی ایمنیتیوب و ژنراتوردزیمتریتصویر برداریمکانیکی

اسلاید 12: 1- آزمون های ایمنی خطرات برق خطر لیزرخطرات مکانیکیخطر اشعه

اسلاید 13: 2- آزمون های تیوب و ژنراتورصحت و تکرار پذیری ولتاژصحت و تکرار پذیری زمان پرتودهیخطی بودن خروجیاندازه گیری لایه نیمه کنندهاندازه گیری نشت پرتو

اسلاید 14: صحت و تکرار پذیری ولتاژ تیوب سی تی اسکن Tube Voltage Accuracy and Reproducibilityهدف : بررسي صحت ولتاژ انتخاب شده و قابلیت تکرار پذیری آناستاندارد: صحت : حداکثر خطای قابل قبول: 6% ± در ولتاژ های کمتر یا مساوی 100kVp 6kVp ± در ولتاژ های بیشتر از 100kVp تکرار پذیری : ضریب تغییرات ولتاژ باید کمتر از 05/0 باشد. روش: تیوب را در وضعیت lock قرار دهید. در محل ایزو سنتر ولتاژ را برای شرایط 80, 100, 140 kVp اندازه گیری نمائید.

اسلاید 15: معیار پذیرش: خطا کمتر از % 10 ، معیار اصلاح: خطا بین % 10 تا %20. معیار تعلیق: خطا بیشتر از % 20. نتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق صحت ولتاژ

اسلاید 16: تکرارپذیری ولتاژ معیار پذیرش: خطا کمتر از % 5 ، معیار اصلاح: خطا بین % 5 تا %20. معیار تعلیق: خطا بیشتر از % 20. نتیجه آزمون  پذیرش  اصلاح تعلیق

اسلاید 17: صحت و تکرار پذیری تایمرهدف: بررسي صحت و تکرار پذیری زمان پرتودهياستاندارد: خطاي تايمر بايد كمتر از 10% ± باشد ( یا توصیه سازنده).

اسلاید 18: صحت تایمرمعیار پذیرش: خطا کمتر از % 10 ، معیار اصلاح: خطا بین % 10 تا %20. معیار تعلیق: خطا بیشتر از % 20. نتیجه آزمون (پذیرش، اصلاح، تعلیق): نتیجه آزمون: پذیرش اصلاح تعلیق 

اسلاید 19: تکرارپذیری زمانمعیار پذیرش: خطا کمتر از % 5 ، معیار اصلاح: خطا بین % 5 تا %20. معیار تعلیق: خطا بیشتر از % 20. نتیجه آزمون: پذیرش اصلاح تعلیق 

اسلاید 20: خطی بودن و تکرار پذیری خروجی پرتو (Radiation Output)روش: فانتوم سر را روی تخت قرار دهید دزیمتر CT را در مرکز فانتوم قرار دهید. 4 نوبت با شرایط 80kV، 100mA و 1sec اسکن نمائید. پرتو گیری در هر اسکن را یادداشت نمائید. آزمایش را برای شرایط 200mA، 300mA تکرار کنید. آزمایش را برای شرایط 120kV، 140kV تکرار کنید.استاندارد: خطی بودن: ضریب خطی بودن باید کمتر از 0.1 باشد تکرار پذیری: ضریب تغییرات در شرایط یکسان باید کمتر 0.05 باشد.

اسلاید 21: خطی بودن خروجی پرتو (Radiation Output) نتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق 

اسلاید 22: لایه نیمه کننده (Half Value Layer)هدف: تعیین کیفیت پرتو های ایکس استاندارد : لایه نیمه کننده در ولتاژ 80kV باید بیشتر از 2.3mmAl باشد. روش: تیوب را در موقعیت lock قرار دهید. پارامتر های پرتودهی را طبق دستور سازنده تنظیم کنید (80kV و mAs لازم برای دز 200mR). اتاقک یونساز CT را موازی محور تخت در مرکز ایزو سنتر قرار دهید. ضخامت لایه های آلومینیومی را تغییر دهید.

اسلاید 23: لایه نیمه کننده (Half Value Layer)

اسلاید 24: لایه نیمه کننده (Half Value Layer)HVL در شرایط 80kVpHVL در ولتاژ انتخاب شده باید از مقادیر جدول زیر بیشتر باشد

اسلاید 25: نشت پرتو از محفظه تيوب Tube Housing Leakageهدف : بررسی و اندازه گیری محل نشت اشعه در اطراف تیوب.استاندارد: نشت تيوب بايد کمتر از 1mGy/h در فاصله یک متری باشد. (در شرایط حداکثر ولتاژ و حداکثر mAs)

اسلاید 26: 3- آزمون های دزیمتریCTDI تمام بدن و سردزیمتری بیمار

اسلاید 27: دزیمتری CTDI in airدر آغاز بهره برداری از دستگاه CT ، باید شاخص دز سی تی در هوا را برای شرایط زیر باید اندازه گیری کرد:For all beam shaping filters For all nominal slice widths For all clinical kV settings For a range of scan times For a range of mA settings

اسلاید 28: تعیین شاخص دز دستگاههای سی تی اسکن درهوا The Computed Tomography Dose Index (CTDI) in air برای اندازه گیری شاخص دز، از یک اتاقک یونساز قلمی بطول 10 cm استفاده می شود.این دزیمتر باید روی یک پایه در ایزو سنتر قرار داده شود.اتاقک یونسازتخت

اسلاید 29: دزیمتریCTDI در فانتوم پلکسی CTDI in Perspex Phantomsفانتوم بدن باید روی تخت بیمار و فانتوم سر باید روی پایه در محل سر بیمار قرار داده شود.فانتوم باید در ایزو سنتر قرار گیرد.دزیمتر در سوراخ مرکزی فانتوم باید قرار داده شود و سایر سوراخ های جانبی باید با میله های پلکی پرشود.Head phantomBody phantomInsert to plug holes

اسلاید 30: روش اندازه گیری شاخص دز سی تی(CTDI) شرایط پرتودهی:ضخامت اسلایس : 10mm ، ولتاژ تیوب :120 kVp و جریان تیوب : 100 mAs دزیمتر را در حفره های مختلف فانتوم قرار داده و مقدار دز را قرائت کنید. برای بدست آوردن CTDI مقدار دز باید در طول دزیمتر (10cm) ضرب و سپس تقسیم بر ضخامت اسلایس انتخاب شده گردد. توجه : در صورت نیاز باید ضریب تصحیح دزیمتر نیز اعمال شودموقعیت دزیمتر در فانتومدز (mGy)CTDImGyمرکز فانتوم10.96109.6ساعت 1224.66246.6ساعت 38.9889.8ساعت 63.232.0ساعت 98.3383.3

اسلاید 31: دزیمتریCTDI در فانتوم پلکسی CTDI in Perspex Phantomsاندازه گیری دز در مرکز، شاخص دز را در مرکز اسلایس می دهد.برای بدست اوردن دز متوسط، مقدار دز را باید حداقل در 4 سوراخ کناری نیز اندازه گرفت.توجه : اگر گانتری قابلیت زاویه دار شدن را داشته باشد، بهتر است آزمایش برای زوایای مختلف گانتری تکرار و میانگین دز بدست آید.

