آزمایش میدانی و طرح‌های درون آزمودنی‌ها

صفحه 1:


صفحه 2:
دا ن آزمودنیها آزمایش میدانی و طرح های درون آزمو 

صفحه 3:


صفحه 4:
دلایل استفاده از آزمایش میدانی: 0)اعتبار- بیرو نی( ,لاله ‎(Extercal‏ الف)یعنی تعمیم یافته های آزمایش به شرایط خارج از آزمایشگاه یا به عبارتی اولین هدف تعمیم یافته های آزمایشگاه به موقعیتی فراتر از آن است. هدف آزمایش میدانی پاسخ به این سوال است:آیا نتایج آزمایشگاهی را می توان در شرایط طبیعی نیز بدست آورد؟ ب)هدف دیگر تعمیم یافته های آزمایشگاهی به گروههای مختلف مردم است که با نمونه هایی که اغلب در آزمایشها به صورت داوطلبانه انتخاب می شوند؛متفاوت هستند.(مثلاً انتخاب دانشجویان یک رشته خاص و....). س 

صفحه 5:
(Covstrunt vatiditpy)e 5ls olie (OE - در آزمایشگاه ممکن است به دلایل گوناگون(مثل رضایت آزمونگر و ...)نتایج حاصله. واقعی نباشد و بیشتر, جنبه ی تصنعی داشته باشد وبخواهند فرضیه مورد آزمون را تأیید کنند. - برای آزمودنیهای آز‌مایش میدانی تمام شرایط و فعالیت ها طبیعی هستند.پس احتمال پاسخ طبیعی بیشتر است ونمی خواهند فرضیه ای را رد يا تأییدکنند.در نتیجه سازه فرضی یا ساختگی ءاندازه گیری ومورد آزمون قرار نمی كيرد. 

صفحه 6:
)توان آزمایش: * دلیل دیگر کمبود تعداد د آزمودتیها در آزمایش می باشد. هر جه تعداد آزمودنیها بیشتر باشد.احتمال بروز تأثیرات مورد نظر ثیز بیشتر می شود. 

صفحه 7:
محدودیت های آزمایش میدانی: هر چند آزمایش میدانی توان آزمون را بالا می برد وباعث اعتبا ربرونی وساختاری می شود ولی نمی توان آن را برای همه زمینه ها مناسب دانست.اين آزمایش ممکن است گاهی اعتبار درونی» ساختاری وبرونی خود را از دست دهد. گذشته از کمبود توان ممکن است غير اخلاقی به شمار آمده و بیشتر از آنچه به نظر می رسد به زمان و انرژی نیاز داشته باشد. 

صفحه 8:
‎LIC‏ آزمایشهای میدانی می تواند غیر اخلاقی باشد؟ ‏- بر طبق قوانین جامعه روانشناسی آمریکا (1966)»نمونه های هر آزمایش باید داوطلب باشند»همچنین آزمونگر باید رضایت آنها راجلب کند ونسبت به آنچه می خواهد انجام گیرد باید نظری مطلوب داشته باشد. باید از محتوای آزمایش آگاه باشند واز چند و چون اقدامات و علت آنها با خبر گردند. ‏- ممکن است این قواعد با اهداف تحقیق شما سازگارنباشد. ‏داوطلبی‌سسهه_نفی تصادفی بودن ونمایندهای واقعی مردم نیستند. ‏آگاهی دادن به افراد سوه ممکن است نخواهید به آنها اطلاعات وآگاهی در مورد آزمایش بدهید. 

صفحه 9:
راه حل اين مشکل چیست؟ خ ساده نيست زيرا ميل شما به دستیابی به اطلاعات درست در قبال حق آزمودنیها برای حفظ مسائل خصوصی قرار می گیرد. - راه حلها :مشورت با افراد متخصص قبل از شروع آزمایش‌روش تحقیق بوسیله گروه متخصصی تحت تاأیید قرار گیرد. - راحت ترین راه حل این مشکل اجتناب از زیر پا گذاردن مسائل اخلاقی است. - آزمایش در اتاق انتظار.در واقع نوعی آشتی است میان اهداف آزمایش وقواعد اخلاقی. مثال: آزمایش لاتان ودارلی(019606)»(نمونه خود را در حالی که در انتظارانجام آزمایش بودند با یک دزدی مواجه ساختند.ولی است بروز مسائل اخلاقی بیشتر شود). 

صفحه 10:
9)عدم تضمین اعتبار بیرونی: تصور آنکه با انجام آزمایش میدانی الزیاماً با آزمودنیهایی که معرف افراد واقعی اند سر کار خواهیم داشت» چندان امیدوار کننده نیست. مثلاًآزمودنیها از یک گروه خاص اند مثل دانش آموزان کلاس دوم» افراد حاضر در فلان فروشگاه و.... 

صفحه 11:
9) عدم تضمین اعتبار ساختاری: نمونه های قبلی و پا تماشاگران کنجکاو ممکن است نمونه های بعدی را از محتوی آزمایش آگاه کنند. نمونه: آزمایش شافر و همکاران(4626) در کتابخانه دانشگاه ایالت کنت : آزمایش: دزدی از وسایل شخصی یک نفر که در کتابخانه روبروی آزمودنی روی میز مینشیند. نتايج: “06 درصد اقراذى که از انها سوالی برسيده ميشود» سعی میکنند دزد را متوقف کنند. ولی تنها *0) درصد که مورد هیچ پرسشی واقع نشدند سعی در توقف دزدی داشتند. مشکلات: آزمودنی ها جریان زا برای دیگران تعریف کنند» با یکیار اقدام سایر افراد کتابخانه نیز بااطلاع ميشوند. راه حل ها: داده ها یک شبه جمع آوری شوند» مسئولان کتابخانه در جریان باشند تا دخالت شاهدان و .. کم شده و از اقدامات بیشتر جلوگیری شود. 

صفحه 12:
عدم تضمین اعتبار درونی: اگر هنگام اجرای آزمایش میدانی دقت کافی نشود. علاوه بر فقدان اعتبار بیرونی و ساختاری ممکن است اعتبار درونی نیز مورد تردید قرار بگیرد. اگرچه تمام آزمایش های میدانی بايد داراى اعتبار درونی باشند» ولی برخی از آنها فاقد این ویژگی هستند. زیرا در این آزمایشها همواره آمکان تقسیم تصادفی آزمودنیها فراهم نمیشود و گاه آنها از جریان آزمایش بیرون میروند. طرح تحقیق: مطالعه تاثیر خشونت تصاویر تلویزیونی بر رفتار کودکان.(تصاویر خشن و تصاویر آرام) 1 مشکلات: والدین نمی پذیرند كه کودکانشان نوع خاصی از برنامه های محقق را تماشا کنند» مطمئن که آیا کودکان حتما برنامه مورد نظر را تماشا میکنند یا نه» اينکه عده ای از کودکان آزمایش را تا آخر دنبال نکنند و آزمون را ترک کنند. 2 راه حل ها: آزمون با رضایت والدین و به جای خانه در مدرسه اجرا شودء یعنی برنامه تماشای تلویزیون جزئی از برنامه مدرسه کودکان قرار بگیرد. (خلاقیت محقق) 

صفحه 13:
) عدم توان کافی آزمایش: در آزمایشگاه میتوان با کاهش خطای تصادفی و استفاده از مقادیر دقیق متغیر وابسته» توان آزمایش را افزايش داد. - آزمایشگاه: با کاهش میزان تغییر متغیرهای مداخله گر» خطای تصادفی کاهش میابد. میتوان با به کار بردن گروه های یکسان» از بروز ناخواسته مربوط به تفاوت های فردی کاست. جهت جلوگیری از بروز نامطلوب در محیط نیز» آزمون در شرایط یکسان انجام میشود. میتوان عامل مزاحم را کنترل نمود (سر و صداو ... که باعث حواسپرتی میشوند). جهت رهایی از تغییرات ناخواسته در روند کار آزمون را استاندارد نمود. - راه حل در آزمون میدانی: استفاده از یک آزمونگر کمکی دیگر فقط جهت جمع آوری داده هاء و استفاده از وسایلی مثل دوربین ویدئویی» ضبط صوت. زمان سنج و... . 

