روش های مبارزه با هاری و کنترل جمعیت حیوانات بلاصاحب

صفحه 1:


صفحه 2:
Methods of combating rabies and controlling the population of stray animals ره با هارى و دش كنترل جمعيت حيوانات بلاصاحب دكترى تخصصى (5110) مهندسى محيط زيست دس کرد سامت مب و ‎ghar a‏ ون دنت ‎nant‏ بر دهد جر ی 3۳ ۲ 5 ۴ . ‎m.amirpourli2e@mrgums.ac.ir‏ آموزش ساماندهی ‏ کنترل جمعیت و مدیریت سگهای بدون صاحب 

صفحه 3:
سک (006 ۲۲۲) نخستین جانوری که به دست انسان اهلی شد man Domesticated subspecies of wolves One of the most diverse animals on ۹ From the canine family ‘earth 

صفحه 4:
ما ‎Wet tag Doon‏ 

صفحه 5:
rabie ‏هاری‎ 3 تاریخچه حضور سگ در زندگی انسان يك بيمارى ويروسى كاملا كشنده مخصوص كوشتخواران اهلى و وحشى بوده وانسان و سای حيوانات 18 095 5 ‎he Mistery‏ خونكرم يستاندار به طور تصادفى و غالبا از طريق كاز كرفتكى به آن مبتلا مى شوند . یب را ‎Lo‏ . 1 أكاهى از تاريخ تكامل سك هم خواهد د موجب آنسفالومیلیت (الهاب منز ) درانسان و پستاندران خونگرم می شود که در صورت بروز علائم اذ نازيج انح ‏بیماری: مزگبیمان حشمین اسه ‏لوئی پاستور در سال ۱۸۸۵ میلادی برای نخستین بار موفق به کشف واکسن ضد هاری اام 61 ۸۵0۱۷) و نجات جان یک پسر بچه شد . ‏لگرپس از حبوان گزیدتی برای فرد اقدامات پیشگیرلنه انجام نشود در صورت بروز علائم بیماری مرگ وی حتمی است این اقدامات شامل : ‎ ‏* شستشوی کامل محل زخم با أب و صابون ‎ ‎ ‏ریق سرم ضدهاری در صورت نيا زريق واكسن ضدهارى 4 نوبت ‎ ‏بررسی فسیل‌های باقی‌مانده از سگ‌های باستانی و بررسی 7 1 ت تا جهلهزار سال سك به عنوان يك نزاد مشخص از گرگ جدا و حدود هفده تا ‎ 

صفحه 6:
بدليل ابتلا به هارى مى ميرتد اری هاری ری هاری - هر ۱۰ دقيقه یک تفر بدلیل ابتلا به هاری می میرد. هاری بیماری ویروسی دستگاه عصبی است که در ضوزت بزوز علائم .صد در ‎GUT ie‏ بوه در صورتکهبه راحتیقبل پیشکیری ن بيشتر در خطر بيعارى هستند چون تمس نزدیک تری با سگ ها تسبت به بزركتر ها دارند - درکودکان .بيشتر است كه خطرناكتر مى باشد. ( مج دست به يايين يايانه هاى عصبى - خاي به دلي حال بز همه يرى در اها و كشتذكى ند نر مد تلان سبمه وعم 9. بشتو و ميان خط بو باسوو كوف لنت ) ‎ae‏ ‏-کودکن معمولاب یل عد خود وا أعلام نم كتند پین در ممرض شتآ به هاری هد ow ‏كشورهلى أفريقايى ( 7 هزار مرك ] و أسيابى ( ١؟ هزار مرك ) اتفاق مى افتد‎ به دليل ابتلاء .به هارى در دنيا فوت مى كتند. كه بللغ بر ها لاع رسانى كامل به جامعه صورت نمى كيرد پیشتر در خطر تما و مرگ تاشی از هاری عستدد 

صفحه 7:
- افزایش روند موارد حیوان گزیدگی در انسان » به طوری که به ناچار سالانه مبالغ ریادی حرف خردد مترم و واکسس خت هاری جهت درمان پیشگیری اسب -- در برخى كشورها على رغم كنترل بيمارى هاری در حیونات اهلی هنوز هم ۰ دیدگان می شود. موفق به كتترل هارى در وجوش نشده انفد ۲ 1 ۱ ۲ یز بالا (صد درصد). به طورى كه يس از ظهور علائم بالينى جه در از هزینه هلیی که صرف درمان بیشگیری بعداز حیوان گزیدگی میشود در انسان و چه در حیوان . قابل درمان نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود. کشورهای آسیایی است که معادل ۶۵۰ میلیون دلار است. - بیشترین هزینه پرداخت جهت بیماریهای قابا پیشگیری ازهاری می گردد. Brain inflammation 7775 ۳ ct Virus transmitted by 7 ‎infected saliva,‏ بن ‎oS GP trough bite‏ ‎۹ 1 

صفحه 8:
— راههاى سرایت بیماری به حیوان و انسان ‎٠‏ كاز كرفتن ‏۰ دستگاه کوار ‏۰ وسایل آلوده: ویروس هاری بسیار حساس است و در مقابل نور و خشكى به سرعت از بين مى رود »بر این هاری از طریق وسایلآلودهفقط در مار ستنییمنتقل می شود. ‎ ‏تال از اين طریق بعيد است ‎٠‏ ولى حيوان كوشتخوار ممكن است به ندرت از طریق خوردن لاشه حیوان های مرده در ثر با بههاریبه این بیماریمبتلا شوند ‎ ‏افسانيبه افسان : دو مورد بييند قرنيه در ايران و ابتلاى تييلدي نوزاد.يه هارى ناشى از آلودكى شخخص ختنه كننده يود كه مراحل نهفتتكى بيمارى را لى ميكرد محل ختنه را به يزاق خود ‎ 

صفحه 9:
عامل سبب شناسی (اتیولوژی) نقش سک در جوامع The role of dogs in societies Etiology the ۷ )۱16 ۷۲۵ ۲۲0۵06۵ ‏عامللینبیمری ویروسی‌عصبهوسبت(‎ ‏ی ور‎ (Rhabdo virus) ‏متعلقية خانوادم‎ loading ‏کرلبدوویروس‌ها ار‎ ferns Lyssa virus) 51 Help the ( ‏از جنس‎ police ‏لیساویروس‌ها‎ Helping pi ple with 

صفحه 10:
عامل سبب شناسی (اتیولوژی) قلمرو سک ها The realm of dogs Etiology ‏محدوده ای را برای خودشان معین می کنند و د‎ « Ld Sus ‏در ساختمان وییوس هاری ۸۷6۰ پروتلین 1۲۰۰ لیید ۳۰ 1۸ کربوهیدرات ۰ ۲ب ری ار. 4 دس‎ ‏اسید نوکلئیک وجود دارد - مرکز این محدوده مستقر می شوند و بعد از حدود و ثغور آن‎ ‏دفاع می کنند.‎ پروتئین های اضلی ویروس پنج نوع هیتند . از لين بروتئين ‎٠‏ تنها پروتئین 2) است از/چنس گلیکوپروتئی ود . و در بدن موجب توا خنثی کننده علیه ویروس هاری می شود ۲ بنابراین در ایجاد ایمنی علیه ویروش هاری نقش مهمی دارد 

صفحه 11:
پروتئین های ویروس هاری پروتئین ‎pe‏ وزن مولکولی قرارگرفتن ترلنس(1) نوکللوکیسید ‏ 180 کریبتاز ‎(N)‏ نوکلئوکپسید 57 دوكلتويرودلين ‎(MINS)‏ نوكلتوكيسيد 38 فسفويروتئين پروتئین(002) لايه داخلى 26 عاتريكس ‎Lae‏ ‏67 گلیکو (6) زوايد سطحی پروتئین تعداد اسد 2142 450 297 به طور کلی سک ها در جهان در ۲ طیف پراکنده شده اند ۱- سک های وحشی و ولگرد بدون صاحبٍ Feral and free Ranging - - اس سک‌های دارای صاحب 

صفحه 12:
=> * در واقع ؛ هاری یک عفینت حاد سيستم عصبى مركؤى است كه تقريباً - ‎Feral and free Ranging - stray dog‏ <_سگ های وحشی و ولگرد بدون صاحب هميشه کُشنده است . * این بیماری مخصوص کوفتخواران اهلی و وحشی بوده » موجب انسفالومیلیت در انسان و همه پستانداران خون گرم (گرگه سگ. گربه . الاغ ۰ گاوء اسب و..) می شود. آنسفالومیلیت سندروم سکت سانان وحشی : بسيايى از حيوانات وحلی خانواذه سكك سانان از ججمله سكك ء روباه ‎٠‏ ككركك وشفال. حساس به اين وبروس مستند . ولى :4 د هاگرد لكيام كرب سافان وحشى : كربه وحشى- كربه جتكلى- كرب شنی-سیاه پلنگ- یوز خنواده راسوها جكلى- رودت بایرکوشتخواران :رکنم - که علفخواران : اسب - الاغ - گاو - گوسفند سب و رلسو- زرده رح سمور- مسمور - سگ بی سریناه سگ بی سرپرست سک ولگرد سک بلا/ بدون صاحب سک بی خانمان 

صفحه 13:
عامل سبب شناسى (اتيولوزى) تعريف كلى سك ولكرد ؟؟؟ ويروس كلاسيك هارى شامل : ویروس کوچه (۷۱۳۵5 51۳66۴) : بطور از چیوانهای>اهلی‌رو سگ هایی بدون صاحب و پناهگاه که به وحشی جدا می شود . صورت آزادانه در سطح شهرها ( خیابان ها» پارک ها؛ محوطه های اطراف هتل » ویروس ثلبت (۷1۳۵۸5 ۴۵۵) _توسط لوئی پاستور از تزریق نکر بیمارستانها و باغ ها)) ویروس کوچه به حبوانهای آزمایشگاهی بدست آمده است »که در صواك زندگی می کنند . ایجاد عفونت از راه تزريق داخل أخزی به حیوان آزمایشگاهی ۵ ی نهفتگی کوتاه و ثابت ۴ تا ۶ روز به #جود می آورد . فکقه : دوره نیفتگی بیماری هارى ناشى/إز ویروس ثابت متفیر و طولانی تر است . 

صفحه 14:
عامل سبب شناسی (اتیولوژی) سک های بدون صاحب / رها شده / آزاد یا بی سرپرست ویروس های هاری حساس هستند به : حلال های چربی ( مثل محلول صابون » اترء كلرو فرم ‎٠‏ استهيد تركيبات جهار ظرفيتى ( آمونيوم , فنل و الکل ) 4# درجه حرارت در محدوده پاستوریزه کردن ( ۷۲ درج و و هویتی و شناسایی ( قلاده . شناسنامه اشعه فرابنفش توجه ۱ :لين ویروس هفته ها و در ۷۰ درجه سانتی گراد زیر صفر و انجماد > ‎a‏ بهداشتی , پلاک یا میکرو چیپ ) می باشد زنده می ماند. ( تعریف وزارت کشور) نکته : بنابراین می توان برای ضد عفونی وسا/ بجوشانيم . 

صفحه 15:
اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری ۹ نحوه بیماری زایی : به طور معمول ویروس هاری از طریق زخمی که هنگام گاز گرفتگی حیوان هار ایجاد شده وارد بدن می شود و پس از مدتی وقفه در محل گزش ۰ تکثیر می یلد و سپس از ره اندوئوربوم( بافت همبند در دستگاه عصبی محیطی ) ياخته شوان يا فضای بین بافتی مربوط به اعصاب حسی به طرفه دستگاه عصبی مرکزی پیشروی می کند. سلولهای شوان از سلول‌های دستگاه عصبی هستند ( ‎(Schwann Cells‏ که رشته‌های عصبی دستگاه عصبی محیطی را می‌پوشنند. در حقیقت میلین رشته‌های عصبی محیطی توسط لین سلول‌ها ساخته می‌شود. در رشته‌های عصبی میلین‌دره هر سلول شوان دور یک آکسون را پوشش داده و غلاف میلین را درست می؛ يس اژ تکتیرویروس در دستگاه عصبی مرکزی ‏ از طریق اعصاب محيطى به بزاق و سایر بافتها مانند قرئیه و دیگر اعضا بدن می رسد. نکته ۱: سرعت حرکت به طرف مرکز اعصاب ۱۵ تا ۱۰۰ میلی متر در روز است . نکته ۲: ویروس علاوه بر بزاق 9 ‎cloak‏ در اعضای دیگر : نظیر غدد فوق کلیوی » کلیه . شش . قرنیه « مثلنه . تخمدان ؛ و بیضه ها وجود دارد. ( در اندام ها هم مخاط است) مايه :اريف مان نکن وا ری وی سم لد ماه ری تالغ که سک مان بخ اد ‎ala‏ ان )سک اس هب دی ‎ole‏ مشخص بون لمورى هجون اطت دام نها منت سک من ی مي ود مک پلون ماد سگی ات که فد ماب مشخص فله تا می ند مک ماباب ورگ لت که ین ادخ در میا ‎li‏ هی موب رها مراد نکته ۳: ویروس هاری به طور معمول در خون وجود ندارد . 

صفحه 16:
اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری ویروس هاری در یاخته ها انسان یا حیوان هار ضایعه های ایجاد مى كند. كه به نام کاشف آن فگری نامیده شده است لین اجسام که اجتماعی از ویروس ها هستند در شاخ آمون مفز . سلولهای پیرامیدال قشر مفز . سلول های بور كينؤ بيشتر است . ( شاخ آمون ۸۳0۲۵15 ۵۲۵ یا( ) لين ناحيه يكى از حيانىتري مسئول انتقال اللاعات از هیپوکامپ به سایر بخش‌های مفز است. ش‌های هیپوکامپ است که ‎Pyramidal neurons) .,> cbs‏ ) نوعی از نورون‌ها هستند که در برخی نواحی مفز. همچون ‎sin sgh ee‏ کمنیر ۳۵۲6 06 ۳6۷۲۵۴۵5 165 دستهلیاز سلول‌ایعصبیزدارنده گاباثرئیک(»[۵/5/۸6۲0)) لنتقا ‎US eae sams‏ عیار بالای ویروس جدا شده از شش ها نشان دهنده لین امر است که ویروس در خارج از سیستم تکثیر می ‎les‏ ‏یادآوری : : در بیشتر موارد دفع ویروس از ره بزاق همزمان با شروع پیماری است . ‎ ‎ ‏عصبی ‎ ‏سك هاى ولكرد و وحشى ایران در ۶ گروه طبقهبندی می‌شوند: ‎cn hy (Wl dog): 59 50-1‏ ‎a‏ أموزش نديده و غيراهلى ‎Feral dog):‏ جزو تهدیدات حیت وحش ین ‎clusy gio (Shepherd dog): av 5-1‏ حباتوحش ابران ‎ger treet dog): is Saf‏ تهديدى برل حياتوحش يران ندارد. ‏سک رها وبي خامان :(008 573) هيع تهدبدى برلى یات‌وض ین رد ۶ سك روستابى :(008 ©111188) ااخمال تهديد برلى حياتوحش ‎ ‎ 

صفحه 17:
اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری انتشار جفرافیایی : جكونه برجسب سك ها ولكرد به ای زد شهریخوردا به طور كلى كشورهاى جهان از نظر آلودكى سه دسته اند : "در كشورهاى توسعه يافنه جهانء زمئى كه يك حيران سريناة ۱- کشورهلیی که . هاری وحشی و شهری در آنهابه صورت آندمیک ( بومی ) می باشد مانند ۰ ۱۶ لكر لس ‎SR UREA ag‏ همه کشورهای آسیایی » افريقايى » و كشورهاى آمريكاى لاتين . حيوان أزارى محسوب موشود 1- كشورهليى كه هارى شهرى كنترل شده ولى هارى وحشى همه كير است . مانند اوپای ۱ ی ار این سک در کوج و خبان ود ند ديكر يك وان غربى ء كانادا . ايالات متحده آمریکا . خانگی نیست, بلكه حيوان ولكرد مئوياشد. ۳- کشورهایی که از نظر بيمارى هارى ياك لند . مانند انگلستان » استراليا » لين » اسبانيا » سود . نرورٌ و زلاندنو. ‎(Rabies free)‏ قوجه : هارى از تمام نقاط دنيا به استثناء : استراليا و اراضى قطب جنوب كزارش شده. 

صفحه 18:
اپیدمیو لوژی توصیفی و روبداد بیماری *اپیدمیولوژی هاری در انسان بستگی به شیوع بیماری در حیوان اهلی دارد. *طبق آمار سازمان های بین المللی ‎7/٩۱‏ موارد هاری در انسان ناشی از گاز گرفتن سگ ها است . *تعداد کلی موارد هاری انسانی » در کشور های مختلف دنیا به طور کامل مشخص نیست » زیرا رقم واقعی مرگ و میر ناشی از هاری بیش از گزارش های رسمی کشورها می باشد . *سالانه متجاوز از ۲۵۰۰۰ نفر در هندوستان جان خود را در لثر ابتلا به هاری از دست می دهند . (گزارش ها رقم کمتری را نشان می دهد) 

صفحه 19:
ا مواجهه : مواجهه مستلزم حضور ويروس بيمارى (در بيثستر موارد در بزاق حیوان گزنده) و نفوذ آن به داخل زخم یا غشای مخاطی است: ‎RC ۱‏ لاه ها انتقال و سرایت هاری به انسان + 27 3 ¥ ‏۱- گازگرفتگی : توسط حیوان هار ۳ ‏۲- غیر گاز گرفتگی : خراشیدن » لیسیدن » پیوند قرنیه . استنشاق هوای بسیار آلوده به ویروس > تزریق تصادفی ویروس زنده ( در برزیل به دنبال واکسیناسیون 11 نفر با واکسن ضدهاری حاوی ویروس زنده ؛ تعداد 1۸ نفر در اثرابتلا به فرم هاری فلجی جان خود را از دست دادند ( « مواجهه در آزمایشگاه ‎ ‏در سال ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۸ میلادی 1 نفر ( در آمریکا ۱ نفر ؛ فرانسه ۱ نفر ؛ ؛ هندوستان 1 نفر ) به دنبال ييوند قرن شدن ‎ ‏از گرفتن :اصلی ترین وه سرایت این يتمازى نى باشك پوست :از ریش بوست سالم هارى سرايت بذدير نيست ولى از ره خراشهای کوچکن با 5 در پوسته احمال دا ‏نسوج مخاطی : ویروس هاری از طریق مخاط آلوده نيز به لنسان و حيوانات ديكر منتقل مى شود از ‎SO ab‏ چشم وینی کودکانی که با نها بازی می کت یماری هاری را تال میدهند ‏تنفس: اقال بماری از راه هو ناق ده است ولی تها در شرایط خاص و آن هم در هوايى رخ مى دهد که حازی غلظت بای از ذات ملق با تطرات حامل ذرات ویروسی باشد, این حالت در شرایط طبیعی وجود ندارد. در غار هایی که خفاش های زیادی وجود. داشتده بیماری هاری از اه هوا به يكك حيوان سالم متقل شده است. خطر لنتقال ييمارى ‏هارى از راه تنفس در شرايط عادى وجود ندارد. استنشافى از طريق خفاش در غارتوردها ‎ ‏م 

صفحه 20:
a ‏کته ۲ : درسال ۱۹۵۰ میلادی در آمریکا . چهار مورد هاری انسانی از راه استنشاقی هوای آلوده‎ 9 ‏گزارزش شد. که دو مورد » مربوط به حضور دو نفر در غارهای فریو آمریکا بود ؛ که در غار مذکور‎ ‏میلیونها خفاش زندگی می کنند و درصد قلبل توجهی از آنها ناقل ویروس هاری لند . دونفر ديكر ؛‎ تکنسین های آزمایشگاه هاری بودند ء كه هنكام كار بدون جاد جراحت دچار هاری شده بودند . 9 توجه : ابتلابه هاری از راه استنشاق هوای آلوده : در شرایطی عارض می شود که غلظت ویروس در هوا به حد بسیار بالایی برسد تا سرایت بیماری ممکن شود. 4 ولین مورد آلودگی از طریق خراش در این در سال ۱۳۶۹ در یک تكنسين داميزشكى كه هنكام معاينه دست خود را در دهان گاوی که علایم فلجی داشته فرو برد مشاهده شد ؛ که پس از مدتی به هاری مبتلا شد. دستگاه کوارش: انقال از ان ره مید است. ولی ممکن است به فد.به هر حالباد از خوردن گوشت و فرآورده اتدرث اتنا هاى دام هاى ميتلا يه هارى شوددارى كره. وسایل آلوده: ویروس هاری از طریق وسایل آلوده فقط در موارد استتایی متقل می شود. انسان به انسان: تایه حال مواردی معدودی انقال هاری از طریق پونداعضایی که ملق ه جسدآلوده ب هاریبوده در دنا گزارش شده است كه دو ورد یز در يران در اثر ييوند قرنية ذر سال 059 كارع عسات جفت: وبروس هارى را از جنين؛ رحم و تخمدان هاى ب ماده جدا كرده اند كه ار ان مال است كه اتقال هارى از طريق جفت نيز بعيد نمى بأشد, 777222222. se 

صفحه 21:
ترس به محیط های انسانی + مشاهدء حيوانات شب فتال درروزسنوان یک شاخص ۲- حمله مکزّر گوشتخواران به اجسام متحر کث غیر جاندار از جمله خودرو ۳- بلعیدن اشیاء‌سخت و غیرخوراکی گاز زدن به هر چیز (نظیر سنگ : چوب: مدفوع وب ؟-ريزش بزاق کف آلود و بیقراری ۵- سر کردانی و حمله به تنهلیی (گونه هایی که عموماً بصورت گروهی حمله می ‎ws‏ ©« ۲-ضعف عمومی و فلجی اندامها بخصوص اندامهای خلفی تقبير رقتار ‎A‏ ازبين رفن ترس حبوان ارد وتات و ‎oe ei‏ تغيير صداى حيوان بطوريكه خشن ؛ خشك و كرفته احساس مى شود صداى غُرعْر ودر حالت حمله قرارداثتن تب لوزش وتشنج ‎wile‏ ‏مردعک چشم مسع شده رایناز ود كريزان است. ارفتار غير قابل پیش بینی. یحالی. ستی وخواب آلودگیم از دست دادن هوشیاری عدم تواییدرلعوترس از آب دوری از كله ؛ خلوت کزینی و سرتران. حمله حيوانات آرام مائند خركوثها به انسان (خكرخهاتدرت به يمارى هارى معلا مى نوی موصورت ومد سای ری ری مریگ مه یواست ‎SE SUA UES Ne she‏ جزو موارد مشكوكك ارزيلى تمود). 

صفحه 22:
تمام موارد حبوان گزیدگی را بایستی مشکوک به هار گزید کی تلقی نمود مكر خلاف آن ثابت شود و باید اقدامات فوری درمان پیشگیری هاری را شروع کرد. <<, _ 

صفحه 23:
ا( آلودکی به وبروس در انسان؛ در سه حالت رخ می دهد: ۱- هیچ واکنش ایمنی شناختی یا بلینی ایجاد نمی شود . ۲- آلودگی تبدیل به عفونتی بی نشلنه می شود ؛ که با واکنش های ایمونولوژیکی ۰ کات دیاز ها بدون‌ماص قابل تایید می باشد . ۳- حالت بروز علایم بالینی بیماری هاری است که به مرگ فرد منتههی می شود. © نکفه : حللت دوم » بیشتر در دامپزشکان و شکار چیان راکون آمریکا که از بيش سابقه ی واکسیناسیون ضد هاری نداشته . هلی وجود پادتن خنثی کننده ویروس هاری در آنها تایید شده ؛ مشاهده شده است. که ‎pn ed‏ آلودگی سک های ولد شهرسان من ‏اليكو آتولاران (كرم زماتي). ‎ ‎ ‏ریا / ? هله سر« ‎i sh‏ * كيست ههداتيك 9 ‎yy‏ تما 969۲ سک ود ‎ ‏مه رد ‎ ‏بدا شکار جرا له هت نموه ‎ ‏اب بخ ال ‎ ‎Jad a jy ae‏ غرب کنر ار سل رید ‎ ‏تاج برس لودگی 8۴,۲ مگ ای موف دق رد ‎ 

صفحه 24:
مقاله بررسی میزان شیوع آلودگی اکینوکو وس گرانولوزوس در سگهای ولکرد شهرستان ارومیه 8 نسبت بروز پیماری بدون درمان : - در تاه های سطحی و کوچک ۱/۰درصد و در جراحت های شدید قا 71۰ درصد يا 2 "بررسى ميزان شيوع آلودكى به انكل اكبنوكوكوس گرووزوس|مسیب پیماری بیشتر متغییر آست . کیست هیداتیک) در ین سکهای ولکر شهرستن ارویه - در مواردی که افراد توسط گرگ مجروح ششده و درمان صورت نگرفته . میزان مرگ و میر ۰ ۷ تیار , ‎oi hg‏ حتی تا ۸۰/ درصد رسیده است. ش900۷ ین اي خر فى انتخاب شدند. 6 سن سگهای تخاب شده بین ۱ تا ۵ سال 8 توجه : انسان حساسیت زیادی به هاری ندارد به همین علت همه آلوده شدگان دچار هاری نمی شوند. ۱ قوچه 3 انسان حساسیت زیادیبه هاری نار به همین علت همه آلوده شدگاندچارهاری نمی شو 0 نآ م © اشكال مختلف هارى در انسان : ‎-١‏ نوع خشمكين ( در مغز فلج مغزى ) ۲- نوع فلجی ( در نخاع فلج نخاعى ) 

صفحه 25:
سنگ بدون صاحب ‏ دنگرد) راه غیر معمول گردش دروتي مه 

صفحه 26:
- واریته یا گونه سوش هاری و میزان آن (برحسب سرونایپ ویروس کشندگی متفاوت است ) تو محل أ ۷ قلاده سک ولگرد در استان ایلام ‎٠‏ أن مت ۱ ۱ ۲ ۷ نتیجه از اين تعداد. ۴۶ مورد (6۱ درصد) آلودگی ‎ay‏ انگل‌ها 7 عوامل میزبان درشخص مجروح ( ژننیکی ) 5 نا ۴ تک‌یاخته‌ای را نشان دادند. - - تعداد اعصاب سطحی در محل جراحت “ - - ايمنى عليه هاری ( پیشگیری از هاری قبل و بعد از آلود" 

صفحه 27:
‎-١‏ دور نهفتكى : فاصله بين آلودكى و نخستين نشلنه دوره پیش آگهی است . طول دورهنهفتگی هاری ‎ ‎pita lige. gla‏ لست بررسى آلوداكى معده سك هاى ولكرد شهر مشهد به كونه هاى مختلف هليكوباكتر - ول این دوه به طور معول بین ۳1 قا ‎٩‏ روز است . ۳ ۸ قلاده سگ ‏00 در اايران دوره نيفتكى حداقل ‎1١‏ روز و حداكثر 8 سال كزارش شده است 5 نیج 1/۱۰۰ معده سگ‌ها آلوده به اجرام مارپیچی ‎sing,‏ ‏© در سایر کشورها دوره ۶ روز ( آلودگی به ویروس ثلبت هاری ) و طولانی ترین دوره به طور ‏استنایی ۱6 و حتی ٩1سال‏ هم گزارش شده است . در هیچیک از سكهاى تحت مطلعه هليكوباكتر ييلورى مشاهده نشد. هلیکوبکترفلیس نیز در 40۸/16 نمونهها مورد تشخيص قرار كرفت. ‏در اين دوره ويروس هارى در ماهيجه هاى سطحى محل كازكرفتكى مامن مى كزيند و تكثير مى يابد و شخص لوده به جز نشانه هاى جراحت التيام يافته يا در حال التيام كه ناشی از آسيب حيوان هار است » سالم به نظر می رسد . ‎ 

صفحه 28:
دوره نهفتگی در کودکان کوتاهتر از بزرگسالان است. این امر شاید به این علت است که در بیشتر در کودکان زخم های ایجاد شده ء زیادتر و شدیدتر از بزرکسالان است و در نتيجه ویروس زیادتری وارد بدن کودکان می شود . در مواری که علت ابتلا به هاری . آلودگی با ویروس ثابت هاری باشد » دوره نهفتگی کوتاهتر است. (۴ قا ۱۳ روز) مشکلات و معضلات ناشی از سک های بدون صاحب ابلیت تولید مثل بسیار بالا و رشد سریع جمعیت 

صفحه 29:
‎Jot yo‏ بنجگانه بیماری هاری ‏۴- پیش آکهی < ‏8 به طور معمول در زمان آشکار شدن علایم که پایان دوره نهفتگی و شروع دوره پیش آگهی است » ویروس هاری با عيار بالا در مرکز سیستم اعصاب ظاهر می شود . ‎ ‏© در بايان دوره نهفتكى ويروس هارى به نتهای اعصاب حرکتی سطح یا عقده های عصبی ماهیچه ای نفوذ کرده و به طرف نخاع و مرکز اعصاب حرکت می کند. ‎ ‎ ‏@ علایم اولیه هاری ممکن است غیر اختصاصی باشد مائند: بی حالی» تب » لوز و خستگی ‏یا گاهی به شکل اختلال در دستگاه تنفسی ( گلو درد : سرفه و تنگی نفس ) و یا در دستگاه كوارش (جى اشتهليى » اشكال در بلع , تهبوع , استفراغ . دردهای شکمی و اسهال ) و یا در دستكاه عصين مركزى ( سر درد ۰ سر گیچه » نگرانی و ترس » تحریک پذیری و عصبی بودن ) ظاهر شود. ‏* بچهها هم در حدود 1-۷ ماهگی به بلوغ می‌رسند و می‌توانند شروع به زاد و ولد ‎sos‏ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 30:
مراحل بنجگانه بیماری هاری لین دوره : درد یا اختلالات حسی نظیر سوزش بی حسی و گاهی گی است ( ۱۶ تا ۸۰ درصد موارد ) © عاایم غیر طیعی لین دوره مانند عدم آرامش ۰ ترس از نور , نعوذ غیر طبیعی لت تناسلی + افزايش ميل جنسى » بى خوابى ‎٠‏ دیدن کابوس و افسردگی : اين دوره هنكامى شروع مى شودكه علايم واقعى اختلالات اعصابى بر ‎ok we Be‏ بیماری غلبه کند . که اگر لین مرحله همراه با علایم تکلپو و تحرک زیاد بدن باشد بیماری به صورت هاری خشمکین ظاهر می شود. ولى اكر اولين علامت فلج باشد بيمارى به صورت هارى فلجى و آرام خواهد بود : در شکل خشمگین بیماری مفز بیش از نخاع درگیر است در حللى كه در نوع فلج بیماری نخاع بیشتر درگیر است . 

