اصول عقائد (باورها)

اصول عقائد (باورها)

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: علم باورها (کلام)

اسلاید 3: ابوعلی سینافارابیسهروردیعیون الحکمةحکمه الاشراقالاشارات و التنبیهاتشفاخواجه نصیرالدین طوسیشیخ مفیدعلامه حلیشیخ بهاییمیرداماد کبیرملاصدراعلامه طباطباییعلامه مصباحآیت الله جوادیتبیین براهین اثبات خدامعرفت شناسی در قرآنوحی در قرآنبدایة الحکمةنهایة الحکمةآموزش عقائدآموزش فلسفه 1آموزش فلسفه 2فلسفه اخلاقشرح نهایة الحکمةشرح اسفار الاربعةشرح برهان شفاءشیعه در اسلامخداشناسیجذوات فلسفه و عرفانقبسات الانواراوائل المقالاتاسفار الاربعة العقلیةشرح هدایة الاثیریةشواهد السلوکیةعقل سرخشرح عقائد صدوقاجوبة المسائل السرویةنکت الاعتقادیةکشف المرادمنهاج الیقیننظام البراهین فی اصول الدینالفینباب حادی عشرجوهر النضیدایضاح المقاصدتصحیح الاعتقادالاعتقاداتتجرید الاعتقادشرح الاشارات اخلاق ناصریرساله فی الاثبات مفارقاتتحصیل السعادةفصوص الحکمةاثبات وجود القائمالوجود الذهنیوحدت وجودوجوب شکر منعم

اسلاید 4: درس اول : نیاز ما به پی جویی دینفرض کنید در قطار هستید و هنگامی که از دیدن مناظر لذت می برید ناگاه کودکی با نهایت اضطراب و نگرانی شما را صدا میزند با حالت تعجب به او خیره می شوید و منتظر کلام او هستید که می گوید: آقا عجله کنید از قطار پیاده شوید ایستگاه بعد این قطار به واسطه ی انفجار بمبی که داخل آن هست منهدم خواهد شد ، پس وقت را غنیمت بشمارید. شاید شما هم مثل بنده به حرف این کودک بی اهمیت باشید ولی وقتی شخص دیگری به شما همین حرف را میزند احساس خطر بیشتری می کنید و همین طور اشخاص بعدی تا جایی که کل قطار به شما هشدار می دهند. در این جا شما کمترین کاری که می کنید تحقیق کردن است یعنی حداقل کاری که انسان عاقل در مواجهه با ادعای خطری که مرگ و زندگی او را تهدید می کند ، انجام می دهد ، تحقیق کردن است که مبادا آن خطر منجر به مرگ او شود . وقطعا شما به مسئول قطار مراجعه کرده و صحت یا بی اساس بودن این ادعا را بررسی می کنید تا جایی که مطمئن شوید خطری شما را تهدید نمی کند. در مثال بیان شده شما به دستور عقل خود عمل کردید و در شرایط مشابه چون احتمال ضرر کلان و غیر قابل جبران مثل ضرر به زندگی مطرح است نیز همین کار را خواهید کرد چرا که عقل به شما دستور می دهد هنگامی که احتمال خطری بزرگ مطرح است باید با تحقیق کردن سایه ی شوم آن خطر را برطرف سازیم چه این که بسیاری بدون تحقیق فورا اقدام می کنند مثلا هنگامی که عده ای از اشخاص ادعا کنند عقربی روی گردن شماست . شما حتی اگر شک به راستی این گفتار هم داشته باشید باز با احتیاط برخورد خواهید کرد.

اسلاید 5: خب در تطبیق با مسئله ی خودمان باید بگوییم : عده ای ادعا کردند که بهشت و جهنم جاودانی وجود دارد هرچند ما به این ادعا بی اهمیت باشیم و آن را دروغ بپنداریم باز به عنوان یک احتمال جدی مطرح است که اگر عذاب جاودانی باشد ما ضرر بسیار جدی را متحمل خواهیم شد. اگر بخواهیم این قضیه را به صورت استدلالی بیان کنیم متن ذیل را در نظر می گیریم : در ادعای وجود عذاب جاودانی احتمال ضرر کلان و غیر قابل جبران مطرح است . هر جا احتمال ضرر کلان و غیر قابل جبران مطرح باشد عقل دستور به الزامی بودن تحقیق می دهد . در ادعای وجود عذاب جاودانی عقل دستور به الزامی بودن تحقیق می دهد.پس نتیجه می گیریم که تحقیق راجع به تمام مباحث دینی به نظر عقل ضروری و لازم است چرا که برای فهم ادعای وجود ضرر کلان (احتمال وجود عذاب جهنم ) ابتدا باید راجع به علت آن یعنی خالق جهنم بحث کنیم که هست یانه ؟ چرا که اگر خالقی نباشد خلقی به نام جهنم نیست تا بتواند به ما ضرری برساند واحتمال ضرر آن مطرح باشد و نتیجه ی تمام این مباحث برطرف کردن احتمال آن ضرر جدی خواهد بود.12نتیجهآخرتدنیا عنوانزمان بی انتهانهایتا 100 سال یا حتی 3000 سالمدت زماناحتمال از دست دادن ابدیتاحتمال از دست دادن زندگی 100سالهمیزان ضرردرچنین شرایطی ( احتمال ضرر غیر قابل جبران ) دستوربه تحقیقدرچنین شرایطی ( احتمال ضرر غیر قابل جبران ) دستوربه تحقیقدستور عقلاگر لذت نامحدودی بود کسب آن لازم اگر نه که هیچاگر قضیه راست بود ، ترجیح فرار بر قراردر عملنسبت بین محدود و نامحدود ؟> ؟ یا =

اسلاید 6: درس دوم : توضیح دینخیلی وقت ها ما راجع به بسیاری از چیزها بحث می کنیم در حالی که خودمان از موضوع بحث بی خبریم و نمی دانیم بر سر چه چیزی بحث می کنیم مثلا : بسیار از دین سخن می رانیم در حالی که خود واژه ی دین در تعریفات برای ما معنای خاصی ندارد ، پس بی درنگ شروع کنیم :واژه ی اضافی و ترکیبی اصول عقائد از دو کلمه ی اصول و عقائد تشکیل یافته است بنابراین باید هردو لفظ را جداگانه بررسی کرد: اصول : جمع اصل ، به اساس و بنیان هر چیزی اصل گفته می شود بنابراین اصول یعنی : بنیان ها وریشه ها (معجم مقاییس/ج ۱/ص ۹۱) معنای بالا معنای لغوی و لفظی کلمه اصول بود اما اصول در معنای اصطلاحی : اساس و بنیان هر چیزی که به صورت قواعد و حکم های کلی برای فهم آن چیز یا انجام آن استفاده می شود. مثلا : اصول اداری یعنی فهم و رعایت قواعد یک مجموعه ی کامل ./ اصول علمی : یعنی برای فهم مطالب علمی باید بر اساس قواعد کلی بیان شده در آن علم عمل کرد و ابتدا آن را فهمید و سپس آن را مراعات کرد. عقائد : جمع مصدری کلمه عقیده ، از ریشه ی عقد ، عقد به معنای پیوند و گِره ی محکم و ناگسستنی است بنابر این عقائد یعنی پیوند های محکم (معجم مقاییس / ج۴ / ص ۷۵۶) اما در معنای اصطلاحی ، عقائد یعنی : مجموعه پیوند های ذهنی اشخاص نسبت به مطالبی که آن را باور دارند حال باین توضیح دقیق راجع به اصول و عقائد باید گفت ، واژه ی ترکیبی اصول عقائد به این معناست :الف - لغوی ولفظی 👈 به معنای اساس و بنیان پیوند های محکم به ذهن انسان است. ب - اصطلاحی 👈 به معنای علمی است که راجع به اساس باورهای آدمی بحث می کند.12

اسلاید 7: دین در لغت به معنای روش و در اصطلاح به معنای :روشی که انسان بر اساس باور ها و اعتقادات خود آن را می گزیند و بر آن اساس زندگی می کند.ادیان بنابر اعتقادات به سه دسته تقسیم می شوند :الف - ادیان توحیدی (ادیان ابراهیمی) : که معتقد به خدای یگانه هستند مانند : اسلام ، مسیحیت ، یهودیتب - ادیان تشریکی : که معتقد به خدا هستند اما آن را چندگانه می دانند و معتقدند هر خدائی به تنهایی توانایی انجام کاری را ندارد یا مانند : بت پرستان ، اِلهه های مصر باستان ، فضائی پرستان و.....ج - ادیان تکفیری : که در ظاهر منکر وجود خدائی هستند اما در واقع آن ها خدا را با دید خود تعریف می کنند مانند : ماتریالیسم ها (مادی گرایان)پوزیتویسم ها ( قائلین یر اصل بودن تجربه ) و ..... چند نکته : اول : اگر تعریف خدا ودین را محدود کنیم هیچ کدام از ادیان یاد شده به جز اسلام صلاحیت دین واقع شدن را ندارند [البته همین درست است]دوم : برخی نوع سوم را دین نداسته و مکتب و طرز فکر و به عبارتی آن را به عنوان شیوه ی فلسفی قلمداد کردند .[ که نظر حق همین است ]سوم : توجه داشته باشید همه چیز بستگی به تعریف شما یا طرف مقابل از دین و خدا دارد هر مقدار تعریف محدود تر شود طبعا ادیان کمتری داخل در تعریف می شود هر مقدار دایره ی تعریف را بزرگ تر کنید ادیان بیشتر و حتی ممکن است مکاتب و نحله های بیشتر داخل شوند .اسلام نیز از دو لحاظ تعریف می شود : لغوی : پذیرش ، پذیرفتن (معجم مقاییس اللغه / ج ۳ / ص ۵۴۲) اصطلاحی : دینی الهی است که شامل مجموعه عقاید عقلانی و مناسک الهی و مجموعه دستور های فردی ، اجتماعی است که با هدف سعادت ورشد دنیوی واخروی به عنوان آخرین دین الهی مطرح شده است.12باور ها درست تر و غلط تر ندارند ،یا یک باور درست است یا غلط .

اسلاید 8: درس سوم : انواع شناختضرورت شناخت دین در درس اول ثابت شد ولی خود شناخت سوالات مهمتری را به دنبال دارد :شناخت انسانی از چه راه هایی امکان پذیر است ؟ کدام یک از راه ها نتیجه یقینی را به دنبال دارد ؟ با استفاده از کدام راه مابه واقع میرسیم ؟انواع شناخت :شناخت تجربی یا حسی : این نوع شناخت باتوجه به تجربیات انسان که از راه اندام های حسی حاصل شده و مقایسه ی آن ها با یک دیگر به دست می آید ، مانند انواع شناخت هایی که در علوم تجربی موجود است : طب ، فیزیک ، شیمی ، زمین شناسی و ... شناخت نقلی و تعبدی : در این نوع شناخت ما با توجه به مطالبی که از پیشینیان معتبر خود داریم به درک جدیدی میرسیم البته این اخبار توسط مخبر صادق یعنی کسی که اصلا احتمال دروغ گفتن در وی وجود ندارد ، انتقال می یابد .مانند تمامی علوم منقول : ادبیات ، تاریخ ، حدیث شناخت عقلی : در این نوع شناخت ما به واسطه ی دخالت مستقیم عقل مفاهیم را استخراج می کنیم. مانند علوم عقلی : فلسفه ، ریاضیات ، منطق شناخت شهودی : که در این نوع شناخت انسان به عین واقعیت دست پیدا می کند که در آن جای هیچ گونه اشتباهی نیست ، البته آن چه به عنوان شناخت شهودی مشهور شده تفسیر مشاهدات ذهنی است که قطعا با تعریف ما متفاوت است و خطا در آن راه دارد و مانند : علم عرفان و سیر الی اللهذکر کردن شناخت عقلی به عنوان راه سوم شناخت به این معنا نیست که عقل در شناخت حسی یا شناخت نقلی دخالتی ندارد بلکه خوب میدانیم هرجا حرف از درکی باشد پای عقل در میان است بلکه به این معناست که دخالت عقل فقط به عنوان درک کننده و مشخص کننده ی محدوده ی مطالب آن علوم هست و غیر از این دخالتی ندارد..و البته راه عقلی قطعا به این معنا نیست که عقل بدون کمک هر حس و تجربه ای نتیجه می گیرد بلکه گاه در مقدمات یک استدلال عقلی از تجربیات و حسیات بهره گرفته می شود..

اسلاید 9: کار آمدی انواع شناخت و تعریف جهان بینی :جهان بینی اصطلاحا به معنای منظومه ی فکری اشخاص است و در واقع مجموعه نظریاتی است که انسان بر اساس شناخت خود از جهان پیرامون به آن باور دارد.باتوجه به تقسیم انواع شناخت ما می توانیم چهارنوع جهان بینی را در نظر بگیریم :جهان بینی تجربی : به چند دلیل این نوع جان بینی نه تنها کارآمد نیست بلکه قابل استفاده نیز نیست :اولا : برد تجربه بسیار محدود بوده و نهایت شناختی که از آن حاصل می شود راجع به ماده و مادیات است و دست تجربه حسی ، بسی کوتاه تر از آن است که بتواند خدا را اثبات کند یا العیاذ بالله نفی و ردّ کند چراکه قلمروی علوم تجربی در مادیات است و ، وجود خدا غیر مادی است و مشخص است با شناخت مادی نمی توان به موضوعی که غیر مادی است ، آگاهی یافت .بنابراین اطلاق جهان بینی به این نوع شناخت اشتباه است و و این شناخت ها ایجاد شدند تامتضمن بقای بشر باشند نه پاسخ به سوالات وی .ثانیا : جهان بینی تجربی قرین به خطا و اشتباه است ، به این معنا که هر لحظه با آزمایشی جدید نتیجه ای جدید گرفته می شود و بسیار سخت است که انسان بتواند نتیجه ی قطعی برسد ، سیر و تحول علوم تجربی به دقت بیان گر این معناست.جهان بینی نقلی و تعبدی : این نوع نیز به جهاتی قابل استفاده نیست :این نوع جهان بینی وابسته به پذیرش منبع یا منابع معتبر است که اعتبار خود آن منابع معتبر وابسته به مسائل عقلی است مثلا نمی توان گفت : چون قرآن می گوید : خدا هست ، پس خدا هست ، هنوز خدایی ثابت نشده که پیغمبری ثابت شود و پیرو آن قرآن معتبری ثابت شود..در منابع معتبر نیز عمده بحث های جهان بینی مطرح نشده است چرا که آیات و روایات شریفه کاملا مطابق عقل و فطرت بشری هستند و مطلب اشتباه نقل نمی کنند. مثلا وجود خدا در قرآن ثابت شده است : قالَتْ رُسُلُهُمْ ((( أَ فِی اللَّهِ شَکٌّ ))) فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یَدْعُوکُمْ [سوره ابراهیم / آیه دهم ] گفتند پیامبران آن ها : آیا در وجود خدا شک است ؟؟؟؟ کسی که خالق آسمان ها و زمین است ؟/

اسلاید 10: جهان بینی شهودی : اما در این جا بحث بسیار تخصصی است پس دقت فرمائید :اولا : در جهان بینی شهودی جایی برای مفاهیم نیست و اشخاص به عین واقعیت دست پیدا می کنند ، بنابر این اطلاق جهان بینی بر شهود امری اشتباه است ، چراکه جهان بینی منظومه ای از نظام های مفهومی است و جایی که مفهومی حضور ندارد ، جای جهان بینی نیست..ثانیا : بیان مشاهدات و مکاشفاتی که در وادی شهود برای انسان حاصل می شود نیاز به ورزیدگی ذهنی بسیار در تحلیل های فلسفی و عقلی دارد و اگر کسی آن را درست نتواند منتقل کند خود عامل گمراهی خواهد شد..ثالثا : بسیاری از مسائلی که ذیل عنوان شهود گنجانده شده در واقع انعکاس خیالات و تخیلات ذهنی بوده و در عالم واقع اتفاقی نیافتاده است فهم و تشخیص تخیل و واقعیت و مرز بین شهود و خیال نیز از طریق همین خط کش های عقلی است و گاه کار آن قدر بالا می گیرد که خود شهود کنندگان نمی توانند فرقی بین شهود که در واقع اتفاق می افتد و انعکاس خیالات که واقعیتی پشت آن نیست قائل شوند..رابعا : آنچه شهود حقیقی است در گرو سال ها بندگی و عبادت خالصانه خدا و رعایت حقوق در تمامی مراحل زندگی است حاصل می شود و شاهدی به شهود درست نرسیده مگر با اطاعت فرامین الهی ، حال کسی که در اصل وجود خدا شک دارد چگونه می تواند از این طریق خدا را بشناسد ، خدایی را آن طور که باید نپذیرفته که عبادتش را کند و به جهان بینی راه یابد.جهان بینی عقلی (فلسفی ) : ناگزیر بعد از رد شدن هر سه راه موجود ، وهر سه نوع جهان بینی باید جهان بینی عقلی را پذیرفت که البته امتیازاتی نیز به نسبت دیگر جهان بینی ها دارد : : اول : برد عقل و عقلانیت محدود نبوده و چون عقل کلیات را درک می کند می توان به نظام های منسجمی دست یافت و در نهایت منظومه ای عقلی از مباحث و مطالب به دست آورد..دوم : عقل به تنهایی مورد پذیرش همگان است و نقطه مشترک تمام هفت ملیارد شخص روی زمین است ، درحالی دیگر جهان بینی ها مربوط به اشخاص و اصناف مختص همان دسته است و از این جهت فراگیرترین نوع جهان بینی است..سوم : از همه مهمتر اگر با ساز و کاری که در بخش بعد گفته خواهد شد پیش رویم نه تنها خطایی در این نوع جهان بینی وجود نخواهد داشت بلکه امکان آن نیز منتفی خواهد بود و به دیگر بیان محال است انسان اشتباهی کند..

اسلاید 11: نتائج علمیبررسی گزاره هاهدف علممنبععلت کاربرد و نبودن آنمیزان کاربردروش علمیموضوعاتانواع علومغیر قطعیآنتی بیوتیک برای بیماری مفید است .تضمین بقای بشریتآزمایشگاهباور ها اعم از ماده و غیر آن هستند بنایر این ناکار آمد است.فقط در موضوع ماده و مسائل آنازمایش مواردعلوم تجربی( پزشکی )غیر قطعیتابلوی مونالیزا اثر داوینچی است.فهم حقائق تاریخیکتب تاریخیما به منبع آن اعتماد یقینی نداریم پس بی کار بردند.حقائق تاریخی و تاثیرات آن بررسی احوال گذشتگانعلوم نقلی( تاریخ )غیر قطعیحقیقت نوریه نبویه در کل عالم است.رسیدن به خداشهود در مکاشفهخود ان وابسته به فهم تمام مسائل اعتقادی است.در فهم عالم معنیمکاشفهعلوم شهودی( عرفان )قطعی2+2=4توضیح کل هستیتحلیل عقلکار آمد است چون تمامی مسائل شناختی انسان را دارد. تمامی مسائل شناختی انسانرسیدن به واقعیاتعلوم عقلی(فلسفه )جمع بندی :