مدیریت پسماند پزشکی

صفحه 1:
مدیریت پسماندهای پزشکی 

صفحه 2:


صفحه 3:
تقسیم بندی پسماندها در قانون مدیریت پسماندها 

صفحه 4:
اهمیت پسماندهای پزشکی بیمارستان به علت وظایف خاصی که انجام میدهد (دیالیز. جراحی ترمیمی, قطع و خارج ساختن اندامها. آزمایشات طبی و...) علاوه بر مواد زائد معمولی شبه خانگی. دارای پسماندهای مخصوص می باشد. داشتن عوامل میکروبی بیماربزا و کشنده از قبیل باکتربهای سل. کزاز و وبروسهای هپاتیت ۰5 ایدز و مواد و داروهای سمی برای تشخيصی و درمان تعدادی از بیماریها موجب گردیده تا اين پسماندها را جزو پسماندهای خطرناک به شمار آورند. علاوه بر وجود صدها نوع ماده شیمیایی. رادیواکتیو. مواد عفونی و زوائد بیولوژیکی در اين پسماندها گاه به علت نگهداری نامناسب و غیربهداشتی و تعفنپذیری آنها امكان رشد و ازدياد حشرات موذی و میکروارگانیسمهای خطرناک فراهم میشود. 

صفحه 5:
اهمیت پسماندهای پزشکی از طرف دیگر دسترسی افراد سودجو و ناآگاه در داخل و خارج مراکز بهداشتی - درمانی و همچنین در مکانهای دفع و پراکندگی زباله در محیط و استفادة نابجا و غیرمنطقی از آن به صورت خام در مزارع به دلیل وجود مواد شیمیایی, میکروبی و سموم و ترکیبات غیرمتجانس باعث از بين رفتن موجودات خاک و انسداد خلل و فرج خاک میگردد. وجود برخی مواد نظیر مواد پلاستیکی و مشابه که سالیان طولانی در محیط باقیمانده و به سادگی تجزیه نمی شوند نیز می تواند باعث به هم خوردن تعادل در اکوسیستم شود. 

صفحه 6:
مخاطرات ناشی از عدم مدبریت بر پسماندهای پزشکی = ۹ 

صفحه 7:
ون ) 

صفحه 8:
۴ قانون مدیریت پسماند ‎٠“‏ آبين نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها ‏< ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ۶ ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ ‎GT‏ نامه بهداشت محیط مصوب ۱۳۷۱ هیئت محترم وزیران ‏< آئین نامه نحوه تأسیس و اداره بیمارستان ها ‏< راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه های غیر سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی پایش دستگاه های بی خطر ساز پسماند 

صفحه 9:
قانون مدیریت پسماند | مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۴ قانون مدیریت پسماندها را به تصویب رساند و پس از تصویب این قانون و بر اساس ماده ۳ آن هیات محترم وزبران در سال ۱۳۸۴ آیین نامه اجرابی قانون مدیریت پسماندها را تدوین و به تصویب رساند 

صفحه 10:
ماده ۷ قانون مدیر بت پسماند مدیریت اجرایی کلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنهابه عهده شهرداریها و دهیاریها و در خارج از حوزه وظایف شهرداریها و دهیاریها به عهده بخشداری ها می باشد. مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به عهده تولید کننده خواهد بود. در صورت تبدیل آن به پسماندهای عادی به عهده شهرداریها؛ دهیاریها و بخشداریها خواهد بود. تبصه: مدیریت های اجرایی می توانند تمام يا بخشی از عملیات مربوط به جمع آورى؛ جداسازی و دفع پسماندها را به اشخاص حقيقى و حقوقى واكذار نمايند. مدیریت اجرایی پسماند: شخصیت حقیقی یا حقوقی است که مسئول برنامه ریزی, ساماندهی, مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید. جمع آوری» ذخیره سازی؛ جداسازی؛ حمل و نقل, بازیافت پردازش و دفع پسماندها و همچنین آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه است. بر اساس تبصره ۱ ماده ۲ قانون مدیریت پسماندهاء پسماندهای پزشکی جزو پسماندهای ویژه ححسوب می شوند. 

صفحه 11:
ماده ۱۳ قانون مدیریت پسماند مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با سایر پسماندها و تخلیه آنها در محیط و یا فروش» استفاده و بازیافت اين نوع پسماندها معنوع است 

صفحه 12:
ماده ۱۸ قانون مدبریت پسماند در شرایطی که آلودگی؛ خطر فوری برای محیط و انسان دارد؛ با اخطار سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت» درمان و آموزش پزشکی» متخلفین و عاملین آلودگی موظفند فوراً اقداماتی را که منجر به بروز آلودگی و تخریب محیط زیست مى شود متوقف نموده و بلافاصله مبادرت به رفع آلودگی و پاکسازی محیط نمایند. در صورت استنکاف» مرجع قضایی خارج از نوبت به موضوع رسیدگی و متخلفین و عاملین را علاوه بر پرداخت جریمه تعبین شده ملزم به رفع آلودگی و پاکسازی خواهد نمود. 

صفحه 13:
آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مطابق ماده ۱۱ آئین نامه؛ کلیه مراکز تولید کننده پسماندهای ویژه (پزشکی)باید نسبت به جداسازی پسماندهای ویژه از پسماند عادی در محل تولید اقدام کنند. (تاکید بر تفکیک پسماند در مبدا) 

صفحه 14:
ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته به استناد ماده ۱۱ قانون مدیریت پسماندها تدوین " ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته "در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت. مررکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان و دفتر بررسی آلودگی های آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست طی جلسات کارشناسی مشترک پیش نویس ضوابط مذ کور را با بهره گیری از توصیه های سازمان جهانی بهداشت و آژانس حفاظت از محیط زیست امریکا و شرایط کشور تهیه و کمیسیون امور زیربنایی صنعت و محیط زیست ضوابط مذ کور را تصویب و در مورخ ۱۳۸۷/۰۲/۰۸ ابلاغ نمود. 

صفحه 15:
ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ هر اقدامی که تهد ی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده؛ دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی» مواد زائد؛ ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه هاء زباله در خیابان ها و کشتار غیر مجاز دام» استفاده غیر مجاز فاضلاب خام با پسا خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشد به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد. 

صفحه 16:
‎٠“‏ آیین نامه بهداشت محیط مصوب ۱۳۷۱ هیئت محترم وزیران ‏ماده ۷ آئین نامه فوق در خصوص نظارت بهداشتی بر بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی می باشد و بخشی از آن به مدیریت پسماند اختصاص دارد ‏۶ آئین نامه نحوه تأسیس و اداره بیمارستان ها ‏۶ راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه های غیر سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی پایش دستگاه های بی خطر ساز پسماند 

صفحه 17:
روند فعلی مدیریت پسماندهای پزشکی در کشور ا با توجه به ماده ۷ قانون مدیریت پسماندهاء مدیریت اجرایی پسماندهای ویژه \ (ازجمله يسماندهاى بزشكى) بر عهده ى توليدكننده است. بنابراين بيمارستان \ ها موظفند بر مبنای این قانون نسبت به مدیریت صحیح پسماندهای تولیدی 0 خود اقدام نمایند و مدیریت اجرایی آنها باید بر اساس ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی وپسماندهای وابسته انجام شود. 

صفحه 18:
مطابق ماده ۶۲ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶۲ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته هر تولید کننده پسماند پزشکی ویژه می بایست یکی ی تلفیقی از روشهای بی خطرسازی» تصفیه و امحا را انتخاب و پس از تایید وزارت به اجرا كذارد. 

صفحه 19:
ماده ۶۴ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابقماده ۶۴ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته بی خطرسازی پسماندهای عفونی و تیز و برنده توسط مراكز عمده توليدكننده بسماند يزشكى ويزه (مانند بيمارستان ها) در شهرهاى متوسط و بزرى بايد در محل توليد انجام شود تا مخاطرات ناششى از حمل و نقل و هزينه هاى مربوطه به حداقل برسد. در شهرهاى كوج و روستاها و مراکز کوچک؛ بسماندها می توانند در سایت مرکزی بی خطر گردند. 

صفحه 20:
ماده ۶۵ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی > مطلیق ماده ۶۵ فولبط و روشهای مدیریت اجرلیی پسماندهای پزشکی و بسماندهاى وابستهء ساير مراكز توليد بسماند يزشكى ويه (لعم از درماتكاههاء مراكز بهداشت» آزمايشكاه هاء مراكزتزييق» راديولوذى هاء دندانيزشكىء فیزیوترلبی هاء مطب ها و سایر مرلکز تولید پسماند پزشکی) عی توانند در سایت های منطقه ایا مرکزی» زبله تولیدی رایبی خطر نمایند و يا از امكانات بى خطرساز بيمارستان هاى مجاور استفاده نمايند 

صفحه 21:
ماده ۶۶ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶۶ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته» تحویل پسماند به واحدهای مرکزی تصفیه یا دفع فاقد مجوز ممنوع است. 

صفحه 22:
ماده ۶۷ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶۷ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته؛واحدهای متمرکز بی خطرساز يسماند بايد از وزارت بهداشت و سازمان مجوز دریافت نمایند. 

صفحه 23:
مطابق ماده ‎۶٩‏ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ‎۶٩‏ ضوابط و روشهای مديريت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته» هر روش تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی باید دارای وی گیهای زیر باشد: *دستگاه بايد قابليت غير فعال سازى ميكروبى اسبورهاى باكترى به میزان حداقل تا (۶) کاهش لگاریتمی در پایه (۱۰) را داشته باشد محصولات جانبی سمی یا خطرناک در حین بی خطرسازی تولید نگردد. خطر و احتمال انتقال بیماری و عفونت را حذف نماید. "مستندات مربوط به انجام ف رآیند و بررسی صحت عملکرد دستگاه وجود داشته باشد. "از نظر بهداشتی و ایمنی برای کارکنان و کاربران و ... بی خطر باشد و یا حداقل خطر را ایجاد نماید. "خروجی هر روش بایستی برای انسان و محیط زیست بی خطر بوده و به راحتی و بدون انجام فر آیند دیگری قابل دفع باشد. 

صفحه 24:
۳ از لحاظ ایمنی دارای شرایط مناسب باشد و در کلیهمراحل کار ایمنی سیستم حفظ شود ۴ مقرون به صرفه باشد و توسط جامعه مورد پذیرش باشد < در راستای عمل به تعهدات بين المللی باشد © اعضاو اندامهاى قطع شده بايستى مجزا جمع آورى و براى دفع به كورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفع گردد \ كليه روش هاى مورد استفاده بايد در قالب مدیریت پسماند به تایید مراجع صالح برسد ۴ مطابق ماه ۷۰ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته» نصب هركونه زباله سوز اعم از متمركز و غيرمتمركز در شهرها معنوع است 

صفحه 25:
مدیریت پسماند در بیمارستان ها طبق مفاد ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها مدیریت بیمارستان ملزم است یکی از دو روش زیر را برای مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه تولیدی در بیمارستان بکار گیرد: مدیریت اجرایی بیمارستان می تواند عملیات مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه را راساً انجام دهد. "مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه می تواند به استناد تبصره ماده ۷ قانون مديريت پسماندهاتمام با بخشی از عملیات اجرایی پسماند پزشکی ویژه را به بخش خصوصی (اشخاص حقیقی و حقوقی )واگذار نماید. 

صفحه 26:
مدیریت پسماند در مراکز بهداشتی ودرمانی برای تبدیل پسماندهای عفونی و تیز و برنده به پسماندهای عادی (بی خطر) در مراکز فوق می توان طبق مفاد ماده ۶۵ ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته(موضوع ‎NW bate‏ قانون مدبریت پسماندها) از روشهای زیر استفاده نمود: | نصب دستگاههای غیرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها در مبداًتولید (در داخل هر مرکز یا مطب <نصب دستگاههای غیرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها بصورت مرکزی (در ساختمان پزشکان) "*عتد قرارداد و تحویل پسماند پزشکی ویژه به نزدیکترین بیمارستان يا نزدیکترین محل مجهز به اسيستم بي خطر ساز فيرسوز "واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی: بدیهی است حمل و نقل پسماند پزشکی ویژه از محل تولید تا محل استقرار دستكاه بیخطرساز غیرسوز باید با رعایت کلیه ضوابط بهداشتی و ایمنی صورت گیرد. 

صفحه 27:
اولین گام مهم در مديريت ايمن مواد زايد توليدى در واحدهای ارائه خدمات مراقبت های بهداشتی و درمانی آگاهی از کمیت و شناخت انواع پسماند تولید شده در آنها می باشد. اهمیت اطلاع از کمیت و کیفیت پسماند در برآورد ظرفبت ظروفه محل های ذخبره سازی» حمل و نقل و استفاده از فناوری های تصفیه و بی خطر سازی پسماند می باشد. 

صفحه 28:
فاکتورهای تاثیرگذار در نرخ تولید پسماند ‎٠“‏ میزان فعالیت (بر اساس تعداد تخت فعال) ‏نوع بخش (بر حسب نوع مراقبتی که ارائه می دهد) ‎٠“‏ نوع يا سطح مرکز ارائه دهنده خدمت بهداشتی و درمانی(کلینیک» بیمارستان و سایر مراکز) ‏\ ۴ محل (شهری یا روستایی بودن منطقه) ‏۴ قوانین و مقررات طبقه بندی پسماند ‏عملیات تفکیک پسماند 

صفحه 29:
گروههای اصلی و افراد در معرض خطر پسماندهای بیمارستانی پزشکان. پرستاران و کارگران بخش خدمات نظافتی مراکز بهداشتی و درمانی بیمارانی که در مراکز بهداشتی و درمانی و پا در منزل خدمت می گيرند. <ملاقات کنندگان و همراهان بیماران کارکنانی که خدمات پشتیبانی را برعهده دارند مانند کارگران رختشوبخانه و جمع آوری و انتقال زباله. *رفتگران و کارکنانی که در محل دفع زباله یا بی خطر سازی کار می کنند. 

