آموزش به مددجو در ارائه خدمات بالینی

آموزش به مددجو در ارائه خدمات بالینی

اسلاید 1: آموزش به مددجو در ارائه خدمات باليني

اسلاید 2: تعریف پرستاریپرستاری هنر و علمی است که مشتمل بر فعاليت ها ،  مفاهيم و مهارت های مرتبط با علوم پايه اجتماعی، علوم فيزيکی، اخلاقی، موضوعات معاصر و ساير زمينه ها می باشد. پرستاری حرفه منحصر به فردی است زيرا روش های ارتقای سلامت، حفظ سلامت و مشکلات بهداشتی درمانی را مشخص می کند. پرستاران بسياری از نقش های همزمان: ارائه مراقبت های مستقيم، تصميم گيری بالينی، جستجوی حمايت از مددجو و خانواده و آموزش را متقبل مي شود .

اسلاید 3: اصول آموزش به بیماربیمار، انسانی است که دچار اختلال در فرآیند سلامتی خود شده است و نقش پرستار به عنوان آموزش دهنده این است که با استفاده از فرآیند آموزش به بیمار و خانواده وی درباره بیماری و مسائل مربوط به آن اطلاعات لازم را ارائه کند، مهارت ها را آموزش دهد و تغییر نگرش ایجاد کند.

اسلاید 4: آموزش عبارتست از فعالیت هایی که به منظور ایجاد یادگیری در یادگیرنده ، طرح ریزی می شود و بین یاد دهنده و یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان می یابد.بنابراین 2 شرط ضروری برای اطلاق مفهوم آموزش:1.اهداف آموزشی2.برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف

اسلاید 5: آموزش به بیمار فرآیندي است که فرصت هاي یادگیري را براي بیمار و خانواده وي در زمینه بیماري، درمان، مکانیسمهاي سازگاري و افزایش مهارت ها فراهم می کند. آموزش به بیمار فرایند کمک به افراد است که رفتارهاي مربوط به سلامتی را از نظر دانش ، مهارت، نگرش و ارزشها بیاموزند به طوري که این رفتارها را در زندگی روزانه شان به کار برند. فرهنگستان پزشکان خانواده آمریکا، آموزش به بیمار را فرآیند تاثیرگذاري بر رفتار بیمار و ایجاد تغییر در دانش ،نگرش و مهارتها که براي حفظ و ارتقاء سلامتی ضروري است، معرفی می کند.

اسلاید 6: آموزش به بیمار فرایندي است هدفمند، سیستماتیک، منظم و طراحی شده که به موجب آن یادگیري اتفاق می افتد و به دنبال آن در آگاهی، نگرش و مهارت بیمار تغییر ایجاد می شود و صلاحیت و توانایی او در مراقبت از خود افزایش یافته و فعالیت هایی را انجام می دهد که به سطح سلامت و رفاه وي می افزایند و از بروز در عوارض بالقوه پیشگیري می کند.

اسلاید 7: آموزش به بیمار در برگیرنده تمام فعالیت هاي آموزشی مربوط به بیماري شامل آموزشهاي درمانی، بهداشتي و ارتقاي سلامت بالینی است که براي کمک به بیمار به منظور تصمیم گیري آگاهانه در مورد بیماري خود و کسب مهارت خود مراقبتی صورت می گیرد.

اسلاید 8: اهداف آموزش به بیمار- حفظ و ارتقاء سلامتی و پیشگیري از بیماري - بازگشت به سلامتی - سازگاري با اختلال در عملکرد

اسلاید 9: مزایاي آموزش به بیمار    افزایش رضایتمندي بیماران     کاهش اضطراب بیمار     کاهش دوره بستري     افزایش نتایج درمان با پایبندي بیشتر بیماران به اقدامات مراقبتی     کاهش هزینه هاي درمانی و بهداشتی     اطمینان از تداوم مراقبت ها     بهبود کیفیت زندگی بیمار     کاهش بروز عوارض بیماري     افزایش توانمندي و مشارکت در برنامه هاي درمانی و مراقبتی     افزایش استقلال بیمار در فعالیت هاي روزمره     تکمیل برنامه هاي درمانی     کاهش پذیرش مجدد بیماران     در نهایت توانمندسازي جامعه.