صفحه 14:
مشکلات مربوط به آزمایش میدانی با گروه های طبیعی: 0- عدم دستیابی به "استقلال" و "حفظ آن*: برخی از آزمونگرها برای دستیابی به آزمودنیها» بیشتر کار را با گروه های طبیعی(مدرسه. کودکستان» و ) به انجام میرسان اسفانه برخورد مستقل آزمودنیهای این گروه ها با روند قدامات چندان امکان پذیر نیست. 4 من در صررت هعکاری کودکستان قفداد زیادی ارم دنی در اختیار ازمونگر قرار میگیرد ولی ممکن است مدیریت اين مرکز بر نبود تاثیرات نامطلوب بر رفتار کودکان و عدم بروز رفتار غیر طبیعی تاکید کند(مشکل اول). ممکن ات با النکه مابلید هر کودک به شکل بستقل در آزمون شرکت کند: ولی مجبور شوید یک کلاس را در یک شرایط و کلاس دیگر را در شرایط دیگری قرار دهید (عدم استقلال). که احتمالا تفاوت های چشمگیری بین دو کلاس وجود دارد. 

صفحه 15:
0 عدم دستیانی به ‎sl”‏ و 7 ‎Hel aga?‏ حتی در صورنی که آزمودنیها را مستقل انتخاب کنیم» نمیتوانید مستقل بودن آن ها را تضمین کنید. زیرا میتوانند در مورد آزمایش با یکدیگر صحبت کنند وپاسخ های یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهند. »> کاهش ویژگی استقلال در آزمایش» چه مربوط به کاربرد شیوه نادرست از اقدامات باشد و چه مربوط به عدم امکان مستقل بودن پاسخهاء به دو نتيجه منجر میشود: بد و بدتر. الف) ننیجه بدتر: وقتی که محقق به نبود استقلال واقف نباشد» گروه ها را مستقل می انگارد و معتقد ات گروه ها را می توان مشابه فرض کرد ولی تصادفت اند به سادگی منجر به تفاوت زیادی بین گروه ها شود. بنابراين ممکن است تفاوتی را که به تصادف وابسته است را با تاثیر روند آزمایش اشتباه بگیرد. ب) نتیجه بد: وقتی محقق عدم استقلال را بداند. اگرچه مشکل بالا اتفاق نمی افتد ولی ممکن است محقق تاثیر اقدامات آزمایش را به تصادف نسبت دهد. 

صفحه 16:


صفحه 17:
) تهدیدهایی برای اعتبار ساختاری: الف) دلسرد شدن آزمودنيها: در صورتی که گروه های آزمودنیها با یکدیگر صحبت کنند و از تفاوت شیوه های برخورد با آنها مطلع شوند» ممکن است گروهی دلسرد شوند. (مثلا گروه بدون ‎(a‏ عده ای ممکن است علت تماشا نکردن تلویزیون را در خشونت برنامه های آن بدانند(گروه بدون تلویزیون با گروه دیگر احتماله زاكر وى ار حود شان ‎Ga ea‏ تلویزیون موجب رفتار بهتر آنها شده باشد. . در آين حالت ندیدن ‎vast‏ موجب کاهش خشونت نشده است. بلکه احساس آزمودنی ها خشونت را کاهش میدهد. 

صفحه 18:
) تهدیدهایی برای اعتبار ساختاری: ب) رفتار جبرانی: مثلا گروه بدون تلویزیون با بهتر کردن رفتار خود» در صدد اين امر بر آیند که به آنها نیز تلویزیون داده شود. 93 انتقال شیوه اقدامات آزمایش: ممکن است تاثیر اقدامات شما به خاطر شیوع و انتقال آن از میان برود» همه گروه ها از اقدامات شما اطلاع حاصل می کنند» و مثلا افراد گروه بدون تلویزیون نیز از وجود تلویزیون مطلع و از آن استفاده میکنند(مثلا توسط معلم خود). 

صفحه 19:
کاهش تاثیر عواملی که اعتبار ساختاری را تهدید میکنند: لا از آنجانیکه مشکلات در صورت آگاهی آزمودنی ها از تمایز اقدامات آزمایشی شما پدید می آیند. باید آنها را رفع نمود. بايد شرایط موجود را برای آزمودنیها حتی الامکان یکسان نمود. چگاه در کار خود گروه خاصی را به شیوه خاصی از اقدامات اس ور گر راید زرد زر تحص دید پاک در کنار یک شیوه از یک شیوه مکمل برای گروه دیگر استفاده کنید. لا کار دیگر ممانعت از بروز فرصت هایی است که در طی آن آزمودنی ها با یکدیگر صحبت کنند. مثل کوتاه کردن زمان بین ارائه برنامه ها و جمع آوری اطلاعات. و اگر هدف بررسی تاثیرات طولانی مدت آزمایش است» باید از گروه هایی استفاده نمود که ارتباطی با هم نداشته باشند. 

صفحه 20:
طرح جفت های همانند: در ضورت عدم وجود آزمودنی به اندازه کافی» به شکلی که نتوان توان آزمایش را به میزان ثم فزاش داد دو راه حل وجود دارد. راه حل اول ایجاد دسترسی به تعداد بیشتر, آزمودنی با انجام مايش قيدانئ ملك. ‎"١‏ راء نحل قوم كار بود رح امف كه بذ کارگیری تعداد کمتر آزمودنی را مقدور سازد» یعنی طرح جفت ها همانند. در این طرح همانند سازی و آرايش تصادفی به بهترین وجهی در کنار هم به کار گرفته میشوند» " همانند سازی برای کاهش تاثیر متغیر های اضافی ‏ وآرايش تصالفی بای ایجاد و تحکیم اعتبار ‎“i‏ 

صفحه 21:
طرح جفت های همانند: شیوه و روند کار: در اين طرح. ابتدا آزمودنیها بر مبنای متغیری که با مقادیر- متغیر- وابسته ارتباط دارند سنجیده میشوند (آزمون مقدماتی)» بعد جفت های همانند ایجاد میگردند: آزمودنی هایی که نمره های یکسان در آزمون مقدماتی بدست می آورند. مثال: در آزمایشی که هدف آزمون 10 باشد ابتدا آزمون حافظه گرفته و به ترتیب از بالا به پایین 6 نفر 0 نفر 

صفحه 22:
ملاحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند* توان آزمایش: - ,ممکن اشت تصور شود که استفاده از آزمایشات اده و پا دیگز طرح های درون آزمودنی باعث کاهش توان آزمّایش شوند. زیرا امکان دارد. تفاوت.های فردی تاثیر اقدامات آزمایش را از میان بیرد. محقفین سعی میکنند این مشکل طرح های درون آزمودنی زا با استفاده از گروه های آزمودنی یکنواخت و یکسان در كار خويش و بوسیله آن با کاستن تفاوتهای درون آزمودنی ها از بین ببرند. مثلا جامعه ‎Gold‏ را پسران 460 ساله با ضریب. هوشتی(16) ‎Os‏ ‏016 تا,(90 قرار میدهند. 