صفحه 30:


صفحه 31:
مراحل مدیریت مواد زائد پزشکی شناسلیی‌سلبع آن (1 .تعييئنواع و كميتهاويسماندهاىتوليدى(2 ۱ مرحله سوم بايد تعييركرد كه آيا يسماندها. حتمللًا(3 عفوني خطرناك راديواكتيو و غيره هستند ياخير حقع wet > BD BIOHAZARD 

صفحه 32:
" آزمایشگاه های بالینی ۲ تآسیسات ساخت و تولید 7 مطب ها و کلینیک های دامپزشکی " غسالخانه ها * مراقبت های پزشکی در منزل ” ساير تأسیسات مراقبت های بهداشتی و ارائه خدمات درمانی در اماکن مسکونی " داروهای وریدی ممنوعه ۲ منابع دیگر (از قبیل کشتی های گشت زنی و دریایی) 

صفحه 33:
۲ مراکز بهداشتی و درمانی "کلینیک ها "مراکز انتقال خون "مراکز نگهداری افراد مسن آزمایشگاههای طبی "مراکز کفن و دفن "مراکز و کلینیکهای دامپزشکی "پزشک قانونی "مراکز کمک های اولیه "مراکز دیالیز و ... 

صفحه 34:
تعریف و طبقه بندی واژه پسماند پزشکی به کلیه پسماندهایی اطلاق می گردد که در مراکز بهداشتی درمانی. مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه های تشخیص طبی تولید می شوند. علاوه بر اين. انواع پسماند تولید شده از منابع کوچک و پراکنده از جمله پسماندهای ناشی از فعالیت های درمانی در منازل از قبیل انجام تزریقات و امثال آن را نیز شامل می گردد. حدود ۷۵ ت۰٩‏ درصد از پسماندهای تولید شده در مراکزبهداشتی و درمانی ویژگی هایی مشابه پسماندهای خانگی داشته و معمولا به عنوان می گردند.تولید این نوع از پسماندها بیشتر در طول انجام فعالیت هایی نظیر پخت و پز؛ امور ادارى؛ بسته بندی های اقلام مصرفی و امثال آن می باشد. ۰ تا ۲۵ درصد باقیمانده پسماندهای پزشکی به عنوان پسماند " ک " در نظر گرفته می شود که عدم توجه به مدیریت صحیح این پسماندها می تواند خطرات محیط زیستی و بهداشتی و سلامتی جدی به همراه داشته 

صفحه 35:
طبقه جندی پسماندهای پزشکی انواع پسماندپزشکی بر اساس قانون مدیریت پسماند ایران ۱. پسماندهای عفونی ۳۲ پسماندهای تیز و برنده ۲. پسماند شیمیایی و داروبی ۲ پسماند عادی 

صفحه 36:
1- پسماند عفونی: پسماند مظنون به داشتن عوامل زنده بیماری زا نواع پسماندهای عفونی در بیمارستان ها ۱- زبالههای بخشهای ایزوله ۲- فرآوردههای خونی ۳-محیطهای کشت آزمایشگاهی و دیگر عوامل عفونی ۴- زبالههای پاتولوژیک ۵- زبالههای ناشی از اعمال جراحی و کالبد شکافی ۶- زبالههای آلوده آزمایشگاهی ۷- وسائل نوک تیز و برنده آلوده ۸- زبالههای بخش دیالیز ‎-٩‏ زبالههای آلوده بخش نگهداری حیوانات ۰- مواد زائد بیولوژیکی ۱۱- لوازم و ابزار آلوده 

صفحه 37:
طبقه بندی پسماندهای پزشکی ویژه پسماند عفونی: پسماند مظنون به داشتن عوامل زنده بیماری زا مانند محیط های کشت میکروبی آزمایشگاه. پسماندهای ناشی از جداسازی بیماران عفونی. بافت ها (سواپ آلوده), مواد یا تجهیزاتی که فرد مبتلا به بیماری عفونی تماس داشته و ‎olga‏ دفع شده از این بیماران ؟پسماندهای آسیب شناسی (پاتولوژیکی): بلفت ها و آبگونه های انسانی. تکه های بدن انسان. خون و سایر آبگونه هاى بدن جنين ۳- پسماند های تیز و برنده: سوزن تزریق. ست آنفوزیون. تیغه چلقو. تیغ. شيشه ها و ویالهای شکسته 

صفحه 38:
پسماندهای شیمایی در بیمارستانها و مراکز بهداشتی از حدود ۷۳۰ نوع ماده شیمیلئی مورد استفاده در بیمارستانها ۳۵۰ نوع آن مواد سمی خطرناک. ۰ نوع آن غیر سمی و ۲۰ نوع دیگر آن‌بی خطر است که مقداری از آن بعد از مصرف‌به صورت يسماند در خواهد آمد ؟؟؟؟؟؟؟ ۳- پسماندهای شیمیایی (کلی) به کلیه پسماندهای شیمیایی و دارویی نظیر وبال‌های نیمه پر و پر دارویی. ترمومترهای شکسته. معرف‌های آزمایشگاهی, داروهای ثبوت و ظهور فیلم و ... و هرگونه زبلله منتج شده از تشخیص, درمان و مراقبت بیماران تعت شیمی درملنی (اعم از ست‌های سرم . کیسه‌های ادرار. سوند. کیسه‌های استوما) و ... ناشى از بيمارستانها. مراكز بهداشتى. درمانسى. آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراکز مشلبه که‌به دلیل بالا بودن حدلقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت. بیماری‌زلیی. قابلیت انفجار یا اشتغال. خورندگی و مشلبه آُن که‌به مراقبت ویژه (مدیربت خاص) نیاز دارند. گفته می‌شود. 

صفحه 39:
پسماندهای ی این نوع پسم‌اندها شامل مواد زائد جامد . مایع و گازهای شیمیایی هستند که در مصارف مختلفی از قبیل کاربرد در آزمایشگاه و برای ضد عفونی و نظافت به کار می روند . این پسماندها به هر دو صورت خطرناک یا بی خطر وجود دارند . پسماندهای شیمیایی خطرناک حداقل دارای یکی از خصوصیات سمیت » خورندگی , قابلیت اشتعال . مواد واکنش دهنده ( مثل مولد منفجره ۰ مواد حساس به ضربه و..) می باشند مثل معرف های آزمایشگاهی, داروی ثبوت و ظهور فیلم. مواد ضدعفونی کننده و گندزدای تاریخ گذشته, حلال ها ‎ng‏ پسماندهای دارای فلزات سنگین این پسماندها از جمله پسماندهای شیمیایی خطرناک هستند که معمولا سمیت بالایی دارند . مثل باتری هاء ترمومترهای شکسته, ابزارهای دارای جیوه برای اندازه گیری فشار خون و مواد زاشد دندان پزشکی دارای جیوه. نشت کادمیوم از باطری های دور ريخته شده و سرب و آرسنیک ظروف تحت فشار: سیلندرهای گاز,کارتریج گاز و قوطی لفشان 

صفحه 40:
پستاندهای دارویی پسماندهای دارویی عبارتند از داروهای تاریخ گذشته؛ مصرق نشده. تفکیک شده و آلوده؛ واکسن هاء مواد مخدر و سرم هایی که دیگر به آنها نیازی نیست و باید به نحو مناسبی دفع شوند . این رده همچنین شامل اقلام دورريخته شده مورد مصرف در کارهای دارویی مانند بطر ی ها و قوطی های دارای باقیمانده داروهای خطرناک. دستکش, ماسک. لوله های اتصال و شيشه های داروها هم بوده که در صورت آزاد شدن در محیط برای محیط و انسان مضر باشند. 

صفحه 41:


صفحه 42:
7 پسماند ژنوتو کسیک: پسماندهای دارای موادی با خصوصیات سمی برای ژن هاء که در درمان سرطان کاربرد دارد 7 درمان سرطان با استفاده از داروهایی که به عنوان ضد سرطان یا سیتوتو کسیک شناخته می شونده انجام می گیرد. درمان با اين داروها معمولا به عنوان شیمی درمانی شناخته می شود و در حال حاضر بیش از ۱۰۰ دارو در ان ممکن است به 10۸۱ سلول های سرطانی آسیب برساند» یا از تشکیل شدن 3۸1۸۵ جدید جلوگری کنند؛ و یا تجزیه یک سلول به دو سلول را متوقف کنند. بعضی از داروهای سیتوتوکسیک ممکن است به بیش از یک روش عمل کنند. بنه استفاده می شود. این داروها 

صفحه 43:
داروهای سایتوتو کسیک به صورت زير طبقه بندی می گردند: | < عوامل آلكيلى : شامل آلكيلى شدن نوكليوتيدهاى ديوكسى ریب وکلوییک انید( 0۱۷۸) که منجر به از دست رفتن كدهاى ذخيره زُنتيك مى كردد. ‎٠١‏ آنتى متابوليت ها: مانع سنتز زيستى اسيدهاى نوكلئيك در سلول ها مى شود. ‎١‏ بازدارقده هاى ميتوزى: از تكثير سلول جلوگیری مى نمايند. منابع توليد مواد زايد سايتوتوكسيك شامل موارد زير مى باشد: ‎٠‏ < مواد آلوده ناشی از آماده سازى داروها :از جمله سرنك هاء سوزن هاء كازهاء ويال ها و بسته \ بندى هاى آنها ‎١‏ داروهاى تاريخ كذشته؛ باقى مانده محلول ها و داروهای برشته از بخش ها ‎٠“‏ ادرار؛ مدفوع و استفراغ بيماران؛ ممكن است محتوى مقادیر زیادی داروهای سایتوتوکسیک دارای بتانسيل خطر باشند. 

صفحه 44:
در بیمارستان های تخصصی آنکولوژی» معکن است یک درصد کل پسماندهای پزشکی تولیدی را تشکیل دهند =| 

صفحه 45:
طبقه بندی پسماندهای پزشکی مواد زائد رادیواکتیو مواد زائد رادیواکتیو بویژه زائدات سطح پایین. از طریق آزمایشگاه های تحقیقاتی؛ آزمایشگاه ‎cle‏ بالینی و نیز فرایندهای پزشکی هسته ای نظیر کاربردهای تشخیصی و درمانی تولید می گردد. #لباس های آلوده بندهای بسته بندی @ سربندها و کلاه های آلوده © فيلترها لوله های دارویی سوزن های تزریق ۵ سرنگ ها و لاشه ها #بافت های آزمایشگاهی جانوری 

صفحه 46:
طبقه بندی پسماند‌های مواد زائد رادیواکتیو در مطالعه یک بیمارستان دانشگاهی, رادیو ایزوتوپ ها و چندین مورد دیگر می باشد. روش مدیربتی #مواد زلئد.با سطح پایین توسط تولید کننده در محل ذخیره می شهندنابه اندازه کافی تجزیه شده وبه عنوان‌یک ماده زلئد معمولی دفع شده‌ابه اندازه کلفی تجمع یابند تا در ظروف مورد تأیید اداره حمل و نقل ایالات متحده (000) به یک مکان دفع مواد زائد رادیو اکتیور با سطح پایین حمل شوند. 

صفحه 47:
مديريت مواد زائد يزشكى 

صفحه 48:
‎fa. ”‏ ۰ مديريت مواد زائد يزشكى عناصر يك سيستم مديريت مواد زائد پزشکی طبق قانون مدیریت يسماند ايران ‎١‏ تفکیک. بسته بندی, جمع آوری ‎OT‏ نگهداری ‏+ حمل ونقل ‏0.5 بى خطر سازى. امحاء و تصفيه ‎ ‎48 ‎ ‎ 

صفحه 49:
۱۱۱۳ eee Rees 

صفحه 50:
مدیریت مواد زائد پزشکی Pe الزامات تولید کننده 1 جداسازی پسماندهای ویژه و عادی ۲ استفاده از مواد و کالاهای کم خطرتر نظیر: رنگ های غیرپایه فلزی پاک کننده تجزیه پذیر مواد شيميايى ايمن تر مواد يايه آب به جاى حلال كيج يه ب 4 ثبت روزانه آمار مواد ز تولیدی ۴ تفکیک چهار گروه اصلی پسماند ویژه بیمارستانی 

صفحه 51:
مدیر یت مواد زائد پزشکی جابجایی و بسته بندی © مواد زائدى كه بناست به خارج از محل حمل شوند. بايد تا حد امکان به گروه های زیر تفکیک شون اشیاء تیز و برنده (مستعمل و غیرمستعمل) © مايعات ( بيش از ۲۰ میلی لیتر) © ساير مواد زائد پزشکی قانونمند شده شرایط ظروف کیسه ها اومت کافی جهت پیشگیری از پارگی یا ترکیدگی تحت شرایط معمول جابجایی درزبندی شده جهت پیشگیری از نشت در طول انتقال این ظروف در صورتیکه قابل استفاده مجدد باشند. پس از هر بار پر و خالی شدن ضدعفونی شوند. 

صفحه 52:
پیشنهادات ۷۷۲۲6 برای کد گذاری رنگی کیسههای زبالههای بیمارستانی نوع زبله رنگ کیسه| ظرف نوع کیسه | ظرف زبالههای عفونی قرمز کیسه پلاستیکی محکم. ضد نشت یا ظروف برای اتوکلاو سایر زبالهمهای عفونی پاتولوژیکی و تشریح زرد کیسه يا ظروف بلاستیکی وسایل نوک تیز زرد با قرمز ظروفی که سوراخ نشوند زبالههای داروبی و شیمیایی قهوهای کیسه یا ظروف پلاستیکی زبالههاى راديواكتيو = جعبههای سربی با برچسب راديوا زبالههای بیمارستانی بیخطر سیاه کیسههای پلاستیکی 

صفحه 53:
طبقه بندی پسماندهای پزشکی ویژگی های ظروف و کیسه های تفکیک مواد زائد پزشکی Ge ‏زر بادربقرمز ۰ تیزوبنده و رای مر عنوتی‎ Safety box ae ۲ ۳ ‏شیمیابی و داروبی کیسه پلاستیکی مقاوم سفید و قهو ه ای‎ ۴ oo ell SE Ses | ey ۴ 

صفحه 54:
مدیریت مواد زائد پزشکی ویژگی های 0 52761۷ © به آسانی سوراخ یا پاره نشود. _ درب آن به راحتی بسته و مهر و موم شود. © دهانه ظرف به اندازه ای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست در ظرف لنداخت و خارج کردن آن از ظرف ممکن نباشد. ‎e‏ ديواره هاى ظرف نفوذ نايذير باشد و سيالات از آن وارد يا خارج نشوا يس از بستن درب از عدم خروج مواد از آن اطمینان حاصل شود. © حمل ونقل ظرف آسان باشد. 