اسلاید 10: لزوم آموزش به بیمارپیشرفت هاي پزشکی و افزایش تکنولوژي موجب شده تا اکثر افرادي که در سنین پایین دچار معلولیت و یا بیماريهاي مزمن می شوند، زنده بمانند. بنابراین آنان براي فایق آمدن بر مشکلات و سازش با شرایط ایجاد شده و پیشگیري از بروز مشکلات جدید نیازمند کمک و آموزش هستند. با توجه به روند صعودي جمعیت افراد پیر و بروز بیشتر بیماري هاي مزمن در این سنین و رخداد چندین مشکل در یک زمان به همراه تغییرات طبیعی حاصل از پیري به شدت مشکلات می افزاید بنابراین از طریق ارائه آموزش میتوان به افراد پیر و خانواده وي کمک کرد تا مشکلات را درك و تدابیر لازم را به کار ببرند و به حداکثر سطح سلامت و استقلال دست یافته و رفاه و سلامتی شان تامین شود.

اسلاید 11: لزوم آموزش به بیماربا شناخت هر چه بیشتر نقش پیشگیري در کاهش بیماري هاي مزمن و ناتوانی ها، تلاش هاي آموزش به بیمار در جهت کمک به بیماران براي کاهش بروز بیماري و عوارض آن و کاهش صدمات ناتوان کننده باید افزایش یابد. برنامه ریزي جهت ترخیص زودتر بیماران از بیمارستان، مسئولیت آنها را در مراقبت از خود در منزل افزایش می دهد. بنابر این جهت دستیابی بیمار و خانواده به دانش و مهارت لازم براي این سطح از مراقبت، آموزش به بیمار ضروري است. آگاهی بیماران در مورد وضعیت، نحوه مراقبت و درمان، دیگر شکل زینتی ندارد بلکه امري عادي است و به این علت بیماران حق دارند که آگاهی داشته باشند و در تصمیم گیري مربوط به سلامتی خود مشارکت نمایند . بنابراین آموزش به بیمار در خدمات بستري وسرپایی ضرورت دارد.

اسلاید 12: نقش پرستار در آموزش و یادگیري مددجویان و خانواده ها غالباً از پرستاران اطلاعات بهداشتی را طلب می کنند. اگر این اطلاعات در اختیارشان گذارده نشود، ممکن است نیاز به آموزش روشن نگردد. پرستار باید تلاش کند نیازهاي آموزشی مددجو در مورد شرایط جسمی و برنامه هاي درمانی خود را پیش بینی نماید. پرستار باید اطلاعاتی را ارائه دهد که مددجو و خانواده نیاز دارند و احتمالا مورد استفاده قرار خواهند داد. براي این که پرستار آموزش دهنده موثري باشد باید مددجو را تحت آموزش قرار دهد نه اینکه فقط حقایق را بگوید و بگذرد. پرستار باید با دقت آنچه را که مددجو نیاز دارد بشناسد و زمانی را که براي آموزش این امر مناسب است تعیین نماید.زمانی که پرستاران به آموزش مددجو ارزش می گذارند و قادر به اجراي آن هستند، مددجویانی آمادگی بیشتري براي پذیرش مسئولیت هاي بهداشتی کسب می کنند.

اسلاید 13: رابطه بین آموزش و یادگیرییادگیری هدف است و آموزش وسیله رسیدن به این هدف یادگیری همیشه معطوف به یادگیرنده است اما آموزش مستلزم فعالیت متقابل بین حداقل دو نفر (مربی و یادگیرنده)است.یادگیری می تواند بدون آموزش صورت پذیرد. اما آموزشی که منجر به یادگیری نشود آموزش نیست!