صفحه 23:
ملاحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند* توان آزمایش: طرت دس های ‎lea‏ به جای کاهن خطای تصادفی باامخود کردن ویژگی های آزمودنی هاء از روش همانندسازی استفاده ميشود. چون این امر خطای تصادفی را کاهش میدهد» بنابراین توان آزمایش بالا رفته و تفاوت هابی که در آزمایش ساده از لحاط آماری معنادار نیستند نیز در اين طرح میتوانند موثر واقع شوند (مقدار ؛ معنی داری کاهش میابد). - اما در صورتی که همانندسازی در کاهش خطای تصادفی بی ‎HG‏ ‏باشد. از آنجانیکه در طرح جفت های همانند درجه آزادی (2) نصف درجات آزادی در یک آزمایش ساده است. بنابراین توان این آزمایش نسبت به آزمایش های ساده کمتر میشود (مقدار؛ معنی داری افزايش میابد). 

صفحه 24:
ملاحظاتی د باره کاربرد طرح جفت های همانند۰ اعتبار بیرونی: ‎٠‏ طرح جفت های همانند ممکن است از آزمون درون آزمودنی که به همان میزان دارای توان است» اعتبار بروتي بیشتر ی داشقه باشد. دایل آن است که طرح های درون آزمودنی توان خود را در محدود کردن ویژگی های آزمودنیها می جویند. در حالی که طرح های جفت های هماننده بدون آنکه در مورد ویژگی های آزمودنی ها محدودیتی قائل شوند» توان خود را بالا میبرند. از آنجائیکه می توان خطای تصادفی را به جای استفاده از محدود کردن ویژگی های آزمودنی ها از طریق همانندسازی آنها کاهش داد» طرح جفت های همانند قادر است تا نتایج خود را راحت تر به محیط طبیعی تعمیم دهد. ‏۰ اگر آزمودنیها آزمایش را در زمانی بین آزمون و آنجام آزمایش ترک کنند» همانندسازی باعث کاهش تعمیم پذیری خواهد شد. 

صفحه 25:
ملاحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند* اعتبار ساختاری: * ممکن است گرفتن پیش آزمون و سپس پس آزمون, آزمودنی ها را از اهداف آزمایش آگاه کند. با این همه ‎col‏ مطلب که آزمودنی ها ممکن است دز ذهن تخرک اهاف ی ین بت تن ادا ‎eR) GG‏ رکه کم * جهت رفع آن باید از دو گروه استفاده نمود‌یکی گروه با شرایط اصلی و یکی گروه مکمل,مثلا در طرح تأثيركافئين بر میزان اضطراب افراد عده اى كافنين مصرف كتند واعده اى جيز ديكر (بلاسبو).حال دائستن اين فرضيه كه "دو داروی مصرفی اضطراب را کاهش می دهد" ببن دو گروه» نمی تواند تفاوتى بین آنها ایجاد کند وتفاوت پاسخهای بین دو گروه بقیناً حاصل اقدامات آزمایش ‎Renee‏ ‏* بايد بدانيم كه حتماً بايد تفاوت ساختارى بين دو گروه نباشد.(به یک گروه دارو بدهيم و به کروه دیگر ندهیم). 

صفحه 26:
طرحهای درون آزمودنی کامل: روند کار: تفاوت روند کار با جفتهای همانند از این مطلب ناشی می شود که در آزمایش درون آزمودنی» نمرات جمع آوری شده مربوط به تک آزمودنیها هستند نه جفتهای آنهاء اما در زمینه ی جفتهای همانند» آزمایشگرهر جفت را به شکل تصادفی با اقدامات خود مواجه می سازد. محفق در طرح درون آزمودنیها به شکل تصادفی به بررسی هر فرد» به طور جداگانه وارد می شود وبه طور تصادفی هر آزمودنی را با اقدامات آزمایش روبرو می سازد.(هر آزمودنی در همه آزمایشها شرکت می ‎(US‏ 

صفحه 27:
توان آزمایش: این طرح از دو طریق توان آزمایش را افزایش می دهد: - روش اول:کاهش خطای تصادفی: در این طرح خطای تصادفی را با توجه به تفاوتهای فردی می نوان کتترل کرد» به همین دلیل دراين طرحها آزمودنیها با هم مقایسه نمی شوند. در عوضآنها نمره هر آزمودنی را در شرایطی خاص با نمره ی آزمودتی دیگر در شرایط متفارت مقازشه می کنند. بروش دوم:افزايش تعداد دفعات مشاهده: باعث کاهش خطای تصادفی می شود که بوسیله افزايش تعداد آزمودنیها و با افزايش تعداد دفعات آزمایش می باشد(هر فرد در ۰0 0۰4و...آزمون شرکت کند). 

صفحه 28:
مسئله نظام اقدامات: مثال:نمونه یک آزمایش درون آزمودنی باید دارویی را بخورد وآنگاه به انجام یک بازی ویدئویی بپردازد وسپس پس ازخوردن داروی دوم دوباره به بازی بپردازد. سوال:اگر شیوه ی بازی کردن او در حالت دوم متفاوت باشدءآیا آزمایشگر می تواند ادعا کند که داروی اول ودوم تأثیرات متفاوتی داشته اند؟ 

صفحه 29:
علل نا معتبربودن داده هاى أزمايش قبلى: الف)تأثيرات تمرين وخستكى: تمرين سسهه بهبود عملكرد(دربازى اول تمرين كرده). خستكى يا كاهش اشتياق براى بازئ سسهه كاهش عملكرد. ب)تأثير تأخير وانتقال: تأثير اقدامات قبلى برياسخ آزمودنیها به اقدامات بعدی سرایت می کنند.(مثلًاثر داروى اول بر عملكرد بازى دوم ويا اينكه به عامل سوم هم سرایت می کنند ونتايج را تغيير مى دهند). ج)حساس كردن: بس ازدريافت اقدامات متعدد جند دور انجام فعالیت مربوط به منغير وايسته» آزمودنى ممكن است از مأهيت متغير وابسته ومتغيرمستقل آكاه (حساس) شود. ‎Spi oe pel area Nn ales‏ خواهد کرد. 

صفحه 30:
کاهش تأثیرات این عوامل تهدید کننده؟ کاهش تاثیر تمرین:آزمودنیها قبل ازشروع آزمایش به اندازه کافی تمرین کنند. کاهش تأثیر خستگی:مراحل آزمایش را جالبتر ساخته وازدشواری و پیچیدگی آن کاست. کاهش تأثیر انتقال وتأخ کاهش تأثیر حساس کردن:می توان متغیر های آزمایش را آنقدر با یکدیگر مشابه ساخت که آزمودنی ها به مطلبی درباره آزمایش پی نبرند. کاهش تأثیر ترتیب اقدامات بر نتایج آزمایش: کاهش تعداد شرایط موجود در آزمايش. ل م۳ باشد آنگاه فرصت تمرین» ایجاد خستگی؛ انتقال و تأخير وحساس كردن كاهش خواهد يافت. مان بین اقدامات بلند شود. 

صفحه 31:
تقسیم تصادفی: از آنجانیکه ترتیب اجرای آزمایش احتمالاً بر نتایج تأثیر خواهد گذارد» نباید آزمودنیها همه با یک ترتیب از متغیرها روبروشوند. در عوض بايد ترتیبهای مختلفی از متغیرها برای آنها به کار گرفته شوند.تحقیق اين امر با برآورد تصادفی ترتیب اجرای آزمایش ممکن است. - متأسفانه تقسیم تصادفی همواره نمی تواند تأثیر ترتیب را به شکل مساوی از بین ببرد. 

صفحه 32:
روند کار در طرحهای درون آزمودنی وجفتهای همانند با هم شباهت کامل دارند.تنها تفاوت واقعی میان آنها این است که در طرح جفتهای همانند جفتهای آزمودنی را با متغیر ها روبرو می کنند» در حالیکه در آزمایش درون آزمودنی به صورت تصادفی تنها آزمودنی ها را به ترتیب آزمایش روبرو می کنند. در هر دوطرح می توان ازگروه وابسته , بهره گرفت, توان هر دو شیوه بالاست. در طرح درون آزمودنیها از آتجائیکه آزمودنیها خود به عنوان عامل کنترل محسوب می شوند» این طرح در تعمیم نتایج نیز می تواند موفقترباشد. 

