اپیدمیولوژی و کنترل بیماری سیاه سرفه

اپیدمیولوژی و کنترل بیماری سیاه سرفه

اسلاید 1: اپيدميولوژي و كنترل بیماری سياه سرفهفاضلی – کارشناس برنامه ایمنسازی

اسلاید 2: اتيولوژيباسيل هاي گرم منفي هوازي

اسلاید 3: سياه سرفه (Pertussis, Whooping cough) چیست؟ يكي از بيماريهاي عفوني واگيردار دستگاه تنفسي و از مهمترين ناخوشیهای مولد سرفه است اولین شیوع آن در قرن 16 در سراسر جهان منتشر ميباشد در تمامي سنين به ويژه در كودكان و نوزادان عارض ميگرددتنها در انسان ایجاد بیماری میکند.

اسلاید 4: سیاه سرفه یکی از موارد مهم و اصلی مرگ و میر در کودکان زیر 1 سال بشمار می رودسالانه 10 میلیون مورد در سراسر جهان گزارش می شودسالانه 400 هزار مرگ و میر ناشی ازسیاه سرفه گزارش می شود 90% در کشورهای در حال توسعه – بیشتر در نوزادان

اسلاید 5: میزان مرگ و میر ناشی از بیماری:در کشورهای در حال توسعه 2-1 % (از مشکلات عمده) در کشورهای توسعه یافته 0/04 % (طغیان مجدد Re-emerging disease) در کشورهایی مانند ژاپن، سوئد و انگلیسPertussis—a re-emerging infection

اسلاید 6: فاکتورهای موثر بر طغیان مجدد بیماریکاهش در ایمنی ایجاد شده 5 تا 10 سال موتاسیون: تفاوت آنتی ژنیک بین سویه های واکسن و سویه های بالینی در بسیاری از کشورهاجدی نگرفتن برنامه واکسیناسیونافزایش سطح آگاه سازی عمومی پیشرفت در روشهای تشخیص و نظارت عمومی

اسلاید 7:

اسلاید 8: عامل مولد سياه سرفه چيست؟ باكتري كوكوباسيل گرم منفي بردتلا پرتوسيس (Bordetella pertussis) در سال 1906 برای اولین بار شناسايي شد هوازي، اكسيداز مثبت، غير متحرك رشد بهينه در 35 درجه سانتيگراد همراه با رطوبت هوا (حساس به خشکی)عدم رشد برروی محیطهای معمولی مانند مک کانکی و شکلات آگار محيط مناسب رشد باكتري: برده-ژانگو (Bordet-Gengou) رگان-لو (Regan-lowe) بر روی آن كلني شبيه قطره جيوه كه باگرماگذاري طولانيتر سفيدتر مي شوند پديدار مي شود.

اسلاید 9: علائم بيماري سیاه سرفه کدام است؟ علائمی شبیه به سرماخوردگی تب بی حالی عطسه بی اشتهایی سرفه های مداوم موارد بیماری موارد مشکوک موارد محتمل موارد حتمی

اسلاید 10: موارد مشكوك به سياه سرفه1. سابقه سرفه شدید2. سابقه یکی از موارد زیر- داشتن سرفه مداوم ، بمدت 2 هفته یا بیشتر- سرفه های مخصوص( whooping cough)- وجود استفراغ متعاقب سرفه

اسلاید 11: موارد محتمل سیاه سرفه1. در شیرخواران کم سن و سال تر ، وجود سرفه های طولانی بدون هوپ که متعاقب آن اختلالات تنفسي باشددر کودکان بزرگتر ، حملات غالباً به بروز شوک منتهی میشود و گاهی اوقات نیز استفراغ و ترشحات موکوسی چسبنده ای دیده میشود2. خونریزی زیر ملتحمه در اثر پاره شدن رگهاي خوني چشم3. بیماری که 4-2 هفته قبل بعنوان مورد مشکوک به سیاه سرفه تحت نظر بوده باشد 4. زمانی که در محل همه گیری سیاه سرفه وجود داشته باشد5. زمانی که تعداد WBC بیمار 15000 یا بیشتر لنفوسیت در میلی لیتر خون باشد. توجه: بین حملات سرفه ، معمولاً یک حالت بهبود مشاهده میشود.