صفحه 55:
مدیریت مواد زائد پزشکی ویژگی های کیسه های پلاستیکی _ برای جمع آوری و نگهداری پسماندهای غیر از پسماندهای تیز و برنده استفاده شود. بیش از دوسوم ظرفیت پر نشوند تا بتوان به خوبی در آنها را بست. با منگنه و روش های سوراخ کننده دیگر بسته نشوند. ‎x‏ تا ‎ ‎ ‎ 

صفحه 56:
‎ae fae ”‏ مدیریت مواد زائد پیزشکی برچسب گذاری و علامت گذاری مواد زائد پزشکی سطح خارجی هر کدام از بسته های مواد زائد باید برچسب مقاوم به آب با اطلاعات زیر داشته باشد: # برچسب گذاری بنابر قانون مدیریت پسماند ایران ‏* نام. نشانی و شماره تماس تولید کننده ‎ ‏** نوع پسماند ‏** تاريخ توليد و جمع آوری ** تاريخ تحويل ‏** نوع ماده شیمیایی ‏** تاریخ بی خطرسازی ‎ ‎ 

صفحه 57:
مدیر یت مواد زائد یز شکی ‎dal‏ مکان ذخیره سازی موقت طبق ضوابط قانونی ایران ‏مکان ذخیره سازی موقت بايد در محل مرکز تولید زباله احداث گردد. ‏بايد دور از عوامل جوی بوده و بسته بندی های مواد زائد در برابر این عوامل محافظت شود. نسبت به رطوبت نفوذ ناپذیر بوده و تامین شرایط بهداشتی به سهولت امکان پذیر باشد. ‏از دسترس پرسنل بیمارستان (آشپزخانه. تاسیسات. اداری) عادی و عموم دور باشد. ‏ورود حشرات و جانوران میسر نباشد تهویه و نور کافی تامین شود. ‏کنترل دما میسو باشد. ‏امكان شستشو و ضد عفونى مهيا باشد. 0 ظرفيت آن كافى باشد تا پسماندها ‎ig td ASL‏ دسترسی و حمل و بارگیری آسان باشد. افراد غیرمسئول وارد محل نشوند ‎ ‎ ‏در صورت نبود سیستم مبرد. زمان نگهداری در آب و هوای سرد و معتدل : ۷۲ ساعت در فصل سرد و ۴۸ ساعت در فصل گرم © در آب و هوای کرم: ۴۸ ساعت در فصل سرد و ۲۴ ساعت در فصل گرم ‎ 

صفحه 58:
جانمایی محل های ذخیره سازی پسماند شکل ۰۷-۲ طرح محوطه ذخیره سازی پسماند. 

صفحه 59:


صفحه 60:
مدیر یت مواد زائد پزشکی حمل و نقل پسماند های پزشکی بنابر ضوابط قانونی ایران حمل و نقل می تواند به شرکت های صالح واگذار شده و نظارت بر حسن انجام عملیات بر عهده تولید کننده است. از بارگیری پسماندهای پزشکی فاقد برچسب خودداری شود. کارگران مجهز به وسایل پوششی و ایمنی باشند. بکارگیری خودرو حمل کننده با شرایط استانداد مجوز شرکت های صالح توسط وزارت کشور یا سازمان محیط زیست صادر می شود. از مسیرهای کم ترافیک برای حمل و نقل استفاده شود. حمل و نقل به مقصد نهایی و بدون اتلاف وقت انجام شود. 

صفحه 61:
‎Shari‏ خودرو حمل کننده ‏کاملاً سرپوشیده باشد. قسمت بار نفوذ ناپذیر و نشت ناپذیر, دو جداره با سیستم کنترل شیرابه باشد. قسمت بار ایمن و ضد حریق باشد. ‏بر روی بدنه خودرو علامت های مخصوص و شماره مجوز قید شود. ‏پسماند عادی یا دیگر بارهاء با خودرو حمل نشود. ىا ‎ ‏ارتفاع درونی خودرو حدود ۲/۲ متر باشد. امکان نظافت و ضدعفونی قسمت بار مهیا باشد. مجهز به سیستم سرد کننده باشد. ‏کف بخش بار موکت نبوده و قابل شستشو باشد. 

صفحه 62:


صفحه 63:
راندمان روش های بی خطرسازی ‎٠‏ تصفيه يا بى خطر سازى عبارت از کاهش با حذف ميكروار كانيسم هاى بيمارى زا به منظور به حداقل رساندن تانسیلانتشار بیماری ها است ‏۰ سترون سازی (استریلیزاسیون) به از بين بردن کلیه اشکال میکروب ها اطلاق می شود. ‏+ به اينكه حذف كامل تمامى ميكرواركانيسم ها مشكل مى باششدء سترون سازی وسایل پزشکی و جراحی معمولا برحسب ء بايه لكاريتمى (يعنى 14/1949 درصد) يا بيشتر يك ميكرواركانيسم خاص كه به فرايند بى خطرسازى بسيار مقاوم مى باشدء بيان مى كردد. ‎٠‏ ء بايه لكاريتمى كاهشء كه كاهى اوقات به صورت از بين بردن به ميزان بايه لكاريتمى نيز نوشته مى شود معادل احتمال بقاء يك ميكروب در يك جمعيت يك ميليون ميكروبى است. 

صفحه 64:
سطوح "غیرفعال سازی " میکروبی اختصاصی برای بی خطرسازی پسماندهای خدمات بهداشتی درمانی * سطح یک : غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری هاء قارج ها و وبروس های چربی دوست به میزان پایه لگاریتمی یا بیشتر * سطح دو: غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری هاء قارج ها و ویروس های چربی/آب دوست انگل ها و مایکوباکتری ها به میزان ۶ پایه لگاریتمی يا بیشتر * سطح سه: غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری هاء قارج ها و ویروس های چربی/آب دوست انگل ها و مایکوباکتری ها به میزان ۶ پایه لکاریتمی یا بیشتر؛ و غیرفعال سازی اسپهرهای زئوباسیلوس استناروترموفیلوس و اسپورهای باسیلوس آتروفائوس به میزان ۴ پایه لکاریتمی با بیشتر * سطح چهار: غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری هاء قارج ها و ویروس های چربی / آب دوست انگل ها و مایکوباکتری ها و اسپورهای ژئوباسیلوس استناروترموفیلوس به میزان ۶ پایه لكاريتمى با بيشتر. 

صفحه 65:
* استانداردهای رایج غیرفعال سازی میکروبی برای بی خطرسازی پسماندهای تولیدی در واحدهای ارائه خدمات بهداشتی درمانی در ایران بر اساس " ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ", سطح چهار می باشد. 

صفحه 66:
فاکتورهای انتخاب روش های بی خطرسازی پسماند ۶ ویژگی های پسماند < کمیت پسماند هایی که قرار است بی خطرسازی و دفع شوند < قابلیت ها و الزامات فناورانه (تکنولوژیکی) ۶ در دسترس بودن گزینه ها و فناوری های محلی بی خطرسازی < ظرفیت سیستم < کارایی سیستم بی خطرسازی ۶ کاهش وزن و حجم < الزامات مربوط به راه اندازی و نصب ۶ فضای موجود برای تجهیزات ۶ الزامات مربوط به بهره برداری و نگهداری 

صفحه 67:
< مهارت هاى مورد نیاز برای بهره برداری از فناوری بی خطرسازی ۶ فاکتورهای زیست محیطی و ایمنی > موقعیت و تاسیسات پیرامون محل بی خطرسازی و مرکز دفع < ملاحظات ایمنی و بهداشت شغلی 2 مقبولیت عمیمی كزينه های در دسترس برای دفع نهایی < الزامات قانونی ۶ ملاحظات مربوط به هزینه 7 هزینه خرید تجهیزات " هزینه حمل و نقل و خدمات رايج هزینه های بهره برداری سالیانه شامل اقدامات پیشگیرانه و ستندسازی 

صفحه 68:
سوزاندن استریلزاسیون از طربق بخار اتوکلاو) ریز ریز کردن و گندزدایی شیمیایی مایکروویو مدیریت مواد زائد پزشکی 

صفحه 69:


صفحه 70:
از میان روش های موجود برای دفع مواد زائد پزشکی» سوزاندن رایج ترین روش می باشد. اهداف احتراق © کاهش حجم مواد زائد جامد شهری و افزایش طول عمر مکان دفن (کاهش حجم پسماندها به میزان ۰ تا ‎٩۰‏ درصد. هرچندکه مقادیر ۵۰ تا ۶۰ درصد منطقی تر و نزدیک تر به واقع است). © تبدیل مولد زائد جامد به انرزى: بازيابى انرزى در اثر احتراق به منظور كرمايش آب يا فضا يا ولید الکتریسیته © سم زلیی,نبودی و تخریب میکروارگنیزم های پانوژن © سه نوع اصلی زباله سوزها جهت تخریب مواد زائد پزشکو #کوره چرخشی © جند آتشدانه © زباله سوز با هواى كنترل شده 

صفحه 71:
0 © © © احتراق اكسيداسيون سريع در زمان كوتاه كاهش حجم و وزن به يكك دهم و یک سوم عدم نياز به حمل و نقل به مسافت هاى دور بقاياى خاكستر استريل و عارى از ياتوزن ها روش مطمئن برای امحاء مواد زائد خطرناكك استفاده از بقایای خا کستر بازیافت حرارت مطمئن برای مواد زائد بیمارستا 

صفحه 72:
_ محدودیت های زباله سوزی #سرمایه گذاری اولیه بالا نیاز به اپراتور ماهر یت بقایای خاکستر وجود دیدگاه منفی مسئولان #عدم کاربرد برای برخی انواع پسماندها اجزا ء یک سیستم زباله سیز محوطه دریافت پسماند #محفظه ذخیره سازی جهیزات مورد نیاز برای تخلیه پسماند با بارگیری محفظه احتراق #سيستم بازیابی انرژی تجهيزات كنترل الودكى #دودکش 

صفحه 73:


صفحه 74:


صفحه 75:
۶ مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکلاو شرح روش: در روش اتوکلاو از رطوبت. گرما و فشار جهت غیرفعال سازی میکروارگانیسم ها استفاده می شود. در این روش مواد زائد آلوده در یک محفظه درزبندی شده جاگذاری و در پرفشار با دمای کافی در بازه زمانی مشخص قرار مى كيرند تا ضدعفونی شوند. ار به درون مواد آلوده» هوا باید به طور کامل از محفظه مورد نظر تخلیه گردد. به روش اتوکلاو با بخار شامل موارد زیر می باشند: عوامل خاص موّثر در تصفیه مواد زائد #دما و فشار حاصله توسط اتوکلاو #نفوذ بخار به زائدات #ابعاد زائدات se ‏#بسته بندی زائدات‎ ‏موقعیت زائدات داخل اتوکلاو‎ ب زائدات فد 

صفحه 76:
مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکلاو مواد زائد قابل اتوکلاو کشت ها و محلول های ذخیره مواد زائد باتولوزيكى خون انسان و فراورده هاى خونى اشياء تيز و برنده (مستعمل و غيرمستعمل) مواد زاند حیوانی و مواد زائد ایزولاسیون v ANN مواد زائد غیر قابل اتوکلاو © اعشای.بدن ولاقه های سپوانی آلومد‌ساسب این روش انیستند:ریرا دانسیقه بالای ین زائدات مانع نفوذ کافی بخار گردد. _مواد:زاند رادیو اکتیو خطرناک و سیتوتوکنیک نیزمتاسب تصفیه‌با آتوگلاوها تمی:باشعد 

صفحه 77:
انواع اتوکلاو > اتوکلاوهای جابه جایی نقلی )جاذبه ایی) اتوکلاوهای پیش خلاء با بیش خلاء (مکش بالا) * _ اتوکلاوهای پالس فشاری ( سیستم های متقابل) 

صفحه 78:
مديريت مواد زائد پزشکی | تصفيه به روش اتوكلاو دماء فشار و زمان مورد نياز براى اتوكلاو كراويتى گراویتی ۵ ۳۵ ۳۱ پیش خلاء ۵ ۳ ۵ پیش خلاء ۳ ۳۵ ۳ 

صفحه 79:
۴ یک اتوکلاو جابه جایی ثقلی از اين واقعیت که بخار سبک تر از هوا است استفاده می کند. بنابراین بخار تحت فشار به درون محفظه وارد شده و به هوای موجود در محفظه به سمت پایین و منفذ خروجی فشار می آورد. اتوکلاوهای پیش خلاء: یک روش موئرتر اما کران تره استفاده از یک پمپ خلاء و با یک تزریق کننده بخار برای خارج ساختن هوا پیش از وارد کردن بخار است . اتوکلاوهای پیش خلاء به دليل کارایی بالاتر در خارج ساختن هوا از محفظه و تصفیه پسماند نیازمند زمان کمتری برای فرایند بی خطر سازی می باشند در سایر ات کلاوها از پالس دهی فشاری برای خارج ساختن هوا استفاده می شود اندیکاتور بیولوژیک برای اتو کلاو » ویالهای اسپورهای باسیلوس استناروترموفیلوس یا نوارهای اسپور با اضرب در ده به توان ۶ اسپور در میلی لیتر 

صفحه 80:
۲۰ ‏اتوکلاوهای مورد استفاده برای بی خطرسازی پسماند از اندازه های حدود‎ ٠“ ‏لیترتا بیشتر از ۲۰۰۰۰ لیتر متغیر می باشند. فرایندهای حرارتی با انرژی‎ ‏حرارتی پایین نسبت به فرایندهای با انرژی حرارتی بالا آلاینده های کمتری‎ ‏توليد مى كنند‎ ‎٠‏ تركيبات آلى فرار و نيمه فرارء زباله های شیمی درمانی جیوه؛ سایر مواد زائد شیمیایی خطرناک و ضایعات رادیولوژیکی» ملافه های بزرگ و حجیم» لاه ‏بزرگ حیوانات» ظروف مقاوم در برابر حرارت و سایر میاد که مانع انتقال گرما ‏هستند نباید در اتوکلاو تصفیه شوند ‎ 