اسلاید 32: دزیمتریCTDI در فانتوم پلکسی CTDI in Perspex Phantomsبرای بدست آوردن دز متوسط، مقادیر شاخص دز در مرکز و در سوراخ های کناری را باید در رابطه زیر قرار داد: در این رابطه (nCTDIW) دز متوسط یا دز توزین شده نامیده می شود که برای شرایط 1mAs نرمالیزه شده است. اندیس 100 یعنی دز شرایط 100mAs اندازه گیری شده است. اندیس های c و p بترتیب بیانگر مرکز(center) و کناری(prepherial) است. nCTDIW را میتوان با مقادیر استاندارد آزمایشات CT مقایسه کرد.

اسلاید 33: دزیمتری در Spiral CTدر Spiral CT مقدار CTDI را نمی توان اندازه گرفت زیرا حرکت چرخشی است.در صورتیکه دستگاه سی تیSpiral باشد، مقدار شاخص دز را در مد axial بدست آورده سپس آزمایش زیر را انجام دهید:یکبار تمام طول دزیمتر در مد axial اسکن و دز قرائت شود.بار دوم تمام طول دزیمتر در مد helical با pitch 1 اسکن و دز قرائت شود.فاکتور تصحیح از روی نسبت نتایج دو اندازه گیری فوق بدست آورید.با استفاده از ضریب بدست آمده و مقدار axial CTDI ، دز helical را محاسبه کنید.

اسلاید 34: دزیمتری CTDI in air (helical)Axial slice positionsHelical scan (pitch 1)

اسلاید 35: CT Dose Indexتوضیح (*) برای مطابقت دادن با شرایط استاندارد سازنده، میانگین CTDI برای 100mAs نرمالیزه شده و ضریب 0.93% برای تصحیح ضخامت اسلایس براساس پیشنهاد سازهده اعمال شده است. kVp= 130mA=150 mAs=225 head phantomمقدار قابل قبول : حداکثر 20% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار اصلاح: بین 20% تا 50% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار تعلیق: بیشتر از ±50% مقدار پیشنهادی سازندهنتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق 

اسلاید 36: تغییرات CTDI در هوا نسبت به ضخامت اسلایسمقدار قابل قبول : حداکثر 20% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار اصلاح: بین 20% تا 50% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار تعلیق: بیشتر از ±50% مقدار پیشنهادی سازندهنتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق توضیج: معمولا سازنده مقدار CTDI را در یک ضخامت معین اعلام و برای سایر ضخامت ها، ضریب تصحیح برای CTDI می دهد. دراین مثال عدد CT برای ضخامت 10mm داده شده و برای سایر ضخامت ها باید تغییرات CTDI برابر با ضرایب پیشنهادی سازنده باشد.

اسلاید 37: تغییرات CTDI در هوا نسبت به mAمقدار قابل قبول : حداکثر 20% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار اصلاح: بین 20% تا 50% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار تعلیق: بیشتر از ±50% مقدار پیشنهادی سازندهنتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق توضیج: معمولا سازنده مقدار CTDI را در یک mA معین اعلام و برای سایر mA ها، ضریب تصحیح برای CTDI می دهد.

اسلاید 38: تغییرات CTDI در هوا نسبت به زمان مقدار قابل قبول : حداکثر 20% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار اصلاح: بین 20% تا 50% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار تعلیق: بیشتر از ±50% مقدار پیشنهادی سازندهنتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق توضیج: معمولا سازنده مقدار CTDI را در یک زمان معین اعلام و برای سایر زمان ها، ضریب تصحیح برای CTDI می دهد.

اسلاید 39: تغییرات CTDI در هوا نسبت به kVمقدار قابل قبول : حداکثر 20% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار اصلاح: بین 20% تا 50% بیشتر از مقدار پیشنهادی سازنده معیار تعلیق: بیشتر از ±50% مقدار پیشنهادی سازندهنتیجه آزمون: پذیرش  اصلاح  تعلیق توضیج: معمولا سازنده مقدار CTDI را در یک kV معین اعلام و برای سایر kV ها، ضریب تصحیح برای CTDI می دهد.

اسلاید 40: 4- آزمون های کیفیت تصویرنویز و یکنواختی میدانخطی بودن عدد سی تیقدرت تشخیص کنتراست کم (Low contrast detectability)قدرت تشخیص کنتراست بالا (Spatial resolution)کیفیت صفحه نمایش و hard copy

اسلاید 41: CT Image quality کیفیت تصویر با پارامتر هائی نظیر یکنواختی، خطی بودن، نویز، قدرت تقکیک، کنتراست مشخص می گردد. کیفیت تصویر به مشخصات فنی دستگاه CT ، پارامتر های پرتودهی، شرایط مشاهده تصویر بستگی دارد. کیفیت تصویر را میتوان بصورت کمی توسط فانتوم های تست مورد بررسی قرار داد. اندازاه گیری ها باید بطور منظم و با شرایط یکسان انجام شود.

اسلاید 42: فانتوم های تست از ترکیباتی مشابه بدن انسان ساخته می شوند. برای مقاصد کالیبراسیون و کنترل کیفی می توان بجای فانتوم از ابزار های تست خاص (از نظر شکل، جنس و اندازه) استفاده نمود. ابزار های تست باید طوری ساخت شوند که بتوان پارامتر های مختلف نظیر عدد CT، یکنواختی، نویز، قدرت تفکیک، ضخامت اسلایس، دز و غیره را اندازه گیری نمود. فانتوم و ابزار های تست

اسلاید 43: کنتراست تصویر CT Image Contrastکنتراست تصویر به دو عامل زیر بستگی داردکنتراست شیئی subject contrastکنتراست نمایشگر display contrast کنتراست نمایشگر به window level و window width انتخاب شده بستگی دارد .کنتراست شیئی به اختلاف ضریب کاهش اشعه (جذب یا پراکندگی) در بافتهای بدن بستگی دارد. در CT، بعلت استفاده از kV بالا و فیلتر های قوی، برخورد اشعه با بافت عمدتا بصورت کمپتون انجام می شود. احتمال وقوع کمپتون نیز به دانسیته بافت بستگی دارد، بنابراین عامل اصلی ایجاد کنتراست شیئی، اختلاف دانسیته بافت ها می باشد.

اسلاید 44: عدد سی تی CT numberبرای درجه بندی کنتراست در CT ، از کمیتی بنام CT number استفاده می شود.بنابر تعریف:µw و µp بترتیب ضرایب کاهش جرمی ماده و آب هستند.براساس این رابطه، عدد CT آب صفر می شود.از عدد CT آب برای کالیبراسیون دستگاه استفاده می شود.عددCT تابع خطی ضریب کاهش جرمی است.دامنه تغییرات عدد CT بین +1000 تا -1000 است.