صفحه 33:
طرحهای درون آزمودنی همتراز متقابل: همانند طرح درون آزمودنی؛آزمودنیها به صورت تصادفی با ترتیبی ازشرایط که به شکلی نظام مند تغییر میکند» روبرو می شوند ونتیجه آن خواهد شد که تأثیر ترتیب آزمایش کاملاً متعادل ویکنواخت شود. به همین دلیل اگر قرار است دو میزان از یک عامل در آزمایش قرار گیرند» طرح همترازمنقابل باعث خواهد شد که نیمی از آزمودنیها ابتدا با متغیر9) روبرو شوند و در- همان حال» نيم دیگر با متغیر 9) مواجه شوند. 

صفحه 34:
مزایا ومعایب شیوه همتراز متقابل: در این طرحشما نتها به متعادل کردن تأثیر عادی ترتیب آزمایش اکتفا نکرده اید» بلکه یک عامل تازه را نیز به آزمایش خود اضافه يك عاب لسرا ا مين که دار ی ری ‎Eee‏ ‏مزیت است. - عیب عامل:عامل دو مقداری بین آزمودنیها (مربوط به همترازسازی متقابل) باعث می شود تا در مقایسه با طرح درون آزمودنی ساده به تعداد بیشتری آزمودنی نیاز باشد. - مزایای شیوه: با اضافه كردن یک عامل دو مقداری(همترازسازی متقابل) در اصل. آزمایش را که دارای دو شرایط متفاوت بوده است رابة يك ارميش وبرت تبديل كرذه ايم. اين نوع آزمون نسبت به طرح درون آزمودنی ساده اطلاعات بيشترى را بدست مى دهد. 

صفحه 35:
مزایا ومعایب شیوه همتراز متقابل: در روش اول»شما تنها به یک تأثیر جداگانه از متغیر خود دست خواهید یافت وبه همین دلیل به تأثیرگذار بودن متغیر خود پی خواهید برد. در ارات رت بای تابر مت ی ريت كن متفرل ماه وا شد. پس به مطلب دسترسی دارید: ))تأثیر خود آزمودنیها ©)تأثير ترتیب آزمودنیها 9)کنش متقابل حاصل از همترازسازی متقابل متغیر آزمایش -در آخر:می توان گفت که طرح همتراز متقابل نه تنها تأثیر ترتیب متغیرها را تعدیل می کند» بلکه درباره ی اين تأثیرات وتأثیر ترتیب ها نیز اطلاعاتی بدست میدهد. 

صفحه 36:
انتخاب طرحها :حالتی با دو شرایط گوناگون: -اگر قرار باشد دو میزان از یک متغیر مستقل مورد مقایسه قرارگیرند می توان از طرح های گوناگون بهره گرفت:جفتهای هماننده طرح درون آزمودنیها؛ طرح همتراز متقابل ‎ce‏ بین آزمودنی ساده. برای انتخاب بهترین روش به بررسی شرایط ایده آل کاربرد هر یک می پردازم. -جه زمانى طرح ‎as‏ همانند ايده آل است؟ ))بتوانيد به سرعت به نمرات آزمودنيها دست بيدا كنيد» در حالى كه آنها به مطلبى درمورد فرضيات ما يى نبرند. ©)زمانى كه متغير همانندسازى با مقادير متغير وابسته هماهنكى كامل داشته باشند. ©)تعداد آزمودنيها كم باشد. 

صفحه 37:
-چه زمانی طرح درون آزمونی شاده ايده آل است؟ ))حساس كردن تمرين» خستكى:وانتقال وتأخير مسأله ساز ©)به طرحى توانمند نياز داشته باشيم. )آزمودنيها را نتوان به راحتی در اختیار گزفت, <6)نتایج,باید بتوانند به زندگی طبیعی تعمیم داده شونذ وافراد نيز باید به هر دو میزان از اقدامات شما برخوردار شوند. 

صفحه 38:
-چه زمانی طرح همتراز متقابل ©,© ايده آل است؟ 0)قرار است تأثير ترتيب» تعدیل گردد یا هدف آموختن چگونگی تأثیرگذاری نظم وترتیب باشد. 0)تعداد آزمودنیها برای طرح همانندسازی کافی باشد. 9)درباره برخورد آزمودنیها با دو میزان از. اقدامات واحتمال آگاه گردیدن آنها» نگرانی وجود نداشته باشد(حساس کردن) 

صفحه 39:
سچه زمانی طرح آزمایش ساده ايده آل است؟ ))بدانید خستگی» تمرین» حساس کردن وانتقال وتأخیر ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند. ‎LO‏ به تعداد نسبتاً زیادی آزمودنی دسترسی دارید. ‏0) هدفتان تعمیم نتایج آزمایش به محیط طبیعی است ودر اين حالت همه افراد باید با هر دو میزان از اقدامات مورد نظرتان برخورد کنند. 

صفحه 40:
انتخاب طرحها: زمانی که متغیر مستقل بیش از دو مقدار را داراست. در این طرحها 9 امکان مختلف پیش روی شما خواهد بود: طرح بین آزمودنی چند مقداریءطرح گروه همانند (سه تایی» چهار تایی و...)وطرح درون آزمودنی چند مقداری. دلایل موجود برای عدم استفاده از طرحهای قبلی برای بررسی متغیری که سه مقدار یا بیشتر را داراست: الف)طرح درون آزمودنی با دو شرایط مختلف کمتر از دیگر طرحها از موضوع تأثیر ترتیب آسیب می بیند. با اضافه كردن تعداد مقادیر متغیر احتمالاً تأثیرگذاری تمرین» خستگی, انتقال و تأخیر وحساس کردن, باعث تضعیف نتایج آزمایش خواهد شد. ب) پس از افزايش تعداد مقادیر متغیر دیگر نمی توانید از آزمون گروههای وابسته؛ استفاده کنید. در عوض باید از تحلیل واریانس مربوط به طرح درون آزمودنی استفاده کنید. 

صفحه 41:
انتخاب طرحها: زمانی که متغیر مستقل بیش از دو مقدار را داراست. ج)شما با اضافه کردن مقادیر متغیر» باعث پیچیده تر شدن همترازسازی متقابل می شوید واین امر مشکلاتی را به بار می آورد که شامل موارد زیر است: - وقتی بیش ازدو شرایط مختلف در آزمایش وجود دارند» باید تعداد آزمودنیها برای افزایش تعداد گروهها بیشتر شود. - در حالتی که تعداد شرایط مختلف بیش ازدومورد است» همترازسازی آزمایش کمتر شامل ترتیب ممکنی خواهد بوده در نتيجه» تعمیم نتایج به محیط طبیعی امکانپذیر است. -با تعداد شرایط بیشتر» تأثیرات ترتیب اجرای متغیرها را نمی توان به راحتی تفسیر نمود.(مثلاً می شود :۳ و...) 