اسلاید 14: بیمار را از نظر جسمی و روانی آماده یادگیری کنید.هر انسانی باید از نظر جسمی ، روحی و ذهنی آمادگی یادگیری را داشته باشد.اگر بیمار درد می کشد یا تحت تاثیر داروهای بیهوشی است، آماده یادگیری نیست. بدیهی است که برنامه آموزشی خود را باید به موقعیتی دیگر موکول کنید.

اسلاید 15: انگیزه یادگیری را در بیمار ایجاد کنید انگیزه عبارت است از کشش درونی به سوی هدفی خاص که دستیابی به آن سبب ارضای خاطر و ایجاد تعادل فیزیولوژیکی یا روانی فرد می گردد. برای یادگیری بهتر، باید انگیزه و تمایل به یادگیری در بیمار وجود داشته باشد. مثلا روزهای قبل از عمل جراحی، میزان یادگیری بیمار در مورد عوارض احتمالی عمل و راههای پیشگیری از این عوارض در بیمار بالا می رود. انگیزه مهمترین عامل است که فرد را به فعالیت وا می دارد. ارضاء نیازهایی مثل تعلق، احترام به خویشتن و تحقق توانایی های بالقوه، می تواند باعث برانگیختگی بیمار شود.

اسلاید 16: محیط یادگیری را مساعد کنید. پرستار باید یک محیط آرام و خلوت را برای آموزش انتخاب کند. نور و گرمای اتاق باید مناسب باشد. رعایت حریم خصوصی بیمار، احترام به شخصیت فرد و آزادی بیان از دیگر عوامل موثر در محیط روانی یادگیری است.

اسلاید 17: نکات کلیدی و مهم را تکرار کنید  علاوه بر تکرار کلمات نکات اصلی و کلیدی باید به بیمار کمک کنید تا اطلاعات را خلاصه و مستند کند و آماده یادگیری نکات جدید شود.

اسلاید 18: لحظه ها را غنیمت شمارید آموزش در حالتی به نهایت کارایی می رسد که قادر به پاسخگویی سریع به نیاز فراگیر باشد. حتی اگر به شدت درگیر درمان زخم بستر فشاری هستید می بایست در مواجهه با این سوال بیمار کهچگونه می توانم از پیشرفت زخم جلوگیری کنم؟ خود را برای آموزش به او آماده کنید. چنین بیماری کاملا آماده یادگیری است. با ارائه اطلاعات مختصر و مفید نیاز فوری بیمار خود را برآورده سازید و با اطلاعات بیشتری که بعدا در اختیار او قرار خواهید داد، آموزش خود را ادامه دهید.

اسلاید 19: بیمار را در برنامه ریزی مشارکت دهید.  برای اینکه یادگیری رخ دهد لازم است که بیمار را در شناسایی نیازهای یادگیری اش مشارکت دهید. به او کمک کنید تا اهداف قابل دستیابی را انتخاب کند. سپس با انتخاب راهبردها و موضوعات آموزشی که مستلزم مشارکت مستقیم بیمار است(مثل روش ایفای نقش) او را بیشتر ترغیب کنید. صرف نظر از راهبردی که جهت آموزش انتخاب می کنید، در اختیار قرار دادن فرصت به بیمار برای بررسی ایده های خود و نیز خطر پذیری و خلاقیتی که بیمار از خود نشان می دهد، باعث افزایش سطح یادگیری می شود.

اسلاید 20: زمینه شرکت فعال بیمار در آموزش را فراهم آورید گفتن اینکه بیمار چه کند یا مجموعه ای از راهنمایی های مکتوب را در اختیار او گذاشتن، ضامن این امر که او خود این راهنمایی ها را پی خواهد گرفت نخواهد بود. بنابراین حل مسائل توسط بیمار، تمرین روش ها و لمس وسایل، موثرتر از روشی است که در آن فقط فعالیت به وسیله پرستار انجام می گیرد. به عنوان مثال محلولORS توسط مادر و با کمک و با نظارت پرستار صورت می گیرد.