اسلاید 45: عدد CT به ولتاژ، فیلتر و ضخامت بیمار بستگی دارد. طبق تعریف عدد CT آب باید برابر صفر باشد. برای بررسی صحت عدد سی تی باید میانگین عدد CT را در یک ROI (Region Of Intrest) اندازه گیری کرد .معیار پذیرش:میانگین عدد CT آب نباید بیشتر از ± 4 HU باشد.صحت عدد CT

اسلاید 46: صحت عدد در موقعیت های مختلف بیمار CTمعیارسازنده :تغییرات عدد CT باید در محدوده 0±3 باشد. معیار پذیرش: خطا کمتر از % 20 محدوده پیشنهادی سازنده

اسلاید 47: صحت عدد CT در الگوریتم های مختلف بازسازی تصویرمعیارسازنده :تغییرات عدد CT باید در محدوده 0±3 باشد. معیار پذیرش: خطا کمتر از % 20 محدوده پیشنهادی سازنده

اسلاید 48: صحت عدد CT با تغییر ضخامت اسلایسمعیارسازنده :تغییرات عدد CT باید در محدوده 0±3 باشد. معیار پذیرش: خطا کمتر از % 20 محدوده پیشنهادی سازنده

اسلاید 49: مقیاس کنتراست contrast scaleدر محدوده انرژی اشعه ایکس که در CT بکار می رود ضرایب کاهش خطی آب و پلکسی تقریبا ثابت است: ضریب کاهش خطی آب : 0.195 ضریب کاهش خطی پلکسی : 1.190از انجائیکه تفاوت ضرایب کاهش خطی آب و پلکسی گلاس برابر یک می باشد از این تفاوت برای مقیاس بندی عدد سی تی استفاده می شود .مقیاس کنتراست به صورت رابطه زیر تعریف می گردد:

اسلاید 50: روش آزمون :میانگین اعداد سی تی آب و پلکسی را در محیط همگن انذازه گیری کنید.تفاوت باید برابر 120 ± 10% باشد.مثال:عدد CT در فانتوم پلکسی= 123.4عدد CT در آب = -1 Contrast scale =123.4-(-1) =124.4آزمون صحت مقیاس کنتراستaccuracy Contrast Scaleبا توجه به تعریف مقیاس کنتراست میتوان نتیجه گرفت که اختلاف عدد سی تی آب و پلکسی باید برابر با 120 باشد. 120 = (عدد CT در آّب) – (عد CT در فانتوم پلکسی) موقعیت ROI در یک سانتیمتری در آبموقعیتROI یک سانتیمتری در فانتوم پلکسی

اسلاید 51: برای یک جسم یکنواخت، میانگین عدد CT در هر ناحیه از جسم باید یکسان باشد.معیار پذیرش اختلاف عدد CT در ناحیه مرکزی و نواحی کناری یک ماده یکنواخت نباید بیشتر از ± 8 HU باشد. عدم یکنواختی عمدتا به یکنواختی انرژی پرتو ایکس و فیلتراسیون آن بستگی دارد.یکنواختی عدد CT Homogeneity

اسلاید 52: اختلاف با عدد سی تی مرکزیاختلاف با عدد سی تی مرکزیعدد سی تیمحل ROIمعیار قابل پذیرشنتیچه اندازه گیریعدد سی تیمحل ROI±8-3110کنار فانتوم موقعیت ساعت 12 ±8-3110کنار فانتوم موقعیت ساعت 3±8-2110کنار فانتوم موقعیت ساعت 6±8-2113کنار فانتوم موقعیت ساعت 9±80113مرکز فانتوممعیار پذیرش: خطا کمتر از 8HU یکنواختی عدد CT Homogeneity

اسلاید 53: اگر با حرکت دادن cursor روی صفحه مونیتور ، عدد CT تصویر یک ماده کاملا یکنواخت را بررسی کنیم، مشاهده میشود که علیرغم یکنواخت بودن ماده، عدد CT در نقاط مختلف تصویر کمی تغییر می کند.این تغییرات جزئی بصورت دانه های ریز روی تصویر هر ماده یکنواخت دیده میشود و علت آن کم بودن تعداد فوتونها برای تشکیل تصویر است. این تغییرات در عدد سی تی باعث نویز تصویر می شود.در مواردی که تشخیص مواد کنتراست کم از یکدیگر حائز اهمیت باشد ضروری است که نویز حداقل باشد.نویز Image Noise

اسلاید 54: نظر به اینکه نویز در اثر تغییرات عدد CT بوجود می آید، نویز برحسب انحراف استاندارد عدد CT در یک ناحیه از تصویر (Region of Interest) بیان می شود. Noise= STD=45ROIنویز Image Noise

اسلاید 55: نویز باید حداقل روی یک ناحیه ای معادل 10% سطح مقطع شئی مورد نظر اندازه گیری شود.از نقطه نظر تشخیصی نویز باید کم باشد، متاسفانه با کاهش نویز دز بیمار افزایش می بابد. نویز Image Noise

اسلاید 56: برخی از سازندگان دستگاههای CT مقدار نویز را بصورت درصدی از نویز آب گزارش می دهند.بر اساس گزارش AAPM report no. 1، در صد نویز بصورت زیر تعریف شده است:نویز Image Noiseدر این رابطه: CS مقیاس درجه بندی (contrast scal) σ نویز در ماده مورد اندازه گیری ضریب کاهش خطی آب(μw)

اسلاید 57: بطور کلی هر عاملی که تعداد برخورد ایکس با دتکتور را زیاد کند، نویز را کاهش میدهد. مثال :افزایش mAs افزایش ضخامت اسلایس: زیرا عرض بیم فرودی روی دتکتور افزایش می یابد. افزایش kVp: زیرا با افزایش ولتاژ تعداد ایکس بیشتر از بیمار عبور و به دتکتور می رسد.توجه1: افزایش mAs باعث افزایش دز بیمار می شود.توجه 2: افزایش ولتاژ باعث کاهش کنتراست می گردد عوامل موثر در افزایش نویز

اسلاید 58: مثال: با کاهش mAs انتظار میرود که نویز زیاد شود.اگر mAs نصف شود نویز باندازه جذر عدد 2 یعنی 1.41 (حدود 40%) افزایش می یابد.عوامل موثر در افزایش نویز

اسلاید 59: فیلتر بازسازی(reconstrauction filter) نیز علیرغم آنکه در تعداد اشعه رسیده به دتکتور موثر نیست ولی میتواند در شکل ظاهری نویز تاثیر داشته باشد.فیلترهای نرم، تصویر را بلوری می کنند. در صورتیکه فیلترهای شارپ نویز را کم می کنند. جهت مقایسه در شکل زیر اسکن یک فانتوم یکنواخت داده شده است:اسکن با 270mAsنویز کم استاسکن با 100mAsنویز زیاد شده استاسکن با فیلتر شارپکیفیت تصویر بهتر شده استعوامل موثر در افزایش نویز

اسلاید 60: 80mAsSTD=13.0340mAsSTD=17.91با کاهش mAs نویز زیاد می شودعوامل موثر در افزایش نویز

اسلاید 61: تصحیح نویز برای شرایط آزمایشاگر شرایط اندازه گیری نویز با شرایط پیشنهادی سازنده مطابقت نداشته باشد و بخواهیم مقدار نویز اندازه گیری شده را با معیار سازنده مقایسه کنیم ضروری است مقدار نویز اندازه گیری شده با استفاده از رابطه زیر تصحیح گردد:در این رابطه پارامتر هائیکه با اندیس m نمایش داده شده، مقادیر اندازه گیری و پارامترهائیکه با اندیس s نمایش داده شده مقادیر پیشنهادی سازنده ( شرایط استاندارد) است.