صفحه 42:


صفحه 43:
منبع: روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی» دکتر ‎le‏ دلاور» ویراست چهارم. تهران» نشر ویرایش 1909. فصل هشتمء ‎APP-IPO‏ 

صفحه 44:
با تشعر : 

صفحه 45:


فصل هشتم: آزمایش میدانی و طرح های درون آزمودنیها تنظیم: فیزیوتراپیست رحمان شیخ حسینی دانشجوی کارشناسی ارشد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصالحی دانشگاه اراک بهار 1387 آزمایش میدانی وطرحهای درون آزمودنیها آزمایش میدانی: مردم اغلب هنگام تفکر درمورد آزمایشهای مختلف یک آزمایشگاه مجهز را متصور می شوند .البته آزمایشگاه مناسب الزاما ً به یک آزمایش صحیح منجر نمی شود .یکی از مجموعه فعالیت هایی که منجر به افزایش موفقیت آزمایش می شود،آرایش تصادفی است(.عدم وابستگی به مکان خاص). تعریف:آزمایش میدانی عبارتست از انجام آزمایش درمحیط طبیعی. مزایای آزمایش میدانی: ) 1افزایش توان آزمایش )2تعمیم نتایج به شرایط طبیعی تر )3تعمیم نتایج به گروههای مختلف )4اطمینان از واقعی بودن واکنش آزمودنیها دالیل استفاده از آزمایش مEیدانی: )1اعتبار EبیرEونی(:)External validity الف)یعنی تعمیم یافته های آزمایش به شرایط خارج از آزمایشگاه یا به عبارتی اولین هدف تعمیم یافته های آزمایشگاه به موقعیتی فراتر از آن است. هدف آزمایش میدانی پاسخ به این سؤال است:آیا نتایج آزمایشگاهی را می توان در شرایط طبیعی نیز بدست آورد؟ ب)هدف دیگر تعمیم یافته های آزمایشگاهی به گروههای مختلف مردم است که با نمونه هایی که اغلب در آزمایشها به صورت داوطلبانه انتخاب می شوند،متفاوت هستند(.مثالً انتخاب دانشجویان یک رشته خاص و.).... )2اعتبار سازه(:)Construct validity در آزمایشگاه ممکن است به دالیل گوناگون(مثل رضایتآزمونگر و)...نتایج حاصله ،واقعی نباشد و بیشتر Eجنبه ی تصنعی داشته باشد وبخواهند فرضیه مورد آزمون را تاًیید کنند. برای آزمودنیهای آزEمایش میدانی تمام شرایط و فعالیتها طبیعی هستند.پس احتمال پاسخ طبیعی بیشتر است ونمی خواهند فرضیه ای را رEد یا تأییدکنند.در نتیجه سازEه فرضی یا ساختگی ،اندازEه گیرEی ومورEد آزمون قرار نمی گیرد. )3توان آزمایش: • دلیل دیگر کمبود تعداد آزمودنیها در آزمایش می باشد.هر چه تعداد آزEمودنیها بیشتر باشد،احتمال بروز تأثیرات مورد نظر نیز بیشتر می شود. محدودیت های آزمایش میدانی: هر چند آزمایش میدانی توان آزمون را باال می برد وباعث اعتبا ربرEونی وساختاری می شود ،ولی نمی توان آن را برای همه زمینه ها مناسب دانست.این آزمایش ممکن است گاهی اعتبار درونی ،ساختاری وبرونی خود را از دست دهد .گذشته از کمبود توان ممکن است غیر اخالقی به شمار آمده و بیشتر از آنچه به نظر می رسد به زمان و انرژی نیاز داشته باشد. )1آیا آزمایشهای میدانی می تواند غیر اخالقی باشد؟ بر طبق قوانین جامعه روانشناسی آمریکا (،)1981نمونه های هرآزمایش باید داوطلب باشند،همچنین آزمونگر باید رضایت آنها راجلب کند ونسبت به آنچه می خواهد انجام گیرد باید نظری مطلوب داشته باشد .باید از محتوای آزمایش آگاه باشند واز چند و چون اقدامات و علت آنها با خبر گردند. ممکن است این قواعد با اهداف تحقیق شما سازگارنباشد.نفی تصادفی بودن ونمایندهای واقعی مردم نیستند. داوطلبی ممکن است نخواهید به آنها اطالعات وآگاهی آگاهی دادن به افراد در مورد آزمایش بدهید. راه حل این مشکل چیست؟ پاسخ ساده نیست زیرا میل شما به دستیابی به اطالعات درست درقبال حق آزمودنیها برای حفظ مسائل خصوصی قرار می گیرد. راه حلها :مشورت با افراد متخصص قبل از شروع آزمایش،روشتحقیق بوسیله گروه متخصصی تحت تأیید قرار گیرد. راحت ترین راه حل این مشکل اجتناب از زیر پا گذاردن مسائلاخالقی است. آزمایش در اتاق انتظار،در واقع نوعی آشتی است میان اهدافآزمایش وقواعد اخالقی. مثال :آزمایش التان ودارلی((،)1986نمونه خود را در حالی که در انتظارانجام آزمایش بودند با یک دزدی مواجه ساختند.ولی ممکن است بروز مسائل اخالقی بیشتر شود). )2عدم تضمین اعتبار بیرونی: تصور آنکه با انجام آزمایش میدانی الزEاما ً با آزمودنیهایی که معرف افراد واقعی اند سر کار خواهیم داشت ،چندان امیدوار کننده نیست .مثالًآزمودنیها از یک گروه خاص اند مثل دانش آموزان کالس دوم ،افراد حاضر در فالن فروشگاه و....  )3عدم تضمین اعتبار ساختاری: – – – – نمونه های قبلی و یا تماشاگران کنجکاو ممکن است نمونه های بعدی را از محتوی آزمایش آگاه کنند. نمونه :آزمایش شافر و همکاران( )1975در کتابخانه دانشگاه ایالت کنت : آزمایش :دزدی از وسایل شخصی یک نفر که در کتابخانه روبروی آزمودنی روی میز مینشیند. نتایج 64 :درصد افرادی که از آنها سوالی پرسیده میشود ،سعی میکنند دزد را متوقف کنند .ولی تنها 14درصد که مورد هیچ پرسشی واقع نشدند سعی در توقف دزدی داشتند. مشکالت :آزمودنی ها جریان را برای دیگران تعریف کنند ،با یکبار اقدام سایر افراد کتابخانه نیز بااطالع میشوند. راه حل ها :داده ها یک شبه جمع آوری شوند ،مسئوالن کتابخانه در جریان باشند تا دخالت شاهدان و ..کم شده و از اقدامات بیشتر جلوگیری شود.  )4عدم تضمین اعتبار درونی: اگر هنگام اجرای آزمایش میدانی دقت کافی نشود ،عالوه بر فقدان اعتبار بیرونی و ساختاری ممکن است اعتبار درونی نیز مورد تردید قرار بگیرد. اگرچه تمام آزمایش های میدانی باید دارای اعتبار درونی باشند ،ولی برخی از آنها فاقد این ویژگی هستند ،زیرا در این آزمایشها همواره امکان تقسیم تصادفی آزمودنیها فراهم نمیشود و گاه آنها از جریان آزمایش بیرون میروند. مثال: ♪ طرح تحقیق :مطالعه تاثیر خشونت تصاویر تلویزیونی بر رفتار کودکان(.تصاویر خشن و تصاویر آرام) ♪ مشکالت :والدین نمی پذیرند که کودکانشان نوع خاصی از برنامه های محقق را تماشا کنند ،مطمئن نیستیم که آیا کودکان حتما برنامه مورد نظر را تماشا میکنند یا نه ،اینکه عده ای از کودکان آزمایش را تا آخر دنبال نکنند و آزمون را ترک کنند. ♪ راه حل ها :آزمون با رضایت والدین و به جای خانه در مدرسه اجرا شود ،یعنی برنامه تماشای تلویزیون جزئی از برنامه مدرسه کودکان قرار بگیرد( .