صفحه 31:
‎Jot yo‏ بنجگانه بیماری هاری ‏© از عالیم لین دوره در حر دو نوع هاری (خشمکین و فلجی ) :تب » اختلال حسی ۰ سفتی كردن ‎٠‏ انقباض ماهيجه ها ء تشنج , تنفس عمیق و طولانی ۰ خروج بزاق نسبتا فراوان و کف آلود از دها ‎ ‎ ‎ ‏۴- اما : در » دوره تتفس های شدید و طولانی و پیامد آن فلج عمومى بدن و بالاخره اغما غير قلبل تشخيص از آنچه که در ساير آلسفلیت ها ظاهر می شود » مشاهده می شود ‎ ‏0#* در جریان اغما اگر مراقبت شدید انجام نشود ؛ در عرض چند ساعت وقفه تنفسی رخ می ‏# اگر جهت تنفس به بیمار کمک شود ؛ ممکن است از وقفه تنفس پیشگیری شود و بیمار براى هفته ها يا بيشتر زنده بماند » در غير این صورت اغما به مرگ منجر مى شود. ‎ ‎ 

صفحه 32:
مراحل پنجگانه بیماری هاری عدم مراقبت از انسان مبتلا به هاری ؛ شخص مبتلا در خواهد مردكه لين امريه طور معمول ناشى از عدم توئلیی تنفس ‎wae‏ در ۲۰ سال اخیر در آمریکا با از بيماران دجار هارئ ؛ متوسط عمر آنها را طولانی تر کرده » و تا ۱۶ روز رسانیده اند. در این بیماران ۰ بیماری و عوارض لن به بیشتر اندام ها آسیب وارد می آورد ولی در بیشتر موارد توقف ى موجب مرگ آنها می شد . ‎ ‏۷ درصد گزش هاءناشی از گزش ‎ ‎ ‏۷اغلب گزش سک ها توسطا ‏فعالیت و قا ‎ ‏در تاریخچه بیماری هاری از سال ۱۹۷۲ تاکنون ؛ سه مورد بهبود گزا فوق جدا نشده ۰ و گزا ‏ار سرم خون و مايع نخخاع آنان را دليل بر بيمارى دانسته اند م ‎ ‏هارى در هيج يك از سه ضدهارى با عيار بال ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 33:
مشكلات و معضلات ناشى از سك فاى بدون ساح 8 - نبود سوينا برلى زندكى و برسه زدن در معاير؛ خيبان شكلات و معضلات ناش از سك هاى بدون صاحب © در حدود ‎4٠‏ بيماران دچار هاری. آغازی همراه با یک یا چند علامت از تحرك زياد نظير : عدم آرامش با توهم ها و نكرانى ‎٠‏ 1-أزار ناشى از ايجاد سر وصدا و بارس بويزه در شب دست و يا زدن » دويدن ‎٠‏ كازكرفتن و ديكر رفتارهاى غير طبيعى دارند . 7 ‎Penal a‏ 032 ‎Zo 8 f°‏ ۳ 1 8 از علایم اختصاصی آن : هیدروفوبی یا ترس از لب ( ۷تا ۸۰ 2 متغیر است ) که طول هر دوره ترس از لب ‎١‏ يتا 0 دقيقه است . در فاصله دو دوره حال بیمار خوب به نظر می رسد . و همراه ترس از آب » ترس از هوا یا آثروفوبی هم دیده می شود . . ‏درجریان این دوره شعوربیمار در نوسان است و مراحلی با اضطراب شدید ظاهر می شود که بهافسردگی می انجامد‎ stat 

صفحه 34:
)Furious ۲۵:65 ‏هلیی‌خشمگین)‎ در هاری نوع خشمگین ؛با وجود اينکه سیستم اعصاب مرکزی به شدت متاثر است . ولی آزملیش های معمولی سیستم عصبی بیمار نتلیج غیر معمول نشان نمی دهد . غیر از موارداستنایی که به مرگ ناگهانی بیمار منجر می شود # دوره اد عصبی آن ۲ تا ۷ روز طول می کشد وبه اغما یا مرگ به علت وقفه دستگاه تتفسی منجر می شود . در هاری خشمگین بدلیل « اطرافیان چاره ای جر يستن وست هاو ياهاق وى توسط اشخاص حقيقى و حقوقى. أنهاى مرتبط و در ستورالسل نمی باشد. 

صفحه 35:
)Paralytic ra ‏هليوفلجى)دء 1ط‎ در حدود ‎1١‏ بيماران دجار هارى : با علامت مشخصه فلجى ظاهر مى شود . أأسييه مو يوقت دراين بيماران در مقايسه با نوع خشمكين : ‎ply‏ 8 هارى نوع فلجى به طور معمول ناشی از سویه های ها هاری می باشد., # در اين بیماران ضعف . سستی . گاهی از بین رفتن رفلکس » همراه با فلجی مشاهده می شود بن نيز كاهى در اين بيحاران ديده مى شود . ا- ازقياة سك هلى بلاضاخب يه وجوه يسماندها در سطع شيهر مرتبظة موافق1؟؟؟ مخالف؟؟؟؟ 

صفحه 36:
۹ _ 27۳ )Paralytic ۲۵:۰: ‏هلیوفلحی)‎ #0 موافق؟؟11 ناهده شده با پیشرفت بیماری در مب ‎(Para plegia) (a‏ 8 نیمه تحتانی ‎w 595 (Tri plegia) (b‏ كانه ‎4S je .a8 (Quadri plegia) (c‏ ‎Guillain Barre)) (d‏ ۱2۱۱0۲۷ فلجی قرنیه پیش رونده از نوع گیلین باره ‎ ‏به صورت : ‏۳ سک‌ها هودنا بت بی اری ای است که اعصاب بدن و دستها و پاها را مبتلامی | | ۲ تباید یج زر ه سک ‎sims,‏ ‏اثر ایجاد یک عفونت بروز می کند. | ‎ ‎ ‎a] ‎ 

صفحه 37:
نکات قبل توجه ۶ - از سك ها بايد بترسيم!!!!1 نكته | : به طور معمول طول دوره بیماری ؛ در هارى فلجى از هارى خشمكين طولانى تر است . نکته ۲ : طول دوره حاد عصبى در هارى فلجى از هارى خشمكين طولانى تر است . ‎gallo‏ كه غذاى مجانى در اختيار سگ‌هاقرر م‌دهند ار ‏است و تهديد عليه بهداشت عمومى استه ‏نکته ۳ : در صورت آلودكى به ويروس ثابت هارى دوره ‏نیفتگی كوتاه تر ست 

صفحه 38:
علل تفاوت در طول دوره های نهفتگی ۵ نزدیکی محل گاز گرفته شده به سیستم اعصاب مرکزی © تعداد ویروسهای تزریق شده © سن © شدت آلودگی و جراحت ناشی از آن و يوشيده نبودن صورت هنگام گازگرفتگی فراوانی رشته های عصبی در محل گازگرفتگی * جمع بندی پاسخ ۵ سوال ثبلی, نوع نگرزش یک جامعه را نسبت به سگ های بلون صاحب نشان می دهد و نوع مدیریت مناسب سك بدون صاحب را شخص می کند. 

صفحه 39:
‎ay‏ خب آزما ‎(Ki‏ : اجزای یک برنامه مدون مدیریت سک بدون صاحب ‎ ‏علاثم و تشخيص شروع هاری اغلب با یک احساس اولیه هراس . سردرد » تب . کوفتگی عضلات و تفییرات حسی نامشخص در محل گزش حیوان همراه است. تحریک پذیری و ترس از فضای باز علایم شایمی هستند بیماری بابی حسی یا فلج عضلات پیشرفت می کند؛ و اسپاسم عضلات حلق منجر به ترس از آب می شود و تشنج نیز ممکن است دیده شود . ‏# بدون مداخله پزشکی , سیر ییماری ۲ تا ۶ روز و گاهی بیشتر است و مرگ معمولابه دلیل فلج عضلات تون رخاف ‎tila!‏ ‎ ‎ 

صفحه 40:
تشخیص آزمایشگاهی : افتقال نموفه : در مواردی که تشخیص بالینی بیماری در مبتلایان به هاری مشکل باشد »به کمک روشهای آزمایشگاهی می توان نمونه أى را تهيه و بيمارى را در انسان و حیوان مرده بت کرد ‎ly‏ جلوكيرى از ودک ‎lal‏ نمينه ها براى تشخمص هارى نمونه بليد طبق مقررات ملى و بين الملل ارسال شود . نون -تشخيصى بايد به صورت بح زده يا در حرارت عادى اب فبزيولوزى محتوى كليسيرين ‎8١‏ : رسال نود * ‏هيستولوزى ( بلفت شناسى ) : همان كونه كه در تاريخجه بيمارى آمد » ویروس هاری ضایعه هایی در سیتوپلاسم نرون های مبتلايان هارى ايجاد مى كند , كه به نام كاشف أن اجسام نكرى ناميده شده است . لين اجسام با رنگ آمیزی در زیر میکروسکوپ معمولی قابل مشاهده است ‎ ‎ ‎ 

صفحه 41:
چه ؛ حساسیت روش هیستو لوژی ۸۰/ است و به تازگی کمتر در آزمایشگاه های هاری استفاده می شود . روش فلورسانتبادتن (:(۳۸:۳ روش التخلبى و حساس ترين و اختصاصى تين أزمليش برلى تشخيص وبروس هارى در يفت هاى مغز و غدد پزاقی است . از اين روش می توان یه منظور تشخیص هاری قبل از مرگ با آزمایش لام های تهیه شده از قرنیه و پوست [ پوست ‎bg‏ پس سری) استفاده کرد . قوجه : ابته آزمایش قبل از مرگ و حتی ساعت های آخر حیات در صورت مثبت بودن نشانگر بیماری هاری است ؛ ولی منفی بودن نتیجه آزمایش وجود بیماری را نفی نمی کند . سس 

صفحه 42:
RREID (Rapid Rabies Immuno Diagnosis): ‏لین روش که همانند روش فلورسانت پادتن ؛ حساس و اختصاصی است به تازگی متداول شده » و بيشت‎ ‏در مطالعات اییدسواوزی مورد استفاده قرار می کیرد‎ جدا کردن ویروس : برای جدا کردن پادگن های هاری از تزریق داخل مغزی حیوان های آزمایشگاهی ۰ به خصوص نوزاد موش و همجنين به كاربردن كشت سلول هاى حساس نظير نوربلاستوماى موش استفاده مى شود . اام ole gt gh ‏سك‎ 

صفحه 43:
تشخیص آزمایشگاهی : عممبيعييب 0[ عر چم چم مر چم آموزش زبان بدن سک + به شهروندان » نم فم “م يد “يم و الوم ‎Pree e‏ جكونه زبان بدن سك را متوجه شويم1 تشخیص پادتن : تشخیص پادتن هاری ممکن است در بیمارنی که از پیش , علیه هاری واکسینهنشده اند وید ‎syle‏ باشد . بادئن خنثى کننده ویروس در هفته اول که علایم بیماری ظاهر می شود بندرت وجود دارده اما در اغلب انسان,های .هار در صورت زنده ماندن ؛ در جریان هفته ی دوم بیماری قابل اندازه گیری است . 84 در لين موارد عيار يادتن از عيار افرادى كه علیه هاری واکسینه شده ند بسا بر است . نا ۷ روز پس از ظهورپادتن در سرم خون بيماران مى توان أن را در مليع نخاع جستجو كرد . ولى جون بيماران بندرت ما هفته سوم زنده ميمانند روش ‎don. gh ce‏ سماران ال امطلاة ائيس - کید اشخاصی که علیه هاری واکسینه می شوند ؛ در مایع نخاع آنان پادتن وجود ندارد. 

صفحه 44:
‎i ۳‏ ‎\J‏ آموزش رتاهای كليدى سک(هشدار) ‏7 ‏۳ ان بد روش (۳) : ی ‏در لین روش ژنوم ویروس هاری جدا می شود و با استفاده از آنزیم ۱6/2/۷۸ 0008 مسکوس ‎SB pode”‏ یعنی از روی یک رشته 8980۸ به وسیله آنزیمی خاص , رشته 0۷۸ ساخته شده است ) تبدیل می شود . کندن چله ‏©6135 حاصرشده در دستكام ترموسايكلر بالمستفادهم از نزيم ثلا (اعازديلد تن شود فشار دادن سر می‌شود . ۷ب سرعت دررفتن ‎PAS ils‏ ‎ ‏سپس بر روی ژل الکتروفورز شناسایی می شود اين روش بسیار حساس و سريع مى باشد» آذ ‎ia rey‏ این روش برای تشخیص و مطالعات اپیدمیولوژی هاری استفاده می شود. ‎ 

صفحه 45:
۰ آموزش ۱۴ مرحله ای مصور : حساسیت روش های تشخیص هاری بر حسب موارد زیر متفیر است .| ادر مقابله باسك بدون صاحب ۱- مرحله بیماری ۲- وضعیت آنتی بادی ۳- وجود ويروس در نسج مورد آزمايش £- پرسنل آموزش دیده آزمایشگاه . آموزش ا:زبان بدن ریلکسی نشان دهید. به همین دلیل نتیجه مثبت » آزملیش را تایید می کند ولی نتیجه منفی آزمایش را فکته : معمولا آنتی بادی خنثی کننده در سرم یا مایع نخاع بیمار هار ۰ حدود هشتمین روز بیماری ظاهر می شود. 

صفحه 46:
واکسن های انتخابی برای درمان ضد هاری برای پیشگیری از آلودگی و پس از آلودگی در انسان Human Diploid Cell Vaccine HD@® Vero Rabies Vaccine VER ‏«الاعم‎ Purified Chiken Embryo Cell در کشورهایی که هاری جنیه آندمیک (بومی) دارد. هر گونه گازگرفتگی به وسیله حیوانات وحشی باید مشکوک یه هاری تلقی شود و بی درنگ به درمان ضدهاری ۰ پس از مواجهه اقدام شود . آموزش ‎١‏ :مستقيم به جشم سك تكاه ذكنيد. آموزش ۲ نبه بغل از کنار سک رد شوید. iw 

صفحه 47:
گروه نوع تماس تماس يا غذا دادن به حیوانات» پوست سالم 9 كو 5 بدون خونريزى و ليسيدن بوست أسيب ديده ایک یا چند گزیدکی عمیق جلدی ؛ آلوده شسدن = باب (لسیدن )+ موجهه با هفاش نوع مواجهه درمان توصیه شده در صورت وجود شرح قابل اعتماد هیچ درمانی لازم تزریق واکسن ‏ اكر حيوان طى ده روزی که تحت نظر است سالم باشد ؛ یا در مورد حیوان کشته شده آزمایش اختصاصی هاری منفی باشد ‏ درمان قطع شود به سرعت ايمونو كلوبولين ضد هارى و واكسن به كار مى رود اگر حبوان طی ده روزی که تحت نظر است سالم باشد؛ با در مورد حیوان کشته 2 تمده أزمايش اختصاصی هاری منفی باشد درمان قطع شود آموزش ۴ نبلند صحبت نکنید/داد نزنید. آموزش ۵: اجازه دهید شمارا بو کنده 

صفحه 48:
موارد مظنون : هر نوع تماس مششكوك انسان با بزاق حیوان (ا مدت حداکتر 115 روز در گوشت خواران وگسلاماه در علف خواران ) به عنوان حيوان كزيدكى و مشكوك به هارى بايد ثبت و كزارش شود. تشفيص تتفل برو علارم بالرنن اسلف ويلك (ترضع بزاق ۰ سر ترس ار تور ترس او لكبو سما تيجديد سليقة بيمار ( تماس با بزاق حيوان و يا كزش ويا بيوند عضو ) . آموزش ۷: به سك باكوبيد به خانه بركرد. قشغیص قطص : جدا كردن ويروسض از سفزیا زان یا پوست ناحیه گردن و یا مشاهده اجسامتگری در سلول حلى عصبی رد 

صفحه 49:
آموزش ۸:آرم از کار مک ور کید اكزارش دهى : غير فورى |18 فورى 198 ‎-١‏ اقدامات توصيه شده در اولين برخورد با مورد حيوان كزيدكى ال كليه موارد كازكرفتكى و حتى جنك زدكى حيوان ( أهلى يا وحشى ) مى بيست يصورت فورى على تماس تلفتی به ستدمرکز هدش آعوزش؟ كيف سك وفرزند خودرا بشت مرتان نك داريا ‏شهرستان كزارش شود . ‏درمان پیشگیری از هارى براى تمام موارد بايد انجام شود اين درمان شامل موارد زير است : ‏4# زدودن و خارج كردن ويروس هارى از زخم با شتسشو با آب و صابون و حتى با استفاده از برس به مدت 8 تا ‎٠١‏ دقيقه ‎ ‎ 

صفحه 50:
# خارج کردن کف صابون از لابه لای زخم با فشار آب ( استفاده از شیلنگ آب یا پیستوله آب پاش ) ت کامل قسمت های نکروزه آموزش (1.بنشینید, دست خود را پشت سر قرار داده و سررا روی زمین بگذارید. ‎oe‏ قطع يا بر *» ضد عفونى كردن محل جراحت با الكل ‎7١-٠‏ درجه يا بتادين ‎/١‏ و يا ساير مواد ضد عفونى كننده ‏# نبستن و بخیه نزدن محل زخم ( تنها استثنا در مورد شریان های خونریزی دهنده است كه در لين شرليط بليد حتما ‎ ‎ ‏مقداری سرم ضد هاری پس از بخیه زدن شریان در محل زخم پاشیده شود ) ‏تزریق واکسن هاری ‎ ‎ 

صفحه 51:
آموزش ‎Sab cays pM‏ كنيد ؟ نوبت و > تزریق عضلاتن در زوزهای صفره ۲و ۷و ۱۶ © تزريق واكسن هارى : ف * محل تزريق واكسن در بالغين عضله دلتوئید و در اطفال زیر ۲ سال ناحیه فوقانی جانبی ران است . (که در هر نوبت يك تزريق عضلانى در يك عضله دلتوبيد اتجام مى شود ). * نوبت اول»يك تزریق عضلانی واکسن روز صفر * نوبت دوم.یک تزریق عضلانی واکسن روز ۲ ‎oo‏ تعداد دفعات تزریق واکسن ۴ بار ودر روزهای صفر» 4۲ 4 ۱۴؛ است (۱ میلی لیترعضلانی) * نوبت سوم,یک تزریق عضلانی واکسن در روز ۷ * نوبت چهارم « یک تزریق عضلائی واکسن در روز ۱6 عوارض نادر واکسن شامل : سرخی و تورم در محل تزریق + (در صورتی که پس از گذشت ۱۰ روز از زمان گزش » عامل گزش (سک و تورم ‎ae‏ لتقلرى لوكال «سردرد رخس جوع عرد عصلاتن ‏ با كربه در دسترس) زنده و فاقد علايم بالينى دال بر بيمارى هاري باشده نوبت جهارم (روز 15 ) تزريق نمى شود.). 

صفحه 52:
دو روش زیر به عنوان تنها روش های مورد تایید واکسیناسیون پیشگیری از * حجم واکسن مورد استفاده در هر تزریق عضلانی ۱ میلی لیتر می باشد. هاری پس از تماس مورد تایید است : "**در مورد کودکان کمتر از ۲ سال و در صورت تحلیل شدید عضله دلنویید قر زریق در قسمت قدامی خارجی ناحیه فوقانی عضله چهار سر ران روش تزريق عضلائى انجام مى شود . ۲ .روش تزریق ابنترادرمال (مبان پوستی) ‎ee‏ "#هرگز نبایستی واکسن هاری را درعضله سرین تزریق کنید. zs Sas 

صفحه 53:
اثر یخشی واکسیناسیون هاری به صورت مین پوستی در بعضی رفرانس ها بيشتر از عضلانی است . و آموزش ۰۱۴ گزارش سگ را به مرکز مربوطه بدهید. به طور جدی توسط سازمان بهداشت جهانی توصیه می شود ‎ .‏ تا 1/۷۰ موجب صرفه جویی در مصوف واکسن می گردد . 

صفحه 54:
۳ نوبت تزریق اینترادرمال در روزهای صفر» ۲ و ۷ (که در هر نبت ۲ تزریق یترادرمل در دو عضو مختلف انجام می شود) * نوبت اول» دو تزریق اینترادرمال واکسن روز صفر © نوبت دوم» دو تزریق اینترادرمال واکسن روز ۳ ۷ ‏نوبت سوم » دو تزريق اينترادرمال دیگر واکسن در روز‎ ٠ * محل تزریق اینترادرمال در عضله دلتوبید. عضله بالای کتف. و عضله ران می باشد. 4 باقيمانده واكسن باز شده در وبال را میتوان به مدت ۸ ساعت در ۲ تا ۸ درجه نگهداری کرد * حجم واکسن مورد استفاده در هر تزریق اینترادرمال ۰.۸ ميلى لبرمی باشد ۳ 

صفحه 55:
بروشور آموزش ييشكيرى از كازكرفنكي كودكان توسط بيك هاي دون صاحب تزريق سرم هارى در سه حالت زير توصيه مى شود : ‎-١‏ كازكرفتكى توسط حيوانات وحشى ‎-'٠١‏ كازكرفتكى توسط حيوانات متوارى شده ۳- گازگرفتگی توسط حیوان اهلی در صورتى كه زخم هاى عميق و متعدد به ‏ویژه در نواحی سر و گردن و صورت و نوک انگشتان ایجاد شده باشد . ‏توجه : واکسیناسیون زنان باردار هیچ مانعی ندارد . ‎ 

صفحه 56:
‎a‏ و ‏تقسیم بندی افراد حیوان اس از لحاظ نوع مواجهه با ‏تزریق واکسن و سرم هاری بستگی به شدت زخم حاصله از مواجهه با حیوان مظنون ‎es‏ ‏دارد .برنامه واکسیناسیون ضد هاری بر اساس نوع مواجهه با حیوانات بایستی اجرا گردد. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏طبقه بندی انواع مواجهه با حیوان مشکوک به هاری جهت انجام اقدامات پیشگیری و ‏۲ ۰ دن یا غذا دادن به حیوان مشکوک درمان هاری به شرح زیر است : ود »مود و | گروه یک * لیسیدن پوست سالم توسط حیوان مشکوک ۲ گروه دو ۳ کروه سه ‏: اقدام لازم شستشو با آب و صابون بمدت 18 الى ‎١١‏ دقيقه ‎UD iii ££ € __ _ _ _ _ 

صفحه 57:
۳ و - گازگرفتن پوست - خراشیدگی کوچک و کم - ساییدگی بدون خونریزی اقدام لازم شستشوبا آب و صابون بعدت 1۵ الی ۲۰ دقیقه تزريق واكسن هارىٍ بررسى واكسن كزاز -كزيدكى ها و خراشيدكى منفرد ويا متعدد عميق بوست * حداقل ديدن خون در ضايعه” امي هی و هی دعر یل - آلوده شدن غشاهاى مخاطى (ث احيه تناسلى و مقعد) با بزاق حيوان مشكوك (مانند ليسيدن) - هر توع جراحت در سرءصورث»كردن و أن تا مج دست] و ناحيه تتاسلى - موأج»«اناسى) باخفاش رش با خراشيدكي توسعا خی ‎sal =‏ ماه سن م ‎ag peg apes oe NG ad eal‏ ل ‎(ool‏ ‏- هر نوع گزش توسط حیوان محتمل و قطعی مبتلا به هاری اقعام لازم شتشوبا آب و صابون بعدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بق واکسن هاری بررسی واکسن ‎MF‏ سرم ضد هاری 

صفحه 58:
* تزریق همزمان واکسن و سرم در مورد زخم های گروه 11 کاربرد دارد . * ایمونوگلوبولین با منشاء انسانی حداکثر به میزان ۲۰ واحد بین المللی به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن استفاده می شود. * تزریق سرم ضد هاری ‎tub‏ در اطراف و داخل زخم ها بطور عمقی تزریق شود و از تزریق باقی مانده ن در جایی دورتر از زخم (عضله سرین) خودداری شود. 2 : باقیمانده ضد ها 

صفحه 59:
توجه : در عضوی که سرم ضد هاری تزریق می شود واکسن هاری تزریق نمی گردد . 

صفحه 60:
: نحوه اقدام در فردى كه قبلا به علت حيوان كزيدكى واكسيناسيون كامل دريافت كرده و مجددا دچار حبوان گزیدگی می شود * چنانچه زمان وقوع گزش تا سه ماه پس از آخرین نوبت واکسیناسیون باشد ‏ فقط هريك از زخمها به مدت ‎١5‏ الى +7 دقیقه ثستشو داده و ضدعفونی شود و نیازی به شروع مجدد واکسن و تزریق سرم نیست. * در صورتی که زمان وقوع گزش بیشتر از سه ماه از آخرین نوبت واکسیناسیون گذشته باشد. علاوه بر شستشوی ضایعات؛ تزریق دو نوبت واکسن عضاانی در روزهای صفرو ۳ ویا ۲ نوبت اینترادرمال و در هر نیبت فقط ۱ تزریق در روزهای صفر و ۲ انجام شود. ‎hh‏ 

صفحه 61:
* واکسیناسیون عضلانی< شامل دو نوبت و در هر نوبت یک تزریق عضلانی در روزهای صفر و ۷ * واکسیناسیون اینترادرمال : شامل دو نوبت و در هر نوبت ۲ تزربق در دو عضو مختلف » در روزهای صفر و ۷ ‎ae as 4‏ نز ۳ ‎a ۳ ۳ sa‏ = ** براى كسى كه سابقه تزريق واكسن به روش ييشكيرى بيش از تماس (؟ نوبت روش جديد يا '' نهبت روش قديم) را داردء در ‏صورت مواجهه » علاوه بر شستشوى ضايعه » فقط دو نوبت واكسن عضلانى در روزهاى صفر و ۰۳ و یا دو نوبت اینترادرمال و در ‏هر نوبت یک تزریق» در روزهای صفر و ۲ تجويز شود. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 62:
* در شروع واکسیناسیون * کمک های اولیه در موارد زخم * 2 واكسيناسيون * بلافاصله شستن هر زخم با صابون یا هر شوینده دیگر و در هر موقع كه فرد مراجعه كرد برنامه واكسناسيون طيق زهانندى قلى تدغ ‎٠‏ | آپ پرفشار حداقل به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه. ادا دأ می کند. ۳ = * استفاده از ضدعفونی کننده ها مانند پویدین آیوداین و نیازی به اضافه کردن دوزهای واکسن هاری نیست. ‎stand gh fp dala‏ ویرومی ‎stil‏ یج 

صفحه 63:
‎-١‏ از بين بردن و خارج کردن ویروس از محل زخم ۲- دبریدمان کامل قسمتهای له شده و نکروزه ۳- ضد عفونی زخم با محلول بتادین یا الکل اتیلیک 4۰ تا ۷۰ درصد ‏4- عدم بخيه زدن محل جراحت ‎ ‏ریق سرم و واکسن ضد هاری و تکمیل دوره واکسیناسیون 7- تزریق سرم یا واکسن ضدکزاز ‏۷- درمان آنتی بیو تیکی ‏۸- تحت مراقبت قرار دادن حیوان مهاجم ‎-٩‏ نمونه برداری از حیوان مهاجم مشکوک ‎ ‏خونریزی غیر قابل کنترل ‏کاهش فشارخون (فشار خون سیستولیک کمتر از ‎٠١٠‏ ميليمتر جيوه) يا کاهش فشار خون وضعیتی ‏خواب آلودگی و اختلال هوشیاری به دلیل صدمه یا ضربه به سر ‏احتمال شکستگی استخوان ‏احتمال پارگی عضله و عصبٍ ‏دبریدمان وسیع ‎ ‎ ‎ 

صفحه 64:
ارجاع به بیمارستان (ادامه) * نیاز به تزریق سرم ضد هاری در بیهوشی *_احتمال صدمه به اعضا خاص مانند چشم؛ صدمه شدید به صورت و قفسه سینه و شکم و ... ‎ay *‏ صلاحدید بهورز و کارشناس مراقب سلامت و يا پزشک در صورت لزوم بیمار به بیمارستان ارجاع گردد. ‏*_ در موارد فوق حتی الامکان شستشو داده شود و تزریق سرم 9 واکسن در بیمارستان انجام گیرد. ‎ ‏* در صورت بروز حساسیت به واکسن در طی واکسیناسیون به منظور تزریق نوبت های بعدی واکسن حتی الامکان از بخیه زدن خودداری گردد مگر با صلاحدید پزشک متخصص و در شرایط ویژه ضمنا در اين چنین موارد حتما قبلا سرم ضد هاری در زخم تزریق گردد و حتی الامکان ‏بخیه ها شل زده شود. ‎"22--ًِ «+ ‎ 

صفحه 65:
بارداری حاملكى دلي منع واكسيناسيون بس از مواجهه نمى باشد. واكسيناسيون موجب در صورت لزوم بيشكيرى بيش از مواجه در طى حاملكى ن * مواجهه با هارى يا تشخيص هارى در مادر نبايد دليلى براى قطع باردارى باشد. . حساسيت ها ‎apd +‏ كه سابقه حساسيت شديد به واكسن هارى يا اجزاى واكسن هارى دارد يا ديكر واكسن هابى كه اجزاى أن در واكسن هارى موجود سته بايد ب احتياط واكسينه شوند. ‎ ‏کسی كه با دوزهاى اوليه دجار حساسيت شد واكسن ديكر استفاده شود يا دوزهاى بعدى در پیمرستانتزریق شود. ‎ ‎ 