اسلاید 62: روش اندازه گیری عدد سی تی ، یکنواختی نویز اسکنر AxialNoise & Field Uniformity Axial Scanشرایط را برای اسکن استاندارد تنظیم کنید. از فانتوم آب اسکن بگیرید. میانگین عدد سی تی آب و انحراف استاندارد را در هریک از ROI مركزي و کناری اندازه گیری کنید. انحراف استاندارد ROI مرکزی باید کمتر از 10HU باشد.حداکثر اختلاف عدد سی تی ROI های کناری با ROI مرکزی باید کمتر از 5HU باشد.

اسلاید 63: اندازه گیری نویز در سیستم های مالتی اسلایسنویز در کلیه مقاطع یا حداقل در نیمی از مقاطع 4 یا 8 یا 16 اسلایسی باید اندازه گیری شود

اسلاید 64: عدد CT باید رابطه خطی با ضریب کاهش خطی (یا دانسیته مواد) داشته باشد. انحراف عدد CT مواد مختلف نسبت به خط نباید بیشتر از ± 5 HU باشد.خطی بودن عدد CT

اسلاید 65: صحت کلیماتور اولیه عرض میدان اشعه در سطح بدن بیمار باید با ضخامت اسمی اسلایس برابر باشد .بنابراین برای بررسی صحت عملکرد کلیماتور اولیه باید عرض میدان اندازه گیری شود.روش :برای هر ضخامت اسلایس قابل تنظیم، یک ورقه فیلم را در مرکز ایزو سنتر، روی تخت اکسپوز کنید.فیلم را ظاهر کنید. عرض ناحیه اکسپوز شده را با خط کش و یا با دانسیتومتر اندازه گیری کنید. برای رسم منحنی تغییرات دز میتوانید از منحنی کالیبراسیون دز – دانسیته استفاده کنید.از روی منحنی تغییرات دز (یا دانسیته) نسبت به عرض اسلایس FWHM را بدست آورید.FWHM بدست آمده بیانگر عرض واقعی اسلایس است.

اسلاید 66: راندمان هندسی بنا به تعریف راندمان هندسی (Geometric efficiency, GE) عبارت است از:GE = عرض اسمی اسلایس x 100 %عرض تصویر توصیه می شود اگر GE کوچکتر از 70% باشد مقدار آن روی کنسول نوشته شود.

اسلاید 67: ضخامت اسلایس(Slice Thickness) منحنی حساسیت اسلایسFWHMهدف:حصول اطمینان از اینکه ضخامت اسلایس واقعی با ضخامت انتخاب شده برابر است.ضخامت واقعی اسلایس: برابر است عرض منحنی تغییرات حساسیت اسلایس در نصف ماکزیم منحنی (FWHM). استاندارد: خطای FWHM (عرض ضخامت اسلایس در کلیماتور ثانویه) نسبت به ضخامت انتخاب شده نباید بیشتر از 20% باشد.

اسلاید 68: روش اندازه گیری: پارامتر های استاندارد اسکن را انتخاب کنید. فانتومی که داخل آن یک تیغه فلزی شیبدار( ramp ) وجود دارد، با یک ضخامت اسلایس معین اسکن نمائید. میانگین عدد سی تی تصویر را روی تیغه فلزی و زمینه اطراف (آکریلیک) اندازه گیری کنید.ضخامت اسلایس(Slice Thickness)

اسلاید 69: براساس این شکل عرض اسلایس برابر 5mmxtan(b) است X5mmضخامت اسلایس(Slice Thickness) Xb width window را 10HU از عرض تنظیم شده کمتر انتخاب کنید. window Level را برای مقدار وسط تیغه و زمینه تنظیم کنید. کروسر را در عرض تیغه حرکت داده و عدد سی تی را در موقعیت های مختلف اندازه گیری کنید.منحنی تغییرات عدد سی تی در نقاط مختلف را رسم کنید.مقدار FWHM را تعیین و نتیجه را درtan(q) ضرب کنید (q زاویه تیغه است).

اسلاید 70: ضخامت اسلایس وقتی با اسکنر اسپیرال کار شود پیچیده تر است عواملی که در ضخامت اسلایس موثر هستند:X-ray Beam Collimation (especially in single slice CT scanners) Detector Width (especially in multidetector CT scanners) Helical Pitch/Table speed Helical Interpolation Algorithm توجه : در برخی از اسکنر های سی تی ضخامت اسلایس مستقل از سرعت تخت می باشد و مقدار آن با آلگوریتم مورد استفاده تنظیم میشود. ضخامت اسلایس در سی تی اسپیرال

اسلاید 71: تاثیر سرعت تخت در ضخامت اسلایس منحنی آبی رنگ با کلیماتور 4x5mm برای pitch=0.75 (حرکت تخت15mm در هردور چرخش تیوب) بدست آمده است. ضخامت اسمی اسلایس در این حالت 5mm بوده است. منحنی قرمز رنگ در شرایط مشابه برای حالتیکه سرعت تخت به Pitch=1.5 (15mm در هردور چرخش تیوب) تغییر داده شده بدست آمده است مقدار FWHMl با افزایش سرعت تخت از 5.31mm به 6.24mm یعنی 17% افزایش یافته است .