اسلاید 12: وجود علائم محتمل سیاه سرفه همراه با نتیجه مثبت کشت باکتری یا بررسی ترشحات نازوفارنکس از نظر وجود باکتری Bordetella pertussis با روش ایمونو فلورسانس، ELISA، روشهاي ملكولي مانند Real-Time PCR.مورد قطعی سیاه سرفه

اسلاید 13: سه مرحله بیماریبيماري در 3 هفته اول بسيار مسري بوده و زمان مناسبي براي نمونه گيري از بيمار است بیماری سیاه سرفه چه مدت طول می کشد و شامل چه مراحلی است؟

اسلاید 14: باكتري از چه طریقی انتشارمی یابد؟ از طريق تماس افراد با قطرات آئروسول موجود در هوا از طريق سرفه يا عطسه فرد بيمار انتقال از طريق افراد ناقل بدون علائم باليني (عفونت بدون علائم باليني 4 تا 22 برابر بيشتر از عفونت همراه با علائم باليني است). اغلب انتقال باكتري به كودكان از طريق بزرگسالان صورت مي گيرد

اسلاید 15: 47% Mom or DadMom32%Dad15%Sibling20%Grandparent8%Other25%20% sibling25% Others75% از موارد انتقال به كودكان از طريق نزديكان صورت مي گيرد8% grandparents

اسلاید 16: بیماری سياه سرفه داراي چه عوارضي است؟مهمترين عارضه عفونت ثانويه باكتريايي است كه از مهمترين آنها پنومونيه (ذات الريه) است. در هر 20 نفر مبتلا به بيماري 1 نفردر نوزادان بسيار بالاتر از سنين ديگرعوارض ديگر بيماري:استقراغ، پاره شدن رگهای خونی چشم، فتقکمبود اکسیژن، کاهش فشار خون، تشنج، کما2-0/6% منجر به ضایعات مغزی می شود

اسلاید 17: مراحل تشخيص آزمايشگاهي بيماريارسال محيط ترانسپورت به مراكز درمانينمونه گيري از بیمار توسط پزشکارسال نمونه ها به مراکز تشخیصی (پاستور)كشتسرولوژيPCRتشخيص آزمايشگاهيایمونوفلورسنت

اسلاید 18: اهمیت نمونه برداریکیفیت نمونه بستگی دارد به: جدی گرفتن پرسنل استفاده از دستورالعملهای مناسب و دقیق در استفاده از مواد و محیطهای تراسپورت رعایت زمان مناسب در انتقال نمونه به آزمایشگاهSpecimens of bacterial culture must not be stored for more than 24 hours prior to sending laboratory.

اسلاید 19: کلیه پرسنل مسئول نمونه برداری می بایست با تمامی دستورالعملهای نمونه گیری صحیح شامل موارد ذیل آگاه باشند: نوع نمونه (type of specimen to be taken)زمان نمونه برداري (time of specimen collection)روش نمونه برداری صحیح (the procedure)مواد و وسایل لازم برای نمونه برداری (collection materials)حجم و میزان نمونه (specimen volume )نحوه نقل و انتقال نمونه (the handling)نگهداری نمونه (storage guidelines)امحاء نمونه های آلوده (disposal of contaminated specimen and other biological materials)ایمنی بیمار و اطرافیان و فرد مسئول نمونه برداری (safety of patients and themselves)

اسلاید 20: مقدمات نمونه گيري از بیمار نمونه گيري از طريق پزشك مربوطه صورت مي گيرد آماده كردن بيمار با توضيح در خصوص نمونه گيري كامل كردن پرسش نامه آماده كردن دستكش و ماسک و دو محیط ترانسپورت و دو عدد سواب داكرون (از سواب پنبه ای نمی توان استفاده کرد) محيط ترانسپورت رگان- لوحاوی سفالکسین (به صورت در بسته تا دو ماه در یخچال می توان نگه داشت)

اسلاید 21: نمونه گيري از بیمار از کجا باید انجام شود؟نازوفارنکس نازال خلط (بزرگسالان)

اسلاید 22: سواب را به انتهايي ترين بخش بيني برده و چند لحظه نگه مي داريم تا ترشحات به آن جذب شود و بلافاصله به محيط ترانسپورت انتقال داده مي شود. در مورد نوزادان در صورت عدم موفقیت در نمونه گیری از نازوفارنکس یا نازال پليت حاوي محيط كشت (برده- ژانگو) را 3 بار جلو دهان كودك در هنگام سرفه شديد نگه مي داريم. (cough plate)اين محيط ابتدا بايد 24 ساعت در دماي C°37 انكوبه شده سپس به آزمايشگاه ارسال گردد.نحوه نمونه گيري از بیمار

اسلاید 23: نمونه برداری از نازو فارنکس

اسلاید 24: نمونه های موردنظر بایستی شرایط ذیل را دارا باشند:نمونه گیری با سواب داکرون انجام شود. ( زیرا سواب مورد نظر توکسیک نبوده ورطوبت لازم برای بقای باکتری را دارا می باشد). حتما نمونه های مورد نظردرمحیط ترانسپورت سیاه سرفه (Regan-Lowe Agar) رگان لوآگارحمل گردند.برای حفظ رطوبت محیط ترانسپورت، نمونه ها باید درکیسه فریزر که حاوی پنبه نم دار باشد حمل گردند.همراه با سرم و نمونه شرح حال بیمار نیز الزامی است (فرم های آماده که حاوی مشخصات فردی بیمار به انضمام آدرس پستی-استان ارسالی- نام بیمارستان-تاریخچه بیماری-علائم بیماری-مصرف دارو-واکسیناسیون قبلی- موارد تماس فرد بیمار با افراد مشکوک با بیماری و مشخصات نمونه های ارسالی )نمونه بیمار در زنجیره سرد نگهداری و حمل گردد.