خالقیت محقق)  )5عدم توان کافی آزمایش: در آزمایشگاه میتوان با کاهش خطای تصادفی و استفاده از مقادیر دقیق متغیر وابسته ،توان آزمایش را افزایش داد. – آزمایشگاه :با کاهش میزان تغییر متغیرهای مداخله گر ،خطای تصادفی کاهش میابد .میتوان با به کار بردن گروه های یکسان ،از بروز ناخواسته مربوط به تفاوت های فردی کاست .جهت جلوگیری از بروز نامطلوب در محیط نیز ،آزمون در شرایط یکسان انجام میشود .میتوان عامل مزاحم را کنترل نمود (سر و صداو ...که باعث حواسپرتی میشوند) .جهت رهایی از تغییرات ناخواسته در روند کار ،آزمون را استاندارد نمود. – راه حل در آزمون میدانی :استفاده از یک آزمونگر کمکی دیگر فقط جهت جمع آوری داده ها ،و استفاده از وسایلی مثل دوربین ویدئویی ،ضبط صوت ،زمان سنج و. ... مشکالت مربوط به آزمایش میدانی با گروه های طبیعی: -1عدم دستیابی به ”استقالل“ و ”حفظ آن“: برخی از آزمونگرها برای دستیابی به آزمودنیها ،بیشتر کار را با گروه های طبیعی(مدرسه ،کودکستان ،و )...به انجام میرسانند.متاسفانه برخورد مستقل آزمودنیهای این گروه ها با روند اقدامات چندان امکان پذیر نیست. ◄ مثال در صورت همکاری کودکستان ،تعداد زیادی آزمودنی در اختیار آزمونگر قرار میگیرد ولی ممکن است مدیریت این مرکز بر نبود تاثیرات نامطلوب بر رفتار کودکان و عدم بروز رفتار غیر طبیعی تاکید کند(مشکل اول) .ممکن است با اینکه مایلید هر کودک به شکل مستقل در آزمون شرکت کند ،ولی مجبور شوید یک کالس را در یک شرایط و کالس دیگر را در شرایط دیگری قرار دهید (عدم استقالل) .که احتماال تفاوت های چشمگیری بین دو کالس وجود دارد.  -1عدم دستیابی به ”استقالل“ و ”حفظ آن“: ◄ حتی در صورتی که آزمودنیها را مستقل انتخاب کنیم ،نمیتوانید مستقل بودن آن ها را تضمین کنید .زیرا میتوانند در مورد آزمایش با یکدیگر صحبت کنند وپاسخ های یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهند. ◄ کاهش ویژگی استقالل در آزمایش ،چه مربوط به کاربرد شیوه نادرست از اقدامات باشد و چه مربوط به عدم امکان مستقل بودن پاسخها ،به دو نتیجه منجر میشود :بد و بدتر. الف) نتیجه بدتر :وقتی که محقق به نبود استقالل واقف نباشد ،گروه ها را مستقل می انگارد و معتقد است گروه ها را می توان مشابه فرض کرد ،ولی تصادف میتواند به سادگی منجر به تفاوت زیادی بین گروه ها شود .بنابراین ممکن است تفاوتی را که به تصادف وابسته است را با تاثیر روند آزمایش اشتباه بگیرد. ب) نتیجه بد :وقتی محقق عدم استقالل را بداند .اگرچه مشکل باال اتفاق نمی افتد ولی ممکن است محقق تاثیر اقدامات آزمایش را به تصادف نسبت دهد.  )2تهEدیدهایی برای اعتبار ساختاری: با افزایش تعداد کالس ها میتوان مشکل نبودن تعداد واحدهای مستقل کافی را از Eمیان برEداشت (مثال 10 کالس در یک گروه و 10کالس در گروه دیگر) .ولی استفاده از این گروه ها تحقیق شما را با سه تهدید جدی برای اعتبار ساختارEی مواجه میکند. الف )Eدلسرد شدن آزمودنیها ب) رفتار جبرEانی ج) انتقال شیوه اقدامات آزمایش  )2تهEدیدهایی برای اعتبار ساختاری: الف) دلسرد شدن آزمودنیها: در صورتی که گروه های آزمودنیها با یکدیگر صحبت کنند و از تفاوت شیوه های برخورد با آنها مطلع شوند ،ممکن است گروهی دلسرد شوند( .مثال گروه بدون تلویزیون) عده ای ممکن است علت تماشا نکردن تلویزیون را در خشونت برنامه های آن بدانند(گروه بدون تلویزیون) .یا گروه دیگر احتماال رفتار بهتری از خود نشان دهند ،بدون اینکه تلویزیون موجب رفتار بهتر آنها شده باشد .در این حالت ،ندیدن تلویزیون موجب کاهش خشونت نشده است ،بلکه احساس آزمودنی ها خشونت را کاهش میدهد.  )2تهEدیدهایی برای اعتبار ساختاری: ب) رفتار جبرانی: مثال گروه بدون تلویزیون با بهتر کردن رفتار خود ،در صدد این امر بر آیند که به آنها نیز تلویزیون داده شود. ج) انتقال شیوه اقدامات آزمایش: ممکن است تاثیر اقدامات شما به خاطر شیوع و انتقال آن از میان برود ،همه گروه ها از اقدامات شما اطالع حاصل می کنند ،و مثال افراد گروه بدون تلویزیون نیز از وجود تلویزیون مطلع و از آن استفاده میکنند(مثال توسط معلم خود). کاهش تاثیر عواملی که اعتبار ساختاری را تهدید میکنند: از آنجائیکه مشکالت در صورت آگاهی آزمودنی ها از تمایز اقدامات آزمایشی شما پدید می آیند ،باید آنها را رفع نمود .باید شرایط موجود را برای آزمودنیها حتی االمکان یکسان نمود. هیچگاه در کار خود گروه خاصی را به شیوه خاصی از اقدامات آزمایش و گروه دیگر را به عدم وجود آن تخصیص ندهید ،بلکه در کنار یک شیوه از یک شیوه مکمل برای گروه دیگر استفاده کنید. کار دیگر ممانعت از بروز فرصت هایی است که در طی آن آزمودنی ها با یکدیگر صحبت کنند .مثل کوتاه کردن زمان بین ارائه برنامه ها و جمع آوری اطالعات ،و اگر هدف بررسی تاثیرات طوالنی مدت آزمایش است ،باید از گروه هایی استفاده نمود که ارتباطی با هم نداشته باشند. طرح جفت های همانند: در صورت عدم وجود آزمودنی به اندازه کافی ،به شکلی که نتوان توان آزمایش را به میزان الزم افزایش داد ،دو راه حل وجود دارد .راه حل اول ایجاد دسترسی به تعداد بیشتر آزمودنی با انجام آزمایش میدانی است .و راه حل دوم ،کاربرد طرحی است که به کارگیری تعداد کمتر آزمودنی را مقدور سازد ،یعنی طرح جفت های همانند. در این طرح همانند سازی و آرایش تصادفی به بهترین وجهی در کنار هم به کار گرفته میشوند ” ،همانند سازی برای کاهش تاثیر متغیر های اضافی و آرایش تصادفی برای ایجاد و تحکیم اعتبار درونی“. طرح جفت های همانند: شیوه و روند کار: در این طرح ،ابتدا آزمودنیها بر مبنای متغیری که با مقادیر Eمتغیر Eوابسته ارتباط دارند سنجیده میشوند (آزمون مقدماتی) ،بعد جفت های همانند ایجاد میگردند :آزمودنی هایی که نمره های یکسان در Eآزمون مقدماتی بدست می آورند. مثال :در آزمایشی که هدف آزمون IQباشد ابتدا آزEمون حافظه گرفته و به ترتیب از باال به پایین 2نفر 2نفر مرتب میکنیم. مالحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند: توان آزمایش: – ممکن است تصور شود که استفاده از آزمایشات ساده و یا دیگر طرح های درون آزمودنی باعث کاهش توان آزمایش شوند ،زیرا امکان دارد تفاوت های فردی تاثیر اقدامات آزمایش را از میان ببرد .