صفحه 81:
سیستم های یکبارچه (جامع) بی خطرسازی مبتنی بر بخار نسل دوم سیستم های مبتنی بر بخار به منظهر بهبود انتقال حرارت به درون توده پسماند» دستبایی به حرارت دهی یکنواخت ترء ابحاد بسماند دکنواخت تر و با تبدیل فرانند بی خطرسازی به دک فرادند بیوسته (به جای فرایند بسته) توسعه بافته اند. به اين سيستم ها گاهی اوقات» اتوکلاوهای پیشرفنه توکلاوهای تلفیقی(هیبرید) با فناوری های پیشرفته بی خطرسازی مبتنی بر بخار اطلاق شده است. این سیستم ها مشابه انوكلاو بوده اما در آن ها بى خطرسازى با بخار با انواع مختلفى از فرایندهای مكانيكى بيش ازء در خلال يا بس از فرايند بى خطرسازى با بخار قركيب مى شود 

صفحه 82:
مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکلاو آزمون صحت اتوکلاو v معمولاً گونه های مقاوم به حرارت : باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس استثاروترموفیلوس به ترتیب برای تأیید غیرفعال سازی میکروبی استفاده می شوند اين ارگانیسم ها به صورت سوسپانسیون های تجاری یا نوارهای اسپور آماده موجود هستند. روند آزمایش به صورت زير است : اسپور های خشک شده آزمایشگاهی در یک ظرف مقاوم به حرارت و قبل نفوذ بهبخار در نزدیکی مرکز بار مود زائدقرار داده می شوند. اتوکلاو تحت شرایط نرمال راهبری می شود. به منظور انجام غیرفعال سازی سطح سه. حداقل ۱۰۲ اسپور باسیلوس سویتیلیس بايد بطور كامل کشته شوند. همچنین در راستای غیرفعال سازی سطح چهار. حداقل ۱۰۶ باسیلوس استئاروترموفیلوس بطور کامل بايد از بين بروند. 

صفحه 83:
مدیر یت مواد زائد پزشکی تصفيه به روش اتوكلاو مزايا تاريخجه طولانى كاربرد اين فناورى در بيمارستان ‎be‏ آزمايشكاه ها. كلينيك ها لين تكنيك نكرلنى هاى افكار عمومى را افزليش نداده و نظير احتراق مواد زلئد بزشكى نيازنبه قوانين بيجيده اى ندارد. مزيت ديكر اتوكلاوها ظرفيت بالاى خروجى و نياز حداقل به فضا در مقايسه با زباله سوزها است. مواد زائد اتوكلاو شده به دليل راندن هوا فضای کمتری را اشغال می كنند. هزينه هاى سرمايه گذاری و بهره برداری سیستم های اتوکلاوبا بخار ‎Sail‏ بوده و راهبری ن آسان مواد زائد امحاء نشده بلکه فقط غیربیماری زا می گردند. حجم مواد زائد پس از استرلیزاسیون کاهش نمی یابد. همچنین نگرانی هایی در مورد انتشار بوهای ناشی از اتوکلاو مورد استفاده وجود دارد. مایعات زهکش باید ذخیره. مدیریت و دفع شوند. ‎az‏ کیسه ها ممکن است هوا را بلوکه نموده و در نتیجه نفوذ بخار و استریلزاسیون کامل را محدود می ‎ ‎ ‎ 

صفحه 84:


صفحه 85:
مدیریت مواد زائد پزشکی گندزدایی شیمیایی شرح رو يك كندزداى شيميايى ماده اى است كه عوامل مولد بيمارى نظير اركانيسم هاى بيمارى زا را تخريب مى كند. در اين روش تلفيقى از فرآيندهاى تخريب مكانيكى (نظير خرد كردن) براى كاهش ابعاد توده مواد زائد و نتیجه افزایش سطح ویژه ذرات و افزایش میزان تماس ذرات با ماده شیمیایی و در نهایت ماده زائد را استرلیزه می نماید. ضدعفونی کننده ها (مواد آنتی میکروبیال) ممکن است به تنهایی یا در تلفیق با مواد کپسوله کننده استفاده گردند. این سیستم ها توانایی تصفیه تا ۶۷۵ کیلوگرم (هزار و پانصد پوند) مواد زائد پزشکی را در هر ساعت دارند. 

صفحه 86:
مدیریت مواد زائد پزشکی گندزدایی شیمیایی ساده است. مى تواند حجم مواد زائد را یه شکل قایل توجهی کاهش دهد. بعد از خردشدگی. اجزای مواد زائد اصلاًقایل شناسایی نخواهد بود معا 1 هزینه های نسيتً بلای سرمایه گذاری و نگهداری ‎O‏ مشکلاتی به لحاظ وجود آلاینده ها در دوغاب ‏1 غلظت گندزداها در فضای کاری (محرک بالقوه برای بینی. چشم ها و ریه هاا ۳2 ایجاد سر و صدا و انتشار آثروسل های زیستی وجود داشته باشد. ‏2 ممکن است برای دوغاب به مجوزهای تخلیه نیاز باشد. ‏ممکن است میکروب ها بهبرخی گندزداهامقاومت پیدا کرده و سیستم گندزدایی موجب استریلزاسیون نخواهد ‎ ‎ 

صفحه 87:
مواد زائد پزشکی گندزدایی شیمیایی همه میکروارگانیسم ها به یک میزان تحت تأثیر یک ماده شیمیایی قرار نمی كيرند. به علاوه. پدیده جهش ژنتیکی و انتخاب طبیعی منجر به مقاومت به برخی مواد شیمیایی می گردد. معیار کلی مقاومت در مقابل مواد شیمایی از کمترین تا بیشترین مقاومت به صورت زير است: # باکتری های رویشی © قارج های رویشی و اسپور های قارچی ویروس ها مایکوباکتری ها بکواکتری ‎(SST‏ #اسپور های باکتری 

صفحه 88:
ف رآیندهای شیمیایی < استفاده از گندزداهایی نظیر دی اکسید کلر محلول؛ آب ژاول ( هیوکلریت سدیم)» اسيد براستيكه محلول آهكء گاز ازن و یا مواد شیمیایی غیر آلی خشک (مانند پودر اکسید کلسیم) استفاده می شود ۶ در فرایندهای شیمیایی به منظور افزایش مواجهه و تماس پسماند با عامل شیمیایی غالبا عملیات خرد سازی؛ آسیاب کردن يا اختلاط نیز صورت می پذیرد < در سیستم های مایع (آبگون) توده پسماند را می توان به منظور جداسازی و بازیافت ماده كندزدا از یک مرحله آبگیری عبور داد ‎١‏ استفاده از قلياى داغ براى هضم بافت هاء بسماندهاى باتولوزيى» اجزاى آنانوميك و ‏لاشه حیوانات در تانکر هایی از جنس فولاد ضد زنگ 

صفحه 89:
پر کاربردترین کندزداهای شیمیایی مورد استفاده برای ضدعفونی پسماند < هیوکاریت سیم( 01۵06 ‎go >‏ اکسید كلر ‏< بودر خشک با محلول های کلسیم هيدر وكسيد ‏< ضد عفونی کننده های اختصاصی حاوی گلوتارآلدئید ‏هيب وكلريت سدیم علیه اغلب باکتری هاء ویروس ها و اسپورها موثر است؛ برای گندزدایی مایعاتی با محتوای مواد آلی بالا مثل خون یا مدفوع موثر نمی باشد؟ برای تصفیه فاضلاب به طور کسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. برای استفاده جهت بی خطرسازی پسماندهاء ‏پارامترهای راهبری باید بر اساس آزمایشات باکتربایی تنظیم شوند 

صفحه 90:


صفحه 91:
فناوری های مبتنی بر تابش پرتو استفاده از پرتو تولیدی توسط منابع اشعه های الکترونی» کبالت ۶۰ يا فرابنفش اين فناورى ها نيازمند بوشش كذارى (حفاظ) ميباشند تا از مواجهه شغلى بالا با برتو الكترومغناطيس ممانعت به عمل آيد کارایی تخریب عوامل بیماری زا در اين فر آیندها به دوز جذب شده توسط توده پسماند بستگی دارد اشعه های الکترونی به اندازه کافی برای نفوذ به کیسه ها و مخازن پسماند قدرت دارند پرتو فرابنفش میکروب کش به عنوان مکنملی در کنار دیگر فرایندهای بی خطر سازی؛ برای از بين بردن میکروار گانیسم های منتقله از هوا مورد استفاده قرار گرفته استاما فادر به نفوذ به درون کیسه های دربسته پسماند نمی باشند 

صفحه 92:
مد مواد زائد یز شکی تصفیه به روش مایکرویو شرج روش: در تصفی‌به روش میکروهیو مواد زلئدبه صورت خود کار واردییک خردکن شده که در آنجا خرد و با بخار اسپری می شوند تا محتوای رطوبت به حدود ۱۰ درصد افزایش یابد. سپس مواد زلئد ریز شده مرطوب‌به مدت ۲ ساعت در معرض واحدهای پرتوافکنی میکروویو حرارت داده می شوند. تلبشی میکرویو جزء امواج الکترومغناطیسی‌با فر کانسی بین امواج مادون قرمز و رادیوبی هستند. گرمای حاصل از این حرکت. پروتئین های سلول های میکروبی را منعقد نموده و در نهایت باعث مرگ و غیرفعال سازی سلول ها می گردد. دما در لین واحدهانبه فرلتر از ‎٩۰‏ درجه سانتیگراد می رسد. عوامل مؤثر در تصفيه مواد زائد پزشکی به روش میکروویو © فرکانس و طول موج پرتو © مدت زمان مواجهه © محتواى رطوبت مواد مواد زائد ‎slo ®‏ 11,8 اختلاط مواد زائد در حین تصفیه 

صفحه 93:
فناوری های بی خطرسازی مبتنی بر مایکروویو * فناوری مایکروویو در اصل یک فرایند مبتنی بر بخار بوده که در آن بی خطرسازی پسماند توسط حرارت مرطوب و بخار تولید شده به وسیله انرژی مایکروویو رخ می دهد. آب موجود در پسماند توسط انرژی مایکروویو در فرکانس حدود 2450 ۲۱۳۱2 و طول موح ۱۳/۲۴ سانتی متر به سرعت گرم می شود ‎٠“‏ سیستم های مبتنی بر مایکروویو متشکل از یک محفظه بوده که در آن انرژی مایکروویو از یک ‏\ تولید کننده ی (ژنراتور) امواج مایکروویو (مگنترون) ساطع می شود. به طور کلی در هر ‏\ محفظه ۲ تا ۶ مکنترون با انرژی خروجی هر کدام حدود 1/1 كيلو وات مورد استفاده قرار ‏می گیرد. 

صفحه 94:
۴ پسماندهایی که معمولا در سیستم های مایکروویو بی خطرسازی می شوند مشابه پسماندهایی هستند که توسط اتوکلاو بی خطرسازی می گردند. این پسماندها شامل محیط های کشت پسماندهای نوک تیز و برنده:مواد آلوده شده با خون و مایعات بدن» پسماندهای بخش های جراحی و ایزوله؛ پسماندهای آزمایشگاهی (به استثنای پسماندهای شیمیایی) و پسماندهای نرم (یعنی بانده گاز» روپوش و ملحفه) می باشند. ‎٠“‏ تركيبات آلى فرار و نیمه فور؛پسماندهای شیمی درمانی» جییه سابر پسماندهای شیمیایی خطرناک و پسماندهای رادبولوژیک نبايد در سیستم های ‏مایکروویو مورد بی خطرسازی قرار گیرند 

صفحه 95:
میگرویو مجا بعبول مزب 

صفحه 96:
پسماندهای قابل اشتعال پسماندهای سمی پسماندهای منفجر شونده پسماندهای خورنده پسماندهای اکسید کننده پسماندهای محرک و سوزش آور پسماندهای سایتوتوکسیک پسماندهای خطرناک برای محیط 

صفحه 97:
چالش های مدیریت پسماند پزشکی * وضیعت تفکیک در تعداد اندکی از بیمارستانهای دولتی وخصوصی و مراکز درمانی کل کشور قابل قبول و مایقی نامطلوب می باشد. ‎ages "‏ سای پنتنانده‌ای بیمارسایی مطلوب مس ‎seta‏ ‏* کلیه استانها از مرکز دفن استفاده می کنند که در اکثر آنها عمل دفن بصورت غیر اصولی همراه با پسماند شهری صورت می پذیرد ‏* برخی از تجهیزات و سیستمهای بی خطر ساز دارای مشکلات فنی می باشندکه در این ‏ص على رغم تاکید قانون تاكنون هيجكونه استانداردى توسط موسسه استاندارد و ‎ ‏صنعتى تهيه و تصويب نكرديده است. ‎ 

صفحه 98:
چالش های مدیریت پسماند پزشکی * در برخی از مراکز درمانی بدون انجام مطالعات از لحاظ نحوه کارکرد و ظرفیت امحا نسبت به خرید تجهیزات اقدام می نمایند که خود مشکلات دیگری را ایجاد می نماید. * سیستمهای بی خطر ساز. آغلب برای بی خطر سازی پسماندهای شیمیایی و پسماندهای مشابه ناسب نمی باشند. متاسفانه بیمارستانها موظفند برای امحا پسماندهای شیمیایی و غیر عفونی مجدداً هزینه کنند * در حال حاضر پسماندهای پزشکی تولیدی توسط مراکز آزمایشگاهی کلینیک ها و درمانگاهها و مطب پزشکان همچنان بدون کنترل دفع می گردند * تاکنون حتی یک برنامه عملیاتی مدیریت پسماندهای پزشکی (موضوع ماده ۱۲ از ضوابط و روشهای مدیریت پسماندهای پزشکی و سایر پسماندهای وایسته) توسط مراکز تولید کننده (نیمازستانهای"فخت پوشقن وزارت ارایه نگودیده انست 