اسلاید 72: اندازه گیری ضخامت اسلایس توسط فانتوم AAPMروش آزمایش :فانتوم را در ایزوسنتر موازی تخت قرار داده و اسکن کنید.قطر استوانه را روی تصویر اندازه گرفته و برای بدست آوردن بزرگنمائی تقسیم بر قطر واقعی فانتوم (216mm) نمائید.عرض تیغه را اندازه گرفته و تقسیم بر ضریب بزرکنمائی کنید.مثال : قطر استوانه روی تصویر :54mm قطر واقعی استوانه : 216mmضریب بزرگنمائی : 216/54=0.25عرض تیغه اندازه گیری شده : 3.5mm (مقدار FWHM از روی منحنی بدست می آید)ضخامت اسلایس : 3.5/0.25= 14mm

اسلاید 73: پیشنهاد سازنده: ضخامت مقطع اسلایس روی تصویر تا20% ± ضخامت اسمی اسلایس می تواند تغییر کند.فانتومتصویرتفسیر :اندازه گیری ضخامت اسلایس توسط فانتوم AAPM

اسلاید 74: اندازه گیری صحت محل انتخاب اسلایس بعد از انجام آزمون اندازه گیری ضخامت اسلایس ، دستور تهیه اسلایس مجاور با اسلایس قبلی اجرا و تصویر دو اسلایس را همزمان بررسی کنید.در تصویر تیغه ها نباید فاصله یا رویهم رفتکی وجود داشته باشد.نباید فاصله یا رویهم افتادگی داشته باشد

اسلاید 75: بررسی خطی بودن عدد CT CT number linearity عدد CT مواد، در کلیه دستگاههای CT باید برابر باشد. خطی بودن عدد CT را میتوان بوسیله فانتومی که درون آن چند نوع ماده مختلف جاسازی شده تعیین نمود. نمونه ای از این نوع فانتوم Catphan نام دارد. این فانتوم دارای 4 نوع ماده با عدد CT بین -1000HU تا +1000HU می باشد.ادامه

اسلاید 76: روش آزمایش: پارامتر های استاندارد پرتودهی را انتخاب کنید. از یک فانتوم ویژه بررسی خطی بودن اسکن تهیه نمائید. عدد CT تصویر هر ماده را اندازه گیری کنید. آزمایش را برای حداقل، متوسط و حداکثر ولتاژ دستگاه تکرار کنید.استاندارد: ميانگين عدد سي تي در هر ماده در ولتاژ هاي مختلف نبايد بيشتر از 50HU تغيير كند. ادامهبررسی خطی بودن عدد CT

اسلاید 77: ROI دانسیته الکترونelectron/m3 دانسیتهg/cm2 عدد سي تيتقريبيعدد CT اندازه گیری شدهعدد CT اندازه گیری شدهعدد CT اندازه گیری شدهROI دانسیته الکترونelectron/m3 دانسیتهg/cm2 عدد سي تيتقريبي80kVp120kVp140kVpهوا4x1026 0.00129 -1000پلی اتیلن3235 x10260.942-90آب3345 x10261 صفرنایلون3775 x10261.145+98پرسپکس و اكريليك3865 x10261.19+118تفلون6220 x10262.151+990ادامهبررسی خطی بودن عدد CT

اسلاید 78: خطی بودن LinearityLinear attenuation coefficient (μ cm-1 )Average CT Number در صورتیکه منحنی تغییرات عددCT نسبت به دانسیته، عدد اتمی و یا ضریب کاهش حطی رسم شود، باید یک خط مستقیم بدست آید. انحراف هر یک از نقاط از خط مستقیم بمفهوم غیر خطی بودن است .ادامه

اسلاید 79: در فانتوم خطی بودن عدد سی تی ، 5 شیئی با قطر 1in و با مشخصات زیر وجود دارد :روش آزمایش :فانتوم را در مرکز ایزوسنتر قرار دهید. از فانتوم اسکن گرفته و میانگین عدد CT در هر حفره را تعیین , و با جدول فوق مقایسه کنید. خطی بودن عدد سی تی با استفاده از فانتوم AAPM

اسلاید 80: خطی بودن عدد سی تی با استفاده از فانتوم AAPMادامهمثال : ضریب همبستگی باید بیشتر از 90 باشد

اسلاید 81: قدرت تفکیک، مشخص کننده کوچکترین شئی قابل تشحیص می باشد.عوامل موثر در قدرت تفکیک: الگوریتم باز سازی تصویر (تصویراستاندارد، تصویربا قدرت تفکیک بالا وغیره) عرض دتکتور ضخامت موثر اسلایس فاصله شئی تا دتکتور اندازه کانون تیوب اندازه ماتریس با فیلتر بازسازی میتوان قدرت تفکیک را افزایش داد، اما Noise نیز افزایش می یابد. در مورد اشیائی که کنتراست بالا دارند، افزایش Noise بکمک فیلتر بازسازی قابل قبول است. قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 82: معمولا برای تعیین کنتراست بالا یا قدرت تفکیک فاصله، از اشیائی با نسبت سیگنال به نویز بالا استفاده میشود.روشهای اندازه گیری:اسکن یک مفتول سیمی و محاسبه MTFاسکن فانتوم با الگوی میله ای و محاسبه MTF عوامل موثر در کنتراست بالا:عرض دتکتورهافیلتر بازسازیابعاد کانونکیفیت اشعهابعاد پیکسل قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 83: فانتوم با الگوی میله ای:این فانتوم از ماده ای با دانسیته کم تشکیل شده و داخل آن چند سری میله از جنس اکریلیک قرار دارد. قطر میله ها در هر سری، برابر با فاصله بین میله ها است. قطر میله ها در سری های مختلف بین 0.05cm تا 0.5cm تغییر می کند.به دو برابر قطر هر میله یک Line-Pair (LP) گفته می شود.توجه : اگر میله ها از سرب یا مواد دانسیته بالا ساخته شده باشد، آرتیفکت افزایش مییابد و غیر قابل استفاده است.قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 84: مثال : اگر میله بقطر 0.1cm قابل تفکیک باشد، در این صورت:قدرت تفکیک برحسب LP بیان می شود. قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 85: ادامهبرای بیان بهتر کیفیت تصویر از کمیتی تعیین قدرت تفکیک از تابع Modulation Transfer Function, (MTF) استفاده میشود.برای اندازه گیری MTF میتوان از تصویر شیار های باریک ابزار lp/mm استفاده کرد. قدرت تفکیک با تعداد زوج خط قابل تشخیص(با یک کنتراست مشخص) در واحد طول بیان می شود. معمولا قدرت تشخیص با اصطلاح MTF 2% ، MTF 10% و یا MTF 20% گزارش می شود. برای مثال : MTF 10% یعنی حداکثر زوج خط های قابل تفکیک در واحد طول با کنتراست 10% .استاندارد قدرت تفکیک برای الگوریتم های مختلف بازسازی متفاوت است.قدرت تفکیک Modulation Transfer Function, (MTF)

اسلاید 86: قدرت تفکیک روش کمی برای محاسبه modulation transfer function (MTF)توسط اشیائی که نسبت سیگنال به نویز آنها زیاد باشد، می توان قدرت تفکیک یا (spatial Resolution) یک سیستم را اندازه گیری نمود.بهترین وسیله ابزار تست lp/mm می باشد.ابزار را اسکن و همانند شکل انحراف معیار نواحی مختلف را اندازه گیری می کنند.ادامهبراساس توصیه استاندارد: انحراف معیار در ROI مربوط به گروه 1.6 mm باید 36 HU ± 20%.