محققین سعی میکنند این مشکل طرح های درون آزمودنی را با استفاده از گروه های آزمودنی یکنواخت و یکسان در کار خویش و بوسیله آن با کاستن تفاوتهای درون آزمودنی ها از بین ببرند. مثال جامعه آماری را پسران 18ساله با ضریب هوشی( )IQبین 115تا 120قرار میدهند. مالحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند: توان آزمایش: – در طرح جفت های همانند به جای کاهش خطای تصادفی با محدود کردن ویژگی های آزمودنی ها ،از روش همانندسازی استفاده میشود .چون این امر خطای تصادفی را کاهش میدهد ،بنابراین توان آزمایش باال رفته و تفاوت هایی که در آزمایش ساده از لحاظ آماری معنادار نیستند نیز در این طرح میتوانند موثر واقع شوند (مقدار tمعنی داری کاهش میابد). – اما در صورتی که همانندسازی در کاهش خطای تصادفی بی تاثیر باشد ،از آنجائیکه در طرح جفت های همانند درجه آزادی ()df نصف درجات آزادی در یک آزمایش ساده است ،بنابراین توان این آزمایش نسبت به آزمایش های ساده کمتر میشود (مقدار tمعنی داری افزایش میابد). مالحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند: اعتبار بیرونی: • طرح جفت های همانند ممکن است از آزمون درون آزمودنی که به همان میزان دارای توان است ،اعتبار برونی بیشتری داشته باشد .دلیل آن است که طرح های درون آزمودنی توان خود را در محدود کردن ویژگی های آزمودنیها می جویند ،در حالی که طرح های جفت های همانند ،بدون آنکه در مورد ویژگی های آزمودنی ها محدودیتی قائل شوند ،توان خود را باال میبرند .از آنجائیکه می توان خطای تصادفی را به جای استفاده از محدود کردن ویژگی های آزمودنی ها از طریق همانندسازی آنها کاهش داد ،طرح جفت های همانند قادر است تا نتایج خود را راحت تر به محیط طبیعی تعمیم دهد. • اگر آزمودنیها آزمایش را در زمانی بین آزمون و آنجام آزمایش ترک کنند، همانندسازی باعث کاهش تعمیم پذیری خواهد شد. مالحظاتی درباره کاربرد طرح جفت های همانند: اعتبار ساختاری: ممکن است گرفتن پیش آزمون و سپس پس آزمون ،آزمودنی ها را از اهداف آزمایش آگاه کند .با این همه این مطلب که آزمودنی ها ممکن است در ذهن خود اهداف تحقیقی را حدس بزنند ،نمیتواند اعتبار ساختاری را کاهش دهد. جهت رفع آن باید از دو گروه استفاده نمود،یکی گروه با شرایط اصلی و یکی گروه مکمل.مثالً در طرح تأثیرکافئین بر میزان اضطراب افراد عده ای کافئین مصرف کنند و عده ای چیز دیگر(پالسبو).حال دانستن این فرضیه که ”دو داروی مصرفی اضطراب را کاهش می دهد“ بین دو گروه ،نمی تواند تفاوتی بین آنها ایجاد کند وتفاوت پاسخهای بین دو گروه یقینا ً حاصل اقدامات آزمایش خواهد بود. باید بدانیم که حتما ً باید تفاوت ساختاری بین دو گروه نباشد(.به یک گروه دارو بدهیم و به کروه دیگر ندهیم). طرحهای درون آزمودنی کامل: روند کار: تفاوت روند کار با جفتهای همانند از این مطلب ناشی می شود که در آزمایش درون آزمودنی ،نمرات جمع آوری شده مربوط به تک آزمودنیها هستند نه جفتهای آنها ،اما در زمینه ی جفتهای همانند، آزمایشگرهر جفت را به شکل تصادفی با اقدامات خود مواجه می سازد .محقق در طرح درون آزمودنیها به شکل تصادفی به بررسی هر فرد ،به طور جداگانه وارد می شود وبه طور تصادفی هر آزمودنی را با اقدامات آزمایش روبرو می سازد(.هر آزمودنی در همه آزمایشها شرکت می کند). توان آزمایش: این طرح از دو طریق توان آزمایش را افزایش می دهد: روش اول:کاهش خطای تصادفی :در این طرح خطای تصادفی را باتوجه به تفاوتهای فردی می توان کنترل کرد ،به همین دلیل دراین طرحها آزمودنیها با هم مقایسه نمی شوند ،در عوض،آنها نمره هر آزمودنی را در شرایطی خاص با نمره ی آزمودنی دیگر در شرایط متفاوت مقایسه می کنند. روش دوم:افزایش تعداد دفعات مشاهده :باعث کاهش خطای تصادفیمی شود که بوسیله افزایش تعداد آزمودنیها و یا افزایش تعداد دفعات آزمایش می باشد(هر فرد در 2،4،5و...آزمون شرکت کند). مسئله نظام اقدامات: مثال:نمونه یک آزمایش درEون آزمودنی باید دارویی را بخورد وآنگاه به انجام یک بازی ویدئویی بپردازEد وسپس پس ازخوردن دارEوی دوم دوباره به بازEی بپرEدازEد. سؤال:اگر شیوه ی بازی کردن او در حالت دوم متفاوت باشد،آیا آزمایشگر می تواند ادعا کند که داروی اول ودوم تأثیرات متفاوتی داشته اند؟ علل نا معتبربودن داده های آزمایش قبلی: الف)تأثیرات تمرین وخستگی: بهبود عملکرد(دربازی اول تمرین کرده). تمرین کاهش عملکرد. خستگی یا کاهش اشتیاق برای بازی ب)تأثیر تأخیر وانتقال: تأثیر اقدامات قبلی برپاسخ آزمودنیها به اقدامات بعدی سرایت می کنند(.مثالً اثر داروی اول بر عملکرد بازی دوم ویا اینکه به عامل سوم هم سرایت می کنند ونتایج را تغییر می دهند). ج)حساس کردن: پس ازدریافت اقدامات متعدد چند دور انجام فعالیت مربوط به متغیر وابسته، آزمودنی ممکن است از ماهیت متغیر وابسته ومتغیرمستقل آگاه (حساس) شود. پس در مرحله بعد احتماالً به فرضیه آزمایش پی برده و منطبق برآن رفتار خواهد کرد. کEاهش تأثیرات این عوامل تهدید کننده؟ کاهش تأثیر تمرین:آزمودنیها قبل ازشروع آزمایش به اندازه کافی تمرین کنند. کاهش تأثیر خستگی:مراحل آزمایش را جالبتر ساخته وازدشواری و پیچیدگی آن کاست. کاهش تأثیر انتقال وتأخیر:زمان بین اقدامات بلند شود. کاهش تأثیر حساس کردن:می توان متغیر های آزمایش را آنقدر با یکدیگر مشابه ساخت که آزمودنی ها به مطلبی درباره آزمایش پی نبرند. کاهش تأثیر ترتیب اقدامات بر نتایج آزمایش :کاهش تعداد شرایط موجود در آزمایش .هر چه تعداد شرایط کمتر باشد،آنگاه فرصت تمرین ،ایجاد خستگی، انتقال و تأخیر وحساس کردن کاهش خواهد یافت. تقسیم تصادفی: از آنجائیکه ترEتیب اجرای آزمایش احتماالً بر نتایج تأثیر خواهد گذارEد ،نباید آزمودنیها همه با یک ترتیب از متغیرها روبروشوند .در عوض باید ترEتیبهای مختلفی از متغیرها برای آنها به کار گرفته شوند.تحقیق این امر با برآورد تصادفی ترتیب اجرای آزمایش ممکن است. متأسفانه تقسیم تصادفی همواره نمی تواند تأثیر EترEتیب را بهشکل مساوی از Eبین ببرد. خالصه: - - روند کار در طرحهای درون آزمودنی وجفتهای همانند با هم شباهت کامل دارند.