صفحه 66:
للسأ عدم انجام اقدامات هارى براى موارد خراشیدگی جزیی للسأ عدم انجام اقدامات هارى براى مراجعينى كه بموقع ويا بس از جند روز از زمان كزيدكى مراجعه مى كنند. الحا تزريق واكسن در محل اشتباه و نادرست مثل تزريق در ساعد الس عدم تزريق سرم ضد هارى براى مواردى كه طبق دستورالعمل داراى انديكاسيون هستند. لس اشتباه ويا اتتخاب نادرست روش تزریق [ با توجه به ابلاغ وزارت يهداششت در حال حاضر روش تزريق واكسن هارى اينترادرمال مى باشد) ‎O‏ عدم رعايت مقدار تزريق در روش ايتترادرمال لس اشكال در تزريق درست بروش ايتترادرمال ( تزريق بايد لس عدم ثبت اطلاعات كامل بيمار در كارت واكسن هارى و دفتر حيوان گزیدگی ‎OY‏ عدم ثبت اطلاعات واكسيناتور و انجام دهنده اقدامات هارى براى فرد حيوان كزيده در كارت واكسن و دقتر حيوان گزیدگی لا عدم گزارش موارد مشکوک به هاری ‎ ‎ ‎ ‏زاویه ۱۵ درجه از ناحیه ‎ ‎(be ‎ ‎ ‎ ‏مب _ _ 75555۶ 

صفحه 67:
* محل تزریق واکسن عضلانی و اینترادرمال , عضله دلتویید است. * در صورت تزریق سرم در محل جراحت یکی از اندامهای فوقلنی(دست.ساعد.بازو و شلنه) در روش تزریق عضلانی » می بایست واکسن به دلتویید طرف دیگر تزریق گردد و در روش تزریق اینترادرمال . یکی از واکسنها به ناحیه دلتویید عضو اندام فوقلنی سالم و واکسن دیگربه جای اندام فوقلنی گزیده شده .به ناحیه فوقانی » قدامی » خارجی ران تزریق گردد. * در صورت تزریق سرم در هر دو اندام فوقانی » واکسن در ناحیه فوقانی‌قدامی.خارجی یک ران (در روش عضلانی) یا هر دو ران(در روش اینترادرمال) تزریق شود. **در هر نوبت واکسیناسیون اینترادرمال که شامل ۲ تزریق مى باشد» می بایست واکسن ها در دو عضو مختلف تز در عضوی که سرم ضد هاری تزریق می شود واکسن هاری تزریق نمی گردد ‎hemi‏ 

صفحه 68:
بروشورآموزش کودکانبرای محافظت از مگ بارون صاحب ‎Are your children dog smart?‏ و ‎DogsTrust Use thse op stom Dogs rst teh‏ 2( ‎your children how tobe safe around dogs.‏ ‎[sees‏ ] مد | ده ]مدا مس | مس | مه وس ‎aha} dl al ‏سه محصول بیولوژیک برای ایمنی غیر فعال (پاسیو) : ‏۱- ایمنوگلبولین ضدهاری انسانی (همولوگ) ۲- ایمنوگلوبین ضدهاری اسبی (هترولوگ) ۳- ایمنوگلوپین ضدهاری اسبی بسیار خالس شده . ‏ایمنوگلبولین ضدهاری اسبی (هترولوگ) باید در یک نوبت به مقدار ۴۰ واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تجویز شود. ‏ایمنوگلبولین ضدهاری انسانی (همولوگ) باید در یک نوبت به مقدار ۰ واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تجویز شود. ‎ ‎ 

صفحه 69:
تزریق سرم به ناحیه گزید کی نیمی از سرم به صورت عضلانی ونیمی دیگر داخل زخم تزریق می شود معمولا سرم ۰میلی لیتری حاوی ۱۵۰۰ واحد سرم ضدهاری که در حال حاضر ا9 اختصاصی ضد هاری تهیه شده از بلان ۱ ار مخاطره لیی ندارد و نیاز به تست ندارا. قبل از 

صفحه 70:
فرسكماز و ارتقاى سطع دار و شم موجه باسگهی دون صاحب ۷ در گام نخست ضرویت تهروان از عوقب رهاازی نگ تزریق سرم و واکسن ضدکزاز به شرح زیر : * هادر سطع شير أكا يايد اكر واكسيناسيون قبلى كامل است بايد يك دوز واكسن يادآور تزريق شود . ۳ در گام ‎cad ab agp‏ که سگ ها ‎ay lal yp‏ كربه هأ * اگر فرد قبلا واکسینه نششده باشد بليد سرم ضد كزاز ويك نوبت واكسن دريافت كند و سبس طبق دستور العمل ايمن سازى واكسيناسيون ادامه يابد . * تجويز آنتى بوقيك مناسب : با نظر يزشك و به مدت ‎٠١-7‏ روز براى پیشگیری از عفونت ثانویه . * نمینه برداری از حیوان مهاجم : در صورت امکان بايد سر حيوان مهاجم به انستیتو پاستور ارسال شود. ‎de Cy play‏ تنوع ‎apa Cm‏ شهره وده نود ‎ ‏آها شکلات ديكرى را بوجود مى أورد و نمى توان هيج موجودى را أز ‏جرخه خارج كرد. ‎ ‎ 

صفحه 71:
# در صورتى كه حيوان مهاجم سك يا كربه باشد و در دسترس باشد بايد ‎٠١‏ 1۹ روز خيوان أمهاجم را بسته و تخت مراقبت قرار داذ .اگر در طی اين مدت علايم ظاهر و حيوان تلف نشود ادامه واكسيناسيون نيازى نيست . در صورتى كه حيوان غير از سك و كربه عامل كزندكى باشد تزريق ۴ نوبت الزامی استز ** درمان ويه : در صورت بروز علايم ‎٠‏ بااینکه درمان قطعی برای بیماری وجود ندارد ؛ اقدامات حمايتى بزشكى ويه با رعليت جداسازى تنفسى انجام می شود . لین اقدامات شلمل : تامین تعادل الكتروليتى ‏ تزريق داروهای ضد تشنج و آرام بخش » در صورت وجود عفینت تجمیز آنتی بیوتیک مناسب » ساکشن موارد ترشحی از ریه و باز نگه داستن راه های تنفسی و در صورت لزوم استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی می باشد . ifyou cant Sponsor... x Volunteer ‏.هه ور‎ @ Donate you cart Donate 00 Network & Cross-Post Everyone can do something large or sal hep save a life! 

صفحه 72:
سا کنفرانس های بین العللی مدیریت جمعیت سک (Vig be) سس سس جداسلوییراز نر سرشجاق تسیر تم طولمد ‎Malad‏ ۲- اقدامات بعدی شامل کنترل اطرافیان و معیط سیب »تور بررسی موارد تماس و جستجو منشا اولیه بیماری : بلید حیوان مهاجم و سایرافرادی که ممکن است مورد گزش قرار گرفته باشند را جستجو کرد . SiS a AE SAAS . ‏با بیمار تماس دارند باید از دست پلا: کنند‎ مستقیم با بیمار تماس دارند باید از ۳ مخازن پسماند دارای فضا برای غذای سک ترشحات بزاق و كليه لوازمى كه بيماران با آنها تماس تماس مستفیم با بیمار و ترشحات تنفسی او خودداری شوا کافی است چند دقیقه نها را بجوشانيم ‎JN J‏ سرب ۶ قرنطینه : ندارد بايد از آلوده سیم ۲ مر = a 

صفحه 73:
توجه : جسد فرد فوت شده از بیماری هاری نبایدبطور معمول کفن و دفن شود بلکه بايد جسد را پس از ضد عفونی و پاشیدن پودرهای ضدعفونی کننده در یک قطعه نالون بزرگ غیرقابلنفوذپچیده » و به صورت بسته بندى دفن بهداشتى نمود . 9 ۳- سایر اقدامات پیشگیری : ++ اتلاف سگ ولگرد و ايمن سازی سگ هایی که صاحب دارند . *« واکسیناسیون پرسنل در معرض خطر : مانند دام پزشکان , تکنسین های دام پزشکی , کارگران کشتارگه, خدمه ی باغ وحش , شکارچیان » شكاربانان محيط زيست ‎٠‏ ‏چوبان ها . پرسنل مسئول هاری در مرکز بهداشت » کارکنان زمایشگاه كه با ویروس هاری سرو كار دارند ( تمام کسانی که از لحاظ شغلی در معرض خطر ابلا به بيمارى هستند ). در صورت فوريت در روزهاى صفرء 11-/ و 1 قوصيه ميشود . و اگر مصون سازى فوريت نداشته باشد سه نوبت در روز های صفر ۰ ۰۲۸ ۵۶ قزريق مى شود . = -__— 

صفحه 74:
نکته : بعد از مصون سازی در هر دو روش ؛ سالی یک بار باید آنتی کور ضد هاری در خون اندازه گیری شود در صورت نقصان یک نوبت واکسن تزریق شود و در غیر این صورت سالانه یک نوبت واکسن ضد هاری به عنوان یادآورتزریق می شود . توجه : اگر واکسیناسیهن شخص به منظور مسافرت به مناطق آندمیک انجام می شود شروع مسافرت باید حداقل یک ماه بعد از تزریق سومین نوبت واکسن انجام شود . 

صفحه 75:
روز جهانی حبوانات بدون صاحب ‎Say‏ ل 3 April 4-World Stray Animals ۱ 202020 ازنظر بروز بیماری هاری در جهان جزو کشورهایی ۰ است که بیماری هم از لحاط وحشمی و هم از ‎Bled‏ اهلی در 9 عوج ع آن دیده می شود . و در کشور ایران هنوز یکی از معضلات 202020202000 به شمار مى رود و تقرييا همه استانها كم وبيش به اين بيمارى آلوده هستند. حه ‎=z‏ ‎al ys ale‏ حقوق حيوانان ‎International society for animal rights‏ arte بيشترين موارد بيمارى 2 ‎Mee‏ ‏3 تيل * ازسال 151 1ميلادى : زوز بين المللى حيوانات بى سريرست و بی خانمان امگذاری شد. 

صفحه 76:
تاسیس مجموعه های آموزشی» فرهنگی رفتار مسب با حیوانات دراستان های شمالی ایران روباه , شغال و سگ ء اقلان ویروس هاری ؛ ودر استان های شمال غربی و غرب , گرگ ها هستند به طور کلی در اکثر شهرها و روستاها » هاری شیهیی بین سگ های ولگرد و گربه ها شایع تر است . از ‎1١‏ سال اخیر موارد هاری حیوای در سراسر کضصور رد سر ۳ ن افزایش موارد هاری حیوانی موجب ازدیاد مجروحان گزیده شده با توجه به ازدیاد آگاهی مردم در مورد خطرهای ناشی حیوان ها . همه ساله تعداهزیادی مجروح در مرا من ‎ae‏ در نقاط 3 مختلف ۵ 

صفحه 77:
پلژیک “الزام قانون عقيم كردن بيمارى هارى در ايران : به طوری که در سال ۲۰۰ تعداد ۱۳۳۰۷۲۷ شش مراكز مختلف كشور عليه هارى درمان شده اند . در جریان سال 1۹۷۴ تا ۲۰۰۶ میلادی در مجموع ۱۳۸۰۰۵۹ نفر که به وسیله حیوان های هار یا مشکوک به هاری مجروح شده بودند ۰ زیرپهشش درمان ضدهاری پس آلودگی قرار گرفتند و در لین مدت ؛ ۹۶۴ حیوان گزنده که اغلب آنها سک و( ۰ ۳ پس از آزمایش در انستیتو پاستور ایران » هار تشخیص ,دادة شدند و ۱ قوانين و الزامات هلند مجالت زندان بای کسانی که با حلات پدرفتری می‌کند با ‎So QU plop Si othe‏ ‎dy .۲‏ ماليات سنكين برلى به ‎SU SS age‏ ابتلا به هارى جان .غود ر ند . بیشتر این افراد به علت عدم آگاهی به مراکز ‎dese‏ ‎r ۹‏ ویژه در لس بای مق و نود با بای و ‎er 15‏ )ایو کرد ‎٠5 Aku ۱۸‏ جريعه مرييجى ازأن ممكن ست تا ‎15٠+‏ يورو جريه تقدى وبا ‎Waly‏ ‏۵ 

صفحه 78:
هلند کشوری بدون حتی یک سک خیابانی سال ۱۳۸۱ تعداد ۳۵۲ نمونه بوده است که 7 مورد آن انسانی » سال ۱۳۸۲ تعداد ۳۱۹ نمونه PA ‏من‎ iad Septal J ale ‏ملولاس‎ ae ‏رای‎ مثبت بوده است که ۱۰ مورد آن انسانی و ۱۳۸۳ تعداد ۳۲۵ نمونه بت بوده است که ۵ مورد انسانی است . می‌توان گفت به طور متوسط سالی 1 مورد هاری انسانی داشتیم که همگی منجر به مرگ شده است . “ادولت هزيند عقيم كردن سكدها را به لور رايكان برعهده كرقت. ۰ در سال ۱۳۹۲بیش از ۱۸۰ هزار مورد حيوان كزيدكى در كل كشور رخ داده که با ارائه خدمات شبانه روزی در حدود ۷۰۰ واحد درمان و پیشگیری هاری در سراسر کشور و انجام اقدامات مدیریت مواجهه با حیوان گزیدگی و پیشگیری پس از مواجهه . نظام سلامت کشور قادر بوده که از ابتلا و مرگ حتمی تعداد زیادی از افرادی که توسط حیوانات هار گزیده شده اند پیشگیری کند. در برخی کشورها ایجاد طرح های تشویقی برای افرادی که سک عاق جنمن لوقك خسان د سرپرستی بگیرند. برای شهروندان 

صفحه 79:
برنامه ملی مبارزه با بیماری هاری و کنترل آن ۶ بیماری هاری هنوز در ‎٩۰‏ کشور منطقه بین خطرناک ترین ناقلان,یعنی سگها شایع است. حدود ۸۱۲ میلیارد نفر در این مناطق آلوده به هاری زندگی می کنند و هر سال ۲۰ میلیون واحد واکسن ضدهاری به عنوان درمان پس از آلودگی مصرف می شود .و نزدیک به ‎4٩۰‏ افراد آلوده به هاری که نیازمند به واکسیناسیون ضدهاری هستند . در این کشورها زندگی می کنند . مراقبت بهداشتى اوليه سك انجام اقدامات بهداشتی مورد نیاز ۱. واکسیناسیون( هاری - چندگانه) ۲ کیت پاروا و دیستمپر ۴ قرص ضد انگل ۴ شستشو 

صفحه 80:
8* تا دهه 13۶ میلادی کشورهای زیادی خبر کنترل واجرای برنامه های مرزه با هاری در کشورهایشان را گزارش کرذنده اند ء ولی در دهه -1۹۸یجز چند کشور » اجرای برنامه های یاد شده متوقف شد؛.... از سال 1۹۸۰ به کمک سازمان جهلنی بهداشت در بعضی از کشورها دوباره اجرای برنامه مبارزه با هاری و کنترل آن شروع شد . ایمن سازی روباه ها که ناقلان هاری وحشی در اروپای غربی هستند با موفقیت انجام شده است . ‎ne ens?‏ (تعریف وزارت کشور) در پی مطالعه هلیی سازمان جهلنی بهداشت در مورد تعدادسک های موجود در مناطق واقع در کشورهای " ی تس ناس یو ی وه مر کل جمعيت و انجام اقدامات بهداشتی (مراقبت. تیب عفيم آمریکای لاتین . شمال آفریقا ء وأسیا نموده . امکان ايمن سازی ۷۰ سگ های تن مناطق را عملی ذانسته ‎sie‏ گذاریبانسب میکروجبپ) بای سکهای بدون صاحب. ید کرد ات است بو به نظر می رسد که اگرلین ایمن سازی با واکسن مناسب وهمراه با از بین بردن سگ های ولگرد انجام ‎xe Gane‏ نف بذيردء جرخه آلودكى و انتقال اين بيمارى به انسان قطع ميشود. صدور كواهى ‎at a Le‏ رعايت شرايط متدرج در دستورالعمل هاى ابلاغى رهاسازى و با واكذار مىشوئد. Tie ‏ل‎ 

صفحه 81:
:عواملی که در برنامه مبارزه وکنترل هاری باید در نظر كرفت . ‏نظارت و بررسى همه گیری شناسی و گردآوری اطلاعات‎ -١ ۳- ایمن سازی با واکسن های جدید و پادگنی (آتتی زنیک) برای انسان و حیوانها و به کار بردن واکسنهای خوراکی برای ایمن نمودن حیوانات وحشی . ۳- کنترل سک ها از نظر جمعیت و کشتن سگ های ولگرد و بالاخره دایر نمودن قرنطینه برای ورود حیوانات به داخل کشور. 6- سازماندهی دقیق واجرای برنامه های مبارزه با ‌هاری و استمرار در ادامه ی آن در کشورهای آلوده مرزهای مشترک خاکی . عوامل تعیین کننده در جمعیت و پراکندگی: ‎٠‏ فضا مورد نياز براى زيست و زاد و ولد (باغهاء حاشيه رودخائدها. ‏مخروبدها. زمينهاى ‎Gb‏ ‏غذاإيسماندهاء حيوانهاى قابل شكار مانند موش. خركوش صخرابى. ‎(dal slaps Iain Sy‏ ‎ ‎ 

صفحه 82:
: دلایل عدم موفقیت برنامه مبارزه وکنترل هاری درتعدادی از کشورها 1- ضعف( هسکاری مسوولا ب 0 2- ضعف در آنتی ژنیسیته واکسن های ضدهاری مصرفی برای انسان و حیوان ‎prs -3‏ همکاری مردم در واکسیناسیون سگ ها ‏4- عدم بودجه کافی برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز و تهیه وسايل لازم ‎ ‏الف) روش شمارش جزئى در اين روش محيط زيست سك ها را بر اساس عاء ‎eons‏ م كليم در ‎pi PHM‏ بر اسلس سساحت ناحية بل آن ناحیه ‏جمعیت برآورد شده ناحیه ها را پا هم جمع می‌نمييم. ‎ ‏ب) روش شمارش غير مستقيم محل شناخض‌هایی تعیین کرده با قرارمی‌ذهیم که به کنک آنها جمعیت سک‌ها برآوره ده و به کل ناحیه گستوش می‌دهيم. شاخص‌ها می‌تونند طعمه.تله. فضولات باشند. ‏یه‌بندی ميكنيي يه شمردن تعدان سگ‌هاء در ‎ 

صفحه 83:
آلودگی سازی سگ هایی که صاحب دارند . ج) روش نشانه‌گذاری و گرفتن دوباره در هر ناحیه تیدادی سک را په دام انداخته و نها را نشانه گذاری می‌کنیم(مانند رنگ کردن سگ های هر تاحیه با یک رنگ ویژه). سپس در همان محیط رها می‌نمايم. پس از گذشت مدت زمانی دوبره به جمح آوری سک‌ها پرداخته و از ی ۱ ‏ننگ‌های هدام‎ Seay ails igh ‏ننگنهای‎ tear ‏ي‎ روش تسب مرحله دوم اقدام به براورد جمعيت انها مئنماييم. براى اين كار واروته نسبت بالا را در جمعيت سكدهايى كه بار اول به دام افتادند و نشانهكثارى شدند ضرب ميكنيم تا برآورد جمعیت هر تاحیه دست آید. 3 2 ع 6 ‎a men‏ مه 5 52 35 12 25 40 تک اس اه .= 3 40 | 2% 3% 

صفحه 84:
سال ۰ درایران مراکز د ضدهاری تنها در مراکز استان ها وجود داشت و از ن زمان تا کنون ۲۷۳ مرکز ضد هاری در نقاط مختلف کشور دایر شده است. سال ۱۳۵۵ آخرین سالی بود که از واکسن حاوی نسج عصبی استفاده شد.علت توقف مصرف این واکسن بروز عوارض عصبی در افراد واکسینه و ضعف قدرت پادگنی آن بود . Be EE Sm in ye oon gf nn از سال ۱۳۵۶ به اعتبار پژوهش های موفقیت آمیزی که در ایران و پیامد آن در آلمان غربی انجام شد. واکسن تهیه شده جایگزین واکسن قبلی شد . (۲۱۵۲۷ )(روی سلول دیپلونید انسان) و به جای تزریق ۱۴ نوبت متوللی واکسن نسج عصبي ۰ ۶ نوبت واکسن در روزهای صفر» ۰۳ ۰۷ ۰۱۴ ۳۰ و۹۰ توصیه شد . ‎H‏ 

صفحه 85:
واکسن تهیه روی سلول های دیپلوئید انسانی در همه ی افراد ملیه کوبی شده به خوبی قابل تحمل بود ء و تنها در ببضی موارد در اطراف محل تزریق واکنش های موضعی مشاهده می شد . ولی پس از مایه کوبی هرگز واکنش های عصبی دیده نشد . 8 با توجه به قدرت بالای ایمنی بخشی واکسن مذکور طی یک گزارش مشاهده شد که ؛ ميزان يادتن حداقل چهار سال پس از درمان ضد هاری بعد از آلودگی . در سطح قلبل توجهی باقی می ملند ۰ ... و در صورت تزریق يك نوبت دوباره میزان پادتن به نزدیکی سطح پایان واکسیناسیون اولیه می رسد. واکسن ۷00۷ : مصرف لین واکسن تا سال ۱۳۷۱ ادامه داشت و به علت گرانی لین واکسن ۰ ‎VERO‏ ( از واخر سال ۱۳۷۱ تا کنون ؛ از واکسن کشت سلولی» تهیه شده در کشت سلول کلیه ی میمون سبز افريقايى استفاده می شود . 

صفحه 86:
بلکسن۷۲۳0 لین واکسن هم از لحاظ ایمنی بخشی و هم از لحاظ عدم ایجاد عوارض جانبی و هم از لحاظ قیمت بسیار مناسب ‎ane‏ 5 فرمول محاسبه تخمین جمعیت سک ‎ae‏ تا سال ۱۳9۷ در ایران برای درمان ضد هاری در مجروحلنی که زخم عمیق و متعدد داشتند » علاوه بر واکسن ضد هاری » سرم ضد هاری (هترولوگ) که از حیوان تبهیه می شدبه کار می رفت ۰ که سرم مذکور ‎Calelating the population estimate om the count:‏ پس از تزریق به انسان واکنش های نامطلوبی ایجاد می کرد . ‎The population estimate is caleulated by dividing the t‏ .2 سانا وم سب ی ‎Tamla of ‏مر‎ Bocky Pee Ne ‏برای جلوگیری از این واکنش در سال ۱۳۵۲ جهت تهیه ایمونوگلوپولین اختصاصی ضد هاری انسانی برنامه عامل‎ »۶ ‏همکاری بین سازمان انتقال خون و انستیتو پاستور ایران و محصول جدید به مرور ساخته شد‎ . ‏وجانشین سرم ضدهاری هترولوگ شد‎ ‎ 

صفحه 87:
سس —_— ی ۶ در حال حاضر, در همه مراکز درمان ضدهاری در ایران به مجروحلنی که دارای زخم های عمیق و متعدد هستند و نیاز مند درمان توام واکسن و سرم هستند .به مقدار ۲۰ واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن » از ایمونوگلوبولین ضد هاری انسانی ساخت سازمان انتقال خون ایران همراه با واکسن . ... نمدا نوا س هی متفه تک کتولشده‌ونشده ضدهاری تزریق می شود . ‎VERO‏ تاسال ۱۳9۸ در تهران بیماری هاری به ندرت مشاهده می شد درآن سال بيمارى در كربه ها شايع شد . و ۲ مورد هاری گربه به تایید آزمایشگاه رسید . ‎if‏ ti ۱ سال های بعد آلودگی در سگهای ولگرد تهران شلیع شد .به طوری که در سال ۱۳۰ تعداد ‎9٩‏ مورد ‎a‏ 8 ۲ 1 هاری حیوانی در شهر تیهران مشاهده شد. ‎df‏ اي ی رن مق ” ۳ بير 

صفحه 88:
بو و سس ۲ ۱ # در سال 1۳۳ به منظور مبارزه با هاری و کنترل ٌن در شهر تهران . ستاد مبارزه با هاری در تهران بزرگ با شرکت قعالانه . شهردارى تهران ‎٠‏ زاندارمرى مركز » انستيتو باستور ايران و زارت بهداشت . درمان و آموزش پزشکی و سازمان دمپزشکی : اهداف عمده این ستاد ~ نابود کردن‌سکهاوولکرد تسهرلن-1 لیمک ردن‌سکهایخلنگی- 2 

صفحه 89:
6 در این ستاد مقرر شد که : ‎ewe‏ ژاندار مری صوره ل کشتن سگ های ولگرد تهران با تفنگ و توسط ‎US JS‏ ‎oo. ۳ ©‏ ۲ ۲ برنامه ردیابی از آغاز اجراى برنامه مذكور روزلنه جهل كروه برنامه ى كشتن سكهاى ولكرد را ييكيرى ‎١‏ سک های بلاصاحب ‏كردند و در سالهاى بعدبه علت كم شدن تعداد سى هاى ولكرد ؛ تعداد گروه ها به ۱۲ گروه ‎ ‏کاهش يافت . ‎ ‏@ در جریان ۵ سال اجرای برنامه مذکوربیش از ۲۰۰۰۰۰ سگ ولگرد در تهران نابود شد و ‏اقدامات انجام شده منتهی به خاموش شدن اپی زنوسی در تهران شد. ‎9 ‎ 

صفحه 90:
3 1 2 نت = واکسن‌های اصلی سک‌ها ‎ere Sea‏ ۲ واکسن دیستمهر به ویژه استان های شمالی . شمال غربی و شرقی ... که سیوع هاری در لین مناطق بیشتر است ‎ .‏ ۲ "واکسن هباتیت جهت کنترل بیماری برنامه هایی تنظیم و اجرا شد . پلی برخلاف برنامه های اجرا شده در شهر ‏ ۴ واکسن هاری ۵ -واکسن پارا آنفولانزا تهران رضایت بخش نبود اگرچه نابود کردن سگ های ولگرد یکی از اهداف اصلی مبارزه با هاری است ؛ ولی چون درجوامع شهری . روستایی از سگ هابه عنوان نگهبان » محافظ انسان و حیوان خانگی استفاده می شود ايمن كردن سك هاى مذكور نيز امرى ضرورى است .... 

صفحه 91:
۶ درسال ۱۳۷۵ شوراى هماهنكى مبارزه با بيمارى هاى قلبل انتقال بين انسان و حيوان در #زارهای شتتایی وت سک ايران شكل كرفت . با تشکیل لین شورا , اقدامات جديدترى در زمينه كنترل زئونوزها به خصوص هارى شروع شد دما .و با توجه به اينکه در کنترل بیماری هاری علاوه بر نابودی سگ های ولگرد ؛ بلید حداقل ۸۰ 3 5 ۱ ْ سگ های خانگی نیز واکسینه شوند , بنابر لین امر واکسیناسیون حیوان ها بلیدبه صورت 1 ‎du hae.‏ 8 جدی تری مورد توجه قرار گیرد از طریق رسانه گروهی از ساکنان شهر ها و روستاها را بیش از پیش به پیامدهای وخیم اری هاری و اهمیت واکسیناسیون حیوان ها علیه بیماری هاری آگاه نمود . oe 

صفحه 92:
برنامه کشوری واکسیناسیون هاری : ۱- پس از مواجهه (6۱6005۲6 ۳۵5۲) الف - واکسیناسیون کامل ‏ نوبتی ب - واکسیناسیون ناقص ۲- قبل از مواجهه ‎(Pre exposure)‏ 

صفحه 93:
میکروچیپ ۷سیستم شناسایی الکترونیکی حیوانات یک ریزتراشه به بزرگی یک دانه برنج(مدار یکپارچه شناسایی) كار زیر پوست حیونات کاشته یا تزریق می شود. : واكسيناسيون يس از مواجهه ”با قن أورى 181150 منفعل (شناسابى قركاتس راديويى) كار مى كند #اتوسط يك دستكاه بازخوان كه به يانك ‎Eel ate fe Ml‏ قادر يه ۶ همه افرادی که به نحوی مورد گزش حیوانات قرار می گیرند و توسط . دابیات آنها مجروح می شوند . باییستی برنامه واکسیناسیون ضدهاری برای آنها به دو شکل کامل و ناقص انجام شود . مزایای میکروچیپ واکسیناسیون ناقص : نان مانب نی 3 5 2 ۳ الاضبط ركورد نزادى و تربيتى سك جهت افرادی که حیوان مهاجم از نظر هاری منفی بوده ؛ و یا در صورتی تن که حیوان مهاجم که سگ یا گربه است تا ۱۰ روز پس از گاز گرفتن سالم بماند که ۳ نوبت واکسن را در روزهای صفر ۰ ۰۳ ۷ تزریق شود. اتشخيص وضعيت واكسيناسيون سك لاشتاسابى كوت هاى در حال اتقراض 

صفحه 94:
توسط یک دامیزمک با فردی که تونایی کات داشته ‎aN‏ انجام مشود وه تزا مس ند جهت افرادی که حیوان مهاجم از نظر هاری مثبت بوده ؛ و یا در صورتی . سر رت ی که حیوان مهاجم که سگ یا گربه است » حذاكثر تا ‎٠١‏ روز يس از كاز سسد تست بت ستری و سعرددت ستیجصتد گرفتن از ات وی علایم هاری را ‎Oe‏ مكان هاى استفاده ميكر وجيب در جمان در روزهای صفر » ۰۳ ۰۷ ۱۴ تزریق شود. رای من Ges 2 

صفحه 95:
: واکسیناسیون قبل از مواجهه ۶ به منظور ایمن سازی افرادی که در معیض خطر ابتلابه هاری قراردارند (گروه های پرخطر) انجام می شود . لين افراد عبارتند از : دامپزشکان » تکنسین ها . کارکنان دامپزشکی . کارکنان و بازرسان گوشت در گشتارگاهها . شكارجيان ؛ شکاربانان حفاظت محیط زیست پرسنل مسئول هاری در مراکز بهداشت و کارکنان آزمایشگاه هایی که باویروس که به دو صورت در سروکار دارند و دانشجویان رده های مختلف دامپزشکی و روزهای صفر » ۰۷ ۲۱ با ۲۸ ویا در روزهای صفر » ۲۸ ,۵ تزریق گردد . ICAR {international Committee for Animal Recording) ‏سامانه اینترنتی صدور شناسنامه سک‎ ‏یکیارچه سازی اطلاعات سک‎ ‏ثبت حيوان در ساماته و دريافت ميكروجيب ذاراى استاندارة‎ ” ‏”كارت مالكيت سكداداراى اعتبار دو ساله)‎ ”يلاك هوشمتد HOW TO GET DOG LICENCE ONLINE Peon can bin lene th og one ttc oc th ‘ths oi havea date of ened pel sine cy. The pts ahaa ke estan ner (UE. ee arth ota be enc ee > ov eae Sete ratte er 

صفحه 96:
: نحوه استفاده از سرم ضدهاری سرم ضدهاری فقط در کسانی (۷۷۳۱6** مطلبق پروتکل درمان پیشگیری استفاده میشود که دارای یک چند گزیدگی یا خراش عمیق جلدی (خراشی که در آن خون دیده شود ) یا آلوده شدن غشای مخاطی با بزاق یا خراش سر و صورت و گردن باشد . ## برای خراش ها و زخم های کوچک ودور از اعصاب یا لیسیدن شخص بوسیله مهاجم تنها واکسن کافی است . به هر حال اتخاذ تصمیم در مورد تجویز واکسن یا واکسن وسرم ضد هاری بوسیله يزشك ويا مستول مرکز درمان پیشگیری هاری به عمل مى آید . 2 © DOG ID Card 

صفحه 97:
GPS Tracker 9.98 TRACK ‏باتوجه به سیاست فعلی : انجام درمان پیشگیری ( سرم و واکسیناسیون ضدهاری ) یا‎ ‏واکسیناسیون افراد پرخطر از نظر هاری توسط افراد آموزش دیده در مراکز شهرستان این‎ وظیفه را عهده دار می باشند انجام می شود . وکارکنان خلنه بهداشت و مراکز بهداشتی درملنی فقط از نظر شستشو زخم و ارجاع و راهنملیی بیمار به مرکز درمان پیشگیری شهرستان و پیگیری و تکمیل واکسیناسیون فرد مطایق پرنامه اراته شده انجام وظیفه خوآهند نمود ؛ 

صفحه 98:
ايمن سازى عليه ديفترى - کزاز (واکسن دوگانه بزرگسالان ) در افراد بالای ۱۸ سال بدون سابقه ایمن سازی دفعات تاريخ مراجعه نوبت اول اولین مراجعه نوبت دوم یک ماه بعد از نوبت اول پشتیبانی مورد نیاز برای اجرای موفق برنامه های مدیریت هی بدون صاحب نوبت سوم شش ماه يس از نوبت دوم 7 2 برلوحفظليمنىكا فو بهت ولس ‎Vo‏ سل( كبا تزويؤولكس تك ر لوشود *** 

صفحه 99:
ایجاد تاسیسات و مراکز بازنگهداری سک درمان ضد هاری پس از مواجهه در اشخاص آلوده به ۷ و مبتلایان به ایدز اقا متمق ميد شدهبه ‎aA‏ سکتفاق ‎sole pt‏ * مطالعات متعددی در بیماران مبتلا به ایدز نشان داده است که به علت کم بودن -۲ ‎CD4‏ ‏|| © (كم بودن تعداد كل لنفوسيت ها با تعداد سلولهای ۲004 در بیماران با عفونت ۲۸۱۷) يعر ا را ی خی تن * در لین بیماران پس از واکسیناسیون علیه هاری» آنتی بادی خنثی کننده به مقدار کم در سرم خون آنها ايجاد مى شود. در بعضى موارد آنتى بادى مذكور آنقدر كم است كه قلبل تشخيص 

صفحه 100:
پناهگاه /سرپناه /جان پناه/نقاهت گاه /حفاظت كاه ‎(Shelter)‏ ‏مکانی موقت برای نگهداری و تیمار از سگ بی سرپرست/ بی خانمان/ بی سرپناهارها شده. درمان ضد هاری پس از مواجهه در اشخاص آلوده به ۷ و مبتلایان به ایدز به طور کلی در این مجروحین و سایر مجروحینی که دارای نقص در سیستم ایمنی هستنده به کار بردن موضعی ایمونوگلوپولین ضد هاری در زخم ها به شدت توصیه می شود. این مجروحین اگر به علت نحوه جراحات حاصل از حیوانات مشکوک به هاری در گروه ۲ جدول راهنمایی درمان ضد هاری قرار دارنده بایستی ایمونوگلوبولین ضد هاری علاوه بر یک دوره کامل واکسن ضد هاری دریافت نمایند. 