اسلاید 87: مثال : اگر سازنده دستگاه تعداد 5LP/mm را برای 2% MTF بیان کند، بمفهوم آن است که حداقل 5 خط درهر mm قابل رویت است. حد اکثر تعداد خطوطی که در 1cm قابل رویت میباشند تقریبا 2% مقدار MTF است.قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 88: روش آزمایش برای اندازه گیری MTFابزار تست lp/mm را مقابل فانتوم سر قرار داده و با شرایط استاندارد یک اسلایس تهیه کند.برای هر سری از دسته خطوط روی تصویر مقادیر میانگین عددCT و انحراف استاندارد (نویز) را اندازه گیری کنید.مقدار نویز برای حداقل دسته خطوط قابل تفکیک را برابر 2% کنتراست فرض کنید. کنتراست نسبی سایر دسته خطوط را متناسب با نویز در هر سری خط در نظر گرفته و مقدار آنرا محاسبه کنید (کنتراست متناسب است با نویز).منحنی تغییرات کنتراست نسبت به LP/mm را رسم کنید .منحنی بدست آمده منحنی MTF می باشد.نتیجه را با مقدار پیشنهادی سازنده مقایسه کنید. ادامه

اسلاید 89: در این مثال MTF (10%) برابر 1.2 lp/mm است.قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)

اسلاید 90: مشخصات فانتومجنس آکریلیک به قطر خارجی 7.5 اینچ و طول 2.5 اینچ می باشد. دارای 9 مجموع 5 حفره ای هوا است در هر سری فاصله بین حفره ها برابر با قطر حفره ها می باشد. فاصله بین هر سری برابر 5mm است. همچمین برای بدست آوردن تابع پخش خط (Line spreed Function) یک سیم استیل به ضخامت 0.009 اینچ روی درپوش فانتوم نصب شده است . اندازه گیری با استفاده از فانتوم AAPMقدرت تفکیک

اسلاید 91: فانتوم در ایزوسنتر موازی تخت قرار داده شودبرای شبیه سازی استخوان (مشابه سر) حلقه تفاون دور فانتوم قرار داده شود. شبکه حفره ها باید در امتداد محور های افقی قرار داده شود.Window و level را طوری تنظیم کنید که تصویر با بهترین کیفیت مشاهده شود.قدرت تفکیک را از روی تصویر تعیین کنید. پس از اسکن، فانتوم را 45 درجه بچرخانید و مجددا پس از اسکن قدرت تفکیک را تعیین کنید.در صوردت تمایل line spreed function را محاسبه کنید.روش اندازه گیری با استفاده از فانتوم AAPMقدرت تفکیک

اسلاید 92: با استفاده از فیلتر های بازسازی میتوان قدرت تفکیک (Spatial resolution) را افزایش داد اما در اینصورت Noise زیاد می شود. قدرت تفکیک (High Contrast Resolution)الگوریتم استاندارد االگوریتم استخوان Lp/mmدرصد نسبی کنتراستMTF برای 2 نوع آلگوریتم بازسازی در یک دستگاه سی تی

اسلاید 93: MTF تصویر فانتوم آب که با الگوریتم استاندارد (شکل A) و با الگوریتم استخوان (شکل B ) بازسازی شده استB (الگوریتم استخوان), STD=45A (الگوریتم استاندارد), STD=11 فیلتر بازسازی برای بافت های سخت، باعث افزایش قدرت تفکیک و نویز می شوند.الگوریتم استخوانالگوریتم استانداردتاثیر فیلتر های بازسازی در قدرت تفکیکدر الگوریتم استخوان MTF افزایش یافته است

اسلاید 94: تاثیرسایز دتکتور در قدرت تفکیک

اسلاید 95: قدرت تفکیک کنتراست کم low contrast resolutionقدرت تفکیک کنتراست کم، بیانگر قدرت تمیز دادن اشیائی است که از نظر دانسیته اختلاف بسیار کمی با زمینه اطراف دارند (معمولا اختلاف 4HU تا 10HU).قدرت تفکیک کنتراست کم، بطور قابل ملاحظه ای به noise محدود می شود ( بعلت کم بودن اختلاف شئی با زمینه، NOISE باید حداقل باشد) . تست قدرت تفکیک کم باید برای اشیاء با اختلاف دانسیته کم انجام شود و ابعاد اشیاء نیز باید متغیر باشد و هرچه شئی کوچکتر قابل رویت باشد قدرت تفکیک کنتراست کم، بیشتر است.

اسلاید 96: نویز بیشترین مزاحمت را برای بررسی تصاویر بافت های کم کنتراست ایجاد می کند. بنابراین بکارگیری فانتوم مناسب برای بررسی low-contrast بسیار حائز اهمیت است. در فانتوم ویژه اندازه گیری low contrast، معمولا اشیائی که دانسیته آنها نسبت به محیط فانتوم بسیار کم باشد در سایز های مختلف جاسازی شده است. (معمولا اختلاف عدد سی تی این اشیاء با محیط بین 4HU تا 10HUاست).قدرت تفکیک کنتراست کم low contrast resolution

اسلاید 97: Typical image of the Catphan LCR insertقدرت تفکیک کنتراست کم low contrast resolution

اسلاید 98: Low Contrast Resolution یک نمونه از فانتوم low-contrast :داخل فانتوم چند گروه میله شکل به قطر 2mm تا 6mm وجود دارد. داخل هرمیله ماده ای با اختلاف دانسیته 0.6% تزریق می شود تا عدد CT داخل میله و محیط اطراف در حدود 6HU شود. تصویر زیر از یک فانتوم low-contrast تهیه شده است .بطوریکه مشاهده میشود با افزایش mAS قدرت تشخیص low contrast افزایش یافته است.80mAs240mAs

اسلاید 99: روش :شرایط استاندارد اسکن را انتخاب کنید.فانتومی که داخل آن حفره هائی حاوی مواد مختلف با تفاوت دانسیته کم قرار دارد را اسکن نمائید.عدد CT هر حفره و محیط اطراف آن را یادداشت نمائید.کنتراست هر حفره را بدست آورید (اختلاف عدد CT حفره و زمینه اطراف آن) .تعداد حفره های قابل رویت را شمارش کنید.نتایج باید با مشخصات سازنده مطابقت داشته باشد. ادامهقدرت تفکیک کنتراست کم low contrast resolution

اسلاید 100: روش :شرایط استاندارد اسکن را انتخاب کنید.فانتومی که داخل آن حفره هائی حاوی مواد مختلف با تفاوت دانسیته کم قرار دارد را اسکن نمائید.عدد CT هر حفره و محیط اطراف آن را یادداشت نمائید.کنتراست هر حفره را بدست آورید (اختلاف عدد CT حفره و زمینه اطراف آن) .تعداد حفره های قابل رویت را شمارش کنید.نتایج باید با مشخصات سازنده مطابقت داشته باشد. ادامهقدرت تفکیک کنتراست کم low contrast resolution

اسلاید 101: تاثیر mAs در قدرت تفکیک کمتصویر a در شرایط 240mAs و تصویر b در شرایط 80mAs تهیه شده است.در تصویر a شئی با قطر 4mm قابل رویت است در صورتیکه در تصویر b شئی باقطر 6 میلیمتر نیز بسختی رویت می شود.abادامه

اسلاید 102: اندازه گیری قدرت تفکیک توسط فانتوم AAPM مشخصات فانتومشکل ظاهری: دیسک قطر خارجی : 8.5 in (21.5 cm)طول : 2.5 in ( 6.3cm)دو سری 6 حفره ای با عمق 2,25in (5.7cm) دارد . قطر حفره ها در جدول زیر داده شده است .برای ایجاد کنتراست دلخواه میتوان به وسیله سورنگ، آب نمک با درصد های مناسب به داخل هر حفره تزریق نمود.