صفحه 99:
چگونه از تفکیک مناسب پسماندها در یک واحد خدمات درمانی مطمئن گردیم؟ ” از طریق بازرسی های موثر و مستمر ” از طریق پایش های صورت گرفته توسط آزمایشگاه های معتمد ۲ از طریق بازدید های موردی ۲ آموزش پرسنل ایجاد سیستم خود اظهاری 

صفحه 100:


مدیریت پسماندهای پزشکی 2 تقسیم بندی پسماندها در قانون مدیریت پسماندها اهمیت پسماندهای پزشکی بيمارستان به علت وظايف خاصي كه انجام ميدهد (دياليز ،جراحي ترميمي ،قطع و خارج ساختن اندامها ،آزمايشات طبي و )...عالوه بر مواد زائد معمولي شبه خانگي ،داراي پسماندهای مخصوص مي باشد. داشتن عوامل ميكروبي بيماريزا و كشنده از قبيل باكتريهاي سل ،كزاز و ويروسهاي هپاتيت ، B ايدز و مواد و داروهاي سمي براي تشخيص Gو درمان تعدادي از بيماريها موجب گرديده تا اين پسماندها را جزو پسماندهای خطرناك به شمار آورند .عالوه بر وجود صدها نوع ماده شيميايي ،راديواكتيو ،مواد عفوني و زوائد بيولوژيكي در اين پسماندها گاه به علت نگهداري نامناسب و غيربهداشتي و تعفنپذيري آنها امكان رشد و ازدياد حشرات موذي و ميكروارگانيسمهاي خطرناك فراهم ميشود. اهمیت پسماندهای پزشکی از طرف ديگر دسترسي افراد سودجو و ناآگاه در داخل و خارج مراكز بهداشتي ـ درماني و همچنين در مكانهاي دفع و پراكندگي زباله در محيط و استفادة نابجا و غيرمنطقي از آن به صورت خام در مزارع به دليل وجود مواد شيميايي ،ميكروبي و سموم و تركيبات غيرمتجانس باعث از بين رفتن موجودات خاك و انسداد خلل و فرج خاك ميگردد .وجود برخي مواد نظير مواد پالستيکي و مشابه که ساليان طوالني در محيط باقيمانده و به سادگي تجزيه نمي شوند نيز مي تواند باعث به هم خوردن تعادل در اکوسيستم شود. مخاطرات ناشی از عدم مدیریت بر پسماندهای پزشکی قوانین و مقررات مرتبط با مدیریت پسماند پزشکی  قانون مدیریت پسماند آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ماده 688قانون مجازات اسالمی (تعزیرات) مصوب 1375 آیین نامه بهداشت محیط مصوب 1371هیئت محترم وزیران آئین نامه نحوه تأسیس و اداره بیمارستان ها راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه های غیر سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی پایش دستگاه های بی خطر ساز پسماند قانون مدیریت پسماند مجلس شورای اسالمی در سال 1۳8۳قانون مدیریت پسماندها را به تصویب رساند و پس از تصویب این قانون و بر اساس ماده 22آن هیات محترم وزیران در سال 1۳84آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها را تدوین و به تصویب رساند ماده 7قانون مدیریت پسماند ‏ مدیریت اجرایی کلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداریها و دهیاریها و در خارج از حوزه وظایف شهرداریها و دهیاریها به عهده بخشداری ها می باشد. ‏ مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به عهده تولید کننده خواهد بود .در صورت تبدیل آن به پسماندهای عادی به عهده شهرداریها ،دهیاریها و بخشداریها خواهد بود. ‏ تبصره :م:دیریت های اجرایی می توانند تمام یا بخشی از عملیات مربوط به جمع آوری ،جداسازی و دفع پسماندها را به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار نمایند. ‏ مدیریت اجرایی پسماند :شخصیت حقیقی یا حقوقی است که م:سئول برنامه ریزی ،سام:اندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید ،جمع آوری ،ذخیره سازی ،جداسازی ،حمل و نقل، بازیافت ،پردازش :و دفع پسماندها و همچنین آموزش :و اطالع رسانی در این زمینه است. ‏ بر اساس تبصره 1ماده 2قانون مدیریت پسماندها ،پسماندهای پزشکی جزو پسماندهای ویژه م:حسوب می شوند. ماده 13قانون مدیریت پسماند مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با سایر پسماندها و تخلیه آنها در محیط و یا فروش ،استفاده و بازیافت این نوع پسماندها ممنوع است ماده 18قانون مدیریت پسماند در شرایطی که آلودگی ،خطر فوری برای محیط و انسان دارد ،با اخطار سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی ،متخلفین و عاملین آلودگی ‏Vد موظفند فور ًا اقداماتی را که منجر به بروز آلودگی و تخریب محیط زیست می شو متوقف نموده و بالفاصله مبادرت به رفع آلودگی و پاکسازی محیط نمایند .در صورت استنکاف ،مرجع قضاِیی خارج از نوبت به موضوع رسیدگی و متخلفین و عاملین را عالوه بر پرداخت جریمه تعیین شده ملزم به رفع آلودگی و پاکسازی خواهد نمود. آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مطابق ماده 11آئین نامه ،کلیه مراکز تولید کننده پسماندهای ویژه (پزشکی)باید نسبت به جداسازی پسماندهای ویژه از پسماند عادی در محل تولید اقدام کنند. (تاکید بر تفکیک پسماند در مبدا) ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته به استناد ماده 11قانون مدیریت پسماندها تدوین" ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته "در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت .مرکز سالمت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان و دفتر بررسی آلودگی های آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست طی جلسات کارشناسی مشترک پیش نویس ضوابط مذکور را با بهره گیری از توصیه های سازمان جهانی بهداشت و آژانس حفاظت از محیط زیست امریکا و شرایط کشور تهیه و کمیسیون امور زیربنایی صنعت و محیط زیست ضوابط مذکور را تصویب و در مورخ 1387/02/08ابالغ نمود. ماده 688قانون مجازات اسالمی (تعزیرات) مصوب 1375 هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده ،دفع غیر بهداشتی فضوالت انسانی و دامی ،مواد زائد ،ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها ،زباله در خیابان ها و کشتار غیر مجاز دام ،استفاده غیر مجاز فاضالب خام یا پساب تصفیه خانه های فاضالب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشد به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد. ‏تبصره :1تشخیص اینکه اقدام مزبور تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می شود و نیز غیر مجاز بودن کشتار دام و دفع فضوالت دامی و همچنین اعالم جرم مذکور حسب مورد بر عهده وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی ،سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی خواهد بود  آیین نامه بهداشت محیط مصوب 1371هیئت محترم وزیران ماده 7آئین نامه فوق در خصوص نظارت بهداشتی بر بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی می باشد و بخشی از آن به مدیریت پسماند اختصاص دارد آئین نامه نحوه تأسیس و اداره بیمارستان ها راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه های غیر سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی پایش دستگاه های بی خطر ساز پسماند روند فعلی مدیریت پسماندهای پزشکی در کشور با توجه به ماده 7قانون مدیریت پسماندها ،مدیریت اجرایی پسماندهای ویژه (ازجمله پسماندهای پزشکی) بر عهده ی تولیدکننده است .بنابراین بیمارستان ها موظفند بر مبنای این قانون نسبت به مدیریت صحیح پسماندهای تولیدی خود اقدام نمایند و مدیریت اجرایی آنها باید بر اساس ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی وپسماندهای وابسته انجام شود. مطابق ماده ۶2ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶2ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته هر تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه می بایست یکی یا تلفیقی از روشهای بی خطرسازی ،تصفیه و امحا را انتخاب و پس از تایید وزارت به اجرا گذارد. ماده ۶4ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶4ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته بی خطرسازی پسماندهای عفونی و تیز و برنده توسط مراکز عمده تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه (مانند بیمارستان ها) در شهرهای متوسط و بزرگ باید در محل تولید انجام شود تا مخاطرات ناشی از حمل و نقل و هزینه های مربوطه به حداقل برسد .در شهرهای کوچک و روستاها و مراکز کوچک ،پسماندها می توانند در سایت مرکزی بی خطر گردند. ماده ۶5ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابVق ماده ۶5ضوابVط و روشهای مدیریVت اجرایVی پسVماندهای پزشکی و ‏Vم از درمانگاهها، ‏Vه (اع ‏Vی ویژ ‏Vماند پزشک ‏Vد پس ‏Vایر مراکز تولی ‏Vته ،س ‏Vماندهای وابس پس مراکVز بهداشVت ،آزمایشگاه هVا ،مراکزتزریVق ،رادیولوژVی هVا ،دندانپزشکی، ‏Vی توانند در ‏Vی) م ‏Vماند پزشک ‏Vد پس ‏Vز تولی ‏Vایر مراک ‏Vا و س ‏Vب ه ‏Vا ،مط ‏Vی ه فیزیوتراپ ‏Vلیدی را بVی خطVر نماینVد و یا از سVایت های منطقVه ای یVا مرکزی ،زبالVه تو امکانات بی خطرساز بیمارستان های مجاور استفاده نمایند ماده ۶۶ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶۶ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ،تحویل پسماند به واحدهای مرکزی تصفیه یا دفع فاقد مجوز ممنوع است. ماده ۶7ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶7ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ،واحدهای متمرکز بی خطرساز پسماند باید از وزارت بهداشت و سازمان مجوز دریافت نمایند. مطابق ماده ۶9ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق ماده ۶9ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ،هر روش تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی باید دارای ویژگیهای زیر باشد: ‏دستگاه باید قابلیت غیر فعال سازی میکروبی اسپورهای باکتری به میزان حداقل تا ()۶ کاهش لگاریتمی در پایه ( ) 10را داشته باشد ‏محصوالت جانبی سمی یا خطرناک در حین بی خطرسازی تولید نگردد. ‏خطر و احتمال انتقال بیماری و عفونت را حذف نماید. ‏مستندات مربوط به انجام فرآیند و بررسی صحت عملکرد دستگاه وجود داشته باشد. ‏از نظر بهداشتی و ایمنی برای کارکنان و کاربران و ....بی خطر باشد و یا حداقل خطر را ایجاد نماید. ‏خروجی هر روش بایستی برای انسان و محیط زیست بی خطر بوده و به راحتی و بدون انجام فرآیند دیگری قابل دفع باشد.  از لحاظ ایمنی دارای شرایط مناسب باشد و در کلیه مراحل کار ایمنی سیستم حفظ شود مقرون به صرفه باشد و توسط جامعه مورد پذیرش باشد در راستای عمل به تعهدات بین المللی باشد اعضا و اندامهای قطع شده بایستی مجزا جمع آوری و برای دفع به گورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفع گردد کلیه روش های مورد استفاده باید در قالب مدیریت پسماند به تایید مراجع صالح برسد مطابق ماده 70ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ،نصب هرگونه زباله سوز اعم از متمرکز و غیرمتمرکز در شهرها ممنوع است مدیریت پسماند در بیمارستان ها طبق مفاد ماده 7قانون مدیریت پسماندها مدیریت بیمارستان ملزم است یکی از دو روش زیر را برای مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه تولیدی در بیمارستان بکار گیرد: مدیریت اجرایی بیمارستان می تواند عملیات مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه را راس ًا انجام دهد. Vاستناد تبصره ماده 7قانون مدیریت ‏مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه می تواند به Vبخش خصوصی پسماندها تمام یا بخشی از عملیات اجرایی پسماند پزشکی ویژه را به (اشخاص حقیقی و حقوقی )واگذار نماید. مدیریت پسماند در مراکز بهداشتی ودرمانی برای تبدیل پسماندهای عفونی و تیز و برنده به پسماندهای عادی (بی خطر) در مراکز فوق می توان طبق مفاد ماده ۶5ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته (موضوع مادۀ 11 قانون مدیریت پسماندها) از روشهای زیر استفاده نمود: ‏نصب دستگاههای غیرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها در مبدأ تولید (در داخل هر مرکز یا مطب و ).... ‏نصب دستگاههای غیرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها بصورت مرکزی (در ساختمان پزشکان) ‏عقد قرارداد و تحویل پسماند پزشکی ویژه به نزدیکترین بیمارستان یا نزدیکترین محل مجهز به سیستم بی خطر ساز غیرسوز ‏واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی :بدیهی است حمل و نقل پسماند پزشکی ویژه از محل تولید تا محل استقرار دستگاه بیخطرساز غیرسوز باید با رعایت کلیه ضوابط بهداشتی و ایمنی صورت گیرد. اولین گام مهم در مدیریت ایمن مواد زاید تولیدی در واحدهای ارائه خدمات مراقبت های بهداشتی و درمانی آگاهی از کمیت و شناخت انواع پسماند تولید شده در آنها می باشد .