اسلاید 21: آموزش را با موضوعی آغاز کنید که بیمار درباره آن اطلاعاتی دارد.  زمانی که آموزش شما ادامه اطلاعات قبلی بیمار باشد فرآیند یادگیری تسریع خواهد شد. بیماری که دیالیز صفاقی می شود و اکنون باید تحت همودیالیز قرار گیرد، در مورد تعادل مایعات اطلاعاتی را از قبل دارد. در این حالت، آموزشی که بتواند فرآیندهای قدیمی و شناخته شده را با موضوعات جدید و ناشناخته مقایسه و توام کند، باعث تسریع در یادگیری مطالب جدید می شود.

اسلاید 22: آموزش را از مطالب ساده به پیچیده انجام دهید. اگر بیمار این فرصت را داشته باشد که در ابتدا روی مطالب ساده تسلط یابد و سپس این مفاهیم را برای یادگیری مطالب پیچیده تر به کار بندد، در این صورت یادگیری وی آسانتر خواهد شد.

اسلاید 23: کلیتی از آموزش خود را در اختیار بیمار قرار دهید. در آموزش بیماران، در همان شروع برنامه آموزش یا کلاس درس، دست یافتن به یک برنامه جامع همیشه مفید است. همچنین ارائه چکیده ای مختصر که توسط آن شخص بتواند دریابد که چگونه اجزاء ترکیب کننده بهم می آمیزند تا کلیتی واحد را تشکیل دهند.

اسلاید 24: شیوه ای که بیمار برای یادگیری مطالب ترجیح می دهد انتخاب کنید. برای درک شیوه یادگیری بیمار می بایست او را مورد مشاهده قرار داد یا از او سوالاتی کرد مبنی بر اینکه چگونه به بهترین شکل مطلبی را یاد می گیرد. در صورتی که امکان پذیر است مطالب آموزشی خود را به صورت نوشتاری یا تصویری آماده سازید.

اسلاید 25: به مفاهیم آموزشی معنا ببخشید یک راه دیگر برای تسهیل یادگیری، مرتبط ساختن مطالب آموزشی با زندگی بیمارمی باشد.

اسلاید 26: به کارگیری فوری آموخته ها را امکان پذیر سازید. امکان به کارگیری آموخته ها و مهارت های جدید توسط خود بیمار، یادگیری وی را تقویت نموده و حس اعتماد به نفس را در وی پدید می آورد. این نوع به کارگیری فوری آموخته ها در حقیقت انتقال یادگیری به دنیای واقعی است.

اسلاید 27: برای ساعات استراحت بیمار برنامه ریزی کنید به خاطر داشته باشید که ایجاد وقفه های دوره ای در یادگیری مسئله طبیعی به شمار می رود. در هنگام ارائه مطالب پیچیده یا طولانی امکان دارد بیمار شما احساس خستگی کند و دیگر گیرایی نداشته باشد. سعی کنید علائم این خستگی ذهنی را در بیمار خود شناسایی کنید و اجازه دهید بیمارتان استراحت نماید. در این مدت می توانید به بازنگری برنامه آموزشی خود بپردازیدو تغییرات ضروری را به وجود آورید.

اسلاید 28: بیمار خود را از نحوه پیشرفتش مطلع کنید. بازخورد مثبت، بیمار را به تلاش بیشتر ترغیب می کند، چرا که در این حالت هدف برای او قابل دستیابی خواهد شد.

اسلاید 29: یادگیری مطلوب را تشویق کنید.  تحسین یک رفتار مطلوب، شانس تکرار آن را از سوی بیمار افزایش می دهد. پاداش انگیزه ای بسیار موثرتر از مجازات است. در آموزش بیمار می توان با تشویق و دلگرمی صادقانه، به وی در امر یادگیری کمک رسانید. به عنوان مثال پرستار به بیماری که قبل از خوردن غذا دستهایش را می شوید می گوید: خیلی خوشحالم وقتی می بینم شما اینقدر به رعایت نکات بهداشتی حین غذا خوردن اهمیت می دهید.