اسلاید 103: اندازه گیری قدرت تفکیک توسط فانتوم AAPM مثال مثال : فرض کنید، آب نمک 0.5% در حفره ها تزریق شده است و قطر حفره 0.125 اینچی (3mm) قابل رویت است معیار پذیرش: کمتر یا مساوی 20% قطر مشخص شده توسط سازنده دستگاه در کنتراست پایین به شرط اینکه مطلقاً بیشتر از 5mm قطر در کنتراست 0.5% نباشد.

اسلاید 104: 5- آزمون های مکانیکیصحت هم راستائی نور هم راستائی تخت و گانتریصحت موقعیت تخت نسبت به گانتریمنطبق بودن اسلایس در تصویر Scout

اسلاید 105: 5- آزمونهای مکانیکی Mechanical Accuracyهدف : حصول اطمینان از انطباق اناتومی بیمار با تصویرتهیه شده.آزمون های مورد نیاز:صحت هم راستائی نور لیزر (Alignment Laser Accuracy)همراستائی تخت و گانتریموقعیت تخت و گانتریمنطبق بودن محل اسلایس در تصاویر Scout روش های متعددی برای بررسی صحت مکانیکی وجود دارد.

اسلاید 106: 7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracyصحت و هم راستائی نور لیزر(Alignment Laser Accuracy)روش آزمایش:یک فیلم دور فانتوم سر قرار دهید. وسط فانتوم را با نور لیزر خارجی تنطیم و روی فیلم در ناحیه ای که با لیرز روشن شده با چند سوراخ ریز با سوزن ایجاد کنید. (در صورتیکه نور الیزر خارجی وجود نداشته باشد آزمایش با نور لیزر داخلی انجام شود) یک اسلایس با ضحامت 1mmتهیه کنید. فاصله نقاطی که با سوزن علامت گذاری شده را تا خط تصویر اسلایس اندازه گیری کنید. معیار پذیرش: فاصله بین سوراخ ها تا خط تصویر باید کمتر از 2mm باشد.

اسلاید 107: تطابق نور های موازی و عمودی تخت و مرکز گانتری(Coronal and Saggital plane lights)روش آزمایش : یک مفتول سیمی نازک و بلند را روی تخت طوری قرار دهید که مفتول در مرکز گانتری بموازات محور Z (عمود بر سطح گانتری) قرار گیرد. یک اسلایس تهیه نمائید. تصویر مفتول باید بصورت نقطه در مختصات X=0 و Y=0 دیده شود. 7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 108: صحت و تکرار پذیری حرکت تخت (Couch travel accuracy)هدف: بررسی صحت و تكرار پذيري فرمان حرکت تخت بسمت جلو يا عقب استاندارد: میانگین و انحراف استاندارد اختلاف بين فاصله انتخاب شده و فاصله واقعي تخت تا مركز گانتري نباید بیشتر از 3mm باشد.7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 109: صحت و تکرار پذیری حرکت تخت (Couch travel accuracy)روش آزمایش:یک متر را روی لبه تخت (محل غیر متحرک تخت) نصب نموده و یک وزنه حدود 70 کیلوگرم (معادل تقریبی وزن بیمار) را روی تحت گذاشته و تخت را بصورت اتوماتیک یک متر بطرف جلو و یک بار بطرف عقب برده و مقدار واقعی حرکت را روی متر یادداشت می نمائیم. جهت بررسی تکرار پذیری حرکت تخت این آزمایش را سه با تکرار می کنیم فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)فاصله ماركر پس از حرکت یکمتر تا صفر خط كش (mm)جلوعقبآزمون دومآزمون دومآزمون سومآزمون سوممیانگین STDجلوعقبجلوعقبجلوعقبمیانگین 7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 110: بررسی صحت حرکت افزایشی محور اسکن(Axial scan incrementation accuracy)هدف: بررسي صحت ضخامت و فاصله بين اسلايس هاي انتخاب شده.استاندارد:حداکثر خطا برای فاصله بین اسلايس ها باید کمتر از 0.5mm باشد.حداکثر خطا برای ضخامت اسلایس ها باید کمتر از 1mm باشد.7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 111: بررسی صحت حرکت افزایشی محور اسکن(Axial scan incrementation accuracy)روش آزمایش:یک فیلم را روی تخت قرار داده و سه نوبت اسکن با اسلایس های 2mm، 4mm و 8mm انجام می دهیم . فاصله بین اسلایس ها را 50mm انتخاب می کنیم. روی فیلم ظاهر شده فاصله بین اسلایس ها باید برابر 10mm دیده شود. ضمنا ضخامت اسلایس ها نیز با مقادیر انتخاب شده باید مقایسه شود. ضخامت اسلایس(mm)ضخامت اسلایس(mm)ضخامت اسلایس(mm)فاصله محل اسلايس تا لبه فانتوم (mm)فاصله محل اسلايس تا لبه فانتوم (mm)فاصله محل اسلايس تا لبه فانتوم (mm)انتخابيتصوير روي فيلمتفاوتانتخابيتصوير روي فيلمتفاوت2 1046081107- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 112: صحت حرکت تخت برای اسکنر Helicalروش آزمایش: در اسکنر Helical فاصله تصاویر به سرعت حرکت تخت و نرم افزار بستگی دارد. برای بررسی صحت حرکت تخت روی یک ورقه پلکسی دو عدد مارکر فلزی بصورت مفتول قرار داده شود. و در مد رادیوگرافی فاصله بین دو مفتول اسکن شود. تصاویر دو مفتول دقیقا باید در ابتدا و انتهای اسکن مشاهده شود. 7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 113: انحراف گانتری (Gantry tilt)روش ازمایش: یک کاست را باحائل پلکسی بصورت عمودی روی تخت طوری قرار دهید که بر سطح گانتری و سطح ثخت عمود باشد( در سطح ZY) . سپس 3 نوبت پرتودهی در حالی انجام دهید که : الف - تیوب در حداکثر زاویه مثبت باشد.ب – تیوب در حد اقل زاویه منفی باشد.ج – تیوب در زاویه صفر درجه باشد.فیلم را ظاهر کنید روی فیلم زاویه های θ+ و θ- باید برابر باشند.7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracy

اسلاید 114: هم راستائی گانتری و تخت (Alignment of table and gantry)هدف: بررسی ثابت ماندن فاصله محور مرکزی تخت تا مرکز گانتری در وضعيت هاي مختلف تخت.استاندارد: حداکثر تغییرات نباید بيشتر از 5mm ± باشد.محل مارکر در روي تختفاصله افقي شاقول تا محور مركزي(mm)فاصله عمودي شاقول تا محور مركزي(mm)ابتداوسطانتها7- صحت مکانیکی Mechanical Accuracyروش آزمایش: یک شاقول در مرکز گانتری طوری آویزان کنید که نوک شاقول با محور مركزي تخت مماس شود. سر، وسط و انتهای محور مرکزی تخت را با ماركر علامت گذاري کنید. با حركت تخت ، ماركر ها را بترتيب در مركز گانتري قرار دهید و هر بار فاصله افقي و عمودي ماركر از نوك شاقول اندازه گيري شد.