اهمیت اطالع از کمیت و کیفیت پسماند در برآورد ظرفیت ظروف ،محل های ذخیره سازی ،حمل و نقل و استفاده از فناوری های تصفیه و بی خطر سازی پسماند می باشد. فاکتورهای تاثیرگذار در نرخ تولید پسماند میزان فعالیت (بر اساس تعداد تخت فعال) نوع بخش (بر حسب نوع مراقبتی که ارائه می دهد) نوع یا سطح مرکز ارائه دهنده خدمت بهداشتی و درمانی(کلینیک ،بیمارستان و سایر مراکز) محل (شهری یا روستایی بودن منطقه) قوانین و مقررات طبقه بندی پسماند عملیات تفکیک پسماند گروههاي اصلي و افراد در معرض خطر پسماندهای بيمارستاني ‏پزشكان ،پرستاران و كارگران بخش خدمات نظافتي مراكز بهداشتي و درماني ‏بيماراني كه در مراكز بهداشتي و درماني و يا در منزل خدمت مي گيرند. ‏مالقات كنندگان و همراهان بيماران ‏كارکنانی كه خدمات پشتيباني را برعهده دارند مانند كارگران رختشويخانه و جمع آوري و انتقال زباله. ‏رفتگران و كارکنانی كه در محل دفع زباله يا بی خطر سازی كار مي كنند. پسماندهای بیمارستانی مراحل مدیریت مواد زائد پزشکی شGناسایGیمGنابGع آن )1 ‏GعیینGنواGع و کمیتهایپGGسماندهایتGGولGیدی)2 ا ت مGرحGله سGوم بGGاید تGGعیینکرد که آیا پGGسماندها ،اGح ً ‏GتماGال)3 ‏GطرناکرادGیواGکتیو و غGیره GهGستند یGا خGیر ، ‏Gیخ عGفون ، منابع تولید پسماند پزشکی بیمارستان ها مطب های پزشکان مطب های دندانپزشکان مؤسسات تحقیقاتی زیست پزشکی آزمایشگاه های بالینی تآسیسات ساخت و تولید مطب ها و کلینیک های دامپزشکی غسالخانه ها مراقبت های پزشکی در منزل سایر تأسیسات مراقبت های بهداشتی و ارائه خدمات درمانی در اماکن مسکونی داروهای وریدی ممنوعه منابع دیگر (از قبیل کشتی های گشت زنی و دریایی) منابع تولید پسماند پزشکی مراكز بهداشتي و درماني ‏كلينيك ها ‏مراكز انتقال خون ‏مراكز نگهداري افراد مسن ‏آزمايشگاههاي طبي ‏مراكز كفن و دفن ‏مراكز و كلينيكهاي دامپزشكي ‏پزشك قانوني ‏مراكز كمك هاي اوليه ‏مراكز دياليز و ... تعریف و طبقه بندی واژه پسماند پزشکی به کلیه پسماندهایی اطالق می گردد که در مراکز بهداشتی و درمانی ،مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه های تشخیص طبی تولید می شوند .عالوه بر این، انواع پسماند تولید شده از منابع کوچک و پراکنده از جمله پسماندهای ناشی از فعالیت های درمانی در منازل از قبیل انجام تزریقات و امثال آن را نیز شامل می گردد. حدود 75تا 90درصد از پسماندهای تولید شده در مراکز بهداشتی و درمانی ویژگی هایی مشابه پسماندهای خانگی داشته و معموال به عنوان پسماند بی خطر یا عادی تلقی می گردند.تولید این نوع از پسماندها بیشتر در طول انجام فعالیت هایی نظیر پخت و پز، امور اداری ،بسته بندی های اقالم مصرفی و امثال آن می باشد. 10تا 25درصد باقیمانده پسماندهای پزشکی به عنوان پسماند "خطرناک" در نظر گرفته می شود که عدم توجه به مدیریت صحیح این پسماندها می تواند خطرات محیط زیستی و بهداشتی و سالمتی جدی به همراه داشته باشد. Vدی پسماندهای پزشکی طبقه بن انواع پسماندپزشکی بر اساس قانون مدیریت پسماند ایران .1پسماندهای عفونی .2پسماندهای تیز و برنده .3پسماند شیمیایی و دارویی .4پسماند عادی  -1پسماند عفونی :پسماند مظنون به داشتن عوامل زنده بیماری زا ‏انواع پسماندهای عفوني در بيمارستان ها -1زبالههاي بخشهاي ايزوله -2فرآوردههاي خوني -3محيطهاي كشت آزمایشگاهی و ديگر عوامل عفوني -4زبالههاي پاتولوژيك -5زبالههاي ناشي از اعمال جراحي و كالبد شكافي -6زبالههاي آلوده آزمايشگاهي -7وسائل نوك تيز و برنده آلوده -8زبالههاي بخش دياليز -9زبالههاي آلوده بخش نگهداري حيوانات -10مواد زائد بيولوژيكي -11لوازم و ابزار آلوده طبقه بندی پسماندهای پزشکی ویژه ‏پسماند عفونی :پسماند مظنون به داشتن عوامل زنده بیماری زا مانند محیط های کشت میکروبی آزمایشگاه ،پسماندهای ناشی از جداسازی بیماران عفونی ،بافت ها (سواپ آلوده)، مواد یا تجهیزاتی که فرد مبتال به بیماری عفونی تماس داشته و مواد دفع شده از این بیماران ‏Gماندهای آسGیب شناسGی (پاتولوژیکی) :بافGت هGا و آبگونGه های انسGانی ،تکه های ‏پس بدن انسان ،خون و سایر آبگونه های بدن جنین -2پسGماند های تیGز و برنده :سGوزن تزریGق ،سGت آنفوزیون ،تیغGه چاقGو ،تیGغ ،شیشGه ها و ویالهای شکسته پسماندهاي شیمایی در بيمارستانها و مراکز بهداشتی از حدود 730نوع ماده شيميائGي مورد اسGتفاده در بيمارسGتانها 350نوع آGن مواد سGمي خطرناك، 350نوع آGن غير سGمي و 30نوع ديگGر آGنبGي خطGر اسGت كGه مقداري از آGن بعGد از مصGرفبGه صGورت پسماند در خواهد آمد ؟؟؟؟؟؟؟ -3پسماندهاي شیمیایی (کلی) بGه کليه پسGماندهاي شیمیایGی و دارویGی نظیGر ویال‌های نیمGه پGر و پGر دارویGی ،ترمومتر‌های ج شده شکسGته ،معرف‌های آزمایشگاهGی ،دارو‌های ثبوت و ظهور فیلGم و ...و هرگونGه زبالGه منت ‌ از تشخیGص ،درمان و مراقبGت بیماران تحGت شیمGی درمانGی (اعGم از سGت‌های سGرم ،کیسGه‌های ادرار ،سGوند ،کیسGه‌های اسGتوما) و ...ناشGي از بيمارسGتان‌ها ،مراكGز بهداشتGي ،درمانGي، آزمايشگاه‌هاي تشخيص طGبي و سGاير مراكGز مشابGه كGهبGه دليل باال‌ بودن حداقGل يكGي از خواص خطرناك از قبيل سGميت ،بيماري‌زايي ،قابليت انفجار يا اشتغال‌ ،خورندگGي و مشابGه آGن كGهبGه مراقبت ويژه (مديريت خاص) نياز دارند ،گفته مي‌شود. پسماندهای شیمیایی ای ن نوع پس ماندها شام ل مواد زائ د جام د ،مای ع و گازهای شیمیای ی هس تند ک ه در مص ارف مختلف ی از قبی ل کاربرد در آزمایشگاه و برای ضد عفونی و نظافت به کار می روند .این پسماندها به هر دو صورت خطرناک یا بی خطر وجود دارند .پسماندهای شیمیایی خطرناک حداقل دارای یکی از خصوصیات سمیت ،خورندگی ، قابلی ت اشتعال ،مواد واکن ش دهنده ( مث ل مواد منفجره ،مواد حس اس ب ه ضرب ه و )...م ی باشن د مث ل معرف های آزمایشگاهی ،داروی ثبوت و ظهور فیلم ،مواد ضدعفونی کننده و گندزدای تاریخ گذشته ،حالل ها و... پسماندهای دارای فلزات سنگین این پسماندها از جمله پسماندهای شیمیایی خطرناک هستند که معموال سمیت باالیی دارند ،مثل باتری ها، ترمومترهای شکس ته ،ابزارهای دارای جیوه برای اندازه گیری فشار خون و مواد زائ د دندان پزشک ی دارای جیوه .نشت کادمیوم از باطری های دور ریخته شده و سرب و آرسنیک ظروف تحت فشار :سیلندرهای گاز،کارتریج گاز و قوطی افشان پسماندهای دارویی پسماندهاي دارويي عبارتند از داروهاي تاريخ گذشته ،مصرف نشده ،تفكيك شده و آلوده، واكسن ها ،مواد مخدر و سرم هايي كه ديگر به آنها نيازي نيست و بايد به نحو مناسبي دفع شوند .اين رده همچنين شامل اقالم دورريخته شده مورد مصرف در كارهاي دارويي مانند بطر ي ها و قوطي هاي داراي باقيمانده داروهاي خطرناك ،دستكش ،ماسك ،لوله هاي اتصال و شيشه هاي داروها هم بوده كه در صورت آزاد شدن در محيط براي محيط و انسان مضر باشند. پسماند های سایتوتوکسیک  پسماند ژنوتوکسیک :پسماندهای دارای موادی با خصوصیات سمی برای ژن ها ،که در درمان سرطان کاربرد دارد ‏ درمان سرطان با استفاده از داروهایی که به عنوان ضد سرطان یا سیتوتوکسیک شناخته می شوند ،انجام می گیرد .درمان با این داروها معموال به عنوان شیمی درمانی شناخته Vاستفاده می شود .این داروها می شود و در حال حاضر بیش از ۱۰۰دارو در این زمینه ممکن است به DNAسلول های سرطانی آسیب برساند ،یا از تشکیل شدن DNA Vیک سلول به دو سلول را متوقف کنند .بعضی از داروهای جدید جلوگری کنند؛ و یا تجزیه سیتوتوکسیک ممکن است به بیش از یک روش عمل کنند. داروهای سایتوتوکسیک به صورت زیر طبقه بندی می گردند: عوامل آلکیلی :شامل آلکیلی شدن نوکلیوتیدهای دیوکسی ریبو نوکلوییک اسید ( )DNAکه منجر به از دست رفتن کدهای ذخیره ژنتیک می گردد. آنتی متابولیت ها :مانع سنتز زیستی اسیدهای نوکلئیک در سلول ها می شود. بازدارنده های میتوزی :از تکثیر سلول جلوگیری می نمایند. منابع تولید مواد زاید سایتوتوکسیک شامل موارد زیر می باشد: مواد آلوده ناشی از آماده سازی داروها :از جمله سرنگ ها ،سوزن ها ،گازها ،ویال ها و بسته بندی های آنها داروهای تاریخ گذشته ،باقی مانده محلول ها و داروهای برگشته از بخش ها ادرار ،مدفوع و استفراغ بیماران ،ممکن است محتوی مقادیر زیادی داروهای سایتوتوکسیک دارای پتانسیل خطر باشند. در بیمارستان های تخصصی آنکولوژی ،مواد زاید ژنوتوکسیک (محتوای سایتوتوکسیک یا رادیواکتیو) ممکن است یک درصد کل پسماندهای پزشکی تولیدی را تشکیل دهند Vدی پسماندهای پزشکی طبقه بن مواد زائد رادیواکتیو مواد زائد رادیواکتیو بویژه زائدات سطح پایین ،از طریق آزمایشگاه های تحقیقاتی ،آزمایشگاه های بالینی و نیز فرایندهای پزشکی هسته ای نظیر کاربردهای تشخیصی و درمانی تولید می گردد. ‏لباس های آلوده بندهای بسته بندی سربندها و کاله های آلوده فیلترها لوله های دارویی ‏سوزن های تزریق سرنگ ها و الشه ها ‏بافت های آزمایشگاهی جانوری Vدی پسماندهای پزشکی طبقه بن مواد زائد رادیواکتیو در مطالعه یک بیمارستان دانشگاهی ،رادیو ایزوتوپ ها و چندین مورد دیگر می باشد. ‏روش مدیریتی ‏مواد زائGدبGا سGطح پاییGن توسGط تولیGد کننده در محGل ذخیره مGی شونGد تGابGه اندازه کافی تجزیGه شده وبGه عنوان یGک ماده زائGد معمولGی دفGع شده یGابGه اندازه کافGی تجمGع یابنGد تا در ظروف مورد تأییGد اداره حمGل و نقGل ایاالت متحده ( )DOTبGه یGک مکان دفع مواد زائد رادیو اکتیور با سطح پایین حمل شوند. مدیریت مواد زائد پزشکی مدیریت مواد زائد پزشکی عناصر یک سیستم مدیریت مواد زائد پزشکی طبق قانون مدیریت پسماند ایران .1 تفکیک ،بسته بندی ،جمع آوری .2 نگهداری .3 حمل و نقل .4 بی خطر سازی ،امحاء و تصفیه 48 تفکیک ،بسته بندی ،جمع آوری مدیریت مواد زائد پزشکی الزامات تولید کننده .1 جداسازی پسماندهای ویژه و عادی .2استفاده از مواد و کاالهای کم خطرتر نظیر: رنگ های غیرپایه فلزی پاک کننده تجزیه پذیر مواد شیمیایی ایمن تر مواد پایه آب به جای حالل .3 ثبت روزانه آمار مواد زائد تولیدی .4 تفکیک چهار گروه اصلی پسماند ویژه بیمارستانی 50 مدیریت مواد زائد پزشکی جابجایی و بسته بندی ‏ مواد زائدی که بناست به خارج از محل حمل شوند ،باید تا حد امکان به گروه های زیر تفکیک شوند: اشیاء تیز و برنده (مستعمل و غیرمستعمل) مایعات ( بیش از 20میلی لیتر) سایر مواد زائد پزشکی قانونمند شده ‏ شرایط ظروف کیسه ها سفت و سخت ضد نشت غیرقابل نفوذ به رطوبت مقاومت کافی جهت پیشگیری از پارگی یا ترکیدگی تحت شرایط معمول جابجایی درزبندی