اسلاید 30: فرآیند آموزش به بیمارفرآیند آموزش به بیمار شامل بررسی( شناسایی نیازهاي یادگیري)، تشخیص پرستاري، برنامه ریزي، اجرا و ارزشیابی است

اسلاید 31: بررسی و  شناسایی نیازهاي یادگیري پرستار و مددجو اطلاعات لازم براي یادگیري مددجو ( محتواي آموزش) را مشخص می کنند. سوالاتی مانند دانستن چه مطلبی براي شما حائز اهمیت است تا بتوانید به طور کافی از خودتان مراقبت نمائید امکان شرکت فعال در برنامه ریزي طرح مراقبت از خود را می دهد. نیازهاي یادگیري بر اساس اینکه مددجو در فرایند بهبودي کجاست، تغییر می کند. بدین ترتیب ارزیابی، یک فعالیت مداوم است. بررسی نیازهاي یادگیري ازطریق مشاهده مستقیم وضعیت جسمی، رفتاري و یا پیش بینی نیاز ها طی طرح درمان نیز میسر است. در انتهاي بررسی پرستاري و طی ارتباط متقابل با بیمار مراقبت دهنده می تواند نیازهاي آموزشی بیمار را بررسی نماید.

اسلاید 32: برنامه ریزي بعد از تعیین تشخیص هاي پرستاري که نیازهاي آموزش مددجو را مشخص می کند، پرستار برنامه آموزشی تدوین می کند که حاوي اهداف و نتایج مورد انتظار است و مددجو نیز در انتخاب تجربه هاي آموزشی شرکت دارد . طرح آموزش بر اساس نیازهاي یادگیري شناسایی شده، تدوین می گردد. یک طرح آموزشی شامل نتایج یا اهداف یادگیري، سرفصل هاي محتوي آموزشی، روش و ابزارهاي آموزشی و پیش بینی ارزشیابی موثر آموزش می باشد. روش هاي آموزشی روش هاي آموزشی، شیوه یا راه هایی هستند که آموزش دهنده براي ارائه محتواي آموزشی از آنها استفاده می نماید .باید در هر حیطه بهترین روش آموزش تعیین گردد.  آموزش به طروق مختلفی ارائه می شود و شیوه مناسب بر اساس محتواي مطلب و الگوي یادگیري بیمار انتخاب می شود. براي پرستاران انتخاب موثرترین راهکار آموزش مهم است، سادگی و قابل فهم بودن مطالب کلید رسیدن به موفقیت است.

اسلاید 33: اجرادر این مرحله برنامه هائي که با مشارکت بیمار و خانواده تدوین و برنامه ریزي شده است اجرا می شود. اجراي طرح آموزش شامل استفاده از تمام اصول آموزش و یادگیري  مانند توجه به آمادگی و توانایی بیمار، زمان مناسب، سهیم کردن بیمار و خانواده او، روش مناسب با توجه به حیطه یادگیري، وسایل کمک آموزشی، سازماندهی موضوعات آموزشی، تکلم با زبان قابل فهم براي بیمار، استفاده از اصول یادگیري مانند اصول تکرار و تقویت، توجه به محیط یادگیري و دریافت بازخوردهاي بیمار ، انتخاب محتواي مناسب و اولویت بندي زمان ارائه آن می باشد.

اسلاید 34: اجراهنگام اجراي آموزش پرستار باید اصولی را در نظر داشته باشد. انتخاب یک محیط آرام مهم است. ایستگاه پرستاري به دلیل وجود سر و صدا، رفت و آمدهاي مکرر محل خوبی براي اجر اي آموزش نمی باشد. در بیمارستان با گذاشتن پاراوان و یا بردن بیمار به یک محیط خلوت می توان راحتی و آرامش بیمار را فراهم کرد. زمان آموزش به تمایل و وضعیت بیمار بستگی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. سرعت ارائه مطالب در یادگیري تاثیر دارد. آموزش با سرعت زیاد موجب گیجی می شود. از طرفی سرعت کم نیز خسته کننده است . زمان آموزش باید محدود باشد، هر جلسه آموزش 15 دقیقه و یا کمتر طول می انجامد. تکرار مطالب مهم، سوال کردن موجب تقویت یادگیري می شود.