صفحه 101:
لییدمیولویو کت سیییهیسای درد + De eke tlle geht pol + Bobi Saat ديستامه جامع بسهداشتجمعواز نویسندگان-4 + 

صفحه 102:
کانون های بروز بیماری در سال ۱۳۹۷ بر اساس اطلاعات اخذ شده از سیستم ‎GIS‏ کنترل دسترسی به منابع ‎١‏ متایع انسانی (رستل اموزش دیده و دای صلاحیت. نوی کارگری: ند داميزشك و-) ‏۲ الوازم و تجيعيزاء لز جنس كتان ستكين, شيلد. كفض ساق يانه دستكش) ‎(TRANSPORT) Sr ate aot sald ‎ly tl‏ كار إلباس غيرقايل نقوة در براير تروش ‎ ‎ ‎(HOLDING) 5,5 ‏محل متاسب تكيعدارى بس از‎ oF ‏ف متايع مالى‎ ‎ 

صفحه 103:
واحد های اپیدمیویلوژیک تحت پوشش واکسیناسیون هاری در سال ۱۳۹۷ بر اساس اطلاعات اخذ شده از سستم ‎GIS‏ 

صفحه 104:
كرفتن إبه دام انداختن / كير انداختن /خفت كردن ساك کانون های بروز بیماری از ابتدای سال ۱۳۹۸ بر اساس اطلاعات اخذ شده از سیستم 615 . تعداد ۱۶۴ مورد بروز در ۱۵۳ کانون 

صفحه 105:
واحد های اپیدمیویلوژیک تحت پوشش وا کسیناسیون هاری از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا کنون بر اساس بان هر ‎my‏ 0 اطلاعات اخذ شده از سیستم 615 . تعداد ۱۰۵۵۹۹ مورد واکسیناسیون طی ۹۸۱۸ مور دمراجعه به ‎Organisation‏ 0 ‎for Animal Health‏ ‎lit (CIE sued‏ / itis in 2009. This requests all 177 mernber states to use only humane methods for stray Cog control تعداد ۷۸۷۴ واحد اپیدمیولوژیک 

صفحه 106:
‎Ce |‏ ا وس ‎iw‏ اسان ‏ا ‎ 

صفحه 107:
نعودار مقایسه ای‌نعداد کلنون های هاریبروز یافته از سالی ۱۳۹۰ لغایت ۱۳۹۶ #6راسو: 2: 0 ۱96 وناز هه 5 38: از 2 96اسب: 1:11 6اموش خرماژ 02 مگوسفندز 57 7 ویژکی های کچر اخفت گیر آموزش دیده (. ثنایی کم با زین بدن سک ۴ آشایی کال با رتارهای طبيمى و غير طيعى سق ۲ أشنايى كامل نحوه كرفتن سك وبه دام ‎os‏ ؟. أشتابى به محل و نکات مهم در زنده گیری سگ بدون صاحب(ع0۱) ‎ical)‏ ماس ومیل پانگ فحوه حركت وسيل روى بدن دك حداقل رنج : فشار و استرس برروی سگ و کچر عدم إيجاا جراحت بر ووى بدن سك 0 دار بودن تجبهيزات منلسب و إيعن 0 ‎eee‏ ۳77 ‎Sebel ow A‏ پم ‎A‏ قرارهن کچردرپشت سر[ وس | ‎pS opin cares pac»‏ مس سم تا ۱۱ همراهداشتن غذا 5-5 رأ انق 1 ۳ 

صفحه 108:
Approaching a dog Minimum Force Reducing fear 

صفحه 109:
زنده کیری “اكرفتن سك بى خانمان به روش های انسانی برای کنترل یت آنها وسایل و تجهیزات زنده گیری سک بدون صاحب gor Shes ۳9 ‏ایجاد تأسسات‎ ‏(تجهیزات) و مراکز‎ ‎Socialised Dog Un-socialised Dog‏ مساوم ووه سبع ا تا ‎Catch-poles ‎ ‎‘atch-poles (Graspers UK) 

صفحه 110:
pul ‏پم کل دام: سک اجتماهی در حل دوبان‎ ١ Uncovered wire loops should not be used 7 Snares 

صفحه 111:
۳ - زنده کیر ۷ شکل Are a method of restraint for use in shelters or enclosed areas. Use of the Y pole is 75% psychological 25% physical. The dog is to perceive the pole as an extension of the handler. 

صفحه 112:
۴ - انواع شبکه های زنده گیر توری “Drive Nets Hoop Nets 

صفحه 113:
له زنده گیر دستی Manual Trapping Live Traps 

صفحه 114:
Rope Slip Leads by Terrain D.0.G. 

صفحه 115:
۷ - پوزه بند و بابند Muzzles —— Using a leash as a muzzle Using simple tape bandage as a muzzle 

صفحه 116:
۸- استفاده از هورمون‌های جاذب جنسی در به دام 

صفحه 117:
‎٩‏ - استفاده از تر کیبات شیمیایی(آخرین چاره) ‎A method of remote capture of ainiinalls lby use of drugs. ‎Many probiems are recognised with the use of chemical capture especially within the wreban ‎env vent, therefore this method should never be considered the first choice but: ‎Last Resort!! Chemical Capture ‎ 

صفحه 118:
دستگاه پر تاب دارت /دارت بیهوشی 

صفحه 119:
وسایل و تجهیزات غير زنده كبرى سگ بدون صاحب ۱- سلاح بیهوشی * استفاده از غذای آلوده به داروی بیهوشی روش مقابله با افزایش جمعیت سک‌ها 

صفحه 120:
"استفاده از كلوله مشكلات روانى و امنيتى براى مردم دارد. ‎١‏ - اسلحه كشنده(غيرانساني) ‎ ‏زوا حون نمی هرد , ۷ دچار در و زخم ورنج شدد ۷ مها سرگردان مد ‏” خطر عفوذت و ألودكى جنين حيونى به رئب اريك مك واكرد يشت ‎ 

صفحه 121:
خفکی با از /هایپوکسی ۳- استفاده از اتانی امحفظه گاز فیل‌مایی خد از درون لین سحتتلمما گرفتد می‌شوند. فان سی‌دمند کم این نوع مرک به هبح عنوان مرک خوب یا مرک اساتی تیست. حوقات مرتب به دیوارمخای محفننه چتچه می ‎ARES‏ و سمی می‌کنند از آن بیرون بیایند. خودشان را زخمی می‌کنند. استقراغ می‌کنند. و تمام این‌ها می تواند تا ‎٩۵‏ دنه علول مکشد. آمریکا ”در أمريكء سالاته يبن سه تا جبهار ميليون سك با اتاق گاز سدوم می شوند. 

صفحه 122:
* تزريق داروهاى ببييوش كننده با نوزهای الا در رگ * مرحله اول تزريق كتامين در عضله 

صفحه 123:
دستورالمل شماره ۳۰ 2 دستورالعمل مدیریت لاشه حیوانات برای کاهش پسماندها ای اجرابی شدن بشد ب ماده آوهمچشین مولدا, ۴ ‎۱٩,۱۸۶ ۱۵ ۸۱۱۸٩۰۷۶‏ و ۲۱ مديرين لاشنه بيك N رت ‎oS‏ و بهداشتى لاشه خبناتنبازبه مديريت محيع وامولى مى باشب لذ لجرا دستو العمل ذيل بلى بن منظلور ضرورى ل 

صفحه 124:
نیا ز مندیهای حمل لاشه سک‌های تلف شده «خودرو نیروی کارگری پلاستیک ضخیم تحویل لاشه 

صفحه 125:
(ax 1 ‎gle itl‏ فده 1 ملاحظان دفن 4 ۱ ۱ | 1 اه هل زب ‎S‏ > ینلع مق میا ‏2 ۳۳ حفر ترانشه ب آفک ۷ رعابت نکات بهداشتی ‎ ‎ 

صفحه 126:
BBS cll ys ja oh Je ۷۰۰ کیلوگرم لاشه (يك داء #كودالها مى بايستى بطور متناوب در تمام محد 

صفحه 127:


صفحه 128:
پوتانایز امرگ آسان / مرگ باشفقت / مرگ خوب * مرگ خوب|کلمه يونانى) ‎٠‏ به عمل کشتن بدون اعمل درد و رنح كفنه م شود. | (a ngs Gh ‏ولايل موفق و‎ ‏ها‎ دلایل یوتانازی در حیوانات - بیماری هایی که امکان درمان آنها وجود تدارد. مشکلات رفتاری (عمولا مشکلاتی که اصلاح پذیر نیستند). . شکستگی دست و پا و بیماری هایی که قابل درمان نیستند و موجب درد و رنيج حیوان می شود. sm: در پناهگاه های حیونات(سمولا زمانی که ظرفیت پناهگاه ها از حد مجاز قراتر مى رود و همجنين در مورد حيواناتى كه به زندكى در يناهكاه ها نمی تونند ‎eS cole‏ 

صفحه 129:
روشهاى يوتانايز كردن الف - روش‌های فیزیکی * قرايند بسيار سريع فيزيكى * ساسله اعصاب مرکزی خیوان از کر انداخته می‌شود ب -روش‌های شیمیایی * داروهای خاص به حیوائات تزریق می‌شوند. مراحل /نعوه بونانايز * حيوانات در معرض كازهاى خاص قرار م ىكيرئد. ج- خفكى با کاز -هایپوکسی ” حيوانات در دستههاى جندتابى در محفظمهاى عايق قرار م ىكيرئد ” سيس محفظه با كاز دىاكسيدكربن يا منواكسيدكرين بر مىشود. ‎Y‏ استشمام کازها دردی ندارد. ‎٠‏ طول به رك حبيان تؤريق فى شود ‎٠‏ از آتجا به قسمت هاى مختلف بدن رأه مى يابد. ‎٠‏ درعرض جند انيه سك بيهو مى شود ‏هيج كونه درد و ناراحتى را احساس نمى ‎AS‏ ‎٠‏ ننفس كند شله ودر عرض جنل ثأنيه متوقف مى شود. ‏. به زودى اييست قلبى رغ دلاه و به مرك منجر مى شود ‏. درعرض ۲۰ نله یک مرگ أرام ناشى از تزريق داخل وريدى رخ مى نهد ‎ 

صفحه 130:
جمع بندی تحقیقات در خصوص مدیریت سک بدون صاحب( ۷ مورد) نتيجه کیری کشورهای موفق در مدیریت سگ های بدون صاحب ‎.١‏ عدم به صرفه بودن پناهگاه دائمی برای سگ های بدون صاحب ۲. شهرداری به تنهایی نمی تواند متولی ساماندهی سگ های بلاصاحب باشند. ‏۲ هلال احمره نیروی انتظامی و دیگر تهادها می تواتند با شتاسایی سگ های با تژاد خاص آنها را در موارد مختلف به کار گيرند. ‏۴ - صادرات به کشورهای مصرف کننده گوشت ‎ ‏نتیجه گیری کشورهای کشورهای موفق در مدیریت سك های بدون صاحب | ‏8 -تشويق مردم به عقيمسازى حيوانات تحت سريرستى خود ‎ ‏ع - اطلاعرساتى و أموزش شهروندان و ثبت كردن مشخصات و يلاك يا قلاده گذاری ‎ ‏۷ -اجرای پروژه‌های رایگان عقیم‌سازی و واکسیناسون در مناطق محروم كنترل جمعيت سكهاى بى خاتمان با روش زنده كيرى» عقيم سازى؛ رهاسازى همراه با واكسينه-روش 2109/1 

صفحه 131:
* موثرين و بهترين روش(تا كنون) براى كم كردن و كنترل جمعيت سك هاى بى صاحب شهری 6 ‎‘Catch Neuter Veerinate Return‏ " انجام عمل جراحى و برداشتن اندام ه 1« زنده گیری(بررسی شد) 1 هورمون های تولید متل(تستوسترون. استروژن * عقیم سازی قبل از ۷ ماهگی پيشنهادمی شود. ‏* زمان مناسب به عواملی از جمله ناد و اندازه سگ بستگی دارد. ‎ ‎ 

صفحه 132:
‎lp clo‏ عفيم ماري ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎0 ‏از داي رسای فا زان حين جراصى عفيم مازى‎ olin Sin gl ype! ‏.المع وفت درکن رای‎ psn ‏فو لبم بي‎ ly | ‏دنس‎ ae — ‏".لوز جا | سنك ستكثر كان سمت جلي تيغ ونب‎ 2 Sy ee pl yaw 000000 | ‏تیان ار ای ری رل زم جاح | که سکن كان حمت جلي تخ وفة بغي‎ Saab F Sie ‏روزي ازعمل عقيم‎ agape F ‏اند بسک اسامتفیل از ۵ ان که‎ ۲ ‏أ یایشا مراجه هدنک در عون ال الا 

صفحه 133:
۱- یایب جراهي ۲- اقا زوین بای خی مگهای نر ؟ - لاله از عامل هورمون أزاد كتندة كتادرترويينها براق عفيبسازى موقتى در سكعاق نر ؟- روش خلج كرنن رهم و روش بستن لولدها انواع عقيمسازى باجراحى در سكهاى استفاده از «زويترين» براى عقيمسازى سكهاى نو * زویترین: ترکیی از كلوكنيك روى * براى عقيمسازى سكهلى تر بين ا ‎٠١‏ ماهه بدون عمل جراحي ۲. روش 017 :در این روش فقط تخمدانها خارج م شوند و رحم * تزريق ماده يه هر دوبيضة سكاف ‎ahh‏ * تنها مادة عقيمسازى الست كه سازمان دارو و غقای آمریکا تا کون آن راید کردهاست. ‎.١‏ روش /601:درینروش‌هم وحم وهم تخمانه خا موشوند. 

صفحه 134:
هرمون آزاد كنندة كنادوترويينها براى ‎al‏ موقتى در سک‌های نر Ul lacy als lp wld ۷ سپروین وی " ختى كرئن هورمونهلى جنسى در سكداى ثر به منت يك سال 

صفحه 135:
«واگذاری؛ سگهای عنیم شده با رعابت موارد دسنورالعمهاى ابلاغى در اخنيار منقاضيان قرار مىكيرد. <رهاسازق؛ حيوان عقيم شده و بلاك كذارى شده در محل هاى رهاسازى كه می‌بیست خارج از مناطق چها گنه se tel flag Sp) cy hci gala بنادكاه حيات وحش و منطقه حفاظت شده) رها شود 

صفحه 136:
; 7 ملاحظان رها سازی مرك لزع یکی از روش‌های کنترل جمعیت سگ می‌باند که در آن با ‎.١‏ تن تیف واكذارى استفاده از داروهاى آرام بخش مجاز, حيران را بيهوش و ‎.١‏ تين تكليف نحره رهاسازى سبس با تزريق وريدى داروهاى مجازامثل تيوينتال ‏1 سدیم)؛ که ‎ged.‏ نفسی بدون درد ‏".مرك با ترحم مگهای غر فد ای پیماری لعج وس یمه که موجب مرگ مفزی, قلبی و تنفسی بدون در ‏© می شود. حیات حبوان متوقف می‌شود. ‎ 

صفحه 137:


صفحه 138:
مگ هی ولکرد تسا نیرهای شهرداری با اسلحه پبهوشی اف . زا پناهگاه فرستاده شده 9 چم أررى سكهلى راكد ميق ستالعمل علام ده جام ی تان ‎Mh AR‏ أنسائىء ملشين ألات و حنى بنلدكاه ‎3٠٠‏ هزا تومان هزينه دارد. ‎ody‏ "در صورنی که سگه از زد خوببشند نگهداری شده ود صورت وجود را متقاضى طب تشريفات و فرآيند و اخذ تعهد به أنها واكذار مى شوند. ‎es SY‏ ولكرد ازنوع سك كله اند عقيم ازی می شود كر جمع أورى سك هلى ولكرد نسبت به سال هاى قبل 1 درصد بس از بررسى سكى بيمار ويا هار تشخبص دلده شود به اصطلاح مرك ‎pol‏ مى كيرد بدين صورت كه با تزريق أمبول بيهوش شده و بس ار بنج تا ده دقيقه مى ميرند a © © ” أمارها نشان مى دهد با فعاليت أكبب مربوطة در شهردارى زنجان ‎als‏ يات اسنلا ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 139:
۱ ۲ -کوج (کلینیک عقیم سازی برای نخستین بار در کشور ] شاهرود ‎ly ya tly Gab‏ همه روزه در ساعات ادارى از كلينيك عقيم سازى, ‎bY‏ زنده گیری و ساماندهی با اجرای دیق مقرت و احترام به حقوق گشت های ویژه و پاهگاه های نگهداری این سگ ها در حلقه دره بازدید حيوانات با عقد قرارداد ب بيمقكار قرارداد با يك كلينيك داميزشكى کرده و از رود نگهداری سگ‌ها و ساماندهی این حیونات مطلع شوند. "لتقا به محل نكهدارى موقت و نگهدری ‏۷اشه سگ های مرده به عنوان بسماند ويزه محسوب شده و در عمق سه ” پلاک کوبی و ثبت مشخصات ‏متری وبا شرایط خاص دفن می 7 ‎ee‏ رهاسازی در طبیعت ‎ ‎ ‎ 

صفحه 140:
یز ۴ -تبریز 0 ‎v Ses jas cla he fad hl ie‏ آیجادنهکده اقماری نگهداری ینگ های بسرگزان موقعیت جنرفیایی تبیز - خدمات نگهداری و عقیم سازی ” رهاسازىهاى غيراصولى سك ها از طرف كاركادها -تهیه آمار دیقیآزسکهای بلاصاحب ” افزايش ساخت و سازها وشهركسازىها ‎aay eal”‏ سازمان مردم نهاد ” زلا و ولد غير اصولى درياغات توسط ‎Spl‏ 

صفحه 141:
0 - يهان صدور ابااغيه قضائى براى كنترل جمعيت سگ ‎gi ese‏ هی شددبه رات وكروساو فى كديه صورت غير رسعى وبى أله و غيرمسئولانه به ‎Shae‏ ‏ونه نارى سكها مشغول لد تحت ‎eg id | eal‏ ‎Sy JES ‏كتترل جميعت سكهاى‎ Jad gy > ‏۶-قرون ‏تاميس كنب حانى ‎scale hb ven et)‏ ری درا ‏القن سك بدون علدب ‎Seg gle‏ يمارا غير يعار ‎She sling JOY‏ "تیه شمه هت والذارى در صورت مت ‏“امرك بارحم فرصت ی وف الک ‎ ‏۷- طرح کتترل وبلاک کوبی مگ ها در ‎Gai‏ ‏مراحل ‎.١‏ جمع أورى سك ها ‎"١‏ واكسيناسيوناتزريق آمبول ضدهارى) ". عقي سازى ‎ait‏ ‏۵. پاک كوبى بر ‎sy‏ كوش سك توسط متخصصان ‎ 

صفحه 142:
بررسی قوانین» دستورالعمل و الزامات مرتبط با 2۳۳۳ سگ های بدون صاحب در ایران ماده ۵۵ قانون شهرداری ها بند ۱۵ ' جلوكيرى از میوع امراض ساریه اسانی و حولی و ورى حيوانات بلاصاحب و دفع حيوانات مريض مزاحم ولكرد از وظايف هرداری است, دصح دجي 

صفحه 143:
121 یی 5 نوی waa ار شترا رش ی هی ول مرج ‎UM AN dp TT‏ ات ری هت ال کم وس و هش ی اس ‎Vek Nate‏ باه و هی وف "+ نز موب ود RY oo sens اه تولف همست اد ‎oe‏ سود و لشت وما و مو وشت م سار فیک رد ی روا خی 0 مد رو موف رن ی انس رل رد مار مر طوش وش اهر اور ی رد اه سل ی ‎lt‏ سوه زر مزا ابا یلمع ره 009" ادبو ‎1٠019‏ ب و ستل مياه AA ie ht i ep BES ‏راخ ی ود و ون رو اس‎ San ‏ی‎ ‏عله ور وف منود يوه رفس زو‎ ‏پر یت ان وراد رو وت رل نی نس ات‎ y ‏سوام‎ توا دير ل موقت ب كش يسا در لت اجابي شرن يندب ماه اجنين مود 11831 مادعا الوا ‎gage‏ میب با کف زیت ی چا ول اه موم ادلی موم ان نوت 

صفحه 144:
دستو العمل كنترل سك های باون صاحب (1اماده-؟ تبمره) errr مديريت كتترل جمعيت و ماد ‎ol sgn gb su‏ alt da | كتترل بيعارى هاى قابل تقل بين بان وأسن أ طريق ‎gl‏ كلون تجمع سك هاى وأكرد ‎Jif‏ جمعيت أها بالتخب روش متلنب ‎al caw gl)‏ هاى عمومى در لزب بارعايت لصول دای دوه اک ‏تشكيلان اجرابى كاركرود] ‎(cha‏ ‏الف | سطح ملى ‎shal daa‏ جاسلع ‎barged‏ ‏د)سفع اجریی ‎ 

صفحه 145:
تشکیلات اجرایی سطح ملی-ستاد مرکزی ‎.١‏ معاون هماهنكى امور عمرانى وزارت كشور و رئيس سازمان شهردارى ها و هیاریهی کشورانیس ‎(st‏ ‏معاونت محيططبيمى و تنوع زيستى سازمان حفاظت محيط زيست 7 معاونت برنامهريزى و نظارت راهبردى رئيس جمهور - مديركل دقتر برنامهريزى اجتماعى * شهردری تهران - ماون خدمات شهری ۵ دادستانی کل کشور -نماندهددستان کل در مور اسحه و مهمات ۶ مدیرکلدفتر میتی وزارت کشور ۷ وزارت جهاد كشاورزى ‏ مديركل دقتر ورت وزارت يهداشت , درمان و أموزش بزشكى كشور - رئيس مركز سلامت و محيط كار 4 وزارت بهدانت ‎٠‏ درمان و آموزش بزشكى كثبور - رئيس مركيز مديريت بيماريهاى واكبردار ۱۰ سازمان شهرفارىها و دهيارى هاى كشور ‏ مديركل دقتر هماهتكى خدمات شهرى (دبير 2( ‎MY‏ رئيس سازمان داميؤشكى كشور- معاونت يهداشتى و يبشكيرى ۳ رئيس اتجمن حمايت از حيوانات ۳ پلیس پیشگیری ناجا - ساونت عملیات. ‎ciple les IF‏ سلحه و مهمات ۵ وزارت كثشور ‏ مديركل دفترامور اجتماعى © عا. سازمان شهرداريها و دهياربيهاى كشور ‏ مدي ركل دفتر عمران و توسعه روستابى ee ea 

صفحه 146:
وظایف ستاه مرکزی ۱ برنامه ریزی و انتخاب روش های مناسب در زمینه کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به السان در سطح‌کشور. ۲ ارائه دستورالعمل‌ها و استراتژی های کلان. ۳. حمایت و نظارت بر فعلیتهای کارگروهاستنی, شهرستان و شهرداری ها. ۴ برنامهریزی برگزاری دوره‌های آموزشی مورد نیز - ۵ برگزاری جلسات بصورت منظم حدافل دو پار در سال(جلسات با حضور حداقل ‎٩‏ نفر از اعضاء رسمیت خواهد داشت). تشکیلات اجرایی ‎haw‏ استالی- کارگروه استالی سلین ‏ عث ای اس ود ‎ate Bet‏ هی ای دی کر نله سای وی سای + منركل رفور وستلى لتقا هنماد رای ی تن سين غنات شهرى شهردزى مرك لان ناه هرا تن مديركل ار كل حقلت محيط زيست انان هی دیدش ان علوم يزنك نولیان ۳ .ميركل ره كل يتك ان ‎Dein fhe Stet‏ ۴ در مایت وا ند ان تک قاری ناه ان تن 

صفحه 147:
وظایف کارگروه استانی بفاهريزى لازم جيهت اجراى مصوبات ستل مركزى. ‎Ash ۳‏ از اجرلى طرح ها در سطح استان , حمايت از فاليتهاى كاركروه ‎Seon‏ و نظارت بر فعالتهاى ‎a‏ ۳ برگزاری جلسات منظم ‎a iin)‏ ماه یکبر )و ره پیشنهادات و كزارش جلسات به ستادمرکزی. ۴ برزمرزی لازم جهت بركزارى دورههاى أموزشى مصوب ستل مركزى. ل بررسى درخواستهاى واصله از كاركروه هلى شبهرستان درخصوص تعداد سلاح بيهوشى درخواستى و اتعكاس و ييكيرى أن از ستل مركزى. تقسيم اتن به مناطق عملياتى جهت ليجل مراكزكتترل جمميت سكهلى گرد و اب شهرداران ‎Prolab‏ | بلاغ احكام كاركروه شعرستاتى و ييكيرى بركزارى منظم جلسات أنها 

صفحه 148:
یلات اجرایی وظایف کارگروه شهرستان سطح نسهرستان- کارگروه شهرستان ‎١‏ فرماندار ( رئيس كاركروه شهرستان ) © رای چهت جرلى مصوات متلا مركزى و كركرود لنق. ۳ حمابت ونظارت ب فايتهاى ‎tar dh pad‏ ‎BIS Jah yyy blag A)‏ عملكردبه كرو لتلى. ‏بركارى جلمات منظم حاقل هر 53 روک .جات با حور ‎ony il BF J‏ ‎feds as ‏۲ شهرداران شهرهای شهرستان (شهردار مرکز شهرستان بعنوان نبیر کارگروه] ۳ رئیس ادره حفاظمحیط زیست شهرستان ‏۴ رئیس مرکز بهداشت‌شهرستان ‏۵. نماینده نیروی انتظامی شهرستان ‏توت ات تا ل نهيه تعرفه أجراى عمليات كنترل جمعيت به ی هر لاه و نوه خن توسها شهرداری مجری از ‎nd ae (0‏ ها و هار های وفع ره رسای دستوامل مصیبکارگه ان لد تبصره : كلركروه تان مى توئد در صورت ضرورت نمايدد خود را جيهت نظارت به جلسات كاركروة ‎on 6‏ لعزم ید ‏4. ذهيار متتخبشهرستان حمايت از حيوانات شهرستان ‎ ‎ 

صفحه 149:
تشکیلات اجرایی سطح اجرایی- کارگروه اجرا .”ا واحد با توجه یه جمعیت و گستردگی شهر و منطقه تحت پوشش در حوزه معاونت خدمات تسهرى در كليه شهردارى هاى كشور به رياست معاون خدمات شهرى تشكيل خواهد شد و نسبت به انجام ‎sla)‏ لازم و تدوين تشكيلات و تيروى انسائى مورة یا ام می نمايد. ‎aby!‏ مركز كتترل جمعيت حيوانات مزاحم در هر واحد منوط بهتصويب كساركروه اسستان بوده و در صورتی که بر اساس مصوه این کارگروه مقرر شد عملیات کنترل توسط شمهرداری دیگری در ‎JIS‏ اخذ وجه انجام شود نياز به تشكيل مركز درشهردارى نبوده و يك نفر از كارشناسان حوزه خدمات. شهری زیر تظرمعاون خدمات شهری وظیفه هماهنكىهاى منطقه یی را زیر نظر کارگروه شهرستان نجامخواهد داد ۷ تیصره ۷- شهرداریواجد کنترل جمبیت خیوالات مزاحم مولف به ارائه خدمات به ساير شهرتاريها و دهیاری های تاعه با اخذ بیهای خدمات مصوب کار گروه شههرسستان می‌باشد ‏ ایین امر منوط به درخواست ‎ead‏ و تبید بخشدار و کارگروه شهرستانمربوطه مد ‎7 ‎ ‎haa ‎ ‎ 

صفحه 150:
وظایف کارگروه اجرا ۲ برنمه ریزی جهت کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به اسان بر اساس مصوبات ستاد مرکزی و کارگروه‌های استانی و شهرستانی, ۲ اجرای طرح کنترل جمعیت حيوانات ناقل بیماری به انسان در سطح شهرها و روستاهاى منطقه. ۳ كزارشدهى مرتبجه كاركروه شههرستان. ۴ اه اندازى وأحدكنترل جمعيت حيوانات ناقل بيمارى به انسان و نظارت ابر انجام فعاليتهاى أن 

صفحه 151:
ماده ۴ - ضرورت اجرای دستورالعمل کنترل جمعیت‌سگ‌های ولگرد > مهمترین مضلات و مشکلات ناشی از افؤليش جمميت سكهلى ولكرده شيوع بيمارييهاى ‎iM ‘yp bia bail oe DN I‏ ۸ 1 حیوان و انسان ۰ افزایش آن در جمعیت دامی و انسان و انتقال بسیاری از بیماری ها از سگ یه انسان می‌باشد. 5 ‎ale I‏ مهمترین نها می‌تون بدییمارهنانی تظیبر هاری: کیست‌هيدتیکه نالک ,کالازاره لاروهای مهاجر اخشانى بروسلوز و ليتوسييروز ره مود الل ال کر 1 هلان ‎pla‏ ‏۷ سكهلى ولكرد بعنوان يكى از عوامل اصلى حمله و كزشى به نان مطرح هستند که در مارد عدیده ای كزش انسان توسط سك ( بدون التقال بيمارى | متججريه مرك بالاخص در اطفال م يكرد * سگهای وگرد موجب سلب انسایش عصومی در شهزها و روستاها ده و بشوان یکی از مهمترین باراد یرل ‎sgl le‏ ياركها و تفرجكاه ها مطوع می بشند. ۴ سگها رای قبلیت و يتانسيل توليد مثلى بسيار يالا بوده و به همين علت جمعييت سكهاى ولكرد در صورت اجرا نشدن برنامد هاى كنترل و مبار زه سريعآ افزايش ياقته كد مخاطرات فراوئی برای ‎Chap le‏ از 0 با شهروندن بنال خواهدداشت. 

صفحه 152:
ماده ۵ - امکانات مورد نباز مرکز "الف ) محل نگهداری حیوانات مزاحم * مرکز کنترل جمعیت حیونات مزاحم در شهردربهای دارای مچوز کارگروه استانی با مشخصات زیر ایجاد می گردد : "اين محل بايد در خارج از محدوده مناطق مسکونی که به تاييد كاركروه شهرستان رسيده مكانيابى شده وواحد مشخصات ذکر شده باشد : الف ) محل نگهداری حیوانات مزاحم ۷ فضای مسقف شامل‌یک واحد اداری (ثامل ‎GLI‏ کار سرویس بهداشتی, حماما با تجهیزات گرمایشی؛ سرمایشی؛ آب» برق و » کارگاه عملیاتی ( جهت عملیات ‎dole‏ سایر آقدامات بهداشتی و مرگ با ترحم مجهز به سیستم تهویه ۰ کف و دیوارها قابل شستشو و سیستم دفع فاضلاب مناسب و بهدائتی باشد ) به وسعت حداقل ۵۰ مترمرب, نیز انای نگهیانی و محل مناسب برای نگهداری ماد غنایی سکیا می باشد.که از واحدهای پیش ساخته تیز می توان به عنوان فضای مسقف استفاده نمود. ۷ عرصه فضای باز (محوطه| به وست حداقل ۲۰۰ مترمریع که دو نوع قفس شامل ققس نگهداری جهت نگهداری موقت حیونات صید شده و قفس قرنطينه جهت نگهداری موقت حیوناتی که توسط دمپزشک‌غیرمقید تشخیص داده شده و باید با روش مرگ با ترحم معدوم گردنددر آن پیش بینی‌می شو لازم است ظروف غذاخوری و آب خوری با قابلیت شستشو و ضد عفونی در قفسهابيش بينى كرددنوع غذاى مصرفى حيوان با صلاخديد داميزشك مركز تعيين مىكردد. 

صفحه 153:
الف ) محل نكهدارى حيوانا. ۲ مشسخصات قفس های نگهداری و قرنطینه : ۷ جنس :میلگ بهقطربین ۱۴-۲۰ میلی متر و فنس محافظ مناسی. ابعا : به ازای هر قلاده ۱۶۱۱ متر . مزاحم ۷ تعداد قفس ها با توجه به برآورد تقریبی تعداد سگ های موجود منطقه و بيش بينى تعداد صيد در روز تعبين خواهد شد كه اينميزان حداقل شامل ۰ قنس نگهداری, ۵ قفس جهت قرنطینه و ۵ قفس نگهداری برای سگهای مفیدخواهد بود. ب ) واحد زنده‌گیری واهدزنده‌یری سگهای گرد با حضور افراد زر تشکیل میگرد: رننده یک نفر ۲ نیروی کارگرکارآزمودهدونفر ۳ کاردان دامپزشکی‌یک نفر ۴ دمپزشک بعنوان مسئول فنى طرح (مستقر در مركز كنترل) لد مامور تيرنداز با سلاح بيهوشى ( در صورتيكه ماموريت زنده كيرى با السلحه بيهوشى به تيم واكذار شده باشد) تعداد واحد زنده كيرى براساس كستردكى منطقه مورد عمل برأورد تعداد ‎cob lal dsj Lach Sly hE‏ و غيره تعيين خواهد شد 

صفحه 154:
ج ) تجهیزات و لوازم مورد نیاز ۱ تور زنده‌گیری : تور به طول ۵ الی ۱۰ مترو به عرض ۱ الی ۲ متر که جنس آن‌پلاستیکی,کنان.منسوجات طبیعی و مشابه آن می باشد و هر واحد می بایست یک عدد از این تورها را همراه داشته‌باشد. = احد به طول ۲ الی ۲/۵ مت بوده و صامل یکمیله فلزی آهنی با دهانه مهار دایره ای به قطر ۴ ای ۵۰ سانتی متر ( دو دستگاه در هر واحد لازم است ). ۳. قلاده و پوزه بند : تعداد ۱۰ عدد پوزه بند و قلاده برای هر واحد. ۴ پا بند پلاستیکی‌یکبار مصرف : به تعداد ۲۰ عدد پابند به همراه داشته باشد. ۵ قفس زنده گیری : قفس به ایعاد ۲۶۱/۲۵ و با چنس مناسب و سستحکم که درب بصورت کشویی از بالا و به نحوی تعبیه می‌گردد که هنگام استفاده حیوان از مواد غذایی داخل قفس . درب آزاد شود. عد خودرو: ترجيحاً وانت نيسان كه بايد به طور کامل مسقف باشد( برای هر واحد). 

صفحه 155:
تجهیزات حفاظت فردی شامل: ۱ لباس کار یکسره و متحدالشکل به رنگ آبی کمرنگ برای کلیه اقراد واحد. (از جنس برزنتی و نیز استفاده از لباس فصل مناسب برای کارکنان ) ۲ دستکش های برزنتی‌بلند به تعداد ۲ جفت در هر واحد.(دستکشهای مخصوص کار,قابل شستشو و ضد عفونی (بهتعداد مورد نیازاو دستکشهای یک بار مصرف (یک بسته در دو ماه ) برای کلیه افراد واحد.) يا کفش‌های ایمنی ( ۲ جفت در سال ) برای کلیه افرد واحد. ۴. ماسک یکبار مصرف به تعداد ۱ بسته در ماه برای کلیه افراد واحد. ۳ پوتین ۵. كلاه نقابدار ( ۲ عدد در سال ) براى كليه افراد واحد. ۶ عینک ايمنى (يك عدد در سال) براى كليه افراد واحد. 

صفحه 156:
تجهیزات بهداشتی: ‎.١‏ موادکندزدا مناسب‌جهت ثستشوی خودروی حمل سگهای صید شده. ۲ کیسه پلاستیکی‌با ضخامت. ۴ مواد شوینده تبسره ۱ - در صورت اعلام نیازمرکزیه کارگروه شهرستان.اائ آموزشیهای لازم درخصوس نحوه رعایت اصول بهداشتیبرعهیده کارشناسان مرکز بهداشت شهرستان خواهد بود. تبصره ۲ - به منظور جلوگیری از اثرات ناشی از اکتیارازیتهای سگهای معدوم شده بر کارکنان و محیط الراف اجرای برنامه سمپاشی با نظارت مراکز پهداشتی در محل مرکز نگهمداری حیوانات مزاحم الزامی مي‌باشد. تبصره ۳ -نظارت بر حسن اجرای اصول بهداشتی بر عهده مرکز بهداشت شهرستان خواهد پود 

صفحه 157:
ماده ۶ - آمادگی قبل از عملیات به منظور ایجاد شرایط مناسب قبل از عملیات زنده گیری و کنترل جمعیت سگهای ولگرد و بلاصاحب فعالیتهای زیر بايد انجام كيرد : 1-۷ اطلاع رسانی "قبل از هرگونه اقدام اجرایی درخصوص زنده گیری سگ های ولگرد لازم است اطلاع رسانی مناسب (از قبیل تههیه و توزیع بروشور» نصب پلاکارد و غیره ) توسط شیدرداری و دهیاری مربوطه انجام گیرد همچنین لازم است نشانه (آرم) واحد ‎GEM‏ ستاد مرکزی (طی دستورالعمل های بعدی ابلاغ می گردد ) بر روی البسه. بروشورهای تبلیغانی و بدن‌ماشین ‎OT‏ کلیه مراکز فعال در کشور چاپ گردد. 

صفحه 158:
ماده ۶ - آمادگی قبل از عملیات ماده [- آمادكى قبل از عمليان 9-1 اطع رسانی قبل از هركونه اقدام اجرايى درخصوص زنده كيرى سك هاى ولكرد ‎1-١‏ انلع رسلي لازم است اطلاع رسانی مناسب (از قبیل تهیه و توزیع بروشوره نصب فد له بلاكارذ وغيره) توسط شهردارى و ذهيارى مريوطه اجام كيرد .همجنين ‎1-١‏ مرنهی دی وبزنکی ‎a‏ 0 لازم است نشانه )ود الاقی ساد مرکزی [ طى دستور العمل 1-1 أبورش اصول ‎Cala‏ های بعدی ابلاغ می گردد ) بر روی البسه. بروشورهای تبیغاتی و ‎YT get‏ مراكز فعال در كشور جاب كردد. 

صفحه 159:
ماده ۶ آمادگی قبل از عملیات 1-۲ مراقیتهای بهداشتی و پزشکی: به متظور پیشگیری از سرایت بیماری و تعدیل اثرات گزش احتمالی سگها , مسئول مركز كتدرل موظف لست برستل و را تحت بوشش مراكز يهداشت و ‎eb gles‏ قرار داده تا اقدامات ذيل در مورد آنها انجام بذيرد * پرسنل قبل از آغاز کار هت بررسی‌صلاحیت پزشکی به پزشک متخصص طسب کار معرفی گردند. * تشکیل پرونده بهداشتی و صدور کارت سلامث برای پرسنل پس از تایید متخصص طب كار * انجام آزمایشات تشخیص پزشکی شامل : الف) آزمایش خون « شمارش سلولهای خونی و سدیمانتاسیون ees Jal ‏ب) آزمیش‎ ۲ -1 مرایهایبهداشتی و پزسکی: 7 * انجام اقدمات پیشگیری شامل : الف ) واکسیناسیون گزاز : در صورتى كه فرد قبل واكسن كزاز را دريافتكرده باشد و كمتر از بنج سال از تزريق أن كذشته باشد نيازى به تزريق مجدد واكسن نمى باشد كر بسيش از 8 مسال از واكسيناسيون كذشته باشد يك دوز واكسن كزاز از نوع '1. كافى است , در غير این صورت به منظور یجاد یمنی كامل مى بايست واكسن كزار در زمان صفرلاولين مراجعه ( يك ماه و سيس يسنج مساد بعد به تزريق واكسن هارى در سه نوبت در روزهاى صفرء هفت و بيست و يك ابيست و هشتم انجام يذيرد . در صورتى كه مصون سازى باشد می توان واكسسن هارى را در روزهاى صفر ‎٠‏ بيست و هشت و اينجاه و شش تزريق نمود + در مواردى كه واكسيناسيون انجام شده انست بايد هر اه يك نوبت واكسن هارى را به عنوان يادأورى تزريق نمود. در صورت بروز حیوان‌گزیدگی انجام درمان و پیشگیری مورد بلاقاصله‌به مرکز بهداشت ارجاع گردد. 

صفحه 160:
ماده ۶ - آمادگی قبل از عملیات ۰-۳ آموزش اصول بهداشت شامل : الف ) مستول مرکز کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری یه انسان موظف است تمهیدات لازم را جهت رعایت ضوابط بهداشتی و ایمتی در کلیه مراحل فرآیند کنترل جمعیت حبوانات تاقل بیماری به اتسان با همکاری مراکز بیهداشتی و درماتی بعمل آورد. ب ) ضوابط بهداشت و ایمتی خودروی انتقال سکهای صید شده خودرو نیسسان وانست آسی رنسگ دارای باربند پوشیده با یا امکانات ویژه. حتی المقدور باریندبدموزت ‎Cpl‏ قلزی تقرتدگهای سیب شده ‎yal‏ به. خروم آزدان تياشعد. کف و دیواره‌های خودرو قابلستشوباشد که هرروز پس از اتمامیرنامه صید و تحویل به جایگاه موقت و قبل از ورود به‌شهر کاملاً شستشو و ضد عفونی شوند . روکش صندلی قابل شستشو یاشد تا به راحتی بتوان در پایان هر هفته اها را تظافت تمود » وسیله نقلیه باید به چعبه کمککهای اولیه و به مقدار کافی دارو ,آب ۰ صایون و مواد ضد عفونی جهت استفاده در گزش احتمالی توسطحیوان مجهز باشد. تبصره - آموزش‌های لازم در خصوص رعایت حقوق حیوانات توسط انجمن حمایت از حیوانات به پرسنل‌های واحد اجرایی ارائه‌می گردد. ee ea 

صفحه 161:
ماده ۷ - مر احل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد الف) شناسایی کاتون‌های وقور سکیهای ولگود : با توجه به کانون حای عمده تجمم سگهای ولگرد از قبیل مراکز تجمیع ضایعات و یسمانده میادین میوه و تره بار. اماکن مخروبه. فضاهای باز اطراف متازل. حواشی‌کشتارگاه ای دام و طیور. حواشی بیمارستانهاء پادکانیها. پارکهاء دانشگاه‌هاء خوابگاه‌ها. زمینهای بایر و دایر لام است با شتاخت کافی از عادات و غرایز سک اقدامات ذیل توسط مرکرّ کنترل بممل آید > ۱ ععانایی کابون تفای سجن ‎Sat RR cola‏ *. ایجاد امکانات لازم جهت استفاده از اطلاعات مردمی (اختصاص شماره تلقن و اعلام عمومی آن )- ۳ تیهیه فیلم و عکس از کانوتیهای وفور سکیهای ولگرد. ۴ عالامت‌گذاری کانونیهای وفور بر روی نتقشه منطقه. اه اولودیندی زسانی _واتکاتی, اجزای سلیانت یا چوند ول صااه) بعسیت: تتعهاين ولعركا دز کانونها و حساسیت منطقه. هه 

صفحه 162:
ماده ۷ - مر احل اجر ای عملیات کنترل سک‌های ولگرد ب ) عملیات اجرایی صید سکهای ولگرد : پس از شناسایی کانون های وقور و تامین مقدمات قبل از عملیات: واحد زنده گیر با در دست داشتن برنامه کاری مدون در سطلح منعقه مورد نظر شروع به کشت زنی‌می نمایند و پرستل واحدهای قوق با لوازم و تجهیزات زنده‌گیری. تجهیزات بهداشتی. تجهب زات عمومی و تجهسزات آموزش و اطلاع رسانی ( بروشور و الاكارد ) به یکی از روش های زیر اقدام به زنده کیری می نما ‎Vv‏ استفاده از دستگاه مهار: ‏” در صورتی که عامل مزاحمت ( سک ) خطری از نظر گزش و غیره به همراه نداشته باشد. "ضمن نزدیک شدن با استفاده از دستگاه مهار[کچر) حیوان صید می شود. ‏7 ۲ استفاده از تور مهار: ‏در بعضی موارد عامل مزاحمت ( سک ) اجازه نزدیک سدن را به پرستل زنده گیر نمی دهد و امکان فرار یسیار زیاد است یه همین دلیل پرستل یاد شده نمی توانتد از دستگاه مهار استفاده لازم را برند. جهت صید اين سک ها از تور مهار استفاده می شود ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ee ea 

صفحه 163:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد ۳ استفاده از قفس زنده‌گیری: در حواشی بافت های مسکونی و کانون تجمع که دور از دسترس مردم می باشد و مامن مناسبی برای سکهای ولگرد است و نمی توان از دستگاه و تور مهار نمود. قبل از غروب آفتاب قفس‌های زنده‌گیری را نصب و به هنكام طلوع خورشیدجهت جمع آوری قفس اقدام شود. تبصره - بعد از صيد حيوان به یکی از روش های فوق ابتدا با تزریسق‌عضلانی کتامین و آسپرومازین حبوان بیهوش و سپس به خودرو منتقل می شود. >. استفاده از سلاح بیهوشی : در شهرهای بزرگ و روستاهایی که امکان صید سکهای ولگرد با یکی از روش های سه كانه فوق ميسر نباشد (تشخیص این امر به عهده کارگروه شهرستان می باشد) واحدمجاز به استفاده از سلاح بیهوشی مناسب می یاشد که در این صورت مامور تیرانداز تیم را همراهی خواهد نمود. ee ea 

صفحه 164:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد مشخصات مامور تیرانداز مامور تيرانداز را یا تشخیص کارگروه شهرستان و تایید مراجع قانونی (حراست شهرداری و نیروی انتظامی ) می‌تواند از بین افراد زیر را تخاب کرد : ۱ نیروهای شهرداری ۲ میرشکاران مور دتاییدسازمان حقاظت محیط زیست ۳. افراد تیروی انتظامی *مشخصات سلاح بیهوشی با عنایت به عدم در دسترس بودن سلاح بیهوشی مناسب در داخل کشور سازمان شپرداریها و دهیاریهای کشسور بررسیهای لازم درخصوص نوع سلاح بیهوشی مناسب و تحوه تامین آن را بعمل آورده و مشخصات سلاح های پیشنهادی را به ستاد 

صفحه 165:
سلاح بيهوشى بايد واجد حداقل مشخصات زیر باشد : * دارای برد مناسب حداقل ۵۰ متر * قابلیت کاربرد در تمام نقاط کشور * امکان تامین مواد مصرثی در داخل کشور (سرنگ بیهوشی و -) * دارای مشخصات فنی مناسب مورد تایید ستاد ت فتی مناسب جهت افزایش کارایی سلاح * دارای تجهیزا ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد 

صفحه 166:
نحوه قامین سلاح بیهوشی کارگروه شهرستان بعد از انجام بررسی های لازم در خصوص نیاز به سلاح بیهوشی, تعداد سلاح مورد نیاز را با در نظر گرفتن امکان استفاده مشترک و نوبتی مناطق برآورد نموده و جهت تایبد تهایی به کارگروه استان ارسال می نماید. کارگروه استانی پس از جمعبندی, تعداد کل سلاح مورد نیاز را به ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان اعلام خواهد نمود. سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور یس از بررسی, تایید و برآورد تعداد کل سللاح مورد نیاز کشور توسط ستاد مرکزی اقدام به اخذ مجوزهای لازم و تهیه سالاح بیهوشی مناسب کرده و با پرداخت بخشی از هزینه سلاح توسط شهرداری سلاح را تحوبل شهرداری های معرفی شده توسط کارگروه خواهد داد. ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سگ‌های ولگرد ee ea 

صفحه 167:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد ج ) حمل‌سگهای صیدشده : ۷پس از صید سکهای ولگرد توسط پرسنل مجری و با رعایت نکات ایمتیء بهداشتی و اخلاقی» سگهای صیدشده در ماموریتهای روزانه و ماموریتهای شبانه به مرکز نگیهداری انتقال داده می شوند تا اقدامات لازم جهت تعیین تکلیف سگهای صید شده توسط واحد ذیربط صورت پذیرد. 

صفحه 168:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سگ‌های ولگرد < ) مکانیسم غربالکوی سک‌های صیدشده و شناسایی سکهای مفید و غیر مفید : ” پس از جمع آوری سکهای ونکرد از لح شهر و روستا و اتغال آنها بدقضس نگهداری موقت در مرکز نجهداری. عملیات معاینه. تشخیص و تفکیک سک های اصبل و سک های آلوده زير نظر دامهزشک انجام می شود و ننگ حای واکردآلوده و غير مقید از بسک خای اضسیل ملیندتفکینک و ننک هاى مفيد 7 وسط دمپزشک واکسیناسیون و قرنطیت‌شده. پس از طی دور قرنطنه. نصب قلاده و شناسنامه دار کودن سک به مراکز یا افراد متقاضی‌یسی از اخة تعهد از نما درخصوص ‎SAE‏ ‏اری مناسب حیوان و عدم رهانسازی, انجام دوره ای مماینات و مراقبست هسای بهداستی لازم تحویل میٍ شود سک هایی که پتوان سک‌کله به اراد وگذار می شود قبل از اکتار ی توسط دامپزشسک عقیم‌سازی خواهند شد. ”ا تبصره در صورتیکه حيوانات وحشى غير از سك و كريه در قفس زنده كيرى به تله افتاد بايد حيوان مذكور يد دره کل حقاخلت محیط زیست استان وب شهرستان مربوطهتحویل کردد 

صفحه 169:
ماده ۷ - مراحل اجرای ععلیاتکنترل سک‌های ولکرد «) روشهای مرگ با ترحم سگهای غیر مفید ۰ بتد با "جهت معدوم سازی سک های بلااستفاده و غیرمفب تزریسق عضلانی کنامین و اسپرومازین, وان بیهوش و سپس با تزریق ترکیبات بنزودیازپین وریدی بدون احساس هیچگونه دردی دچار مرگ مغزی ؛ قلبی و تنفسی می شوند. ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولکرد و) طریقه حمل لاشه سگهای تلف شده: پس از کنترل جمعیت سگهای غیرمفید. هر لاشه درون یک پلاستیک ضخیم قرار می‌گیرد که قبل از بستن درب پلاستیک جهت تجزیه سریعتر لاشه درون آن مقداری آهک ريخته می‌شود و سپس درب پلاستیک را محکم بسته و یه وسیله یک وانث نیسان مسقف به محل دفن بهدااشستی متتقل می‌شوند. 

صفحه 170:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد زادفن بهداشتی لاشه‌ها لانه سک پسماند ویژه لقیشده و محل دفن لانه ها ‎a gh al a (Se‏ کل حفاظت محیط زیست و مرکز بهداشت شهرستان برسد مكانيابى مى كردد مشخصات محل دفن به شرح زیر می باشد: ۱ حقر تراتشه به عمق 5 متر و عرض حداکثر ۴ متر ويا منناسب يا عرض بسل ماين حار وطول أن متناسب با حججم لاثندها. بايد در كف ترائشه أهك ريخنه شود سيس لايه أى از خاك به ضخامت 5۰ سانتی متسر روى أن قرار مى كيرد بعدلائه ها داخل كودال ريخت شدم و بس از يك لايه +4 سانتی متری دیگر از خاکه مقدر دیکری آهک به آن اضافه شده و به ترتيب فوق لاينه بمدی لاشه ها و لايه هاى خاك و أحك اضاقه شده و دقن تنا ارتفاع ۲/۵ مت ادامه يبدا ككرده و ‎HID‏ متر باقيمائده به صورتى بر مى شود كه خاك روى أن به صورت كيه سده درآيد خاك باقيمائده پس از ‎pcan‏ به روی آن اضافه خولهد شد. همچتین © محل دفن لاششه ها بايد علاص تكذارى كردد. eee © 

صفحه 171:
ماده ۷ - مراحل اجرای عملیات کنترل سک‌های ولگرد ز) دفن بهداشتی لاشه‌ها ۴ فاصله کف ترانشه دفن با سطح أبهاى زبرزمينى بايد حداقل از ‎١‏ متر ييشتر باشد. تبصره - در شهرها و روستاهای کوچک و در مناطقی که امکان هدایت سگ های ولگرد به خارج از بافت شهری و روستابى لمكافيذير مى باشد و واحذ کترل جسیت خيواات ناقال بیماری به أنسان مى تواند خداكثر به مدت يكسال از ابلاغ اين دستورلعمل باتابيد شوراى تامين استان و اعسلام به ستاد مركزى با در نظر كرفتن كليه جوائسه امنيتبيهدلئستى و محیط زیستی قنامبه کنترل جمعیت به روش سلاح گرم با ستفده از سلاح ساچمهزنی‌مناسب نماید. و لازم است در أبن مدت برنام‌ریزی لازم جهت ایجاد تاسیسات و امکانات مورد از جهتٍ اجرای طرح زنده گیری بعمل آید . شایان ذکر است استفاده از سلاح گرم پس از یکسال ممنوع و در شرابط خاص منوط به ارئه توجميمات كافى ید شورایتمین اسان کارگروه ‎gtd‏ و ستاا مركزى ‎thy‏ 

صفحه 172:
ماده ۸ ”¥ تبعات احتمالی کنترل جمعیت سگهای ولگرد بر روی اکوسیستم منطقهء نسل حیوان و همچنین تاثیر بر جمعیت سایر حیوانات مزاحم کنترل شونده توسط سگ (بخصوص گرگ در مناطق‌کوهستانی به صورت دوره ای(هر سال یکبار)؛ توسط کارگروه های شهرستانی و استانی با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان بررسی و نتایج به ستاد مرکزی ارسال گردد. 

صفحه 173:
ماده ‎٩‏ - واگذاری عملیات کنترل جمعیت سگهای ولگرد به بخش خصوص و تشکل های مردمی اولویت انجام عملیات کنترل جممیت سکهای ولگرد. واگذاری آن به پخش خصوصی و تشکل های زیست محیطی می باشد و کارگروه شهرستان امکان سنجی لازم را جعت واگذاری عملیات به بضشی خصوصی انجام و در صورت شناسایی بخش خسوسی و تشکل زيست محيطى واجد توانايىهاى لازم از نظرتمین نیروی انسانیکارآم. تجهیزات غنی واگذاری پس از ی مراحل‌قانوتی اتجام خواهد شد. در غیر این صورت کارگروه شهرستان نسیت به تعبین مناطق و محل‌مناسب جهت ایجاد محل کنترل جمعیت سگهای ولکرد و بلاضاحب نسیتبنه کارگروه استانی و شمهرداری مشولی عمليات در سطح منطقه و ييشتهاد آن به كاركروه استانى اقدام نمايد. ” لازم به ذكر لست شهردارى مجرى يا بخش خصوصى. هزينه مربوط به عمليات را برلساس اتعرقه اى كه به تصويب كاركروه شهرستان مىرسد از ساير شهرداريها و دهيارى هاى ذيتقع اخذ خواهد نمود. 