شده جهت پیشگیری از نشت در طول انتقال ‏ این ظروف در صورتیکه قابل استفاده مجدد باشند ،پس از هر بار پر و خالی شدن ضدعفونی شوند. 51 پيشنهادات WHOبراي كدگذاري رنگي كيسههاي زبالههاي بيمارستاني نوع زباله رنگ كيسه /ظرف نوع كيسه /ظرف زبالههاي عفوني قرمز كيسه پالستيكي محكم ،ضد نشت يا ساير زبالههاي عفوني پاتولوژيكي و تشريح زرد كيسه يا ظروف پالستيكي وسايل نوك تيز زرد يا قرمز ظروفي كه سوراخ نشوند زبالههاي دارويي و شيميايي قهوهاي كيسه يا ظروف پالستيكي زبالههاي راديواكتيو - زبالههاي بيمارستاني بيخطر سياه جعبههاي سربي با برچسب راديواكتيو كيسههاي پالستيكي ظروف براي اتوكالو طبقه بندی پسماندهای پزشکی ویژگی های ظروف و کیسه های تفکیک مواد زائد پزشکی ردیف نوع پسماند نوع ظرف رنگ ظرف برچسب 1 عفونی کیسه پالستیکی مقاوم زرد عفونی 2 تیز و برنده ‏Safety box زرد با درب قرمز تیز و برنده و دارای خطر عفونی 3 شیمیایی و دارویی کیسه پالستیکی مقاوم سفید و قهو ه ای شیمیایی و دارویی 4 پسماند عادی کیسه پالستیکی مقاوم آبی عادی مدیریت مواد زائد پزشکی ویژگی های Safety box ‏ به آسانی سوراخ یا پاره نشود. ‏ درب آن به راحتی بسته و مهر و موم شود. ‏ دهانه ظرف به اندازه ای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست در ظرف انداخت و خارج کردن آن از ظرف ممکن نباشد. ‏ دیواره های ظرف نفوذ ناپذیر باشد و سیاالت از آن وارد یا خارج نشوند. ‏ پس از بستن درب ،از عدم خروج مواد از آن اطمینان حاصل شود. ‏ حمل و نقل ظرف آسان باشد. 54 مدیریت مواد زائد پزشکی ویژگی های کیسه های پالستیکی برای جمع آوری و نگهداری پسماندهای غیر از پسماندهای تیز و برنده استفاده شود. بیش از دوسوم ظرفیت پر نشوند تا بتوان به خوبی در آنها را بست. با منگنه و روش های سوراخ کننده دیگر بسته نشوند. 55 مدیریت مواد زائد پزشکی برچسب گذاری و عالمت گذاری مواد زائد پزشکی ‏سطح خارجی هر کدام از بسته های مواد زائد باید برچسب مقاوم به آب با اطالعات زیر داشته باشد: ‏برچسب گذاری بنابر قانون مدیریت پسماند ایران نام ،نشانی و شماره تماس تولید کننده نوع پسماند تاریخ تولید و جمع آوری تاریخ تحویل نوع ماده شیمیایی تاریخ بی خطرسازی 56 مدیریت مواد زائد پزشکی شرایط مکان ذخیره سازی موقت طبق ضوابط قانونی ایران ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ مکان ذخیره سازی موقت باید در محل مرکز تولید زباله احداث گردد. باید دور از عوامل جوی بوده و بسته بندی های مواد زائد در برابر این عوامل محافظت شود. نسبت به رطوبت نفوذ ناپذیر بوده و تامین شرایط بهداشتی به سهولت امکان پذیر باشد. از دسترس پرسنل بیمارستان (آشپزخانه ،تاسیسات ،اداری) عادی و عموم دور باشد. ورود حشرات و جانوران میسر نباشد تهویه و نور کافی تامین شود. کنترل دما میسر باشد. امکان شستشو و ضد عفونی مهیا باشد. ظرفیت آن کافی باشد تا پسماندها انباشته نشوند. دسترسی و حمل و بارگیری آسان باشد. افراد غیرمسئول وارد محل نشوند ‏ در صورت نبود سیستم مبرد ،زمان نگهداری ‏ در آب و هوای سرد و معتدل 72 :ساعت در فصل سرد و 48ساعت در فصل گرم ‏ در آب و هوای گرم 48 :ساعت در فصل سرد و 24ساعت در فصل گرم جانمایی محل های ذخیره سازی پسماند حمل و نقل مدیریت مواد زائد پزشکی حمل و نقل پسماند های پزشکی بنابر ضوابط قانونی ایران .1 حمل و نقل می تواند به شرکت های صالح واگذار شده و نظارت بر حسن انجام عملیات بر عهده تولید کننده است. .2 از بارگیری پسماندهای پزشکی فاقد برچسب خودداری شود. .3 کارگران مجهز به وسایل پوششی و ایمنی باشند. .4 بکارگیری خودرو حمل کننده با شرایط استانداد .5 مجوز شرکت های صالح توسط وزارت کشور یا سازمان محیط زیست صادر می شود. .6 از مسیرهای کم ترافیک برای حمل و نقل استفاده شود. .7 حمل و نقل به مقصد نهایی و بدون اتالف وقت انجام شود. 60 مشخصات خودرو حمل کننده ‏ کام ً ال سرپوشیده باشد. ‏ قسمت بار نفوذ ناپذیر و نشت ناپذیر ،دو جداره با سیستم کنترل شیرابه باشد. ‏ قسمت بار ایمن و ضد حریق باشد. ‏ بر روی بدنه خودرو عالمت های مخصوص و شماره مجوز قید شود. ‏ پسماند عادی یا دیگر بارها ،با خودرو حمل نشود. ‏ ارتفاع درونی خودرو حدود 2/2متر باشد. ‏ امکان نظافت و ضدعفونی قسمت بار مهیا باشد. ‏ مجهز به سیستم سرد کننده باشد. ‏ کف بخش بار موکت نبوده و قابل شستشو باشد. بی خطرسازی ،امحاء و تصفیه راندمان روش های بی خطرسازی • تصفیه یا بی خطر سازی عبارت از کاهش یا حذف میکروارگانیسم های بیماری زا به منظور به حداقل رساندن پتانسیل انتشار بیماری ها است • سترون سازی (استریلیزاسیون) به از بین بردن کلیه اشکال میکروب ها اطالق می شود. • نظر به اینکه حذف کامل تمامی میکروارگانیسم ها مشکل می باشد ،سترون سازی وسایل پزشکی و جراحی معموال برحسب ۶پایه لگاریتمی (یعنی 99/9999درصد) یا بیشتر یک میکروارگانیسم خاص که به فرایند بی خطرسازی بسیار مقاوم می باشد ،بیان می گردد. • ۶پایه لگاریتمی کاهش ،که گاهی اوقات به صورت از بین بردن به میزان پایه لگاریتمی نیز نوشته می شود ،معادل احتمال بقاء یک میکروب در یک جمعیت یک میلیون میکروبی است. سطوح "غیرفعال سازی" میکروبی اختصاصی برای بی خطرسازی پسماندهای خدمات بهداشتی درمانی • سطح یک :غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری ها ،قارچ ها و ویروس های چربی دوست به میزان پایه لگاریتمی یا بیشتر • سطح دو :غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری ها ،قارچ ها و ویروس های چربی/آب دوست ،انگل ها و مایکوباکتری ها به میزان ۶پایه لگاریتمی یا بیشتر • سطح سه :غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری ها ،قارچ ها و ویروس های چربی/آب دوست ،انگل ها و ‏Vرهای ژئوباسیلوس مایکوباکتری ها به میزان ۶پایه لگاریتمی یا بیشتر؛ و غیرفعال سازی اسپو استئاروترموفیلوس و اسپورهای باسیلوس آتروفائوس به میزان 4پایه لگاریتمی با بیشتر • سطح چهار :غیرفعال سازی اشکال رویشی باکتری ها ،قارچ ها و ویروس های چربی/آب دوست ،انگل ها و ‏Vباسیلوس استئاروترموفیلوس به میزان ۶پایه لگاریتمی با بیشتر. ‏Vباکتری ها و اسپورهای ژئو مایکو • استانداردهای رایج غیرفعال سازی میکروبی برای بی خطرسازی پسماندهای تولیدی در واحدهای ارائه خدمات بهداشتی درمانی در ایران بر اساس " ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته" ،سطح چهار می باشد. فاکتورهای انتخاب روش های بی خطرسازی پسماند ویژگی های پسماند کمیت پسماند هایی که قرار است بی خطرسازی و دفع شوند قابلیت ها و الزامات فناورانه (تکنولوژیکی) در دسترس بودن گزینه ها و فناوری های محلی بی خطرسازی ظرفیت سیستم کارایی سیستم بی خطرسازی کاهش وزن و حجم الزامات مربوط به راه اندازی و نصب فضای موجود برای تجهیزات الزامات مربوط به بهره برداری و نگهداری  مهارت های مورد نیاز برای بهره برداری از فناوری بی خطرسازی فاکتورهای زیست محیطی و ایمنی موقعیت و تاسیسات پیرامون محل بی خطرسازی و مرکز دفع مالحظات ایمنی و بهداشت شغلی ‏Vمی مقبولیت عمو گزینه های در دسترس برای دفع نهایی الزامات قانونی مالحظات مربوط به هزینه هزینه خرید تجهیزات هزینه حمل و نقل و خدمات رایج هزینه های بهره برداری سالیانه شامل اقدامات پیشگیرانه و مستندسازی مدیریت مواد زائد پزشکی گزینه های تصفیه مواد زائد پزشکی ‏ ‏ ‏ ‏ سوزاندن استريلزاسيون از طريق بخار (اتوكالو) ریز ریز کردن و گندزدایی شیمیایی مایکروویو 68 سوزاندن پسماندهای پزشکی احتراق از میان روش هاي موجود برای دفع مواد زائد پزشكي ،سوزاندن رايج ترين روش مي باشد. اهداف احتراق ‏ کاهش حجم مواد زائد جامد شهری و افزایش طول عمر مکان دفن (کاهش حجم پسماندها به میزان 80تا 90درصد ،هرچندکه مقادیر 50تا 60درصد منطقی تر و نزدیک تر به واقع است). تبدیل مواد زائد جامد به انرژی :بازیابی انرژی در اثر احتراق به منظور گرمایش آب یا فضا یا تولید الکتریسیته سم زدایی ،نابودی و تخریب میکروارگانیزم های پاتوژن ‏ سه نوع اصلي زباله سوزها جهت تخریب مواد زائد پزشكي ‏ ‏ ‏كوره چرخشي چند آتشدانه زباله سوز با هوای کنترل شده 70 احتراق مزایای زباله سوز ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ اکسیداسیون سریع در زمان کوتاه کاهش حجم و وزن به یک دهم و یک سوم عدم نیاز به حمل و نقل به مسافت های دور بقایای خاکستر استریل و عاری از پاتوژن ها امکان کنترل مؤثر انتشارات نیاز به محل دفع نسبتاً کوچک عدم تولید متان روش مطمئن برای امحاء مواد زائد خطرناک استفاده از بقایای خاکستر بازیافت حرارت مطمئن برای مواد زائد بیمارستانی 71 احتراق ‏ محدودیت های زباله سوزی ‏سرمایه گذاری اولیه باال ‏نیاز به اپراتور ماهر ‏مدیریت بقایای خاکستر ‏وجود دیدگاه منفی مسئوالن ‏عدم کاربرد برای برخی انواع پسماندها اجزا ء یک سیستم زباله سوز ‏محوطه دریافت پسماند ‏محفظه ذخیره سازی ‏تجهیزات مورد نیاز برای تخلیه پسماند یا بارگیری ‏محفظه احتراق ‏سیستم بازیابی انرژی ‏تجهیزات کنترل آلودگی ‏دودکش مزایا و معایب زباله سوز اتوکالو مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکالو ‏ شرح روش :در روش اتوكالو از رطوبت‌ ،گرما و فشار جهت غيرفعال سازي ميكروارگانيسم ها استفاده مي شود .در اين روش مواد زائد آلوده در يك محفظه درزبندی شده جاگذاری و در معرض بخار پرفشار با دماي كافي در بازه زماني مشخص قرار می گیرند تا ضدعفوني شوند. براي نفوذ بخار به درون مواد آلوده ،هوا بايد به طور كامل از محفظه مورد نظر تخليه گردد. ‏ عوامل خاص مؤثر در تصفیه مواد زائد پزشکی به روش اتوكالو با بخار شامل موارد زير مي باشند: ‏دما و فشار حاصله توسط اتوكالو ‏نفوذ بخار به زائدات ‏ابعاد زائدات ‏تركيب زائدات ‏بسته بندي زائدات ‏موقعیت زائدات داخل اتوكالو 75 مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکالو مواد زائد قابل اتوکالو ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ كشت ها و محلول های ذخیره مواد زائد پاتولوژيكی خون انسان و فراورده های خوني اشیاء تيز و برنده (مستعمل و غیرمستعمل) مواد زائد حيواني و مواد زائد ايزوالسيون مواد زائد غیر قابل اتوکالو ‏ ‏ اعضاي بدن و الشه هاي حيواني آلوده مناسب اين روش نيستند .زیرا دانسیته باالی اين زائدات مانع نفوذ كافي بخار گردد. مواد زائد راديو اكتيو خطرناك و سيتوتوكسيك نيز مناسب تصفیه با اتوكالوها نمي باشند. 76 انواع اتوكالو اتوکالوهای جابه جایی ثقلی )جاذبه ایی) ‏ اتوکالوهای پیش خالء یا بیش خالء (مکش باال) ‏ اتوکالوهای پالس فشاری ( سیستم های متقابل) مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکالو دما ،فشار و زمان مورد نیاز برای اتوکالو نوع اتوکالو زمان ()min دما ()oC فشار Psi گراویتی 60 121 15 گراویتی 45 135 31 پیش خالء 45 121 15 پیش خالء 30 135 31 78  یک اتوکالو جابه جایی ثقلی از این واقعیت که بخار سبک تر از هوا است استفاده می کند. بنابراین بخار تحت فشار به درون محفظه وارد شده و به هوای موجود در محفظه به سمت پایین و منفذ خروجی فشار می آورد. اتوکالوهای پیش خالء :یک روش موثرتر اما گران تر ،استفاده از یک پمپ خالء و یا یک تزریق کننده بخار برای خارج ساختن هوا پیش از وارد کردن بخار است .