تنها تفاوت واقعی میان آنها این است که در طرح جفتهای همانند جفتهای آزمودنی را با متغیرها روبرو می کنند ،در حالیکه در آزمایش درون آزمودنی به صورت تصادفی تنها آزمودنی ها را به ترتیب آزمایش روبرو می کنند. در هر دوطرح می توان ازگروه وابسته tبهره گرفت. توان هر دو شیوه باالست. در طرح درون آزمودنیها از آنجائیکه آزمودنیها خود به عنوان عامل کنترل محسوب می شوند ،این طرح در تعمیم نتایج نیز می تواند موفقترباشد. طرحهای درون آزمودنی همتراز متقابل: همانند طرح درEون آزمودنی،آزمودنیها به صورت تصادفی با ترEتیبی ازشرEایط که به شکلی نظام مند تغییر میکند ،روبرو می شوند ونتیجه آن خواهد شد که تأثیر EترEتیب آزمایش کامالً متعادل ویکنواخت شود .به همین دلیل اگر قرار است دو میزان از Eیک عامل در آزمایش قرار Eگیرند ،طرح همترازمتقابل باعث خواهد شد که نیمی از آزEمودنیها ابتدا با متغیر Aروبرو شوند و در Eهمان حال ،نیم دیگر با متغیرB مواجه شوند. مزایا ومعایب شیوه همتراز متقابل: در این طرح،شما تنها به متعادل کردن تأثیر عادی ترتیب آزمایش اکتفا نکرده اید ،بلکه یک عامل تازه را نیز به آزمایش خود اضافه نموده اید وعامل همترازسازی متقابل که دارای یک عیب وچند مزیت است. عیب عامل:عامل دو مقداری بین آزمودنیها (مربوط به همترازسازیمتقابل) باعث می شود تا در مقایسه با طرح درون آزمودنی ساده به تعداد بیشتری آزمودنی نیاز باشد. مزایای شیوه :با اضافه کردن یک عامل دو مقداری(همترازسازیمتقابل) در اصل ،آزمایش را که دارای دو شرایط متفاوت بوده است را به یک آزمایش 2x2تبدیل کرده ایم .این نوع آزمون نسبت به طرح درون آزمودنی ساده اطالعات بیشتری را بدست می دهد. مزایا ومعایب شیوه همتراز متقابل: در روش اول،شما تنها به یک تأثیر جداگانه از متغیر خود دست خواهید یافت وبه همین دلیل به تأثیرگذار بودن متغیر خود پی خواهید برد .در آزمایش 2x2با دو تأثیراز متغیرخود ویک کنش متقابل مواجه خواهید شد. پس به 3مطلب دسترسی دارید: )1تأثیر خود آزمودنیها )2تأثیر ترتیب آزمودنیها )3کنش متقابل حاصل از همترازسازی متقابل متغیر آزمایش در آخر:می توان گفت که طرح همتراز متقابل نه تنها تأثیر ترتیب متغیرهارا تعدیل می کند ،بلکه درباره ی این تأثیرات وتأثیر ترتیب ها نیز اطالعاتی بدست میدهد. انتخاب طرحها :حالتی با دو شرایط گوناگون: اگر قرار باشد دو میزان از یک متغیر مستقل مورد مقایسه قرارگیرندمی توان از طرح های گوناگون بهره گرفت:جفتهای همانند ،طرح درون آزمودنیها ،طرح همتراز متقابل وطرح بین آزمودنی ساده. برای انتخاب بهترین روش به بررسی شرایط ایده آل کاربرد هر یک می پردازم. چه زمانی طرح جفتهای همانند ایده آل است؟)1بتوانید به سرعت به نمرات آزمودنیها دست پیدا کنید ،در حالی که آنها به مطلبی درمورد فرضیات ما پی نبرند. )2زمانی که متغیر همانندسازی با مقادیر متغیر وابسته هماهنگی کامل داشته باشند. )3تعداد آزمودنیها کم باشد. چه زمانی طرح درون آزمونی ساده ایده آلاست؟ )1حساس کردن ،تمرین ،خستگی وانتقال وتأخیر مسأله ساز نباشد. )2به طرحی توانمند نیاز داشته باشیم. )3آزمودنیها را نتوان به راحتی در اختیار گرفت. )4نتایج باید بتوانند به زندگی طبیعی تعمیم داده شوند وافراد نیز Eباید به هر دو میزان از اقدامات شما برخوردار Eشوند. چه زمانی طرح همتراز متقابل 2x2ایده آلاست؟ )1قرEار است تأثیر ترتیب ،تعدیل گردد یا هدف آموختن چگونگی تأثیرگذاری نظم وترتیب باشد. )2تعداد آزمودنیها برای طرح همانندسازی کافی باشد. )3درباره برخورد آزEمودنیها با دو میزان از Eاقدامات واحتمال آگاه گردیدن آنها ،نگرانی وجود نداشته باشد(حساس کرEدن) چه زمانی طرح آزمایش ساده ایده آل است؟)1بدانید خستگی ،تمرین ،حساس کردن وانتقال وتأخیر ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند. )2شما به تعداد نسبتا ً زیادی آزمودنی دسترسی دارید. )3هدفتان تعمیم نتایج آزمایش به محیط طبیعی است ودر این حالت،همه افراد باید با هر دو میزان از اقدامات مورد نظرتان برخورد کنند. انتخاب طرحها :زمانی که متغیر مستقل بیش از دو مقدار را داراست. در این طرحها 3امکان مختلف پیش روی شما خواهد بود :طرح بین آزمودنی چند مقداری،طرح گروه همانند (سه تایی ،چهار تایی و)...وطرح درون آزمودنی چند مقداری. دالیل موجود برای عدم استفاده از طرحهای قبلی برای بررسی متغیری که سه مقدار یا بیشتر را داراست: الف)طرح درون آزمودنی با دو شرایط مختلف کمتر از دیگر طرحها از موضوع تأثیر ترتیب آسیب می بیند .با اضافه کردن تعداد مقادیر متغیر احتماالً تأثیرگذاری تمرین ،خستگی ،انتقال و تأخیر وحساس کردن ،باعث تضعیف نتایج آزمایش خواهد شد. ب) پس از افزایش تعداد مقادیر متغیر دیگر نمی توانید از آزمون گروههای وابسته tاستفاده کنید .در عوض باید از تحلیل واریانس مربوط به طرح درون آزمودنی استفاده کنید. انتخاب طرحها :زمانی که متغیر مستقل بیش از دو مقدار را داراست. ج)شما با اضافه کردن مقادیر متغیر ،باعث پیچیده تر شدن همترازسازی متقابل می شوید واین امر مشکالتی را به بار می آورد که شامل موارد زیر است: وقتی بیش ازدو شرایط مختلف در آزمایش وجود دارند ،باید تعدادآزمودنیها برای افزایش تعداد گروهها بیشتر شود. در حالتی که تعداد شرایط مختلف بیش ازدومورد است،همترازسازی آزمایش کمتر شامل ترتیب ممکنی خواهد بود ،در نتیجه ،تعمیم نتایج به محیط طبیعی امکانپذیر است. با تعداد شرایط بیشتر ،تأثیرات ترتیب اجرای متغیرها را نمی توان بهراحتی تفسیر نمود(.مثالً می شود 4x4و)... نتیجه: اگر هدف مطالعه ی میزانهای مختلف متغیر مستقل باشد ،از طرحهای بین آزمودنیها ویا گروههای همانند می توان استفاده کرد. نکته :اگر شما یک برنامه کامپیوتری ومشاوره آماری در اختیار دارید(هر دو با هم) تحت شرایط زیر ممکن است از طرح درون آزمودنی ها یا همتراز متقابل استفاده کنید. )1افزایش توان آزمایش )2تعمیم نتایج به شرایط محیط طبیعی ،یعنی حالتی که مردم با اقداماتی که بیش از دو مقدار دارد ،روبرو می گردند. )3تأثیرات ترتیب چندان تأثیرگذار نیست وهدفتان مطالعه این تأثیرات است. منبع: روش تحقیق در روانشناسی و علوم ترEبیتی ،دکتر علی دالور، ویرEاست چهارم ،تهران ،نشر ویرEایش .1385،فصل هشتم.147-178 ، با تشکر: