آموزه های دینی و بهره وری نیروی انسانی

آموزه های دینی و بهره وری نیروی انسانی

اسلاید 1: آموزه‌هاي ديني و بهره‌وري نيروي انسانيدكتر غلامحسين حيدري تفرشي عضوهیات علمی ورئیس دانشگاه آزاداسلامی واحدرودهن

اسلاید 2: اصطلاح‌شناسي بهره‌وري اصطلاح رايج و شايع (productivity) در فرهنگ لغت فارسي، به معناي بهره‌برداري، كام‌يابي و با فايدگي است و در پژوهش‌ها به معناي راندمان، بازدهي، مولّديت و باروري به كار مي‌رود. البته تعريف اصطلاحي اين واژه فراوان است و پيوسته جديدتر و كامل‌تر هم مي‌شود. برخي، بهره‌وري را در مفهوم اقتصادي آن در رابطه بين كميت و كيفيت كالاها و خدمات توليد شده و مقدار منابع مصرف شده مي‌دانند. آژانس بهره‌وري اروپا (European Productivity Agency) بهره‌وري را چنين تعريف مي‌كند: بهره‌وري در درجه اول يك ديدگاه فكري است كه همواره سعي دارد آنچه را در حال حاضر موجود است، بهبود بخشد و مبتني بر اين عقيده است كه انسان مي‌تواند كارها و وظايفش را بهتر از روز قبل انجام دهد. سازمان ملي بهره‌وري ايران هم بر اين باور است كه: بهره‌وري، يك نگرش عقلايي به كار و زندگي است كه هدف آن، هوشمندانه‌تر كردن فعاليت‌ها براي دستيابي به زندگي بهتر و متعالي‌تر است. آخرين و دقيق‌ترين تعريف بهره‌وري، مجموع اثربخشي و كارآيي است: بهره‌وري = اثربخشي (اجراي كارهاي درست) + كارآيي (اجراي درست كارها).

اسلاید 3: يعني براي اينكه بتوانيم در كار خود اثربخش باشيم و به هدف برسيم، بايد كارهاي درست را انجام دهيم. پس از انتخاب درست‌ترين كار هم، بايد كارآيي خود را با انجام كار به صورت شايسته بالا ببريم. اگر چه هر كدام از اين تعريف‌ها در جايگاه خود درست و كارآمد است، بهره‌وري مي‌تواند بيشترين استفاده از كمترين امكانات و منابع مادي و معنوي در راه رسيدن به رشد و شكوفايي همه جانبه زندگي انسان باشد. منظور از امكانات و منابع مادي، فن‌آوري، مديريت، نيروي انساني و منابع طبيعي است. منظور از منابع معنوي هم ارزش‌ها، رفتارها، هنجارها، نگرش‌ها و اسلوب‌هايي است كه قابل اندازه‌گيري نيستند، ولي مي‌توانند نقش مهمي در بهبود بهره‌وري به طور مستقيم و غير مستقيم ايفا كنند.

اسلاید 4: بهره‌وري در اسلامبا توجه به مفهوم لغوي و اصطلاحي بهره‌وري، مشخص مي‌شود كه جوهره اين مفهوم نه تنها در جامعه ديني و اسلامي ما تازگي ندارد، بلكه جزو بديهيات زندگي به شمار مي‌آيد. همچنين اين مسئله همواره در كلام باري‌تعالي و معصومان متجلي است؛ چرا كه فلسفه آفرينش انسان، به كمال رسيدن و هر روز بهتر از روز قبل شدن است و اين همان معناي بهره‌وري است. امام علي(ع) در گفتاري ارزشمند مي‌فرمايد: «كسي كه امروز خود را اصلاح و كوتاهي‌هاي ديروز خود را جبران كند، رستگار مي‌شود». امام‌صادق(ع) هم مي‌فرمايد: «هركس دو روزش يكسان‌باشد، فريب خورده است».

اسلاید 5: چو كس كار امروز خـود را درسترساند به انجام و چـالاك و چستبه جـبران ديـروز كـوشـد هـم او بـود رستـگار آن پسنـديـده خو

اسلاید 6: بي‌شك، با توجه به دو منبع فياض الهي (قرآن و سنت)، مفاهيم ارزشمند فراواني از كلام باري‌تعالي و معصومان مي‌توان يافت كه انسان را به بهره‌گيري بهينه از نعمت‌ها، فرصت‌هاي ارزشمند عمر، دقت و اتقان در كار، نظم و مشاركت در امور، پيش‌گيري از اسراف و ده‌ها مفهوم ارزشي ديگر فرا مي‌خوانند. همه اين موارد، انتظارهايي است كه فرهنگ بهره‌وري امروز از انسان دارد. به يقين، هر تلاشي كه در به فعليت رساندن آن مفاهيم ارزشمند انجام پذيرد، كوششي در راه بهره‌ور ساختن خود و جامعه خواهد بود؛ چنان كه علامه محمدتقي جعفري، بهره‌وري را «به فعليت رساندن مفيديت يك موضوع، اعم از انساني و غيرانساني براي رفع نيازهاي اصلي و فرعي زندگي مادي و معنوي» مي‌‌دانست.

اسلاید 7: نتيجه‌گيريهر چند ديدگاه‌هاي گوناگوني درباره بهره‌وري وجود دارد و حتي گاه برداشت‌هاي نادرستي از آن مي‌شود كه بيشتر از ناآگاهي از مفهوم مورد بحث سرچشمه مي‌گيرد، بهره‌وري، مفهومي بسيار گسترده است كه مصداق‌هاي فراواني دارد. از اين رو، نبايد آن را يك معيار اقتصادي و مالي صرف دانست. بهتر است آن را فرهنگ و نگرش واقع‌گرايانه به زندگي بدانيم كه در آن، انسان با تفكر و هوشمندي خود، كارهايش را با واقعيت منطبق مي‌سازد تا بهترين نتيجه را در راه اهداف مادي و معنوي خود به دست آورد.

اسلاید 8: بهره‌وري چه نيست! بهره‌وري چه هست!صرفاً معياري اقتصادي و مالي نگرشي براي عقلايي كردن فعاليت‌هاالزاماً كار بيشتر جلوگيري از كارهاي بيهودهكم مصرف كردن درست و بجا مصرف كردنزندگي براي كار كردن استفاده‌ صحيح‌از عمر براي‌زندگي‌بهتر و متعالي‌ترتجمل‌گرايي ايجاد محيطي دل‌پذير و شاداب در حد امكاناتصرفاً توليد بيشتر هماهنگ‌كردن كيفيت‌وكميت و هزينه و رقابتمنفعت‌طلبي‌فردي‌يا چشم‌پوشي‌از حاصل‌فعاليت قرار گرفتن در جايگاه خود در جامعهاستثمار و بهره‌كشي از زيردستان همكاري و مشاركت براي منافع مشترك

اسلاید 9: بهره ورى و نماز :چون نماز خير العمل است، پس مى‏تواند الگوى تمام كارها باشد اگر آداب نماز انجام شود و به اسرار نماز توجه شود، علاوه بر بركات معنوى به طور طبيعى در زندگى روزمره و روابط اجتماعى و اقتصادى ما آثار مثبت خواهد داشت. در اسلام عبادت يك كار شمرده شده و كار عبادت خوانده شده. امام باقر عليه السلام، فرمود: دوست دارم در حال كار كردن بميرم. نماز كارى لازم، مفيد، مقدس، با طرح و برنامه، در وقت معين با آموزش قبلى.

اسلاید 10: نماز محور تربيت در اسلام است: نماز: جهت گيرى - بايكوت - اجتماع - رهبرى - نظم - حق الناس - طبيعت - نظافت - وقف - لقمه حلال - دوست‏گيرى - وسيله گزينش و شناخت - تعبد - اصالت تقوى و عدالت و امانت - تفقد از ديگران - انفاق - علم – قرآن نماز يك آزمايش عملى براى مقدار تعهد آن‏هاست. نماز تمرينى است كه بعضى كارها تعطيل بردار نيست. نماز جماعت، همكارى و همگامى در مردم بودن، با مردم بودن، از مردم بودن، را در انسان زنده مى‏كند. نماز نشانه: روحيه شكر گزارى - وظيفه‏شناسى - آمادگى - اطاعت - انضباط - رشد و علاقه است.

اسلاید 11: 1- نظم وترتیب:نظم عامل بسيار مهمى در بهره ورى است . همه كارشناسان بهره ورى نظم را از مهمترين عوامل دانسته‏اند. بى نظمى به هر مقدار كه باشد، افت مى‏آورد. اگر در يك كارگاه هر چيز به جاى خودش نباشد، هر كس كار خودش را انجام ندهد، كارها مختل مى‏شود. در فرهنگ نماز، نظم و ترتيب را مى‏آموزيم. هر كارى در وقت خود: اول اذان، بعد اقامه. اول حمد بعد سوره. اول ركوع بعد سجده. اول نماز ظهر بعد عصر. ترتيب يكى از واجبات نماز است و اگر مراعات نشود، نماز باطل است. هر چيزى بجاى خود، هر كارى در وقت خود، كارها به ترتيب و اولويت. در نماز ترتيب و موالات شرط است. نمى‏شود ذكر سجده را در ركوع گفت. نمى‏شود به جاى 34 مرتبه الله اكبر 50 مرتبه گفت. نمى‏شود بيش از يك ركوع و دو سجده انجام داد. حمد قبل از سوره - ركوع قبل از سجده - قنوت قبل از ركوع.

اسلاید 12: 2- وقت‌ ‏شناسى: از عوامل مهم بهر ورى وقت‏شناسى كارگر و كارمند است، دير آمدن سر كار و تأخيرهاى مكرر باعث افت بهره ورى مى‏شود. - در فرهنگ نماز با اوقات نماز و حساسيت نماز اول وقت، آشنا مى‏شويم. - تأخير نماز از اول وقت بدون عذر موجب عقوبت است: «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ »فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ. قَالَ تَأْخِيرُ الصَّلَاةِ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا لِغَيْرِ عُذْرٍ» (وسائل‏الشيعة، ج4، ص 124). اگر ما با فرهنگ نماز خو بگيريم، دير آمدن معلم به كلاس، دير آمدن شاگردان و دانشجويان، دير آمدن كارگران و كارمندان، دير آمدن مسئولان و مديران را يك تخلف حساب مى‏كنيم. نماز قبل از وقت، باطل و نماز بعد از وقت قضا و گناه است. نماز گزار، هميشه دل واپس وقت نماز است و به ساعت نگاه مى‏كند. كار بايد در وقت خود انجام شود. كارگر بايد اول دقت در كارگاه حاضر باشد. كار قبل از وقت مقرر و بعد از وقت مشكل آفرين و بهره‏ورى را كم مى‏كند. كارگر و معلم نبايد از ساعت كار بدزدد. وقت از عناصر اصلى نماز است. نمازها وقت معينى دارند. نماز قبل از وقت باطل و تأخير انداختن به آخر وقت گناه و نماز بعد از وقت ناقص است. بهترين نماز، نماز اول وقت است. طبق روايت تأخير انداختن نماز سرقت است.

اسلاید 13: 3- آموزش قبل از كار: از عوامل بسيار مهم در بهره ورى آموزش ديدن كارگران است. اگر آموزش نبيند، توليد ضعيف وسايل و ابراز كار خراب و كار، كند پيش مى‏رود. دنياى امروز بودجه هنگفتى خرج آموزش نيروها مى‏كند. اسلام مى‏گويد: قبل از اينكه دختر و پسر به تكليف برسند بر والدين لازم است آن‏ها را آموزش بدهند، دختر از سنين 6 و 7 سالگى بايد نماز را آموزش ببيند.

اسلاید 14: 4- جبران كار: به دلايلى كسى كه كار مى‏كند كوتاهى‏هايى در كار دارد. تكليف را درست انجام نداده يا اصلا انجام نداده در ساعات يا روزهايى غيبت كرده، اگر اصول كار بر جبران باشد، بهره‏ورى بالا مى‏رود. اگر دبير و كارگر و كارمند بدانند كه بايد جبران ضعف‏ها را بكنند، بهره‏ورى بالا مى‏رود. در نماز اگر ترك كرده، واجب است قضا كند. اگر نادرست خوانده و نمازش باطل است، بايد قضا كند. اگر ناقص خوانده با نماز احتياط و سجده سهو جبران كند. حتى اگر از دنيا رفته، پس از مرگش پسر بزرگ او بايد كوتاهى‏ها را جبران كند؛ وارث‏ها بايد قضاى نماز او را انجام دهند.

اسلاید 15: 5- نظافت: يكى از مهمترين عوامل بهره ورى نظافت محيط كار و لباس كار است. اگر محل كار شلوغ و درهم و برهم و كثيف، لباس كار پاره و كثيف باشد، در روحيه انسان اثر مى‏گذارد. در نماز شروع با نظافت است: وضو - غسل. لباس بايد نظيف باشد. مكان بايد نظيف باشد. مسجد بايد پاك باشد. بدن بايد پاك باشد. اگر محل كار كثيف و نامرتب باشد، انسان رغبت ندارد، نشاط ندارد، مرتب بودن كارگاه و اطاق كار و لباس كار، عامل مهمى در بهره‏ورى است. در نماز لباس نماز گزار، مكان و فرش، مسجد و سجاده، بايد نظيف و مطبوع باشد. وضو و غسل يك نماز گزار را هميشه پاكيزه نگه مى‏دارد.

اسلاید 16: 6- تمركز: اگر كارگر و كارمند و دكتر و مهندس تمركز نداشته باشد و حواس او به مسائل خانواده و زن و همسر و قرض و مريضى و... باشد بهره ورى پائين مى‏آيد. عامل بايد دل به كار بدهد تا كار نتيجه بدهد. در نماز با گفتن تكبيرة الاحرام، از غير خدا بريده و با نيت تا پايان نماز فقط قلب خود را به خدا پيوند مى‏زنيم.

اسلاید 17: 7- دقت در كار: يكى از مشكلات بزرگ كارخانه‏هاى توليدى و صنايع هر كشور بى دقتى و سرهم بندى است. در نماز با كمال دقت، افعال - اذكار بايد انجام شود. چرا بايد بگويند جنس ايرانى قابل اعتماد نيست؟ چرا بايد در كار بى دقتى كنيم؟ دقت در كار عامل مهمى در بهره ورى است. در نماز، با دقت بايد وضو بگيريم حتى اگر به اندازه سر سوزنى خشك باشد، باطل است. اگر حروف و كلمات غلط خوانده شود، نماز باطل است. اگر ركوع و سجود با دقت انجام نشود، اگر در ركوع توقف نكند. اگر بعد از ركوع در حال ايستادن توقف نكنيم باطل است.

اسلاید 18: 8- آشنايى با اعداد و ارقام و حساب و كتاب دانستن: اگر مكانيك حساب آچارها و وسايل خود را داشته باشد، اگر خانم خانه دار حساب موجودى آشپزخانه خود را داشته باشد، اگر بدانيم چه چيزى و به چه اندازه‏اى براى كار لازم است، بهره ورى بالا مى‏رود. نماز گزار به طور طبيعى، با اعداد و ارقام، آشنا مى‏شود. تعداد ركعت‏هاى نمازها، 2 :17 و 4 و 4 و 3 و 4. در اذان و اقامه، عددهاى 4 و 2 و 1 هست. در نماز ركوع و سجده و تسبيحات، اعداد خاصى دارد. بعد از نماز تسبيحات حضرت فاطمه )سلام الله عليها(: 34 و 33 و 33.

اسلاید 19: 9- كار دسته جمعى:موفق‏ترين كارها كارهاى دسته جمعى است كه با تعاون همبستگى و شكوفايى استعدادها همراه است و اصل در نماز، نماز جماعت است. رسول خدا حتى در روزهاى اول نماز را با دو نفرحضرت على (ع) و خديجه(س) اقامه كرد. پاداش نماز جماعت از محاسبه بيرون است. در نماز جماعت، بركات زيادى است: انتخاب دوست، كشف استعدادها، كمك به همنوعان، مركز مشورت و... كار دسته جمعى، نشاط آور و قدرت آور است. در سايه كار دسته جمعى، مشورت هست. در كار دسته جمعى، خلأها، پر مى‏شود، نقص‏ها كامل مى‏شود و... در اسلام نسبت به كسى كه جماعت را ترك مى‏كند، هشدار داده شده.

اسلاید 20: 10- ضرر رسانى ممنوع: كار نبايد طورى باشد كه عامل به خود يا ديگران يا دستگاه‏ها ضرر بزند. در نماز كه خير العمل است، ضرر به خود، ممنوع است. مثل: نگهداشتن بول. ضرر به ديگران ممنوع است. مثل: لباس و مكان غصبى، اذان با صداى بد ممنوع، نماز با لقمه حرام، باطل.

اسلاید 21: 11- داشتن طرح و برنامه: داشتن طرح و برنامه و دانستنى‏هاى لازم باعث بالا رفتن بهره ورى است. كسى كه طرح ندارد، برنامه برايش مبهم است. كاهش بهره ورى دارد. بايد معلوم باشد: شروع از كجا؟ پايان به چه؟ قيام كجا؟ قعود كجا؟ در نماز طرح است. تمام اعمال از اول تا پايان روشن است.

اسلاید 22: 12- كار بايد با علم همراه باشد: بدون دانش فنى كاهش بهره ورى داريم. كارگر با سواد، بهره ورى را بالا مى‏برد. نماز آگاهانه و نماز از عالم مورد قبول است: «حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» (نساء،43.)

اسلاید 23: 13- كار فرعى نبايد مزاحم كار اصلى شود: نماز، مستحب نبايد مزاحم واجبات شود.

اسلاید 24: 14- انگيزه: عامل بايد انگيزه داشته باشد، به كار عشق بورزد، تا بهره ورى بالا رود. در نماز، نيت و قصد قربت از اركان است.

اسلاید 25: 15- شتاب و نشاط: از عوامل بسيار مهم بهره ورى، هجوم آوردن به كار است. تنبلى و سستى، بى حالى و بى نشاطى، بهره ورى را پائين مى‏آورد. در نماز كه خير العمل است: «حَيَّ»، «فَاسْعَوْا»، دارد.

اسلاید 26: 16- ابتكار: سرپرست و كارفرما، بايد فرصت هايى را براى ابتكار عمل عامل بگذارند تا او با استفاده از استعداد و انتخاب خودش ابتكار به خرج دهد. در نماز قسمت‏هايى بر عهده خود نماز گزار گذاشته شده؛ مثل انتخاب سوره و دعا در قنوت.

اسلاید 27: 17- اضافه كار: كار فرما، بايد زمينه را براى اضافه كارى فرهام كند تا بهره ورى بالا رود. در اسلام بيش از سيصد نوع نماز مستحبى داريم تا داوطلبان از فرصت استفاده كنند.

اسلاید 28: 18- توجه به مسائل بيرونى:هيچ كارگاهى و كارخانه‏اى و اداره‏اى نبايد از مسائل مهم بيرونى خود غافل شود. ضمن توجه به مسائل داخلى بايد به مسائل اساسى و كلان توجه داشته باشد. در نماز بايد نماز گزاران، هفته‏اى يك بار در نماز جمعه به مسائل شهر و سالى يك بار به مسائل جهانى اسلام توجه كنند. مسائل اقتصادى و علمى نبايد مانع از رسيدن به مسائل معنوى و انقلابى شود. كارهاى فردى نبايد شما را از مانورها و بسيج عمومى باز دارد. نماز عيدين.

اسلاید 29: 19- كم كارى و در رفتن ممنوع: عامل بايد طورى تربيت شود كه كم كارى نكند، خراب كارى نكند، كم نگذارد، در نرود: قَالَ عَلِيٌّ )ع(: »إِنَّ أَسْرَقَ النَّاسِ مَنْ سَرَقَ صَلَاتَهُ« وسائل‏الشيعة، ج4، ص36. »عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ«ماعون،ص 5.

اسلاید 30: 20- كار نبايد تعطيل شود: بهترين كارگاه و اداره آن است كه كارش تعطيل نشود. اگر كار مستمر و بدون تعطيلى باشد، بهره ورى، جهش مى‏كند. يكى از عوامل بهره ورى، اتمام و اكمال كار است. ناتمام رها كردن كار خسارت آفرين است. متأسفانه بعضى از كارگران و كارمندان قبل از پايان كار، جيم مى‏شوند. در فرهنگ نماز، نماز گزاران به هيچ وجه اجازه ندارد نماز را بشكند و به كار ديگرى بپردازد؛ مگر موارد اضطرارى و ويژه. بر عكس سفارش شده وقتى نماز تمام شد، با نافله و تعقيبات كاستى‏هاى حين كار را جبران كنيد. نماز، به هيچ قيمتى تعطيل نمى‏شود؛ تخفيف داده مى‏شود ولى تعطيل، هرگز.

اسلاید 31: 21- قبل از كار دستمزد ممنوع: دستمزد يا پايان كار يا اواسط كار. انتظار دستمزد در اول كار انتظار ى بجا نيست. در نماز در خواست‏ها يا در قنوت است يا در تعقيبات.

اسلاید 32: 22- آگاهى:آگاهى بر كار از عوامل مهم بهره ورى است. اين كارگران بى اطلاع هستند كه دستگاه‏ها را خراب مى‏كنند و به دليل نا آگاهى نمى‏توانند از زمين و زمان و وسايل و ابزار، خوب استفاده كنند. قرآن مى‏فرمايد: «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» ( نساء،43.) در حديث مى‏خوانيم: يك ركعت نماز عالم از هفتاد ركعت نماز جاهل بالاتر است. در رساله مى‏خوانيم: مستحب است نماز گزارا به معناى اذكار آگاهى و توجه داشته باشد. «كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِيحَهُ» (نور،41.)

اسلاید 33: 23- مكان شناسى:انتخاب محل مناسب براى كار عامل ارتقاء بهره ورى است، محل تميز - آرام - روشن - رغبت انگيز - بدون مزاحم. در نماز مكان بايد مباح باشد. حق نداريم به قيمت نماز خواندن حقوق مردم را پايمال كنيم. زمين، تخت، فرش و...، بايد مباح باشد. مكان نماز، بايد بدون حركت و مسطح و بدون سرازيرى و سربلند مى‏باشد. مكان نماز نبايد سقفش آن قدر كوتاه باشد كه نتواند بايستد. بهترين و مناسبترين مكان براى نماز مسجد است. حديث: خوب است در خانه هم مكان خاصى براى نماز داشته باشيم. حديث: خوب است نماز گزار سجاده‏اى براى خود داشته باشد. نماز خواندن در راه آشپزخانه، مقابل تصوير و مجسمه، مقابل انسان مكروه است.

اسلاید 34: 24- لباس كار: هر كارى لباس مخصوصى دارد: كشاورزى - صنعت گرى - پزشكى - جراحى و... و لباس كار در سرعت عمل و بهره ورى بسيار مؤثر است. نماز گزار بايد لباس خاصى داشته باشد؛ لباسى نظيف، ساده، مباح.

اسلاید 35: 25- جهت‏گيرى در كار: در هر كارى اگر جهت‏گيرى و هدف‏مندى باشد، دوام و بقاء و نشاط نخواهد بود. در نماز مسئله بسيار مهم قبله مطرح است كه با سعى و تلاش قبل از نماز، بايد جهت را پيدا كرد. اگر در بيابانى گرفتار شد، از چهار طرف مسافتى را برود، اگر پيدا نكرد، براى اين‏كه مطمئن شود جهت را مراعات كرده به چند طرف نماز بخواند. اگر بعد از نماز بفهمد خلاف جهت نماز خوانده، باطل است. جهت و هدف هم بايد مقدس باشد: كعبه. جهت و هدف نقطه مشترك همه باشد: همه به يك سو. اگر توليد كنندگان ما جهت دينى داشته باشند، اين‏همه پوشاك و محصولات با صبغه خارجى و با مارك خارجى و... وارد بازار نمى‏شود.

اسلاید 36: 26- احترام به حقوق دیگران: يكى از عوامل ارتقاء بهره ورى حفظ حقوق مردم است. اگر همه احساس كنند در اين محيط حقى پايمال نمى‏شود، با كمال صفا و سوز كار مى‏كنند. امانت دارى كارگر از صفات بارز اوست. در فرهنگ نماز، بارها به حفظ حقوق ديگران توجه شده. آب وضو، آب غسل، خاك تيمم، بايد مباح باشد. مكان نماز، لباس نماز بايد مباح باشد. حتى اگر جاى نماز كسى در جمعه و جماعت اشغال شود، نماز باطل است. حتى اگر يك دكمه غصبى باشد، نماز باطل است. غسل كند بقصدى كه پول حمامى را ندهد، نماز باطل است.

اسلاید 37: 27- احساس مسئوليت در حفظ محل كار: مسجد الگوى يك كارگاه ايده آل است. همه مردم با سوز و شوق در ساختن مسجد همكارى مى‏كنند. همه با هم در تنظيف و غبار روبى مسجد همگامى مى‏كنند. در آموزه‌هاي آسماني اسلام (آيات و روايات) و همچنين از زبان مشاهير ملي و بين‌المللي، سخنان دل‌نشين و ارزشمندي درباره بهره‌وري وجود دارد: كه از آنها مي‌توان بهره گرفت. نمونه‌هايي از اين گفتارها در سه بخش پيام معصومان(ع) ، پيام نگارنده و پيام انديشمندان ارائه مي‌شود.

اسلاید 38: يك ـ پيام معصومان رسول خدا(ص) :بهترين مردم، كسي است كه براي مردم سودمندتر است. (نهج‌الفصاحه، ص585)2.بهترين مردم، كسي است كه همه كوشش خود را به كار بندد. (همان)3.بهترين كارها، كسب حلال است. (همان، ص479)4.بهترين اعمال، آن است كه سودمند باشد. (همان، ص481)5.كار اندكِ آگاهانه سودمند افتد و عمل بسيارِ جاهلانه سودي نبخشد. (همان، ص180)6.كار را به تدبير بنگر؛ اگر در سرانجام آن چيزي هست، قدم بگذار و اگر از عاقبت آن بيم داري، دست نگه‌دار. (همان، ص138)7.محبوب‌ترين كارها نزد خدا كاري است كه دوام آن بيشتر باشد. (همان)8.كارهاي خويش را براي خدا از روي اخلاص انجام دهيد. (همان)9.خدا دوست دارد وقتي كسي كاري مي‌كند، آن را محكم و كامل انجام دهد. (همان، ص480)10.بهترين كارها، آن است كه به اعتدال نزديك‌تر باشد. (همان، ص537)11.كاري را براي فردا مگذار كه هر روز، تكليف ويژه دارد. (همان)12.اعتبار كار به سرانجام آن است. (همان)13.هر كه ندانسته كاري انجام دهد، خراب كردنش از درست كردنش بيشتر است. (اصول كافي، ج1، ص55).14.هر گاه يكي از شما كاري انجام داد، بايد آن را محكم و با اتقان انجام دهد. (همان، ج3، ص55)15.به عمرت از پول و ثروت حريص‌تر باش. (امالي، ص527)16.هر گاه قصد كاري داشتي، آن را با دانش، درايت و تخصص انجام بده. (مكارم الاخلاق، ص458)17.از فقر و تنگ‌دستي بيم ندارم، ولي از سوء مديريت هراسانم. (عوالي‌الئالي، ج4، ح132)18.كار نيك انجام دهيد كه از سقوط‌هاي بد جلوگيري مي‌كند. (نهج‌الفصاحه، ص481)

اسلاید 39: امام علي(ع) :فرصت‌ها، غنيمت است. (ترجمه و شرح غررالحكم و دررالكلم آمدي، ج2، ص273)2.تضييع فرصت، غصه است. (همان، ص273)3.به سوي فرصت بشتاب پيش از آنكه به صورت غصه در آيد. (همان، ص274)4.رباينده فرصت از غصه‌ها ايمن گردد. (همان، ص275)5.همانا كه فرصت‌ها همانند گذران ابر مي‌گذرد. (همان، ج2، ص276).6.سرگرم شونده به كار كم اهميت، از كارهاي با اهميت غافل خواهد شد. (همان، ص585)كسي كه امروز خود را اصلاح و كوتاه‌كاري‌هاي ديروز خود را7.جبران كند، رستگار مي‌شود. (همان، ص614)8.ساعت‌ها، عمر را به غارت مي‌برند. (همان، ص188)9.همانا عمر (مفيد)ت همان زماني است كه تو در آني. (همان، ص199)10.به راستي كه نفس‌هاي تو اجزاي عمرت هستند؛ پس آن را از بين مبر. (همان)11.هر گاه دانستيد، عمل كنيد. (همان، ص206)12.از روي علم عمل كنيد تا نيك بخت شويد. (همان)13.بر تو باد مداومت عمل در خوشحالي و بدحالي. (همان، ص213)14.هر كه بداند، عمل كند. (همان، ص217)15.بهترين كارها، انجام چيزي است كه لازم است. (همان، ص529)16.پردازنده به كارهاي گوناگون، خوار مي‌شود و پيروز نمي‌گردد. (نهج‌البلاغه، حكمت 403)17.تن دهنده به سستي، حقوق را پاي‌مال مي‌كند. (همان، حكمت 239)18.كار هر روز را همان روز انجام بده؛ زيرا هر روز كاري مخصوص به خود دارد. (همان، نامه 53، ص58)

اسلاید 40: امام سجاد(ع):دوست دارم كار را ادامه دهم، اگر چه كم باشد. (اصول كافي، ج3، ص130)دوست دارم بر پروردگارم وارد شوم، در حالي كه عملم برابر باشد و هر روز آن از روز پيش كمتر نباشد. (همان)

اسلاید 41: امام باقر (ع) : 1.بلا و مصيبتي همانند ... رضايت انسان به وضعيت موجود نيست. (تحف‌العقول، ص294)امام صادق(ع) :1.كسي كه دو روزش مساوي باشد، فريب خورده است. (ميزان الحكمه، ج7، ذيل ع‌م‌ر)2.علم با عمل هم‌دوش است؛ هر كه بداند، بايد عمل كند. (اصول كافي، ج1، ص55)هر كه بدون بصيرت عمل كند، مانند كسي است كه به بيراهه مي‌رود؛ هر قدر شتاب كند، از هدف دورتر مي‌شود. (همان، ص54)امام كاظم(ع) : كسي كه هر روز به حسابش نرسد، از ما نيست. (همان، ج4، ص191)امام جواد(ع) : بدان كه در برابر ديده خدايي و مواظب باش كه چگونه‌اي. (تحف‌العقول، ص478)

اسلاید 42: دو ـ پيام نگارنده:بهره‌وري، ايده زيبايي براي زندگيِ ارزشمند است؛ بدان بينديشيم.2.انسان بهره‌ور، هوشمندانه تصميم مي‌گيرد و خردمندانه رفتار مي‌كند.3.انسان بهره‌ور، صيّاد لحظه‌هاست.4.كار اندك به علم، بِهْ ز افزون به جهل.5.از آدم جاهل به كار، انتظار بهره‌وري خطاست.6.بهره‌ور، همواره در پي راه بهتري براي انجام كارهاست.7.امروزِ بهره‌ور، بهتر از ديروز، و فرداي او، بهتر از امروز است.8.بهره‌وري در مصرف كم نيست؛ در استفاده درست است.9.بهره‌وري فراتر از انجام بهتر امور، به انجام بهتر امور درست مي‌انديشد.10.بهره‌وري فراتر از انجام بهتر امور، به انجام بهتر امور درست مي‌انديشد.11.شرط بهره‌وري امكانات، استفاده بهينه آن است.12.دستاورد شيرين بهره‌وري، هزينه كمتر و كيفيت برتر است.13.پيش‌گيري از اتلاف و حذف ضايعات، دو ركن اساسي در بهره‌وري است.چو كس كار امروز خود را درست رسـانـد به انجام چـالاك و چُستبه جبـران ديـروز كـوشـد هـم او بـود رستـگار آن پـسنـديـده خـو

اسلاید 43: سه ـ پيام انديشمندان1. يك راه افزايش بهره‌وري، آموزش مديران است. وورسايد2.فقط كيفيت برتر، موجب افزايش بهره‌وري است. منيگ3.بهره‌وري يعني انجام كارهايي كه تاكنون قادر به انجام آن نبوده‌ايم. مانزي4.براي زنده ماندن بايد خود را تطبيق داد و براي تطبيق بايد در خود تغيير ايجاد كرد. مانزي5.ميان مؤثر بودن (انجام كار درست) و كارآيي (انجام كار درست) تفاوت وجود دارد. پيتر دراكر6.بهره‌گيري از فرصت‌ها، در متمركز كردن منابع و تلاش‌ها براي انجام كار درست است. پيتر دراكر7.بسياري از مشكلات ما، در حيطه تجهيزات نيست، بلكه در حيطه انسان‌هاست. . بلانچارد8.كاركنان، زماني بهره‌وري خود را افزايش مي‌دهند كه احساس كنند با آنها منصفانه رفتار مي‌شود. ميس چكنه9.يك راه براي افزايش بهره‌وري، انجام سريع‌تر كاري است كه به آن مشغوليم. راه ديگري كه وجود دارد اين است: ماهيت كاري را كه انجام مي‌دهيم تغيير دهيم. .. گروو10.مشكلات بهره‌وري ناشي از عملكرد بد كاركنان نيست، بلكه از عملكرد بد مديريت سرچشمه مي‌گيرد. مینگ11.سخت‌كوشي، كسي را نكشته است؛ نگراني انسان را از بين مي‌برد. بيچر12.در هر جا هستيد و با هر چه در اختيار داريد، كاري بكنيد. تئودور روزولت13.انسان، مجموعه‌اي از آنچه دارد، نيست، بلكه مجموعه‌اي است از آنچه هنوز ندارد، ولي مي‌تواند داشته باشد. ژان پل سارتر14.بايد لب فرو بست و بازو گشود، كار كرد و دم نزد و يقين كرد كه كلمه طلايي كام‌يابي، كار و كوشش است. بزرگمهر15. تا فرصت از دست نرفته بيدار شويد و در مقام تهذيب و تزكيه نفس و اصلاح خود برآييد. امام خميني (ره) بهره‌وري كار، زماني پايين است كه: مجبور به انتظار كشيدن باشيم - كاري را انجام دهيم كه نبايد انجام دهيم - كارهايي را انجام دهيم كه نبايد از سوي ما انجام گيرد - برنامه‌ريزيِ كاري نداشته باشيم - طوري كار انجام دهيم كه منابع ضايع شوند؛ دكتر توردال (با اندكي تغيير)

اسلاید 44: با توجه به آنچه كه ذكر شد براي بالا بردن سطح بهره‌وري نيروي انساني در چهار حوزه مي‌توان اقداماتي به شرح ذيل انجام داد: 1- حوزه اعتقادي :همواره خدا را حاضر و ناظر بر اعمال خود ببينيد و در جهت كسب خشنودي و رضاي حق تعالي گام برداريد.ـ دستورات ديني و مذهبي خود را با لذت دقت و حضور قلب به انجام برسانيد و به اصول اخلاقي و انساني پايبند باشيد ـ در مناسبت ها و مراسم فرهنگي ـ مذهبي سازمان خود حتي الامكان حضور فعال داشته و خود را تافته جدابافته ندانيد ـ در خصوص مسائل شرعي و مذهبي خود به قدر لازم و كافي مطالعه و آگاهي داشته باشيد ـ همواره نماز را اول وقت و در صورت امكان با جماعت بجاي آوريد تا موفقيت و بركت زندگي و نورانيت شما بيشتر و بيشتر شود ـ از غيبت تهمت . افترا شهادت نادرست و قسم نابجا پرهيز كنيد ـ اطاعت از مافوق رزق حلال صبر و استقامت توكل و توسل مشورت و شورا تسليم حق و عدالت بودن نكات سازنده و راهگشا هستند ـ به دنيا و آخرت خود توجه كنيد و از رياكاري چاپلوسي تملق كينه ورزي و حسادت دوري نمائيد ـ از دروغ جدا پرهيز كنيد و نسبت به ديگران رحم و عطوفت و مروت داشته باشيد و منافع سازماني را بر منافع شخصي ترجيح دهيد ـ حفظ و حراست از بيت المال خيلي مهم است و در رعايت حق الناس دقيق باشيد.

اسلاید 45: 2- حوزه مديريت و رهبري كاركنان به تعبيري ابزار مديريت و رهبري شما هستند . چنانچه از اين ابزار بخوبي و در جاي خود استفاده نشود آنان فرسوده شكسته و بي خاصيت و فاقد كارآيي مي‌شوند ـ كاركنان با انگيزه شاداب رشد يافته و با وجدان حرفه‌اي هزينه هاي شما را كاهش داده و نيل به اهداف سازماني را تسريع و تسهيل مي‌نمايند ـ ماموريت هدف و راهبردها را براي كاركنان بخوبي مشخص نمائيد تا حركت به سوي آينده هموار و با سرعت و شتاب لازم صورت گيرد ـ به نيازهاي عاطفي روحي جسمي و خانوادگي كاركنان بها بدهيد و سنگ صبورشان باشيد ـ نظام منطقي و مستمر همراه با عدالت و انصاف در تشويق و تنبيه را در ميان كاركنان پياده كنيد ـ نيروهاي دلسوز متخصص و داراي توانمندي ذهني سرمايه هاي گرانبهاي شما هستند آنان را سرخورده و دلسرد نكنيد ـ لازم است شناخت مطلوبي از وضعيت اقتصادي جامعه عملكرد رقبا خواسته ها و نيازهاي عموم كاركنان و همچنين وضعيت مالي و بودجه‌اي سازمان خود داشته باشيد ـ سعي كنيد از بروز تنش شايعات رواج روحيه تملق و چاپلوسي رياكاري و بيكاري پنهان در سازمان به شدت پيشگيري و جلوگيري نمائيد ـ جذب نيروي انساني آسان است مهم نگهداري شايسته آنهاست ـ مديران و رهبران فرهنگ ساز هستند . دقت كنيد چه چيزهايي را در سازمان مي‌خواهيد به عنوان ارزش و فرهنگ جا بياندازيد.

اسلاید 46: 3- حوزه مديريت زمان : تفويض اختيار اين امكان را به افراد و بويژه مديران مي‌دهد كه بتوانند فرصت بيشتري را به تصميم گيريهاي گروهي معقولانه و اثربخش اختصاص داده و همچنين به امر برنامه ريزي و ارائه راهبردهاي سازنده تر بپردازد ـ گذشت زمان يك مقوله برگشت ناپذير است بنابر اين قدر لحظه آن را بايد دانست و در جهت شكوفايي پويايي و ارتقا منزلت سازماني از آن بهره برد ـ در كوتاهترين زمان خواسته و مقصود خود را به ديگران منتقل كنيد تا فرصت بيشتري براي رسيدگي به ساير كارها را داشته باشيد ـ بي برنامگي و سر در گمي وقت بيشتري را از شما به هدر مي‌دهند . كارهاي مهم روزانه خود را يادداشت و به ترتيب اولويت مسير و محل آنها نقش و تاثيرشان آنها را انجام دهيد ـ اينكه بدانيد وقت روزانه شما صرف چه كارهايي مي‌شود و بايد صرف چه كارهايي بشود خيلي مهم است . ببينيد در محيط كاري شما عوامل اتلاف وقت چه ها هستند. آنها را با هوشياري برطرف كنيد ـ صحبتهاي تلفني هدر دهنده شماره يك وقت و زمان هستند . مراقب باشيد صحبتها و مكالمات تلفني زمان شما را تلف نكند ـ هر وقت با كار و زندگي ديگران كاري داريد و در امور شخصي آنها دخالت نموده ويا مي‌خواهيد از احوال شخصي مردم سر درآوريد بدانيد كه داريد با زمان نامهرباني مي‌كنيد و وقت خود را تلف مي‌نمائيد اگر ندانيد اهداف مورد نظر شما چه مي‌باشند تيرهاي شما به سنگ مي‌خورد و زندگي و كار بدون هدف فرصتهاي شما را به تهديدها تبديل مي‌كنند ـ شفاف و قاطع باشيد حسن تدبير داشته باشيد از يك منشي (مسئول دفتر) فهيم و دورانديش و صبور استفاده كنيد ميز كار خود را مرتب كنيد اتاق كارتان را تميز و با نشاط كنيد. اينها باعث صرفه جويي در زمان مي‌شوند0 ـ كارهايي را انجام دهيد كه وظيفه شماست. كار امروز را به فردا نياندازيد ارتباطات غير رسمي خود را كنترل كنيد جلسات را در مواقعي تشكيل دهيد كه از هر جهت مناسب باشد مسئوليت بيش از حد قبول نكنيد تمركز فكري داشته باشيد اينها مي‌توانند زمان را براي شما مانند طلا با ارزش و كارساز و يا بالعكس فرصتها را از كف شما ببرند و متضرر شويد.

اسلاید 47: 4- حوزه بهره‌وري : بهره‌وري را در سازمان جدي بگيريد و شاخصهاي مناسبي را براي آن تعيين كنيد بيش از آنكه شعار بهره‌وري بدهيد به بهره‌وري برسيد و سازمان خود را سودآور و اثرگذار نمائيد. بهره‌وري يك مقوله چند بعدي با شاخ و برگ فراوان است آن را كوچك نشمريد ـ بهره‌وري در مصرف انرژي خيلي مهم است . آب برق گاز تلفن اينترنت سوخت و... مقوله هايي هستند كه اگر در مورد بهره‌وري آنها فكر اساسي داشته باشيم صرفه جويي بزرگي در كشور به طور منطقي خواهيم داشت- بهIT فناوري اطلاعات اهميت خاص دهيد. اين امر بهره‌وري را افزايش داده و راه رسيدن به مقصد را كوتاهتر مي‌نمايد ـ برخي افراد مفاهيم بهره‌وري كارآيي اثربخشي صرفه اقتصادي كارانه سودآوري و... را مترادف هم ديگر مي‌گيرند حال آنكه اينها با ظرافتهاي خاصي كه دارند مقوله هايي متمايز و هر كدام در جاي خود كاربرد ويژه‌اي دارند ـ بهره‌وري الزاما اين نيست كه پول و سرمايه و سود شما بيشتر شود بلكه يك جنبه مهم بهره‌وري نيروي انساني و اين سرمايه گرانبهاست . اينكه مديران بدانند و درك داشته باشند كه از نيروي انساني به عنوان يك عامل سرنوشت ساز چگونه و چطور بخوبي استفاده نمايند به بهره‌وري لطف بزرگي كرده اند. بهره‌وري در هر وضعيتي و هر كجا مي‌تواند كاربرد و نمود داشته باشد . بهره‌وري تنها مختص حوزه صنعت و يا توليد نيست ـ بهره‌وري را ما بايد اول با فكر خود بينش و نگرش خود بخواهيم و بشناسيم و آنرا باور كنيم در غير اين صورت بهره‌وري را به بازيچه گرفته ايم ـ مقايسه تطبيقي بهره‌وري ما در هر زمينه‌اي با ساير موسسات كشورها افراد و گروهها و شركتها مي‌تواند در ارتقا سطح بهره‌وري‌مان تاثير داشته و نقاط قوت و ضعفمان را بيشتر بنماياند ـ بهره‌وري بايد در سطوح مختلف جامعه مورد توجه قرار گيرد نه اينكه يك شهر يا يك شركت خاص . بهره‌وري بايستي از مهدكودك‌ها و دبستان‌ها وارد عرصه زندگي و شئونات افراد جامعه شود0 ـ رسيدن به بهره‌وري برنامه ريزي صبر و تحمل آزمايش و خطا دورانديشي و باور مي‌خواهد و بايد در نظر داشت كه رسيدن به بهره‌وري همه مطلب نيست حفظ و نهادينه كردن آن مهم تر است .