اتوکالوهای پیش خالء به دلیل کارایی باالتر در خارج ساختن هوا از محفظه و تصفیه پسماند نیازمند زمان کمتری برای فرایند بی خطر سازی می باشند در سایر اتوکالوها از پالس دهی فشاری برای خارج ساختن هوا استفاده می شود انديكاتور بیولوژيك براي اتوكالو ،ویالهای اسپورهای باسیلوس استئاروترموفیلوس يا نوارهاي اسپور با 1ضرب در ده به توان 6اسپور در میلی لیتر  اتوکالوهای مورد استفاده برای بی خطرسازی پسماند از اندازه های حدود 20 لیترتا بیشتر از 20000لیتر متغیر می باشند .فرایندهای حرارتی با انرژی حرارتی پایین نسبت به فرایندهای با انرژی حرارتی باال آالینده های کمتری تولید می کنند ترکیبات آلی فرار و نیمه فرار ،زباله های شیمی درمانی ،جیوه ،سایر مواد زائد شیمیایی خطرناک و ضایعات رادیولوژیکی ،مالفه های بزرگ و حجیم ،الشه ‏Vاد که مانع انتقال گرما بزرگ حیوانات ،ظروف مقاوم در برابر حرارت و سایر مو ‏Vکالو تصفیه شوند هستند نباید در اتو سیستم های یکپارچه (جامع) بی خطرسازی مبتنی بر بخار ‏Vر بهبود انتقال حرارت به درون توده نسل دوم سیستم های مبتنی بر بخار به منظو پسماند ،دستیابی به حرارت دهی یکنواخت تر ،ایجاد پسماند یکنواخت تر و یا تبدیل فرایند بی خطرسازی به یک فرایند پیوسته (به جای فرایند بسته) توسعه یافته اند .به این سیستم ها گاهی اوقات ،اتوکالوهای پیشرفته ،اتوکالوهای تلفیقی(هیبرید) یا فناوری های پیشرفته بی خطرسازی مبتنی بر بخار اطالق شده است .این سیستم ها مشابه اتوکالو بوده اما در آن ها بی خطرسازی با بخار با انواع مختلفی از فرایندهای مکانیکی پیش از ،در خالل یا پس از فرایند بی خطرسازی با بخار ترکیب می شود مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکالو آزمون صحت اتوکالو ‏ معموالً گونه هاي مقاوم به حرارت :باسيلوس سوبتيليس و باسيلوس استئاروترموفيلوس به ترتيب برای تأیید غيرفعال سازي ميكروبي استفاده مي شوند ‏ اين ارگانيسم ها به صورت سوسپانسيون هاي تجاري يا نوارهاي اسپور آماده موجود هستند. ‏ روند آزمایش به صورت زیر است :اسپور هاي خشك شده آزمایشگاهی در یک ظرف مقاوم به حرارت و قابل نفوذ به بخار در نزديكی مركز بار مواد زائد قرار داده مي شوند. ‏ اتوكالو تحت شرايط نرمال راهبری می شود. ‏ به منظور انجام غيرفعال سازي سطح سه ،حداقل 104اسپور باسيلوس سوبتيليس بايد بطور كامل كشته شوند. ‏ همچنين در راستاي غيرفعال سازي سطح چهار ،حداقل 106باسيلوس استئاروترموفيلوس بطور كامل بايد از بين بروند. 82 مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش اتوکالو مزايا تاريخچه طوالني کاربرد اين فناوري در بيمارستان ها ،آزمايشگاه ها ،كلينيك ها اين تكنيك نگرانGي هاي افكار عمومGي را افزایGش نداده و نظیGر احتراق مواد زائGد پزشکی نياز بGه قوانين پيچيده اي ندارد. ‏ مزيت ديگر اتوكالوها ظرفيت باالي خروجي و نياز حداقل به فضا در مقايسه با زباله سوزها است. مواد زائد اتوكالو شده به دليل راندن هوا فضای كمتري را اشغال مي كنند. هزینGه های سGرمایه گذاری و بهره برداری سGيستم هاي اتوكالو بGا بخار اندک بوده و راهGبری آGن آسان است. معایب ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ مواد زائد امحاء نشده بلكه فقط غيربيماري زا می گردند. حجم Gمواد زائد پس از استرلیزاسیون كاهش نمي يابد. همچنين نگرانی هایی در مورد انتشار بوهاي ناشي از اتوكالو مورد استفاده وجود دارد. مايعات زهکش بايد ذخیره ،مدیریت و دفع شوند. برخGي كيسه ها ممکن است هوا را بلوكGه نموده و در نتيجه نفوذ بخار و استريلزاسيون كامل را محدود مي نمايد. 83 مزایا و معایب روش اتوکالو مدیریت مواد زائد پزشکی گندزدايي شيميايي شرح روش :يك گندزداي شيميايي ماده ای است كه عوامل مولد بيماري نظیر ارگانيسم هاي بیماری زا را تخریب می کند .در اين روش تلفیقی از فرآيندهاي تخريب مكانيكي (نظیر خرد كردن) برای کاهش ابعاد توده مواد زائد و درنتیجه افزایش سطح ویژه ذرات و افزایش میزان تماس ذرات با ماده شیمیایی و در نهايت ماده زائد را استرلیزه می نماید .ضدعفوني كننده ها (مواد آنتي ميكروبيال) ممكن است به تنهايي يا در تلفیق با مواد كپسوله کننده استفاده گردند .اين سيستم ها توانايي تصفیه تا 675كيلوگرم (هزار و پانصد پوند) مواد زائد پزشكي را در هر ساعت دارند. 85 مدیریت مواد زائد پزشکی گندزدايي شيميايي مزایا ‏ ‏ ‏ ساده است. مي تواند حجم مواد زائد را به شکل قابل توجهی كاهش دهد. بعد از خردشدگي ،اجزاي مواد زائد اص ً ال قابل شناسايي نخواهد بود معايب ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ هزينه هاي نسبتاً باالي سرمایه گذاری و نگهداری مشکالتی به لحاظ وجود آالینده ها در دوغاب غلظت گندزداها در فضاي كاري (محرك بالقوه براي بيني ،چشم ها و ريه ها) ايجاد سر و صدا و انتشار آئروسل های زيستي وجود داشته باشد. ممکن است برای دوغاب به مجوزهای تخلیه نیاز باشد. ممکن است ميكروب ها به برخي گندزداها مقاومت پیدا کرده و سيستم گندزدايي موجب استريلزاسيون نخواهد شد. 86 مدیریت مواد زائد پزشکی گندزدايي شيميايي ‏ همه ميكروارگانيسم ها به يك میزان تحت تاثير یک ماده شيميايي قرار نمي گيرند .به عالوه ،پديده جهش ژنتيكي و انتخاب طبيعي منجر به مقاومت به برخي مواد شيميايي مي گردد .معيار كلي مقاومت در مقابل مواد شيمايي از کمترین تا بیشترین مقاومت به صورت زیر است: باكتري هاي رویشی قارچ هاي رویشی و اسپور هاي قارچي ويروس ها مايكوباكتري ها اسپور هاي باكتري 87 فرآیندهای شیمیایی استفاده از گندزداهایی نظیر دی اکسید کلر محلول ،آب ژاول ( هیپوکلریت سدیم)، اسید پراستیک ،محلول آهک ،گاز ازن و یا مواد شیمیایی غیر آلی خشک (مانند پودر اکسید کلسیم) استفاده می شود در فرایندهای شیمیایی به منظور افزایش مواجهه و تماس پسماند با عامل شیمیایی غالبا عملیات خرد سازی ،آسیاب کردن یا اختالط نیز صورت می پذیرد در سیستم های مایع (آبگون) توده پسماند را می توان به منظور جداسازی و بازیافت ماده گندزدا از یک مرحله آبگیری عبور داد استفاده از قلیای داغ برای هضم بافت ها ،پسماندهای پاتولوژیک ،اجزای آناتومیک و الشه حیوانات در تانکر هایی از جنس فوالد ضد زنگ پرکاربردترین گندزداهای شیمیایی مورد استفاده برای ضدعفونی پسماند هیپوکلریت سدیم( )NaOCI دی اکسید کلر پودر خشک یا محلول های کلسیم هیدروکسید ضد عفونی کننده های اختصاصی حاوی گلوتارآلدئید هیپوکلریت سدیم علیه اغلب باکتری ها ،ویروس ها و اسپورها موثر است؛ برای گندزدایی مایعاتی با محتوای مواد آلی باال مثل خون یا مدفوع موثر نمی باشد؛ برای تصفیه فاضالب به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد .برای استفاده جهت بی خطرسازی پسماندها، پارامترهای راهبری باید بر اساس آزمایشات باکتریایی تنظیم شوند ماکروویو فناوری های مبتنی بر تابش پرتو • استفاده از پرتو تولیدی توسط منابع اشعه های الکترونی ،کبالت ۶0یا فرابنفش • این فناوری ها نیازمند پوشش گذاری (حفاظ) میباشند تا از مواجهه شغلی باال با پرتو الکترومغناطیس ممانعت به عمل آید • کارایی تخریب عوامل بیماری زا در این فرآیندها به دوز جذب شده توسط توده پسماند بستگی دارد • اشعه های الکترونی به اندازه کافی برای نفوذ به کیسه ها و مخازن پسماند قدرت دارند • پرتو فرابنفش میکروب کش ،به عنوان مکملی در کنار دیگر فرایندهای بی خطر سازی ،برای از بین بردن میکروارگانیسم های منتقله از هوا مورد استفاده قرار گرفته است،اما قادر به نفوذ به درون کیسه های دربسته پسماند نمی باشند مدیریت مواد زائد پزشکی تصفیه به روش مایکرویو شرح روش :در تصGفیهبGه روش میکروویGو ،مواد زائGدبGه صGورت خودکار وارد یGک خردکن شده که در آنجا خرد و با بخار اسپری می شوند تا محتواي رطوبت به حدود 10درصد افزایش یابد .سپس مواد زائGد ريز شده مرطوببGه مدت 2سGاعت در معرض واحدهاي پرتوافكنGي میکروویو حرارت داده مGي شوند .تابGش GمیکرویGو جزء امواج الكترومغناطيسGيبGا فركانسGی بين امواج مادون قرمز و راديويي هستند. گرماي حاصل از اين حرکت ،پروتئين هاي سلول هاي ميكروبي را منعقد نموده و در نهايت باعث مرگ و غيرفعال سGازي سGلول هGا مGي گردد .دمGا در اين واحدهGابGه فراتGر از 90درجGه سانتیگراد مي رسد. ‏ عوامل مؤثر در تصفیه مواد زائد پزشكي به روش میکروویو فركانس و طول موج پرتو ‌مدت زمان مواجهه محتواي رطوبت مواد مواد زائد دماي فرآيند اختالط مواد زائد در حین تصفیه 92 فناوری های بی خطرسازی مبتنی بر مایکروویو فناوری مایکروویو در اصل یک فرایند مبتنی بر بخار بوده که در آن بی خطرسازی پسماند توسط حرارت مرطوب و بخار تولید شده به وسیله انرژی مایکروویو رخ می دهد .آب موجود در پسماند توسط انرژی مایکروویو در فرکانس حدود MHZ 2450و طول موج 12/24 سانتی متر به سرعت گرم می شود سیستم های مبتنی بر مایکروویو متشکل از یک محفظه بوده که در آن انرژی مایکروویو از یک تولید کننده ی (ژنراتور) امواج مایکروویو (مگنترون) ساطع می شود .به طور کلی در هر محفظه 2تا ۶مگنترون با انرژی خروجی هر کدام حدود 1/2کیلو وات مورد استفاده قرار می گیرد.  Vمعموال در سیستم های مایکروویو بی خطرسازی می شوند مشابه پسماندهایی که پسماندهایی هستند که توسط اتوکالو بی خطرسازی می گردند .این پسماندها شامل محیط های کشت ،پسماندهای نوک تیز و برنده،مواد آلوده شده با خون و مایعات بدن ،پسماندهای بخش های جراحی و ایزوله ،پسماندهای آزمایشگاهی (به استثنای )Vمی پسماندهای شیمیایی) و پسماندهای نرم (یعنی باند ،گاز ،روپوش و ملحفه باشند. ‏Vه ،سایر ترکیبات آلی فرار و نیمه فرار ،پسماندهای شیمی درمانی ،جیو پسماندهای شیمیایی خطرناک و پسماندهای رادیولوژیک نباید در سیستم های مایکروویو مورد بی خطرسازی قرار گیرند ومزایا میکرویومعایب پسماندهای قابل اشتعال پسماندهای خورنده پسماندهای سایتوتوکسیک پسماندهای سمی پسماندهای منفجر شونده پسماندهای اکسید کننده پسماندهای محرک و سوزش آور زیست پسماندهای خطرناک برای محیط چالش های مدیریت پسماند پزشکی وضیعت تفکیک در تعداد اندکی از بیمارستانهای دولتی وخصوصی و مراکز درمانی کل کشور قابل قبول و مابقی نامطلوب می باشد. نحوه امحاي پسماندهای بیمارستانی مطلوب نمي باشد کلیه استانها از مرکز دفن استفاده می کنند که در اکثر آنها عمل دفن بصورت غير اصولي همراه با پسماند شهری صورت می پذیرد برخي از تجهيزات و سیستمهای بي خطر ساز دارای مشکالت فني مي باشندکه در اين خصوص علي رغم تاكيد قانون تاكنون هيچگونه استانداردي توسط موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي تهيه و تصويب نگرديده است. چالش های مدیریت پسماند پزشکی • در برخي از مراكز درماني بدون انجام مطالعات از لحاظ نحوه كاركرد و ظرفيت امحا نسبت به خريد تجهيزات اقدام مي نمايند كه خود مشكالت ديگري را ايجاد مي نمايد. • سیستمهای بي خطر ساز ،اغلب برای بی خطر سازی پسماندهای شیمیایی و پسماندهای مشابه مناسب نمی باشند ،متاسفانه بیمارستانها موظفند برای امحا پسماندهای شیمیایی و غیر عفونی مجددا ٌ هزینه کنند • در حال حاضر پسماندهای پزشکی تولیدی توسط مراكز آزمايشگاهي کلینیک ها و درمانگاهها و مطب پزشکان همچنان بدون كنترل دفع مي گردند • تاكنون حتي يك برنامه عملياتي مديريت پسماندهاي پزشكي (موضوع ماده 12از ضوابط و روشهاي مديريت پسماندهاي پزشكي و ساير پسماندهاي وابسته) توسط مراكز توليد كننده (بيمارستانهاي تحت پوشش وزارت) ارايه نگرديده است چگونه از تفکیک مناسب پسماندها در یک واحد خدمات درمانی مطمئن گردیم؟ از طریق بازرسی های موثر و مستمر از طریق پایش های صورت گرفته توسط آزمایشگاه های معتمد از طریق بازدید های موردی آموزش پرسنل ایجاد سیستم خود اظهاری 100