اسلاید 115: Alignment pin0.25” Ø x 3” L aluminum pin with threaded attachment to housing cover plate.مفتول آلومینیوم بطول 3in و بقطر 0. 25in که داخل درپوش فانتوم نصب می شود روش اندازه گیری: فانتوم را در ایزو سنتر طوری قرار دهید که مفتول کامللا عمود بر سطح دایره اسکن قرار گیرد ( برای دقت بیشتر از یک تراز استفاده شود).مفتول را اسکن و تصویر را برای کنتراست متوسط (window width 50-150) تنظیم نمائید. اگر هم راستائی وجود نداشته باشد مفتول بصورت بیضی مشاهده میشود.تصویر آب اطراف مفتول باید یکنواخت بوده و ارتیفکت قابل مبلاحظه نداشته باشد.

اسلاید 116: فانتوم AAPM

اسلاید 117: AAPM CT Performance PhantomMeets guidelines in AAPM Report #1 “Performance Evaluation and Quality Assurance of CT Scanners

اسلاید 118: AAPM CT Performance Phantom

اسلاید 119: AAPM CT Performance Phantom

اسلاید 120: امکانات Slice ThicknessSpatial Resolution and line spread function 1-Low contrast 2-CT# Linearity3-Resolution 4-Slice Thickness Noise Size IndependenceSensitivity/ Detectability Radiation Dose Mechanical AlignmentSpatial UniformityBeam HardeningHU Linearity

اسلاید 121: AAPM CT مراحل آماده سازی شیر های ورودی و خروجی روی فانتوم را باز کنید و به آرامی فانتوم را با آب گرم آنقدر پرکنید تا مقداری آب از شیر خروجی خارج شود.چند ساعت صبر کنید مجددا فضای خالی را با آب گرم پرکنید و شیرهای ورودی و خروجی را ببندید.

اسلاید 122: Part no. 610-04 Slice thickness insert از یک استوانه با قطر خارجی 8.5in (216mm) و ارتفاع 3.5in ( 89mm) تشکیل شده است.داخل استوانه سه تیغه الومینیومی به ابعاد 0.025x1.00 in (0.6mmx25.4mm) با زاویه 45 درجه نسبت به محور Z تعبیه شده است. با اندازه گیری عرض تصویر هر تیغه و احتساب بزرگنمائی، میتوان ضخامت اسلایس را بدست آورد. با اسکن دو ناحیه مجاور میتوان فاصله بین دو اسلایس متوالی را بررسی نمود.

اسلاید 123: part no. 610-06 Optional - Low Contrast insert8” OD x 1.18” L proprietary epoxy with CT density 6-10 HU above water. The test object contains a series of water-filled holes from 2.5 to 7.5 mm in Ø, in 0.5 mm steps. For each target size, the center-to-center distance between holes is twice the hole diameter.

اسلاید 124: part no. 610-07 (Optional) Whole Body resolution and noise ringیک حلقه بقطرخارجی 12 اینچ و قطر داخلی 8.5 اینچ و بعرض 2.5 اینچ با حفره هائی مشابه فانتوم قدرت تفکیک در دو موقعیت عمود برهم می باشد.برای اندازه گیری قدرت تفکیک و تعیین نویز در اسکن تمام بدن مورد استفاده قرار می گیرد.در صورتیکه این ابزار در روی فانتوم قرار داده شود خللی در اندازه گیری سلیر لبزلز ها بوجود نمی آید.Noise ringNoise ring and tank section

اسلاید 125: part no. 610-07 (Optional) Whole Body resolution and noise ringروش آزمایش : ابزار noise ring را روی فانتوم مقابل ابزار قدرت تفکیک قرار دهید. هردو سری حفره های داخلی و خارجی باید عمود بر سطح تخت باشند.فانتوم در مرکز ایزوسنتر تنظیم و اسکن نمائید (wondow و level برای بهترین کیفیت تصویر تنظیم شود) و عکس گرفته شود.قدرت تفکیک از روی فیلم اندازه گیری شود. مقدار MTF را از فانتوم قدرت تفکیک تعیین کنید.فانتوم و noise ring طوری بچرخانید که حفره ها در زاویه 45 درجه قرار گیرند. و مجددا اسکن نمائید.مشابه بند 4 قدرت تفکیک فیلم مرحله 5 را بدست آورید.تصویر هر دو الکو حفره ها باید یکنواخت و برابر باشد.نسبت نویز در noise ring و آب اطراف باید برابر باشد.

اسلاید 126: part no. 610-09 (Optional) LOW Contrast INSERT SPHERICALTARGETS 8” OD x 1.18” L liver equivalent background. The test object contains spheres 5, 10 & 20 CTU below background and 3 reference plugs for each material used as spheres.

اسلاید 127: پایان

اسلاید 128:

اسلاید 129: مراجع CT QC References American College of Radiology Websitewww.acr.org (links to “accreditation”)AAPM Report No. 39, Specification and acceptance testing of computed tomography scanners, American Institute of Physics, 1993.www.aapm.org/pubs/reports/ AAPM Report No. 74, Quality control in diagnostic radiology, Medical Physics Publishing, 2002. www.aapm.org/pubs/reports/ImPACT, CT Scanner Acceptance Testing, Version 1.02, 2001www.impactscan.org/acceptance.htmThe ACR CT Accreditation Program and the Medical Physicist, Maynard High, ACMP 2003 Annual Meetingwww.acmp.org/meetings.html

اسلاید 130:

اسلاید 131:

اسلاید 132:

اسلاید 133: AAPM Report #39 Recommendationsتست های ضروری:صحت تنظیم نورحرکت تیوبدز حساسیت (ضخامت ناحیه پرتوگیری شده برای هر ضخامت خاص اسلایس).نویزیکنواختیHigh Contrast Resolutionکیفیت چاپ تصویرتست های اختیاریتنظیم گانتری و تختزاویه گانتری نسبت به تختخطی بودن mAsصحت ولتاژتست های جایگزین:محل اسلایس در تصویر توموگرامHigh contrast resolution – MTFLow contrast detectability

اسلاید 134:

اسلاید 135: پایان