صفحه 174:
ماده 1۰ - نظارت بر اجرای دستور العمل مسئولیت نظارت عالی براجرای اين ستورالسمل در سطح کشور ببر عهمده ستاد مرکزی کتترل‌جمعیت حیوانات اقل بیماری به انسان و در سطح استان بر عهده کارگروه استانی و در سطح شهرستان بر عهده کارگروه شهرستان و در سطح شهر بر عهده شهرداری می باشد. ماده ۱۱ "اين ستورالممل هر دوسال يكبار توسطا ستاد مسرکزی کنترل جمميتخيوانات ناقل بيمارى به انسان قابل اصلاح و به روزرسانی می باشد. ماده ۱۲ ‎Y‏ اين دستورالعمل در ۱۲ ماده و ۱۳ تبصره تنظیم و در تاریخ ۸۷/۷/۱۱ به‌تصویب اعضاء ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان رسید. ‏و ‎ 

صفحه 175:
خواست وارادة ‎Q:‏ همه طرفهاى دركير 5 بودجة كاقى ‎cl)‏ شهرداری‌هاء ‎Sang =‏ مردم). برای حل مشکلٍ به روش انسائى و اخلاقی. ‎eos‏ برنامعريزى دقيق كارشئانى و وبکگری ‎bapa‏ یرای ادن و موز بر هم ة مراحل ‎ 

صفحه 176:
اهم معضلات فعلی در ايران #«طرح لایحه حمایت از حیوانات به مجلس شورای اسلامی ارائه شده, ولی متوقف شده است. “محيط زیست نمی تواند از شهرداری ها و پیمانکارانش برای سكف کشی شکایت کند. #متاسفانه در حال حاضر در بسیاری از نقاط کشور از سلاح گرم استفاده می‌نمایند. ۷عدم همکاری بهینه مشترک بین نهادهای متولی 

صفحه 177:
Reference Reference ۲ 1 ۱ 4 = The ecology of stray dog , A study of free ranging urban animals, ‏دستوالسل کنتل جمعیت مگ هی وگردهسزانشهراری ها و‎ Purdue university press, e book, ۰۱۳۸۷ ‏دهیاری ها یر‎ 1 = HUMANE DOG POPULATION MANAGEMEN, ‏آیین نامه نگپداری حبوئات اهلى: وزارت بهداشت. درمان و آموزش‎ * GUIDANCE,ICAM,2019 NAY ap = The effect of stray dogs on urban Arush residents and existing ‎preventative measures, 2019‏ * نستورالعمل مديريت لاشه حيونات براى كاهش يسماندها. دستورالعمل ‎Fooled and veterinary agency. ‎= How to perform stray dog to survey, republic of macedonia food ‎brain faulkner. OIE Guidline,2009.‏ ۱ * دستورلسمل موجهه با لاه حیونات وحشی‌سازمان حفاظت محبط ‎ony ‎ ‎eee eas 

صفحه 178:
روند بروز 10 ساله حیوان گزیدگی در شهرستان مراغه 1200 1134 1142 1130 

صفحه 179:


صفحه 180:
| | ۱ ۰ | | [| 4 خداجو کرم ورجوی ‎as IS‏ علویان کهجوق ... داش .روس 

صفحه 181:
یی سس اه نن.. حیوان كزيدكى به تفكيك شفل شر سال ۱۴۰۳ 400 300 200 100 لا 0 ‎a = =‏ . ‎cd‏ خانشجو ._ کارمند بابر كودك خلنهخار ‎oad‏ ‎Se ‏خامبار‎ ie GG ee ‎ie a ‏مد‎ ‎ 