اسلاید 35: روش های آموزشی مستقیم(حضوري)سخنراني بحث‌ گروهيگفت و شنودبازي نقش نمايش و تمرين عملي

اسلاید 36: روش‌هاي آموزشي غير مستقيم (غير حضوري)1- مطالب نوشته شده:. 2- ارائه فايل هاي صوتي  يا  صوتي تصويري  از طريق راديو، موبايل، تلفن هاي گويا   سي دي، رايانه و ... 3- تلويزيون.4- روزنامه5- مجله: 6- پوستر 7-فيلم‌ سينمايي8-نمايشگاه8- ساير وسايل  و روش ها

اسلاید 37: ثبت آموزش به مددجوچون آموزش مددجو غالباً به صورت غیر رسمی بین پرستار و مددجو صورت می گیرد ( براي مثال، هنگام دارو دادن ) ثبت مداوم محتواي آموزش مددجو مشکل است.  غالباً پرستاران فراموش می کنند تا وقتی را به یادداشت اطلاعات آموزش داده شده اختصاص دهند.

اسلاید 38: ارزشیابیآموزش مددجو کامل نخواهد شد مگر اینکه پرستار نتایج فرایند آموزشی و یادگیري را ارزیابی کند. آیا مددجو آنچه را که لازم بود آموخته است ؟ پرستار با مشاهده عملکرد مددجو موفقیت را ارزشیابی می کند.

اسلاید 39: موانع آموزش به بیمارچنانچه مطالعات نیز نشان می دهد در کشور ما برنامه آموزش به بیمار از و ضعیت مطلوب برخوردار نمی باشد و از شواهد و قرائن چنین بر می آید که آموزش بیمار یا اجرا نمی شود و یا اینکه بسیار ناقص و نامنظم اجرا می گردد و به نظر می رسد که در اجراي آموزش بیمار موانع و مشکلات فراوانی براي پرستاران وجود دارد. نتایج مطالعات مختلف نشان میدهد کمبود وقت، کمبود پرسنل، منابع ناکافی و محیط نامناسب فقدان دانش و آگاهی پرستار و اهمیت ندادن به این وظیفه از موانع آموزش محسوب می شوند. در این میان عدم اعتقاد پرستار به نقش آموزشی خود مهم ترین عامل بازدارنده به شمار می رود.

اسلاید 40: روند كار آموزش به بيمار در بخش هاي بستري ۱ – كليه بيماران در بخش هاي بستري توسط كارشناسان پرستاري آموزش داده مي شوند . آموزش ها بر اساس شرايط بيمار و اولويت بندي نياز هاي آموزشي انجام مي شود .۲ – موارد آموزش به بيمار در پرونده بيمار در برگه مخصوص ثبت آموزش به بيمار  ثبت مي شود .و به بيمار پمفلت مربوط به موضوع داده مي شود .۳ – ارزشيابي موارد آموزش به بيمار در بخش توسط سرپرستار همان بخش براي كليه بيماران انجام مي شود .قابل ذكر است در صورتيكه در ستون ارزشيابي غير مؤثر قيد گردد، نياز آموزشي دوباره بايد به بيمار آموزش داده شده و ارزشيابي صورت بگيرد .۴- ارزشيابي سرپرستار در موردبيماران توسط سوپروايزر باليني و كارشناس آموزش به بيمار نيز به صورت رندوم انجام مي شود .۵ – هنگام ترخيص تعداد موارد آموزش به بيمار در سيستم HIS بيمارستان ثبت مي گردد .

اسلاید 41: موانع آموزش به بیمار •    عدم آگاهی پرستار از روش ها و فنون آموزش •    کوتاه بودن مدت بستري بیماران در بخش •    عدم وجود محیط و وسایل آموزشی مناسب در بیمارستان •    عدم آگاهی پرستار نسبت به مطالب آموزشی مورد نیاز •    عدم وجود انگیزه یادگیري و بی توجهی بیمار به مسئله آموزش •    عدم وجود اعتماد به نفس و اعتقاد به نقش آموزشی پرستار •    عدم توجه و حمایت مسئولین و مدیران در قبال مساله آموزش بیمار