صفحه 182:
45 ۱ ۷ ‎Bea‏ ‏كه ‎es‏ ‏از خسن توجه شما عزیران - ‎eee‏ 

به نام هست هستي بخش ‏IN THE NAME OF GOD Methods of combating rabies and controlling the ‏population of stray animals دکترمقصود امیرپور دکتری تخصصی ( )PHDمهندسی محیط زیست رئیس گروه سالمت محیط و کار(بهداشت محیط و حرفه) معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مراغه ‏m.amirpour1128@mrgums.ac.ir روشهای مبارزه با هاری و کنترل جمعیت حیوانات بالصاحب آموزش ساماندهی ،کنترل جمعیت و مدیریت سگهای بدون صاحب )THE DOG( سگ Awesome Services نخستین جانوری که به دست انسان اهلی شد The first animal domesticated by man زیر گونه اهلی گرگ ها از خانواده سگ سانان از گوناگون ترین جانوران کره زمین Domesticated subspecies of wolves From the canine family One of the most diverse animals on earth آناتومی سگ ‏Dog anatomy ‏EیRabies ‏Eیهار بEیمار بیماری مشترک انسان وحیوان ‏Eئونوز ( )ز ‏zoonosis rabie هاری ‏s یک بیماری ویروس(ی کامال کشنده مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی بوده و انسان و سایر حیوانات خونگرم پستاندار به طور تصادفی و غالبا از طریق گاز گرفتگی به آن مبتال می شوند . موجب آنس(فالومیلیت ( التهاب مغز ) درانسان و پستانداران خونگرم می شود که در صورت بروز عالئم بیماری ،مرگ بیمار حتمی است. تاریخچه حضور سگ در زندگی انسان ‏The history of dogs in ‏human life به گفته پژوهشگران افزایش آگاهی از گذشته بشر باعث آگاهی از تاریخ تکامل سگ هم خواهد شد لوئ(ی پاس(تور در س ال 1885میالدی برای نخس تین بار موف ق ب ه کش ف واکس(ن ضد هاری ( )Rabivet PIIو نجات جان یک پسر بچه شد . ‏Eورت بروز عالئم بيماري مرگ وي ‏Eه انجام نشود در ص ‏Eي براي فرد اقدامات پيشگيران ‏Eس از حيوان‌گزيدگ ‏Eر پ اگ حتمي است . اين اقدامات شامل : • شستشوي كامل محل زخم با آب و صابون • تزريق سرم ضدهاري در صورت نياز • تزريق واكسن ضدهاري 4نوبت بررسی فسیل‌های باقی‌مانده از سگ‌های باستانی و بررسی تغییرات ژنتیکی آنها نشان می‌دهد که در زمانی بین بیست تا چهل‌هزار سال پیش سگ به عنوان یک نژاد مشخص از گرگ جدا و حدود هفده تا بیست و چهار هزار سال پیش از لحاظ ژنتیکی به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شد. سگ‌های شاخه شرقی در نقاط مختلف خاور دور و سگ‌های شاخه غربی در بقیه آسیا ،اروپا و آفریقا ساکن شدند. اهمیت بیماری هاری هاری بیماری ویروسی دستگاه عصبی مرکزی است که در صورت بروز عالئم صد در صد کشندهبوده در صورتیکه به راحتی قابل پیشگیری است هاری به دلیل احتمال بروز همه گیری در دامها و کشندگی صد در صد درانسان سبب رعب ووحشت جامعه می گردد. ساالنه بالغ بر 55هزار نفر به دلیل ابتالء به هاری در دنیا فوت می کنند .که بالغ بر %95آن درکشورهای آفریقایی ( 24هزار مرگ ) و آسیایی ( 31هزار مرگ ) اتفاق می افتد . 150نفر روزانه بدليل ابتال به هاري مي ميرند. هر 10دقیقه يك نفر بدليل ابتال به هاري مي ميرد. كودكان بيشتر در خطر بيماري هستند چون تماس نزديك تري با سگ ها نسبت به بزرگتر ها دارند. دركودكان خراش دست ها و صورت بيشتر است كه خطرناكتر مي باشد ( .مچ دست به پایین پایانه های عصبیبیشتر و میزان خطر برابر با سر و گردن است ) كودكان معموال به دليل ناآگاهي صدمه خود را اعالم نمي كنند پس در معرض بيشتر ابتال به هاري هستند. اطالع رساني كامل به جامعه صورت نمي گيرد. -افراد فقير بيشتر در خطر تماس و مرگ ناشي از هاري هستند. اهمیت بیماری هاری حیوانات وحشی مخزن اصلی هاری در دنیا هستند ( .روباه قرمز مخزن اصلیبیماری در بین حیوانات وحشی ) افزايش روند موارد حيوان گزيدگي در انسان ،به طوري كه به ناچار ساالنه مبالغزيادي ص رف خري د س رم و واكس ن ض د هاري جه ت درمان پيشگيري آسيب -در برخی کشورها علی رغم کنترل بیماری هاری در حیوانات اهلی هنوز همديدگان مي شود. موفق به کنترل هاری در وحوش نشده اند. ميزان كشندگي باال (صد درصد) ،به طوري كه پس از ظهور عالئم باليني چه در 96%از هزینه هایی که صرف درمان پیشگیری بعداز حیوان گزیدگی میشود درانسان و چه در حيوان ،قابل درمان نبوده و بيمار محكوم به مرگ خواهد بود. کشورهای آسیایی است که معادل 650میلیون دالر است. تلفات دام و خسارت هاي اقتصادي ناشي از اين بيماري كه در دام ها ايجاد مي بیشتری ن هزین ه پرداخ ت جه ت بیماریهای قاب ل پیشگیری ب ا واکس ن صرفشود. پیشگیری ازهاری می گردد . راههای سرایت بیماری به حیوان و انسان • گاز گرفتن • پوست • نسوج مخاطی • تنفس • دستگاه گوارش :انتقال از این طریق بعید است ،ولی حیوان گوشتخوار ممکن است به ندرت از طریق خوردن الشه حیوان های مرده در اثر ابتال به هاری به این بیماری مبتال شوند • جفت • وسایل آلوده :ویروس هاری بسیار حساس است و در مقابل نور و خشکی به سرعت از بین می رود ،بنابر این هاری از طریق وسایل آلوده فقط در موارد استثنایی منتقل می شود. ‏Eان :دو مورد پیوند قرنیه در ایران و ابتالی تعدادی نوزاد به هاری ناشی از آلودگی شخص ختنه کننده بود که مراحل نهفتگی بیماری را طی میکرد محل ختنه را به بزاق خود ‏Eه انس ‏Eان ب • انس آغشته کرده بود. عامل سبب شناسی (اتیولوژی) نقش سگ در جوامع ‏Etiology یماری ویروسیع(صبدو(س(ت)(Neuro trope ، این عامل ب )(Rhabdo virus متعلقب ه خانواده ‏The role of dogs in societies یرا(بدوو(یرو(سها از ج نس ل(یساو(یرو(سها )(Lyssa virus موجب 80نوع بیماری عفونی ویروسی در مهره داران و بی مهره .داران و گیاهان می شود - شکار - گله داری - بارکشی - محافظت - کمک به پلیس - کمک به اشخاص دچار ناتوانی ‏the ‏victim ‏you have a ‏herd ‏loading ‏protection ‏Help the ‏police ‏Helping people with ‏disabilities عامل سبب شناسی (اتیولوژی) ‏Etiology قلمرو سگ ها ‏The realm of dogs سگ ها ،محدوده ای را برای خودشان معین می کنند و در در س(اختمان ویر(وس هاری ٪74،پروتئی(ن ٪20 ،لیپید ٪ 3،کربوهیدرات ٪ 3 ، مرکز این محدوده مستقر می شوند و بعد از حدود و ثغور آن اسید نوکلئیک وجود دارد . دفاع می کنند. پروتئین های اصلی ویروس پنج نوع هستند . از این پروتئین ،تنها پروتئین Gاست از جنس گلیکوپروتئین بوده ،و در بدن موجب تولید پادتن خنثی کننده علیه ویروس هاری می شود . بنابراین در ایجاد ایمنی علیه ویروس هاری نقش مهمی دارد به طور کلی سگ ها در جهان در 2طیف پراکنده شده اند پروتئین های ویروس هاری پروتئین محل قرارگرفتن وزن مولکولی تعداد اسید آمینه ت<<را<ن<س)(L ک<<ری<پتاز نوکلئوکپسید 180 2142 )(N ن<<وکلئوپروت<ئین نوکلئوکپسید 57 450 )(M1،NS ف<<سفوپروت<ئین نوکلئوکپسید 38 297 پ<<روت<ئین)(M2 م<اتری<کس الیه داخلی غشا 26 202 گ<<لیکو )(G پ<<روت<ئین زواید سطحی 67 524 - -1سگ های وحشی و ولگرد بدون صاحب - ‏and – Ranging ‏stray dog ‏free - ‏Eای دارای صاحب Eسگ ه -2 - ‏Completely ‏dependent ‏and ‏Feral ‏Owned • در واقع ،هاری یک عفونEت حاد سEیستم عصEبی مرکزی است که تقریب ًا Feral and free Ranging – stray dog - همیشه کُشنده است . • ای ن بیماری مخص وص سگ های وحشی و ولگرد بدون صاحبگوشتخواران اهلEی و وحشEی بوده ناقلین بیماری ،موجب ‏ ‏Eفالومیلیت انس در انسان و همه پستانداران خون گرم (گرگ ،سگ، گربه ،االغ ،گاو ،اسب و )...می شود .آنس(فالومیلیت سندروم خستگی مزمن ()CFS س گ س انان وحش ي :بس ياري از حيوانات وحشي خانواده سگ سانان از جمله سگ ،روباه ،گرگ وشغال -سگ بی سرپناه حس اس ب ه اي ن ويروس هس تند .ول ی 80درصد موارد هارگزیدگی درایران توسط سگها صورت میگیرد. -سگ بی سرپرست گربه سانان وحشي :گربه وحشي -گربه جنگلي -گربه شني -سياه گوش -پلنگ -يوز -سگ ولگرد خانواده راس وها :راس و -زرده بر -س مور -س مور جنگلي -رودك سایر گوشتخواران :راکون ها – کفتارها علفخواران :اسب – االغ – گاو – گوسفند –بز و ... سگ بال /بدون صاحب -سگ بی خانمان عامل سبب شناسی (اتیولوژی) تعریف کلی سگ ولگرد ؟؟؟ ویروس کالسیک هاری شامل : ویروس کوچEه ( : )Street virusبطور معمول از حیوانهای اهلی و وحشی جدا می شود . ویروس ثابEت ( : )Fixed virusتوسط لوئی پاستور از تزریق مکرر ویروس کوچه به حیوانهای آزمایشگاهی بدست آمده است ،که در صورت ایجاد عفونت از راه تزریق داخل مغزی به حیوان آزمایشگاهی دوره ی نهفتگی کوتاه و ثابت 4تا 6روز به وجود می آورد . ‏Eه :دوره نهفتگی بیماری هاری ناشی از ویروس های کوچه در مقایسه با نکت ویروس ثابت متغیر و طوالنی تر است . سگ هایی بدون صاحب و پناهگاه که به صورت آزادانه در سطح شهرها ( خیابان ها ،پارک ها ،محوطه های اطراف هتل ، بیمارستانها و باغ ها ) زندگی می کنند . عامل سبب شناسی (اتیولوژی) ویروس های هاری حساس هستند به : * حالل های چربی ( مثل محلول صابون ،اتر ،کلرو فرم ،استون ،اتانول ،ید) * ترکیبات چهار ظرفیتی ( آمونیوم ،فنل و الکل ) * درجه حرارت در محدوده پاستوریزه کردن ( 72درجه به مدت 15ثانیه ) * اشعه فرابنفش توجEه : 1این ویروس هفته ها و در 70درجه سانتی گراد زیر صفر و انجماد ˚cدر خشک سالها زنده می ماند. توجEه : 2این ویروس در حرارت 50درجه به مدت 15دقیقه ،و در 60درجه در مدت 35ثانیه ، ودر 100درجه سانتی گراد ظرف مدت چند ثانیه از بین می رود . نکته :بنابراین می توان برای ضد عفونی وسایل آلوده چند دقیقه آنها را بجوشانیم . سگ های بدون صاحب /رها شده /آزاد یا بی سرپرست سگ بدون صاحب مشخص و یا فاقد مدارکهویتی و شناسایی ( قالده ،شناسنامه بهداشتی ،پالک یا میکرو چیپ ) می باشد ( تعریف وزارت کشور) اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری نحوه بیماری زایی : به طور معمول ویروس هاری از طریق زخمی که هنگام گاز گرفتگی حیوان هار ایجاد شده وارد بدن می شود و پس از مدتی وقفه در محل گزش ،تکثیر می یابد و سپس از راه اندونوریوم ( بافت همبند در دستگاه عصبی محیطی ) یاخته شوان یا فضای بین بافتی مربوط به اعصاب حسی به طرف دستگاه عصبی مرکزی پیشروی می کند. س(لولهای شوان از سلول‌های دستگاه عصبی هستند ( )Schwann Cells که رشته‌های عصبی دستگاه عصبی محیطی را می‌پوشانند .در حقیقت میلین رشته‌های عصبی محیطی توسط این سلول‌ها ساخته می‌شود .در رشته‌های عصبی میلین‌دار ،هر سلول شوان دور یک آکسون را پوشش داده و غالف میلین را درست می‌کند. پس از تکثیر ویروس در دستگاه عصبی مرکزی ،از طریق اعصاب محیطی به بزاق و سایر بافتها مانند قرنیه و دیگر اعضا بدن می رسد. نکتEه : 1س(رعت حرک(ت ب(ه طرف مرک(ز اعص(اب 15ت(ا 100میل(ی متر در روز است . نکتEه : 2ویروس عالوه بر بزاق و غدد آ(ن ،در اعضای دیگ(ر :نظیر غدد فوق کلیوی ،کلی(ه ،ش(ش ،قرنی(ه ،مثان(ه ،تخمدان ،و بیضه ها وجود دارد ( .در اندام ها هم مخاط است ) نکته : 3ویروس هاری به طور معمول در خون وجود ندارد . اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری ویروس هاری در یاخته های عصبی انسان یا حیوان هار ضایعه های ایجاد می کند ،که به نام کاشف آن نگری نامیده شده است )Negri( . این اجسام که اجتماعی از ویروس ها هستند در ‏Eز ،سلول های ‏Eر مغ ‏Eلولهای پیرامیدال قش ‏Eز ،س شاخ آمون مغ پور کینز بیشتر است . ( شاخ آمون Cornu Ammonisیا ) CAاین ناحیه یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های هیپوکامپ است که مسئول انتقال اطالعات از هیپوکامپ به سایر بخش‌های مغز است. یاخته‌های هرمی ( ) Pyramidal neuronsنوعی از نورون‌ها هستند که در برخی نواحی مغز ،همچون مخ قشر ،هیپوکمپ ابائرژیک )GABAergicانتقا ل ( ‌هایعصبیب ازدارنده گ Les neurones de Purkinjeدسته ایاز س لول دهنده عصبیگ ابا ‏Eه :عیار باالی ویروس جدا شده از شش ها نشان دهنده این امر است که ویروس در خارج از سیستم نکت عصبی نیز تکثیر می نماید . یادآوری :در بیشتر موارد دفع ویروس از راه بزاق همزمان با شروع بیماری است . اپیدمیولوژی توصیفی و رویداد بیماری انتشار جغرافیایی : به طور کلی کشورهای جهان از نظر آلودگی سه دسته اند : -1کشورهایی که ،هاری وحشی و شهری در آنها به صورت آندمیک ( بومی ) می باشد مانند همه کشورهای آسیایی ،افریقایی ،و کشورهای آمریکای التین . -2کشورهایی که هاری شهری کنترل شده ولی هاری وحشی همه گیر است .مانند اروپای غربی ،کانادا ،ایاالت متحده آمریکا . -3کشورهایی که از نظر بیماری هاری پاک اند .مانند انگلستان ،استرالیا ،ژاپن ،اسپانیا ، سوئد ،نروژ و زالندنو) Rabies free( . توجه :هاری از تمام نقاط دنیا به استثناﺀ ،استرالیا و اراضی قطب جنوب گزارش شده. اپیدمیو لوژی توصیفی و رویداد بیماری ٭اپیدمیولوژی هاری در انسان بستگی به شیوع بیماری در حیوان اهلی دارد. ‏Thisالمللی ٪91موارد هاری در انسان ناشی از گاز Yearبین ٭طبق آمار سازمان های ‏This Week گرفتن سگ ها است . ٭تعداد کل ی موارد هاری انس انی ،در کشور های مختل ف دنی ا ب ه طور کامل مشخص نیست ،زیرا رقم واقعی مرگ و میر ناشی از هاری چندین برابر بیش از گزارش های رسمی کشورها می باشد . ٭ساالنه متجاوز از 25000نفر در هندوستان جان خود را در اثر ابتال به هاری از دست می دهند ( .گزارش ها رقم کمتری را نشان می دهد) ‏Today انتقال بیماری هاری مواجهه (( Exposure راه های انتقال مواجهEه :مواجهه مستلزم حضور ویروس بیماری (در بیشتر موارد در بزاق حیوان گزنده) و نفوذ ان به داخل زخم یا غشای مخاطی است . ‏ گاز گرفتن :اصلی ترین راه سرایت این بیماری می باشد. ‏ پوست :از طریق پوست سالم هاری سرایت پذیر نیست ولی از راه خراشهای کوچک یا زخم در پوست ،احتمال دارد. راه های انتقال و سرایت هاری به انسان : نسوج مخاطی :ویروس هاری از طریق مخاط آلوده نیز به انسان و حیوانات دیگر منتقل -1گازگرفتگی :توسط حیوان هار می شود از طریق لیسیدن لب ،چشم و بینی کودکانی که با آنها بازی می کنند بیماری هاری -2غیر گاز گرفتگی :خراشیدن ،لیسیدن ،پیوند قرنیه ،استنشاق هوای بسیار آلوده به ویروس ،تزری(ق تص(ادفی ویروس زنده ( در برزی(ل ب(ه دنبال واکس(یناسیون 66نف(ر با واکسن ضدهاری حاوی ویروس زنده ،تعداد 18نفر در اثر ابتال به فرم هاری فلجی جان خود را از دست دادند ) ،مواجهه در آزمایشگاه را انتقال می دهند. تنفس :انتقال بیماری از راه هوا اتفاق افتاده است ولی تنها در شرایط خاص و آن هم در هوایی رخ می دهد که حاوی غلظت باالیی از ذرات معلق یا قطرات حامل ذرات ویروسی باشد ،این حالت در شرایط طبیعی وجود ندارد .در غار هایی که خفاش های زیادی وجود نکته : 1در س(ال 1978تا 1988میالدی 6نفر ( در آمریکا 1نفر ؛ فرانسه 1نفر ؛ تایلند 2نفر ؛ هندوستان 2نفر ) به دنبال پیوند قرنیه ،مبتال به هاری شدند. ‏www.yourwebsite.com داشتند ،بیماری هاری از راه هوا به یک حیوان سالم منتقل شده است .خطر انتقال بیماری هاری از راه تنفس در شرایط عادی وجود ندارد .استنشاقی از طریق خفاش در غارنوردها انتقال بیماری هاری مواجهه (( Exposure راه های انتقال ‏ ‏Eه : 2درس(ال 1950میالدی در آمریک(ا ،چهار مورد هاری انس(انی از راه استنشاق هوای آلوده نکت گزارش ش(د ،ک(ه دو مورد ،مربوط ب(ه حضور دو نف(ر در غارهای فری(و آمریک(ا بود ،که در غار مذکور میلیونه(ا خفاش زندگ(ی م(ی کنن(د و درص(د قاب(ل توجه(ی از آنه(ا ناق(ل ویروس هاری ان(د .دونف(ر دیگر ؛ دستگاه گوارش :انتقال از این راه بعید است .ولی ممکن است به ندرت اتفاق بیافتد .به هر حال باید از خوردن گوشت و فرآورده های دام های مبتال به هاری خودداری کرد. وسایل آلوده :ویروس هاری از طریق وسایل آلوده فقط در موارد استثنایی منتقل می شود. تکنسین های آزمایشگاه هاری بودند ،که هنگام کار بدون ایجاد جراحت دچار هاری شده بودند . ‏Eه :ابتال ب(ه هاری از راه اس(تنشاق هوای آلوده ،در شرایط(ی عارض م(ی شود ک(ه غلظت ویروس توج در هوا به حد بسیار باالیی برسد تا سرایت بیماری ممکن شود. *** اولین مورد آلودگی از طریق خراش در ایران در سال ،1369در یک تکنسین دامپزشکی که هنگام معاینه دست خود را در دهان گاوی که عالیم فلجی داشته فرو برد مشاهده شد ؛ که پس از مدتی به هاری مبتال شد. ‏www.yourwebsite.com انسان به انسان :تا به حال مواردی معدودی انتقال هاری از طریق پیوند اعضایی که متعلق به جسد آلوده به هاری بوده در دنیا گزارش شده است که دو مورد نیز در ایران در اثر پیوند قرنیه در سال 1373 گزارش شده است. جفت :ویروس هاری را از جنین ،رحم و تخمدان های یک حیوان ماده جدا کرده اند که بیانگر این مساله است که انتقال هاری از طریق جفت نیز بعید نمی باشد. عالیم هاری در حیوانات -1تغيير رفتار ناگهاني :ازبين رفتن ترس حيوان ،رفتاردوستانه و نزدیک شدن بدون ترس به محيط هاي انساني ،مشاهده حيوانات شب ف ّعال درروزبعنوان یک شاخص ‏ تغيير صداي حيوان بطوريكه خشن ،خشك و گرفته احساس مي شود ‏ صداي غُرغُر و در حالت حمله قرارداشتن ‏ تب ،لرزش وتشنج -2حمله مك ّررگوشتخواران به اجسام متحرك غيرجاندار از جمله خودرو ‏ ‏ بي اشتهايي -3بلعيدن اشياءسخت و غيرخوراكي گاز زدن به هر چيز (نظير سنگ ،چوب ، ‏ ‏ مردمك چشم متسع شده بنابراين از نورگريزان است ‏ ‏ رفتار غير قابل پيش بيني مدفوع و).. -4ريزش بزاق كف آلود و بيقراري -5سرگرداني و حمله به تنهايي (گونه هایی که عموماً بصورت گروهي حمله مي كنند) - 6ضعف عمومي و فلجي اندامها بخصوص اندامهاي خلفي ‏ بيحالي ،سستي وخواب آلودگي ‏ از دست دادن هوشياري ‏ ‏ عدم توانايي دربلع وترس از آب ‏ ‏ دوري از گله ،خلوت گزيني و سرگرداني ‏ ‏ حمل ه حيوانات آرام مانند خرگوشها به انسان (خرگوشهابندرت ب ه بيماري هاري مبتال مي شوندولي درصورت وجود سابقه بيماري هاري دريك منطقه بهتراست حمله جوندگان و خرگوشها را به انسان در آن ناحيه جزو موارد مشكوك ارزيابي نمود) ‏www.yourwebsite.com تمام موارد حیوان گزیدگی را بایستی مشکوک به هارگزیدگی تلقی نمود مگر خالف آن ثابت شود و باید اقدامات فوری درمان پیشگیری هاری را شروع کرد. ‏www.yourwebsite.com عفونت ( : ) infection آلودگی به ویروس در انسان ،در سه حالت رخ می دهد : -1هیچ واکنش ایمنی شناختی یا بالینی ایجاد نمی شود . -2آلودگی تبدیل به عفونت(ی ب(ی نشان(ه می شود ؛ که با واکنش های ایمونولوژیکی قابل تایید می باشد . -3حالت بروز عالیم بالینی بیماری هاری است که به مرگ فرد منتهی می شود. ‏Eه :حال(ت دوم ،بیشت(ر در دامپزشکان و شکار چیان راکون آمریک(ا که از نکت پی(ش س(ابقه ی واکس(یناسیون ض(د هاری نداشت(ه ،ول(ی وجود پادت(ن خنثی کننده ویروس هاری در آنها تایید شده ؛ مشاهده شده است. بروز بیماری ( )occurrence of disease نسبت بروز بیماری بدون درمان : در جراح(ت های س(طحی و کوچ(ک 1/0درص(د و در جراح(ت های شدی(د ت(ا ٪60درص(د یابیشتر متغییر است . در مواردی ک(ه افراد توس(ط گرگ مجروح شده و درمان ص(ورت نگرفت(ه ،میزان مرگ و میرحتی تا ٪80درصد رسیده است. توجه : انسان حساس(یت زیادی به هاری ندارد به همین علت همه آلوده شدگان دچار هاری نمی شوند. اشکال مختلف هاری در انسان : -1نوع خشمگین ( در مغز فلج مغزی ) -2نوع فلجی ( در نخاع فلج نخاعی ) ‏www.yourwebsite.com وضعيت چرخش ويروس هاری در کشور ‏www.yourwebsite.com عوامل موثر در خطر ابتال به بیماری هاری -نوع حیوان گزنده - -واریته یا گونه سوش هاری و میزان آن (برحسب سروتایپ ویروس کشندگی متفاوت است ) - -نوع جراحت و محل آن - -تعداد اعصاب سطحی در محل جراحت -ایمنی علیه هاری ( پیشگیری از هاری قبل و بعد از آلودگی )عوامل میزبان درشخص مجروح ( اختالف ژنتیکی ) مراحل پنجگانه بیماری هاری ‏Eی :فاصله بین آلودگی و نخستین نشانه دوره پی(ش آگه(ی است .طول دوره نهفتگی هاری -1دور نهفتگ از سایر عفونتها متغیرتر است. طول این دوره به طور معمول بین 31تا 90روز است .در ایران دوره نهفتگی حداقل 10روز و حداکثر 5سال گزارش شده است . در س(ایر کشوره(ا دوره 4روز ( آلودگی به ویروس ثابت هاری ) و طوالنی ترین دوره به طور استثنایی 14و حتی 19سال هم گزارش شده است . در این دوره ویروس هاری در ماهیچه های سطحی محل گازگرفتگی مامن می گزیند و تکثیر می یابد و شخص آ(لوده به جز نشانه های جراحت التیام یافته یا در حال التیام که ناشی از آسیب حیوان هار است ،سالم به نظر می رسد . دوره نهفتگی در کودکان کوتاهتر از بزرگساالن است........ این امر شاید به این علت است که در بیشتر در کودکان زخم های ایجاد شده ،زیادتEر و شدیدتEر از بزرگسEاالن است و در نتیجه ویروس زیادتری وارد بدن کودکان می شود . *** در مواری که علت ابتال به هاری ،آلودگی با ویروس ثابت هاری باشد ،دوره نهفتگی کوتاهتر است 4( .تا 13روز) مراحل پنجگانه بیماری هاری -2پیش آگهی : به طور معمول در زمان آشکار شدن عالیم که پایان دوره نهفتگی و شروع دوره پیش آگهی است ،ویروس هاری با عیار باال در مرکز سیستم اعصاب ظاهر می شود . در پایان دوره نهفتگی ویروس هاری به انتهای اعصاب حرکتی سطح یا عقده های عصبی ماهیچه ای نفوذ کرده و به طرف نخاع و مرکز اعصاب حرکت می کند. عالیم اولیه هاری ممکن است غیر اختصاصی باشد مانند :بی حالی ،تب ،لرز و خستگی یا گاهی به شکل اختالل در دستگاه تنفسی ( گلو درد ،سرفه و تنگی نفس ) و یا در دستگاه گوارش ( بی اشتهایی ،اشکال در بلع ،تهوع ،استفراغ ،دردهای شکمی و اسهال ) و یا در دستگاه عصبی مرکزی ( سر درد ،سر گیجه ،نگرانی و ترس ،تحریک پذیری و عصبی بودن ) ظاهر شود. مراحل پنجگانه بیماری هاری تنها عالی(م اختص(اصی در این دوره :درد یا اختالالت حسی نظیر سوزش بی حسی و گاهی مورمور شدن محل گاز گرفتگی است ( 16تا 80درصد موارد ) عالی(م غی(ر طبیع(ی این دوره مانند عدم آرامش ،ترس از نور ،نعوذ غیر طبیعی آلت تناسلی ، افزایش میل جنسی ،بی خوابی ،دیدن کابوس و افسردگی -3دوره حاد عصبی :این دوره هنگامی شروع می شودکه عالیم واقعی اختالالت اعصابی بر دیگر عالیم بالینی بیماری غلبه کند . که اگر این مرحله همراه با عالیم تکاپو و تحرک زیاد بدن باشد بیماری به صورت هاری خشمگین ظاهر می شود. ولی اگر اولین عالمت فلج باشد بیماری به صورت هاری فلجی و آرام خواهد بود . نکتEه :در شکل خشمگی(ن بیماری مغز بیش از نخاع درگیر است در حالی که در نوع فلج بیماری نخاع بیشتر درگیر است . مراحل پنجگانه بیماری هاری از عالیEم ایEن دوره در هEر دو نوع هاری (خشمگیEن و فلجEی ) :تب ،اختالل حسی ،سفتی گردن ،انقباض ماهیچه ها ،تشنج ،تنفس عمیق و طوالنی ،خروج بزاق نسبتا فراوان و کف آلود از دهان ... ‏Eا :در پایان دوره حاد عص(بی ،دوره تنفس های شدید و طوالنی و پیامد آن فلج -4اغم عمومی بدن و باالخره اغما غیر قابل تشخیص از آنچه که در سایر آنسفالیت ها ظاهر می شود ،مشاهده می شود . *** در جریان اغما اگر مراقبت شدید انجام نشود ؛ در عرض چند ساعت وقفه تنفسی رخ می دهد . *** اگر جهت تنفس به بیمار کمک شود ؛ ممکن است از وقفه تنفس پیشگیری شود و بیمار برای هفته ها یا بیشتر زنده بماند ،در غیر این صورت اغما به مرگ منجر می شود. مراحل پنجگانه بیماری هاری -5مرگ :در صورت عدم مراقبت از انسان مبتال به هاری ؛ شخص مبتال در هفت روز اول بیماری خواهد مرد.که این امر به طور معمول ناشی از عدم توانایی تنفس است. *** در 20سال اخیر در آمریکا با مراقبت شدید از بیماران دچار هاری ؛ متوسط عمر آنها را طوالنی تر کرده ،و تا 16روز رس انیده اند .در این بیماران ،بیماری و عوارض آن به بیشتر اندام ها آسیب وارد می آورد ولی در بیشتر موارد توقف فعالیت و قلبی – عروقی موجب مرگ آنها می شد . *** در تاریخچه بیماری هاری از سال 1972تاکنون ؛ سه مورد بهبود گزارش شده ،ویروس هاری در هی چ ی ک از س ه مورد فوق جدا نشده ،و گزارش دهندگان تنه ا وجود پادتن ضدهاری با عیار باال را در سرم خون و مایع نخاع آنان را دلیل بر بیماری دانسته اند . Eشمگین()Furious rabies ‏Eیخ هار در حدود ٪80بیماران دچار هاری ،آغازی همراه با یک یا چند عالمت از تحرک زیاد نظیر :عدم آرامش با توهم ها و نگرانی ، دست و پا زدن ،دویدن ،گازگرفتن و دیگر رفتارهای غیر طبیعی دارند . از عالیم اختصاصی آن :هیدروفوبEی یا ترس از آب ( 17تا ٪ 80متغیر است ) که طول هر دوره ترس از آب 1تا 5دقیقه است .در فاصله دو دوره حال بیمار خوب به نظر می رسد .و همراه ترس از آب ،ترس از هوا یا آئروفوبی هم دیده می شود . *** درجریان این دوره شعور بیمار در نوسان است و مراحلی با اضطراب شدید ظاهر می شود که به افسردگی می انجامد . Eشمگین()Furious rabies ‏Eیخ هار در هاری نوع خشمگین ؛ با وجود اینکه سیستم اعصاب مرکزی به شدت متاثر است ،ولی آزمایش های معمولی سیستم عصبی بیمار نتایج غیر معمول نشان نمی دهد .غیر از موارد استثنایی که به مرگ ناگهانی بیمار منجر می شود . *** دوره حاد عصبی آن 2تا 7روز طول می کشد و به اغما یا مرگ به علت وقفه دستگاه تنفسی منجر می شود . در هاری خشمگین بدلیل هجوم فرد بیمار به اطرافیان چاره ای جز بستن دست ها و پاهای وی نمی باشد. EیفEلجی()Paralytic rabies هار در حدود ٪ 20بیماران دچار هاری ،با عالمت مشخصه فلجی ظاهر می شود . در این بیماران در مقایسه با نوع خشمگین ،حواس آسیب نمی بیند. *** هاری نوع فلجی به طور معمول ناشی از سویه های هاری خفاش یا ویروس ثابت هاری می باشد . *** در این بیماران ضعف ،سستی ،گاهی از بین رفتن رفلکس ،همراه با فلجی مشاهده می شود . هیدروفوبی و خود نمایی های خشمگین نیز گاهی در این بیماران دیده می شود . EیفEلجی()Paralytic rabies هار فلجی مشاهده شده با پیشرفت بیماری در مبتالیان به صورت : )Para plegia( )a )Tri plegia( )bفلجی سه گانه )Quadri plegia( )cفلجی چهارگانه فلجی نیمه تحتانی ‏Landry Guillain Barre(( )d ‏Eه پیش ‏Eی قرنی فلج رونده از نوع گیلین باره سندرم گیلن باره( )GBSبیماری ای است که اعصاب بدن و دستها و پاها را مبتال می کند .معموال این بیماری در اثر ایجاد یک عفونت بروز می کند. نکات قبل توجه نکتEه : 1به طور معمول طول دوره بیماری ؛ در هاری فلجی از هاری خشمگین طوالنی تر است . نکتEه : 2طول دوره حاد عص بی در هاری فلجی از هاری خشمگین طوالنی تر است . نکتEه : 3در ص ورت آلودگ ی ب ه ویروس ثابت هاری دوره نهفتگی کوتاه تر است علل تفاوت در طول دوره های نهفتگی نزدیکی محل گاز گرفته شده به سیستم اعصاب مرکزی تعداد ویروسهای تزریق شده سن شدت آلودگ ی و جراح ت ناش ی از آن و پوشیده نبودن صورت هنگام گازگرفتگی فراوانی رشته های عصبی در محل گازگرفتگی تشخیص آزمایشگاهی : عالئم و تشخیص : شروع هاری اغلب با یک احساس اولیه هراس ،سردرد ،تب ،کوفتگی عضالت و تغییرات حسی نامشخص در محل گزش حیوان همراه است .تحریک پذیری و ترس از فضای باز عالیم شایعی هستند . بیماری با بی حسی یا فلج عضالت پیشرفت می کند ؛ و اسپاسم عضالت حلق منجر به ترس از آب می شود و تشنج نیز ممکن است دیده شود . *** بدون مداخله پزشکی ،سیر بیماری 2تا 6روز و گاهی بیشتر است و مرگ معموال به دلیل فلج عضالت تنفسی رخ می دهد . تشخیص آزمایشگاهی : ‏Eه :در مواردی که تشخیص بالینی بیماری در مبتالیان به هاری مشکل باشد ،به کمک روشهای آزمایشگاهی می توان انتقال نمون نمونه ای را تهیه و بیماری را در انسان و حیوان مرده ثابت کرد . برای جلوگیری از آلودگی احتمالی نمونه ها برای تشخیص هاری نمونه باید طبق مقررات ملی و بین المللی ارسال شود . تشخیصی باید به صورت یخ زده یا در حرارت عادی آب فیزیولوژی محتوی گلیسیرین ٪ 50ارسال شود . نمونه هیسEتولوژی ( بافEت شناسEی ) :همان گونه که در تاریخچه بیماری آمد ،ویروس هاری ضایعه هایی در سیتوپالسم نرون های مبتالیان هاری ایجاد می کند ،که به نام کاشف آن اجسام نگری نامیده شده است .این اجسام با رنگ آمیزی در زیر میکروسکوپ معمولی قابل مشاهده است . تشخیص آزمایشگاهی : توجه :حساسیت روش هیستو لوژی ٪80است و به تازگی کمتر در آزمایشگاه های هاری استفاده می شود . روش فلورسانت پادتن ( FAT( : 202 روش انتخاب(ی و حس(اس تری(ن و اختص(اصی تری(ن آزمایش برای تشخیص ویروس هاری در باف(ت های مغز و غدد بزاقی است . از این روش می توان به منظور تشخیص هاری قبل از مرگ با آزمایش الم های تهیه شده از قرنیه و پوست ( پوست ناحیه گردن و یا پس سری ) استفاده کرد . توجه :البته آزمایش قبل از مرگ و حتی ساعت های آخر حیات در صورت مثبت بودن نشانگر بیماری هاری است ؛ ولی منفی بودن نتیجه آزمایش وجود بیماری را نفی نمی کند . تشخیص آزمایشگاهی : ‏RREID ) Rapid Rabies Immuno Diagnosis(: روش فلورسانت پادتن ؛ حساس و اختصاصی است به تازگی متداول شده ،و بیشتر این روش که همانند202 در مطالعات اپیدمیولوژی2مورد استفاده قرار می گیرد. جدا کردن ویروس : برای جدا کردن پادگن های هاری از تزریق داخل مغزی حیوان های آزمایشگاهی ،به خصوص نوزاد موش و همچنین به کاربردن کشت سلول های حساس نظیر نوربالستومای موش استفاده می شود . تشخیص آزمایشگاهی : تشخیص پادتن : 202 است در بیمارانی که از پیش ،علیه هاری واکسینه نشده اند ،موید بیماری باشد .پادتن خنثی تشخیص پادتن هاری ممکن عالیم بیماری ظاهر می شود بندرت وجود دارد ،اما در اغلب انسان های هار در صورت زنده کننده ویروس در هفته اول که 2 ماندن ؛ در جریان هفته ی دوم بیماری قابل اندازه گیری است . *** در این موارد عیار پادتن از عیار افرادی که علیه هاری واکسینه شده اند بسیار باالتر است 2 .تا 7روز پس از ظهور پادتن در سرم خون بیماران می توان آن را در مای(ع نخاع جستجو کرد .ولی چون بیماران بندرت تا هفته سوم زنده میمانند روش تشخیص پادتن در همه بیماران قابل استفاده نیست . نکته :اشخاصی که علیه هاری واکسینه می شوند ؛ در مایع نخاع آنان پادتن وجود ندارد. تشخیص آزمایشگاهی : روش (: )PCR DNA (cDNAمعکوس ویروس هاری جدا می شود و با استفاده از آنزیم در این روش ژنوم 202 یعنی از روی یک رشته RNAبه 2وسیله آنزیمی خاص ،رشته DNAساخته شده است ) تبدیل می شود . Polymeraseحاصلش ده در دستگاه ت رموسایکلر ب ا استفاده از آنزیم cDNAازدیاد م یش ود . سپس بر روی ژل الکتروفورز شناسایی می شود این روش بسیار حساس و سریع می باشد ،از این روش برای تشخیص و مطالعات اپیدمیولوژی هاری استفاده می شود.  :حساسیت روش های تشخیص هاری بر حسب موارد زیر متغیر است -1مرحله بیماری -2وضعیت آنتی بادی -3وجود ویروس در نسج مورد آزمایش -4پرسنل آموزش دیده آزمایشگاه . *** به همین دلیل نتیجه مثبت ،آزمایش را تایید می کند ولی نتیجه منفی آزمایش را نفی نمی کند. نکته :معموال آنتی بادی خنثی کننده در سرم یا مایع نخاع بیمار هار ،حدود هشتمین روز بیماری ظاهر می شود. Eگیری واکسن های انتخابی برای درمان ضد هاری برای پیش از آلودگی و پس از آلودگی در انسان ‏HDCV ‏VERO ‏PCEC ‏Human Diploid Cell Vaccine ‏Vero Rabies Vaccine ‏Purified Chiken Embryo Cell در کشورهایی که هاری جنبه آندمیک (بومی) دارد ،هر گونه گازگرفتگی به وسیله حیوانات وحشی باید مشکوک به هاری تلقی شود و بی درنگ به درمان ضدهاری ،پس از مواجهه اقدام شود . کمیته کارشناسان WHOدر درمان ضد هاری پس ازآلودگی ،مجروحان را به 3گروه تقسیم بندی کرده اند : گروه نوع تماس نوع مواجهه درمان توصیه شده 1 تماس یا غذا دادن به حیوانات ، لیسیدن پوست سالم هیچ در صورت وجود شرح قابل اعتماد هیچ درمانی الزم دندان زدن پوست برهنه ،خراش های کو چک یا ساییدگی های بدون خونریزی و لیسیدن پوست آسیب دیده 2 یک یا چند گزیدگی یا خراش های عمیق جلدی ؛ آلوده شدن غشای مخاط با بزاق (لیسیدن ) ؛ مواجهه با خفاش .نیست خفیف شدید بسرعت تزریق واکسن ،اگر حیوان طی ده روزی که تحت نظر است سالم باشد ؛ یا در مورد حیوان کشته شده آزمایش اختصاصی هاری منفی باشد ،درمان قطع شود به سرعت ایمونوگلوبولین ضد هاری و واکسن به کار می رود اگر حیوان طی ده روزی که تحت نظر است سالم باشد ؛ یا در مورد حیوان کشته شده آزمایش اختصاصی هاری منفی باشد، درمان قطع شود  :تعریف اپیدمیولوژی موارد مظنون :هر نوع تماس مشکوک انسان با بزاق حیوان ( تا مدت حداکثر 14روز در گوشت خواران و 3-4ماه در علف خواران ) به عنوان حیوان گزیدگی و مشکوک به هاری باید ثبت و گزارش شود. تشخیEص محتمEل :بروز عالیم بالینی انسفالومیلیت ( ترشح بزاق ،سردرد ،ترس از نور ،ترس از آب و )...با توجه به سابقه بیمار ( تماس با بزاق حیوان و یا گزش ویا پیوند عضو ) . ‏Eی ‏Eص قطع تشخی مغز. :جدا کردن ویروس از مغز یا بزاق و یا پوست ناحیه گردن و یا مشاهده اجسام نگری در سلول های عصبی  :پرتکل کشوری در برخورد با بیماری گزارش دهی : غیر فوری ■ فوری ■ - 1اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی کلیه موارد گازگرفتگی و حتی چنگ زدگی حیوان ( اهلی یا وحشی ) می بایست بصورت فوری طی تماس تلفنی به ستاد مرکز بهداشت شهرستان گزارش شود . درمان پیشگیری از هاری برای تمام موارد باید انجام شود این درمان شامل موارد زیر است : ** زدودن و خارج کردن ویروس هاری از زخم با شتسشو با آب و صابون و حتی با استفاده از برس به مدت 5تا 10دقیقه اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی ** خارج کردن کف صابون از البه الی زخم با فشار آب ( استفاده از شیلنگ آب یا پیستوله آب پاش ) ** قطع یا برداشت کامل قسمت های نکروزه ** ضد عفونی کردن محل جراحت با الکل 70-40درجه یا بتادین ٪1و یا سایر مواد ضد عفونی کننده ** نبستن و بخیه نزدن محل زخم ( تنها استثنا در مورد شریان های خونریزی دهنده است که در این شرایط باید حتما مقداری سرم ضد هاری پس از بخیه زدن شریان در محل زخم پاشیده شود ) ** تزریق واکسن هاری اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی 4نوبت و 4تزریق عضالنی در روزهای صفر 3 ،و 7و 14 تزریق واکسن هاری : (که در هر نوبت یک تزریق عضالنی در یک عضله دلتویید انجام می شود ) * محل تزریق واکسن در بالغین عضله دلتوئید و در اطفال زیر 2سال ناحیه فوقانی جانبی ران است . ** تعداد دفعات تزریق واکسن 4بار ودر روزهای صفر ،14 ،7 ،3 ، است 1(.میلی لیترعضالنی) *** عوارض نادر واکسن شامل :سرخی و تورم در محل تزریق ، تورم غدد لنفاوی لوکال ،سردرد سرگیجه ،تهوع ،درد عضالنی ، خارش و کهیر است . • نوبت اول،یک تزریق عضالنی واکسن روز صفر • نوبت دوم،یک تزریق عضالنی واکسن روز 3 • نوبت سوم،یک تزریق عضالنی واکسن در روز 7 • نوبت چهارم ،یک تزریق عضالنی واکسن در روز 14 (در صورتی که پس از گذشت 10روز از زمان گزش ،عامل گزش (سگ و یا گربه در دسترس) زنده و فاقد عالیم بالینی دال بر بیماری هاری باشد ،نوبت چهارم (روز ) 14تزریق نمی شود). روشهای واکسیناسیون پیشگیری از هاری ‏Eی)1 ‏Eسنهار ‏Eک ‏Eیوا ‏EقعEضالن ‏Eی ‏EشتEزر رو دو روش زی(ر ب(ه عنوان تنه(ا روش های مورد تایی(د واکسیناسیون پیشگیری از ‏حجم واکسن مورد استفاده در هر تزریق عضالنی 1میلی لیتر می باشد. هاری پس از تماس مورد تایید است : ‏در مورد کودکان کمتر از 2سال و در صورت تحلیل شدید عضله دلتویید در بالغین تزریق در قسمت قدامی خارجی ناحیه فوقانی عضله چهار سر ران .1 روش تزریق عضالنی .2 روش تزریق اینترادرمال (میان پوستی) انجام می شود . هرگز نبایستی واکسن هاری را درعضله سرین تزریق کنید. اثر بخشی واکسیناسیون هاری به صورت میان پوستی در بعضی رفرانس ها بیشتر از عضالنی است .و به طور جدی توسط سازمان بهداشت جهانی توصیه می شود .و تا %70موجب صرفه جویی در مصرف واکسن می گردد .  )2روش تزریق به صورت اینترادرمال ( INTRADERMALتزریق میان پوستی ) 3نوبت تزریق اینترادرمال در روزهای ص(فر 3 ،و 7 (که در هر نوبت 2تزریق اینترادرمال در دو عضو مختلف انجام می شود ) • نوبت اول ،دو تزریق اینترادرمال واکسن روز صفر • نوبت دوم ،دو تزریق اینترادرمال واکسن روز 3 • نوبت سوم ،دو تزریق اینترادرمال دیگر واکسن در روز 7 محل تزریق اینترادرمال در عضله دلتویید ،عضله باالی کتف ،و عضله ران می باشد باقیمانده واکسن باز شده در ویال را می توان به مدت 8ساعت در 2تا 8درجه نگهداری کرد حجم واکسن مورد استفاده در هر تزریق اینترادرمال 0.1میلی لیتر می( باشد اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی تزریق سرم هاری در سه حالت زیر توصیه می شود : -1گازگرفتگی توسط حیوانات وحشی -2گازگرفتگی توسط حیوانات متواری شده -3گازگرفتگی توسط حیوان اهلی در صورتی که زخم های عمیق و متعدد به ویژه در نواحی سر و گردن و صورت و نوک انگشتان ایجاد شده باشد . توجه :واکسیناسیون زنان باردار هیچ مانعی ندارد . تزریق واکسن و سرم ایمونوگلوبولین هاری تزری(ق واکس(ن و س(رم هاری بس(تگی ب(ه شدت زخ(م حاص(له از مواجه(ه با حیوان مظنون گروه یک تقسیم بندی افراد حیوان گزیده از لحاظ نوع مواجهه با حیوانات دارد .برنامه واکسیناسیون ضد هاری بر اساس نوع مواجهه با حیوانات بایستی اجرا گردد. طبق(ه بندی انواع مواجه(ه ب(ا حیوان مشکوک ب(ه هاری جهت انجام اقدامات پیشگیری و درمان هاری به شرح زیر است : .1 گروه یک .2 گروه دو .3 گروه سه * لمس کردن یا غذا دادن به حیوان مشکوک * لیسیدن پوست سالم توسط حیوان مشکوک :اقدام الزم شستشو با آب و صابون بمدت 15الی 20دقیقه گروه سه گروه دو تقسیم بندی افراد حیوان گزیده از لحاظ نوع مواجهه با حیوانات گاز گرفتن پوست خراشیدگی کوچک و کم -ساییدگی بدون خونریزی ‏Eاجهه با حیوانات تقسیم بندی افراد حیوان گزیده از لحاظ نوع مو گزیدگی ها و خراشیدگی منفرد و یا متعدد عمیق پوست “ حداقل دیدن خون در ضایعه“ لیسیدن پوست آسیب دیده (قدیم و جدید) به هر دلیل آلوده شدن غشاهای مخاطی (شامل چشم،پلک،دهان،بینی،ناحیه تناسلی و مقعد) با بزاق حیوان مشکوک (مانند لیسیدن) هر نوع جراحت در سر،صورت،گردن و دست (نوک انگشتان تا مچ دست) و ناحیه تناسلی مواجهه(تماس) با خفاش،گزش یا خراشیدگی توسط خفاش افراد مبتال به ضعف سیستم ایمنی ارثی یا اکتسابی (ابتال به بیماری و یا مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی) -هر نوع گزش توسط حیوان محتمل و قطعی مبتال به هاری :اقدام الزم :اقدام الزم شستشو با آب و صابون بمدت 15الی 20دقیقه تزریق واکسن هاری بررسی واکسن کزاز شستشو با آب و صابون بمدت 15الی 20دقیقه تزریق واکسن هاری بررسی واکسن کزاز تزریق سرم ضد هاری تزریق همزمان واکسن و سرم ایمونوگلوبولین هاری ( سرم اختصاصی ضد هاری ) • تزریق همزمان واکسن و سرم در مورد زخم های گروه IIIکاربرد دارد . • ایمونوگلوبولین با منشاء انسانی حداکثر به میزان 20واحد بین المللی به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن استفاده می شود. • تزری(ق س(رم ض(د هاری بای(د در اطراف و داخ(ل زخ(م ه(ا بطور عمق(ی تزری(ق شود و از تزری(ق باق(ی مانده آ(ن در جایی دورتر از زخم (عضله سرین) خودداری شود. • مهم :باقیمانده سرم ضد هاری بطور عضالنی تزریق نمی شود . توجه : در عضوی که سرم ضد هاری تزریق می شود واکسن هاری تزریق نمی گردد .  :نحوه اقدام در فردی که قبال به علت حیوان گزیدگی واکسیناسیون کامل دریافت کرده و مجددا دچار حیوان گزیدگی می شود • چنانچ(ه زمان وقوع گزش ت(ا س(ه ماه پ(س از آخری(ن نوب(ت واکس(یناسیون باش(د ،فق(ط ه(ر ی(ک از زخمه(ا ب(ه مدت 15الی 20 دقیقه شستشو داده و ضدعفونی شود و نیازی به شروع مجدد واکسن و ت(زریق سرم نیست. • در ص(ورتی ک(ه زمان وقوع گزش بیشت(ر از س(ه ماه از آخری(ن نوبت واکسیناسیون گذشت(ه باش(د ،عالوه بر شستشوی ضایعات، ت(زری(ق دو نوب(ت واکس(ن عضالن(ی در روزهای ص(فرو 3و ی(ا 2نوب(ت اینترادرمال و در ه(ر نوب(ت فق(ط 1تزری(ق در روزهای صفر و 3انجام شود. پیشگیری پیش از تماس • واکسیناسیون عضالنی (: شامل دو نوبت و در هر نوبت یک تزریق عضالنی در روزهای صفر و 7 • واکسیناسیون اینترادرمال : شامل دو نوبت و در هر نوبت 2تزریق در دو عضو مختلف ،در روزهای صفر و 7 برای کسی که سابقه تزریق واکسن به روش پیشگیری پیش از تماس ( 2نوبت روش جدید یا 3نوبت روش قدیم) را دارد ،در صورت مواجهه ،عالوه بر شستشوی ضایعه ،فقط دو نوبت واکسن عضالنی در روزهای صفر و ، 3و یا دو نوبت اینترادرمال و در هر نوبت یک تزریق ،در روزهای صفر و 3تجویز شود. Eگیری در صورت تاخیر در برنامه درمان پیش درمان موضعی زخم • در شروع واکسیناسیون • کمک های اولیه در موارد زخم • در طی واکسیناسیون • بالفاصله شستن هر زخم با صابون یا هر شوینده دیگر و در ه(ر موق(ع ک(ه فرد مراجع(ه کرد برنام(ه واکس(یناسیون طب(ق زمانبندی قبل(ی شروع و یا ادامه پیدا می کند. نیازی به اضافه کردن دوزهای واکسن هاری نیست. آب پرفشار حداقل به مدت 15الی 20دقیقه، • استفاده از ضدعفونی کننده ها مانند پویدین آیوداین و یا با سایر ترکیباتی که بتواند ویروس را بکشد ، درمان موضعی زخم ‏Eام اقدامات و مراقبت های خاص الزم است بیمار به بیمارستان ارجاع در برخی موارد به دلیل نیاز به انج داده شود که شامل موارد زیر می باشند: -1از بين بردن و خارج كردن ويروس از محل زخم -2دبريدمان كامل قسمتهاي له شده و نكروزه • خونریزی غیر قابل کنترل • کاهش فشارخون (فشار خون سیستولیک کمتر از 100میلیمتر جیوه) یا کاهش -3ضد عفوني زخم با محلول بتادين يا الكل اتيليك 40تا 70درصد فشار خون وضعیتی -4عدم بخيه زدن محل جراحت -5تزريق سرم و واكسن ضد هاري و تکمیل دوره واکسیناسیون • خواب آلودگی و اختالل هوشیاری به دلیل صدمه یا ضربه به سر -6تزريق سرم يا واكسن ضدكزاز • احتمال شکستگی استخوان -7درمان آنتي بيو تيكي • احتمال پارگی عضله و عصب -8تحت مراقبت قرار دادن حيوان مهاجم -9نمونه برداري از حيوان مهاجم مشكوك • نیاز به دبریدمان وسیع ارجاع به بیمارستان (ادامه) • نیاز به تزریق سرم ضد هاری در بیهوشی • احتمال صدمه به اعضا خاص مانند چشم ،صدمه شدید به صورت و قفسه سینه و شکم و .... • به صالحدید بهورز و کارشناس مراقب سالمت و یا پزشک در صورت لزوم بیمار به بیمارستان ارجاع گردد • در موارد فوق حتی االمکان شستشو داده شود و تزریق سرم و واکسن در بیمارستان انجام گیرد. • در صورت بروز حساسیت به واکسن در طی واکسیناسیون به منظور تزریق نوبت های بعدی واکسن حتی االمکان از بخیه زدن خودداری گردد مگر با صالحدید پزشک متخصص و در شرایط ویژه ضمنا در این چنین موارد حتما قبال سرم ضد هاری در زخم تزریق گردد و حتی االمکان بخیه ها شل زده شود. نکته .بارداري • حاملگي دليل( منع واكسيناسيون پس از مواجهه نمي باشد. • واکسیناسیون موجب افزايش بروز سقط ‌،تولدهاي زود هنگام يا ناهنجاري هاي مادرزادي نمی شود . م پیشگیری پيش از مواجه در طي حاملگي نيز تجویز مي ش(ود. • در صورت لزو ‌ • مواجهه با هاري يا تشخيص هاري در مادر نبايد دليلي براي قطع بارداري باشد. .حساسیت ها • فردي كه سابقه حساسيت شدید به واكسن هاري يا اجزاي واكسن هاري دارد يا ديگر واكسن هايي كه اجزاي آن در واكسن هاري موجود است ،بايد با احتياط واكسينه شوند. • کسی که با دوزهای اولیه دچار حساسیت شد ،واکسن دیگر اس(تفاده شود یا دوزهای بعدی در بیمارستان تزریق شود. اشتباهات و اشکاالت گزارش شده در خصوص اقدامات پیشگیری و درمان هاری عدم انجام اقدامات هاری برای موارد خراشیدگی جزیی عدم انجام اقدامات هاری برای مراجعینی که بموقع و یا پس از چند روز از زمان گزیدگی مراجعه می کنند. تزریق واکسن در محل اشتباه و نادرست مثل تزریق در ساعد عدم تزریق سرم ضد هاری برای مواردی که طبق دستورالعمل دارای اندیکاسیون هستند. اشتباه و یا انتخاب نادرست روش تزریق ( با توجه به ابالغ وزارت بهداشت در حال حاضر روش تزریق واکسن هاری اینترادرمال می باشد) عدم رعایت مقدار تزریق در روش اینترادرمال اشکال در تزریق درست بروش اینترادرمال ( تزریق باید با زاویه 15درجه از ناحیه دلتویید باشد) عدم ثبت اطالعات کامل بیمار در کارت واکسن هاری و دفتر حیوان گزیدگی عدم ثبت اطالعات واکسیناتور و انجام دهنده اقدامات هاری برای فرد حیوان گزیده در کارت واکسن و دفتر حیوان گزیدگی عدم گزارش موارد مشکوک به هاری توجه محل تزریق واکسن عضالنی و اینترادرمال ،عضله دلتویید است. در ص(ورت تزری(ق س(رم در مح(ل جراح(ت یک(ی از اندامهای فوقان(ی(دس(ت،س(اعد،بازو و شان(ه) در روش تزری(ق عضالن(ی ،م(ی بایس(ت واکس(ن ب(ه دلتویی(د طرف دیگر تزری(ق گردد و در روش تزری(ق اینترادرمال ،یک(ی از واکس(نها ب(ه ناحی(ه دلتویی(د عض(و اندام فوقان(ی س(الم و واکس(ن دیگ(ر ب(ه جای اندام فوقان(ی گزیده شده ،ب(ه ناحیه فوقانی ،قدامی ،خارجی ران تزریق گردد. در صورت تزریق سرم در هر دو اندام فوقانی ،واکسن در ناحیه فوقانی،قدامی،خارجی یک ران (در روش عضالنی) یا هر دو ران(در روش اینترادرمال) تزریق شود. ‏در هر نوبت واکسیناسیون اینترادرمال که شامل 2تزریق می باشد ،می بایست واکسن ها در دو عضو مختلف تزریق شوند. در عضوی که سرم ضد هاری تزریق می شود واکسن هاری تزریق نمی گردد اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی سه محصول بیولوژیک برای ایمنی غیر فعال (پاسیو) : -1ایمنوگلبولین ضدهاری انسانی (همولوگ) -2ایمنوگلوبین ضدهاری اسبی (هترولوگ) -3ایمنوگلوبین ضدهاری اسبی بسیار خالص شده . *** ایمنوگلبولین ضدهاری اسبی (هترولوگ) باید در یک نوبت به مقدار 40 واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تجویز شود. *** ایمنوگلبولین ضدهاری انس(انی (همولوگ) باید در یک نوبت به مقدار 20واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تجویز شود. تزريق سرم به ناحيه گزيدگي .نیمی از سرم به صورت عضالنی ونیمی دیگر داخل زخم تزریق می شود ‏Actually, Saturn ‏Actually, Saturn ‏is composed ‏is composed ‏mostly of ‏mostly of ‏hydrogen and ‏hydrogen and ‏helium ‏helium ‏Jupiter is ‏Jupiter is ‏actually the ‏actually the ‏Eرم هترولوگ س ‏biggest planet ‏biggest planet ‏in the Solar ‏in the Solar ‏System ‏System ‏Actually, Saturn ‏Actually, Saturn ‏is composed ‏is composed ندرت ناخواسEته سEرم :شوک آنافیالکتیک ،التهاب عصبی عروقی ،به عوارض ‏mostly ‏of ‏mostly of ‏and ‏andدیده میشود. ‏hydrogenاست وگاهی درد مختصر و افزایش درجه حرارت عوارض کلیوی ‏hydrogen ‏helium ‏helium *** معموال سرم 10میلی لیتری حاوی 1500واحد است . *** سرم ضدهاری که در حال حاضر استفاده می شود ایمنوگلوبین اختصاصی ضد هاری تهیه شده از پالسمای انسانی می باشد که هیچ بایستی مخاطره ایی ندارد و نیاز به تست ندارد .ولی قبل از تزریق تست شود. اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی تزریق سرم و واکسن ضدکزاز به شرح زیر : * اگر واکسیناسیون قبلی کامل است باید یک دوز واکسن یادآور تزریق شود . • اگر فرد قبال واکسینه نشده باشد باید سرم ضEد کزاز ویEک نوبEت واکسEن دریافت کند و سپس طبق دستور العمل ایمن سازی واکسیناسیون ادامه یابد . • تجویEز آنتEی بوتیEک مناسEب : ب ا نظ ر پزش ک و به مدت 10-7روز برای پیشگیری از عفونت ثانویه . • نمونEه برداری از حیوان مهاجEم :در صورت امکان باید سر حیوان مهاجم به انستیتو پاستور ارسال شود. اقدامات توصیه شده در اولین برخورد با مورد حیوان گزیدگی ** در صورتی که حیوان مهاجم سگ یا گربه باشد و در دسترس باشد باید 10 روز حیوان مهاجم را بسته و تحت مراقبت قرار داد .اگر در طی این مدت عالی م ظاه ر و حیوان تل ف نشود ادام ه واکس یناسیون نیازی نیست .در صورتی که حیوان غیر از سگ و گربه عامل گزندگی باشد تزریق 4نوبت الزامی است. ** درمان ویژEه :در صورت بروز عالیم ،بااینکه درمان قطعی برای بیماری وجود ندارد ؛ اقدامات حمایتی پزشکی ویژه با رعایت جداسازی تنفسی انجام می شود . ایEن اقدامات شامEل :تامی(ن تعادل الکترولیت(ی ،تزری(ق داروهای ض(د تشنج و آرام بخ(ش ،در ص(ورت وجود عفون(ت تجوی(ز آنت(ی بیوتی(ک مناسب ، س(اکشن موارد ترشح(ی از ری(ه و باز نگ(ه داشت(ن راه های تنفسی و در صورت لزوم استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی می باشد . EمEی** ‏EیEلزا ‏EحاتتEنفسیدر تEمام طEولمEدتبEیمار ا ‏Eناز نEظر تEرش ‏EیبEیمارا ‏Eساز ‏Eدا ج ‏Eت ‏Eس .ا -2اقدامات بعدی شامل کنترل اطرافیان و محیط ** بررس(ی موارد تماس و جس(تجو منش(ا اولی(ه بیماری :باید حیوان مهاجم و سایرافرادی که ممکن است مورد گزش قرار گرفته باشند را جستجو کرد . ** ض(د عفون(ی :اگرچه انتقال از فرد به فرد تاکنون گزارش نشده است ،اما افرادی که به طور استفاده• کنند . ماسک روپوش و مستقیم با بیمار تماس دارند باید از دست کش پالستیکی ، ‏Click ‏icon ‏to add شوند .باید از ترشحات بزاق و کلیه لوازمی که بیماران با آنها تماس داشته اند باید ضدعفونی ‏picture تماس مستقیم با بیمار و ترشحات تنفسی او خودداری شود .برای ضد عفونی کردن وسایل آلوده کافی است چند دقیقه آنها را بجوشانیم .فنل ،الکل سریعا ویروس را از بین می برد . ** قرنطینه :ندارد توجه :جسد فرد فوت شده از بیماری هاری نباید بطور معمول کفن و دفن شود بلکه باید جسد را پس از ضد عفونی و پاشیدن پودرهای ضدعفونی کننده در یک قطعه نایلون بزرگ غیرقابل نفوذ پیچیده ،و به صورت بسته بندی دفن بهداشتی نمود . -3سایر اقدامات پیشگیری : ** اتالف سگ ولگرد و ایمن سازی سگ هایی که صاحب دارند . ** واکس(یناسیون پرس(نل در معرض خط(ر :مانن د دام پزشکان ،تکنسین های دام پزشکی ،کارگران کشتارگاه ،خدمه ی باغ وحش ،شکارچیان ،شکاربانان محیط زیست ، چوپان ها ،پرسنل مسئول هاری در مرکز بهداشت ،کارکنان آزمایشگاه که با ویروس هاری سرو کار دارند ( تمام کسانی که از لحاظ شغلی در معرض خطر ابتال به بیماری هستند ) ..... در صورت فوریت در روزهای صفر 7-21 ،و 28توصیه میشود .و اگر مصون سازی فوریت نداشته باشد سه نوبت در روز های صفر 56 ، 28 ، تزریق می شود . نکته :بعد از مصون سازی در هر دو روش ؛ سالی یک بار باید آنتی کور ضد هاری در خون اندازه گیری شود در صورت نقصان یک نوبت واکسن تزریق شود و در غیر این صورت ساالنه یک نوبت واکسن ضد هاری به عنوان یادآورتزریق می شود . ‏Eن شخص به منظور مسافرت به مناطق آندمیک انجام می توجه :اگر واکسیناسیو شود شروع مسافرت باید حداقل یک ماه بعد از تزریق سومین نوبت واکسن انجام شود . “ :پراکندگی بیماری در ایران *** ایران از نظر بروز بیماری هاری در جهان جزو کشورهایی است که بیماری هم از لحاظ وحشی و هم از لحاظ اهلی در آن دیده می شود .و در کشور ایران هنوز یکی از معضالت بهداشتی -اقتصادی به شمار می رود و تقریبا همه استانها کم وبیش به این بیماری آلوده هستند. بیشترین موارد بیماری در حاشیه دریای خزر ،نواحی شمال شرقی و جنوب غربی کشور مشاهده شده است. “ بیماری هاری در ایران : مخازن طبیعی ویروس هاری و همچنین ناقالن آن : * دراستان های شمالی ایران روباه ،شغال و سگ ،ناقالن ویروس هاری ؛ ودر استان های شمال غربی و غرب ،گرگ ها هستند . ** به طور کلی در اکثر شهرها و روستاها ،هاری شهر(ی بین سگ های ولگرد و گربه ها شایع تر است . *** در 20سال اخیر موارد هاری حیوانی در سراسر کشور رو به فزونی گذاشته و این افزایش موارد هاری حیوانی موجب ازدیاد مجروحان گز(یده شده را فراهم کرده است .با توجه به ازدیاد آگاهی مردم در مورد خطرهای ناشی ازگزش حیوان ها ،همه ساله تعداد زیادی مجروح در مراکز درمان ضدهاری در نقاط مختلف کشور علیه هاری واکسینه می شوند . “ بیماری هاری در ایران : به طوری که در سال 2006تعداد 123،727نفر در مراکز مختلف کشور علیه هاری درمان شده اند . در جریان سال 1974تا 2006میالدی در مجموع 1،380،059نفر که به وسیله حیوان های هار ی ا مشکوک ب ه هاری مجروح شده بودن د ،زیرپوش ش درمان ضدهاری پس آلودگی قرار گرفتند و در این مدت ؛ 9،964حیوان گزنده که اغلب آنها سگ ولگرد بودند پس از آزمایش در انستیتو پاستور ایران ،هار تشخیص داده شدند و 471انسان نیز در اثر ابتال به هاری جان خود را از دست دادند .بیشتر این افراد به علت عدم آگاهی به مراکز درمان ضدهاری مراجعه نکرده و عده کمتری با تاخیر مراجعه کردند. سال 1381تعداد 356نمونه مثبت بوده است که 6مورد آن انسانی ،سال 1382تعداد 319نمونه مثبت بوده است که 10مورد آن انسانی و 1383تعداد 325نمونه مثبت بوده است که 5مورد انسانی است .می‌توان گفت به طور متوسط سالی 6مورد هاری انسانی داشتیم که همگی منجر به مرگ شده است . • در سال 1396بیش از 180هزار مورد حیوان گزیدگی در کل کشور رخ داده که با ارائه خدمات شبانه روزی در حدود 700واحد درمان و پیشگیری هاری در سراسر کشور و انجام اقدامات مدیریت مواجهه با حیوان گزیدگی و پیشگیری پس از مواجهه ،نظام سالمت کشور قادر بوده که از ابتال و مرگ حتمی تعداد زیادی از افرادی که توسط حیوانات هار گزیده شده اند ،پیشگیری کند و به علت دقت و حساسیتی که در اجرای برنامه کشوری کنترل و پیشگیری از هاری اعمال می شود ،علی رغم تعداد بسیار باالی موارد حیوان گزیدگی ،تعداد موارد بروز هاری در انسان و مرگ ناشی از آن در کشور سالیانه کمتر از 10مورد است . “ برنامه ملی مبارزه با بیماری هاری و کنترل آن *** بیماری هاری هنوز در 90کشور منطقه بین خطرناک ترین ناقالن یعنی سگها شایع است .حدود 8/2میلیارد نفر در این مناطق آلوده به هاری زندگی می کنند و هر سال 30میلیون واحد واکسن ضدهاری به عنوان درمان پس از آلودگی مصرف می شود .و نزدیک به ٪ 90افراد آلوده به هاری که نیازمند به واکسیناسیون ضدهاری هستند ،در این کشورها زندگی می کنند . *** به استثنای کشورهایی که مخازن حیوانی هاری را از بین برده ،یا به نحو شایسته ای تقلیل داده اند ،بیماری هاری حتی در کشورهایی که مر(اکز مجهز و منظم برای درمان هاری پس از مواجهه دارند ،به صورت یک مسئله مهم بهداشتی وجود دارد . برنامه ملی مبارزه با بیماری هاری و کنترل آن *** تا دهه 1960میالدی کشورهای زیادی خبر کنترل واجرای برنامه های مبارزه با هاری در کشورهایشان را گزارش کردنده اند ،ولی در دهه 1980بجز چند کشور ،اجرای برنامه های یاد شده متوقف شد؛ ......از سال 1980به کمک سازمان جهانی بهداشت در بعضی از کشورها دوباره اجرای برنامه مبارزه با هاری و کنترل آن شروع شد .ایمن سازی روباه ها که ناقالن هاری وحشی در اروپای غربی هستند با موفقیت انجام شده است . *** در پی مطالعه هایی سازمان جهانی بهداشت در مورد تعدادسگ های موجود در مناطق واقع در کشورهای آمریکای التین ،شمال آفریقا ،وآسیا نموده ،امکان ایمن سازی ٪ 70سگ های آن مناطق را عملی دانسته است .و به نظر می رسد که اگراین ایمن سازی با واکسن مناسب وهمراه با از بین بردن سگ های ولگرد انجام پذیرد ،چرخه آلودگی و انتقال این بیماری به انسان قطع میشود. :عواملی که در برنامه مبارزه وکنترل هاری باید در نظر گرفت -1نظارت و بررسی همه گیری شناسی و گردآوری اطالعات . -2ایمن س ازی ب ا واکس ن های جدید و پادگن ی (آنت ی ژنی ک) برای انس ان و حیوانه ا و به کار بردن واکسنهای خوراکی برای ایمن نمودن حیوانات وحشی . -3کنترل سگ ها از نظر جمعیت و کشتن سگ های ولگرد و باالخره دایر نمودن قرنطینه برای ورود حیوانات به داخل کشور . -4سازماندهی دقیق واجرای برنامه های مبارزه با هاری و استمرار در ادامه ی آن در کشورهای آلوده مرزهای مشترک خاکی .  :دالیل عدم موفقیت برنامه مبارزه وکنترل هاری درتعدادی از کشورها -1ضعف در همکاری مسووالن اجرایی -2ضع<ف در آنت<ی ژنیس<یته واکس<ن های ضدهاری مصرفی برای انسان و حیوان -3عدم همکاری مردم در واکسیناسیون سگ ها -4عدم بودجه کافی برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز و تهیه وسایل الزم  :دو نکته مهم در کنترل بیماری در ایران -1 درمان ضد هاری انسان پس از آلودگی -2 اتالف سگ های ولگرد و ایمن سازی سگ هایی که صاحب دارند . *** تا سال 1360درایران مراکز درمانی ضدهاری تنها در مراکز استان ها وجود داشت و از آن زمان تا کنون 273مرکز ضد هاری در نقاط مختلف کشور دایر شده است. *** سال 1355آخرین سالی بود که از واکسEن حاوی نسEج عصEبی استفاده شد.علت توقف مصرف این واکسن بروز عوارض عصEبی در افراد واکسینه و ضعف قدرت پادگنی آن بود . *** از سال 1356به اعتبار پژوهش های موفقیت آمیزی که در ایران و پیامد آن در آلمان غربی انجام شد .واکسن تهیه شده جایگزین واکسن قبلی شد . (() HDCVروی سلول دیپلوئید انسان) و به جای تزریق 14نوبت متوالی واکسن نسج عصبی 6 ،نوبت واکسن در روزهای صفر 30 ، 14 ، 7 ، 3 ،و 90توصیه شد HDCV . *** واکسن تهیه روی سلول های دیپلوئید انسانی در همه ی افراد مایه کوبی شده به خوبی قابل تحمل بود ،و تنها در بعضی موارد در اطراف محل تزریق واکنش های موضعی مشاهده می شد . ولی پس از مایه کوبی هرگز واکنش های عصبی دیده نشد . *** با توجه به قدرت باالی ایمنی بخشی واکسن مذکور طی یک گزارش مشاهده شد که ؛ میزان پادتن حداقل چهار سال پس از درمان ضد هاری بعد از آلودگی ،در سطح قابل توجهی باقی می ماند ... ،و در صورت تزریق یک نوبت دوباره میزان پادتن به نزدیکی سطح پایان واکسیناسیون اولیه می رسد. *** واکسEن : HDCVمصرف این واکسن تا سال 1371ادامه داشت و به علت گرانی این واکسن VERO ، ( از اواخر سال 1371تا کنون ؛ از واکسن کشت سلولی ،تهیه شده در کشت سلول کلیه ی میمون سبز افریقایی استفاده می شود . EسنVERO ‏Eک وا ** این واکسن هم از لحاظ ایمنی بخشی و هم از لحاظ عدم ایجاد عوارض جانبی و هم از لحاظ قیمت بسیار مناسب تر بود. ** ت(ا س(ال 1357در ایران برای درمان ض(د هاری در مجروحان(ی ک(ه زخ(م عمی(ق و متعدد داشتند ،عالوه بر واکس(ن ض(د هاری ،س(رم ض(د هاری (هترولوگ) ک(ه از حیوان تهی(ه م(ی ش(د ب(ه کار م(ی رف(ت .ک(ه سرم مذکور پس از تزریق به انسان واکنش های نامطلوبی ایجاد می کرد . ** برای جلوگیری از این واکنش در سال 1356جهت تهیه ایمونوگلوبولین اختصاصی ضد هاری انسانی برنامه همکاری بی(ن س(ازمان انتقال خون و انس(تیتو پاس(تور ایران تنظی(م و محص(ول جدی(د ب(ه مرور س(اخته شد وجانشین سرم ضدهاری هترولوگ شد . *** در حال حاضر ،در همه مراکز درمان ضدهاری در ایران به مجروحانی که دارای زخم های عمیق و متعدد هستند و نیاز مند درمان توام واکسن و سرم هستند ،به مقدار 20واحد بین المللی به ازای هر کیلو گرم وزن بدن ،از ایمونوگلوبولین ضد هاری انسانی ساخت سازمان انتقال خون ایران همراه با واکسن ضدهاری تزریق می شود VERO . *** تاسال 1358در تهران بیماری هاری به ندرت مشاهده می شد درآن سال بیماری در گربه ها شایع شد . و 3مورد هاری گربه به تایید آزمایشگاه رسید . *** س(ال های بع(د آلودگ(ی در س(گهای ولگرد تهران شای(ع ش(د ،ب(ه طوری ک(ه در سال 1360تعداد 59مورد هاری حیوانی در شهر تهران مشاهده شد. *** در سال 1363به منظور مبارزه با هاری و کنترل آن در شهر تهران ،س(تاد مبارزه ب(ا هاری در تهران بزرگ با شرکت فعاالنه ،شهرداری تهران ،ژاندارمری مرکز ،انستیتو پاستور ایران و وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور تشکیل شد . :اهداف عمده این ستاد ‏Eن1- ‏Eرا ‏Eگرد تEه ‏Eل ‏Eایو ‏EنسEگه نEابود کEرد ‏EانEگی2- ‏Eایخ ‏EنسEگه ‏EمنکEرد ‏Eی ا *** در این ستاد مقرر شد که : کشتن سگ های ولگرد تهران با تفنگ و توسط کارکنان ژاندار مری صورت گیرد . از آغاز اجرای برنام(ه مذکور روزان(ه چه(ل گروه برنام(ه ی کشت(ن سگهای ولگرد را پیگیری کردن(د و در س(الهای بع(د ب(ه عل(ت ک(م شدن تعداد س(گ های ولگرد ؛ تعداد گروه ه(ا به 12گروه کاهش یافت . در جریان 5س(ال اجرای برنام(ه مذکوربی(ش از 200000س(گ ولگرد در تهران نابود شد و اقدامات انجام شده منتهی به خاموش شدن اپی زئوسی در تهران شد.  :در سایر استانهای ایران *** به ویژه اس(تان های شمالی ،شمال غرب(ی و شرقی ...ک(ه شیوع هاری در ای(ن مناطق بیشت(ر است ، جه(ت کنترل بیماری برنام(ه های(ی تنظی(م و اجرا ش(د ،ول(ی برخالف برنام(ه های اجرا شده در شهر تهران رضایت بخش نبود ..... *** اگرچه نابود کردن سگ های ولگرد یکی از اهداف اصلی مبارزه با هاری است ،ولی چون درجوامع شهری ،روس(تایی از س(گ ه(ا ب(ه عنوان نگهبان ،محاف(ظ انس(ان و حیوان خانگ(ی اس(تفاده می شود ایمن کردن سگ های مذکور نیز امری ضروری است .... *** درس(ال 1375شورای هماهنگ(ی مبارزه ب(ا بیماری های قاب(ل انتقال بی(ن انسان و حیوان در ایران شکل گرفت . با تشکی(ل ای(ن شورا ،اقدامات جدیدتری در زمین(ه کنترل زئونوزها به خص(وص هاری شروع شد .و با توجه به اینک(ه در کنترل بیماری هاری عالوه بر نابودی س(گ های ولگرد ؛ بای(د حداقل 80 ٪س(گ های خانگ(ی نی(ز واکس(ینه شون(د ،بنابر ای(ن ام(ر واکس(یناسیون حیوان ه(ا بای(د ب(ه صورت جدی تری مورد توجه قرار گیرد ...... و از طری(ق رس(انه گروه(ی از س(اکنان شه(ر ه(ا و روس(تاها را بی(ش از پی(ش ب(ه پیامدهای وخیم بیماری هاری و اهمیت واکسیناسیون حیوان ها علیه بیماری هاری آگاه نمود . برنامه کشوری واکسیناسیون هاری : -1پس از مواجهه ()Post exposure الف -واکسیناسیون کامل 4نوبتی ب -واکسیناسیون ناقص -2قبل از مواجهه () Pre exposure  :واکسیناسیون پس از مواجهه *** همه افرادی که به نحوی مورد گزش حیوانات قرار می گیرند و توسط آنها مجروح می شوند .بایستی برنامه واکسیناسیون ضدهاری برای آنها به دو شکل کامل و ناقص انجام شود . واکسیناسیون ناقص : جهت افرادی که حیوان مهاجم از نظر هاری منفی بوده ؛ و یا در صورتی که حیوان مهاجم که سگ یا گربه است تا 10روز پس از گاز گرفتن سالم بماند که 3نوبت واکسن را در روزهای صفر 7 ، 3 ،تزریق شود. واکسیناسیون کامل : *** جهت افرادی که حیوان مهاجم از نظر هاری مثبت بوده ؛ و یا در صورتی که حیوان مهاجم که سگ یا گربه است ،حداکثر تا 10روز پس از گاز گرفتن از بین برود و یا عالیم هاری را نشان دهد که چهار نوبت واکسن را در روزهای صفر 14 ، 7 ، 3 ،تزریق شود.  :واکسیناسیون قبل از مواجهه *** ب(ه منظور ایم(ن س(ازی افرادی ک(ه در معر(ض خط(ر ابتال ب(ه هاری قرار دارند (گروه های پرخطر) انجام می شود . ایEن افراد عبارتنEد از :دامپزشکان ،تکنس(ین ه(ا ،کارکنان دامپزشکی ،کارکنان و بازرس(ان گوش(ت در گشتارگاهه(ا ،شکارچیان ،شکاربانان حفاظ(ت محی(ط زیست و پرس(نل مس(ئول هاری در مراک(ز بهداش(ت و کارکنان آزمایشگاه های(ی که باویروس س(روکار دارن(د و دانشجویان رده های مختل(ف دامپزشک(ی و ....ک(ه ب(ه دو صورت در روزهای صفر 21 ، 7 ،یا 28ویا در روزهای صفر 56، 28 ،تزریق گردد .  :نحوه استفاده از سرم ضدهاری سرم ضدهاری فقط در کسانی ***WHOمطابق پروتکل درمان پیشگیری استفاده میشود که دارای یک چند گزیدگی یا خراش عمیق جلدی (خراشی که در آن خون دیده شود ) یا آلوده شدن غشای مخاطی با بزاق یا خراش سر و صورت و گردن باشد . *** برای خراش ها و زخم های کوچک ودور از اعصاب یا لیسیدن شخص بوسیله مهاجم تنها واکسن کافی است . *** به هر حال اتخاذ تصمیم در مورد تجویز واکسن یا واکسن وسرم ضد هاری بوسیله پزشک ویا مسئول مرکز درمان پیشگیری هاری به عمل می آید . توجه : باتوجه به سیاست فعلی :انجام درمان پیشگیری ( سرم و واکسیناسیون ضدهاری ) یا واکسیناسیون افراد پرخطر از نظر هاری توسط افراد آموزش دیده در مراکز شهرستان این وظیفه را عهده دار می باشند انجام می شود . وکارکنان خانه بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی فقط از نظر شستشو زخم و ارجاع و راهنمایی بیمار به مرکز درمان پیشگیری شهرستان و پیگیری و تکمیل واکسیناسیون فرد مطابق برنامه ارائه شده انجام وظیفه خواهند نمود . ایمن سازی علیه دیفتری – کزاز (واکسن دوگانه بزرگساالن ) در افراد باالی 18سال بدون سابقه ایمن سازی دفعات تاریخ مراجعه نوبت اول اولین مراجعه نوبت دوم یک ماه بعد از نوبت اول نوبت سوم شش ماه پس از نوبت دوم ‏Eشود *** ‏EسنتEکرار ‏Eک ‏Eقوا ‏Eی ‏Eتزر ‏Eتهر 10سEاEلیEکبار ‏Eس ‏EمنیکEافیبEهترا ‏Eی ‏Eفظا ‏Eیح بEرا درمان ضد هاری پس از مواجهه در اشخاص آلوده به HIVو مبتالیان به ایدز • مطالعات متعددی در بیماران مبتال به ایدز نشان داده است که به علت کم بودن CD4 T- ‏cell (کم بودن تعداد کل لنفوسیت ها با تعداد سلولهای CD4در بیماران با عفونت ) HIV • در این بیماران پس از واکسیناسیون علیه هاری ،آنتی بادی خنثی کنن َده به مقدار کم در سرم خون آنها ایجاد می شود .در بعضی موارد ،آنتی بادی مذکور آنقدر کم است که قابل تشخیص نیست. درمان ضد هاری پس از مواجهه در اشخاص آلوده به HIVو مبتالیان به ایدز به طور کلی در این مجروحین و سایر مجروحینی که دارای نقص در سیستم ایمنی هستند ،به کار بردن موضعی ایمونوگلوبولین ضد هاری در زخم ها به شدت توصیه می شود .این مجروحین اگر به علت نحوه جراحات حاصل از حیوانات مشکوک به هاری در گروه ٢جدول راهنمایی درمان ضد هاری قرار دارند ،بایستی ایمونوگلوبولین ضد هاری عالوه بر یک دوره کامل واکسن ضد هاری دریافت نمایند. Eیری از هاری به صورت شبانه روزی ( 24ساعته) حتی در مرکز درمان پیشگ روزهای تعطیل جهت تزریق واکسن ضدهاری افراد حیوان گزیده آماده خدمت می باشد. منابع : ا(پیدم(ی(ولوژ(یو ک((نت(رلب((یمار(یهایش((ایع در ا(یرا(ن :د(ک(ت(ر ف((ریدو(نع(زیزی• 1- ا(صولپ((یشگی(ریو م(را(ق(بتب((یمار(یها • 2- ب((رنام(ه گ((ست(رشا(یمنس((از(ی• 3- در(س(نام(ه ج(ام(ع ب((هدا(ش(تج(معیاز ن((ویسندگان• 4-  بر اساس1397 كانون هاي بروز بيماري در سال GIS اطالعات اخذ شده از سيستم You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net  بر اساس1397 واحد هاي اپيدميويلوژيك تحت پوشش واكسيناسيون هاري در سال GIS اطالعات اخذ شده از سيستم You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net  بر اساس اطالعات اخذ شده از1398 كانون هاي بروز بيماري از ابتداي سال كانون153 مورد بروز در164 تعداد. GIS سيستم You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net واحد هاي اپيدميويلوژيك تحت پوشش واكسيناسيون هاري از ابتداي سال 1398تا كنون بر اساس اطالعات اخذ شده از سيستم . GISتعداد 105599مورد واكسيناسيون طي 9818موردمراجعه به تعداد 7874واحد اپيدميولوژيك ‏You can Resize ‏without losing quality ‏You can Change & Fill Color ‏Line Color ‏GOOGLE ‏SLIDES AND ‏FREE ‏PPT ‏TEMPLATES ‏www.slidesppt.net ϙϳϲρΕΑΛϣ̵ έΎϫϩΩηΩϳϳΎΗ̵ ΎϬϣ΍ ΩωϭϣΟϣϩΩϧϫΩϧΎηϧέ΍Ωϭϣϧ ϪϟΎγ ϪόϟΎρϣ You can Resize without losing quality ̶ ϣγ̰ Η έΗ η ίΑ Ωϧϔγϭ̳ You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net ϭΎ̳ ̲ γ 1396 ايتE لغ1390 E روز يافته از سالE هاي هاري بE ونE داد كانE عE ه اي تE ودار مقايسE مE ن 7 ;57 ;گوس<ف<ن<د% 0 ;2 ;موش خ<رما% 1 ;11 ;اسب% 2 ;18 ;االغ% 4 ;27 ;گرگ% 2 ;15 ;بز% 0 ;2 ;راس<و% 2 ;18 ;روباه% 0 ;3 ;س<اير% 2 ;12 ;<گربه% 0 ;2 ;<گاومی<ش% You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES 33 ;255 ;گاو% 39 ;300 ;س<گ% www.slidesppt.net 5 ;38 ;<ش<غال% 1 ;4 ;ش<ت<ر% You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net You can Resize without losing quality You can Change Fill Color & Line Color GOOGLE SLIDES AND FREE PPT TEMPLATES www.slidesppt.net www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com www.yourwebsite.com روند بروز 10ساله حیوا<ن گ<زیدگ<ی در شهرستان مرا<غه 1130 1142 1200 1134 1036 تعد<اد< بیمار<ان 1000 932 786 701 800 632 527 430 416 404 313 302 1403 ‏www.yourwebsite.com 1402 1401 1400 99 542 374 400 283 98 600 97 240 96 198 180 95 94 200 0 14 12 10 8 6 4 2 0 www.yourwebsite.com 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 4 ...روس ‏www.yourwebsite.com خداجو کرم ورجوی گل تپ<ه عل<ویان کهجوق ...داش 600 1403 E ‏Eال ‏Eس ‏Eر ‏Eد ‏Eل ‏Eغ ‏Eک ش ‏Eگی به تفکی ‏Eید ‏Eان گز ‏Eو حی 500 400 300 200 100 ‏Eده ‏Eن ران ‏E ‏Eر ‏Eرگ کا ‏www.yourwebsite.com ‏Eان ‏Eن کارکن ‏Eشا ‏Eش ن ‏Eت ‏Eان آ چوب ‏E ‏Eاکز مر ‏E ‏Eگهداری ن ‏Eات ‏Eوان حی ‏Eامدار د ‏Eو ‏Eانشج Eد ‏Eل ‏Eسن ‏Eر پ ‏Eمی ‏Eظا ‏Eشک ن ‏Eز ‏Eامپ ‏Eامدار د د ‏Eی و ‏Eهداشت ب ‏Eن ‏Eسی ‏Eکن ‏Eورز و ت کشا ‏Eی ‏Eن ‏Eرما د ‏Eشکی ‏Eز ‏Eامپ د ‏Eد کارمن ‏E سایر ‏Eک کود ‏Eار ‏Eه د خان ‏Eورز کشا ‏E ‏Eصل مح ‏E ‏Eزاد آ 0 در روزگاری که خنده ی مردم از زمین خوردن توست ، پس برخیز تا چنین مردمی بگریند … ‏I asked God ‏to help me love others ‏As much as he loves me ‏God said : ‏Ahah finally you have the idea با سپاس فراوان از حسن توجه شما عزیران پیروز و سربلند باشید ‏www.yourwebsite.com