اسلاید 25: شرايط نگهداري نمونه سياه سرفه گرفته شده از بيمار بين 2 تا 24 ساعت مي توان نمونه ها را درمحيط ترانسپورت حاوي ذغال فعال (رگان لو) در شرايط دماي اتاق نگهداري كرد* بيش از 24 ساعت بايد نمونه ها را در محيط رگان لو حاوي ذغال فعال در يخچال نگه داري كرد. به دليل غني بودن محيط ترانسپورت و محيط كشت باكتري و در نتيجه سهولت آلوده شدن اين محيطها بايد در نگهداري محيط و حفظ آن از آلودگي بسيار دقت كرد.

اسلاید 26: دوره نهفتگيكمتر از يك هفته تا بيش از سه هفته

اسلاید 27: سير طبيعيبا علائم مقدماتي آب ريزش بيني، اشك ريزش ، عفونت خفيف ملتحمه، كسالت و تب خفيفدر عرض حدود يك هفته، سرفه هاي خشك با حمله هاي تكراري حدود 30 بار در روز

اسلاید 28: سير طبيعيمعمولاً به مدت 1-2 ماه يا بيشتر، طول مي كشد و چيني ها آن را سرفه صد روزه ، ناميده اند.

اسلاید 29: عوارض بیماریعفونت ثانويه گوش مياني ، پنومونيخونريزي زير ملتحمه و صلبيه چشم، پتشي ناحيه صورت و تنه، خونريزي بيني، خونريزي داخل جمجمه، آمفيزم زير پوستي ، پنوموتوراكس، فتق نافي و ناحيه كشاله ران و بيرون زدگي مقعد

اسلاید 30: پيش آگهيكودكان بزرگتر و بالغين، از پيش آگهي خوبي برخوردارند.احتمال بروز مرگ، در شيرخواران، در حد بالايي مي باشد.

اسلاید 31: ايمنيايمني، چندان پايدار نمي باشد و ممكن است ايمني بعد از ابتلاء به اندازه ايمني ناشي از واكسيناسيون باشد.(كمتر از 12 سال)به هر حال احتمال ابتلاء مجدد بعد از ابتلاء به بیماری ، به حداقل مي رسد.

اسلاید 32: پيشگيري و كنترلواكسيناسيون: سوسپانسيون هاي بردتلا پرتوسيس كاملاً كشته شده (واكسن هاي سلّول كامل) تركيبات اجزاء تلخيص شده ارگانيسم و توكسين دتوكسيفيه شده (واكسن هاي فاقد سلول)

اسلاید 33: عوارض واکسنآنسفالوپاتي حاد (3.4 در یک میلیون)واكنش هاي موضعي تب

اسلاید 34: عوارض واکسنگريه با صداي بلندتشنجآنافيلاكسي

اسلاید 35: آيا سياه سرفه قابل پيشگيري و درمان است؟آنتي بيوتيكواكسيناسيونكموپروفيلاكسيماكروليدها اريترومايسينآزيترومايسينكلاريترومايسينتري متوپريم-سولفومتوكسازول سفالوسپورينها

اسلاید 36: واكسناسیون واكسيناسيون بهترين راه كنترل بيماري سياه سرفه و افزايش ايمن سازي است واكسن تهيه شده از سلولهاي بوردتلا پرتوسيس (whole cell Pertussis vaccine) کشته شده با حرارت يا فرمالين در اواسط دهه 1930 ساخته شد واكسن سه گانه DPT (Diphtheria, Pertussis, Tetanus) در اواسط دهه 1940 در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت (واكسن سياه سرفه به تنهايي استفاده نمي شود و تنها به صورت تركيب با توكسوئيد كزاز و ديفتري مي باشد) كارايي واكسن پس از سومين دوز 80 تا 90% مي باشد

اسلاید 37: در سال 1981 توسط محققان ژاپنی واكسن آسلولار (acellular) حاوي توكسين پرتوسيس و هماگلوتينين رشته اي معرفي شد از سال 2005 واكسن آسلولارTetanus, Diphtheria, acellular Pertussis) TdaP ( در آمريكا تجويز گرديد كارايي اين واكسن :70% بر عليه عفونتهاي تاييد شده با روش كشت80% بر عليه سرفه هاي شديد

اسلاید 38: سوالاتي در رابطه با واكسيناسيون آسلولارواكسيناسيون سياه سرفه چه عوارضي مي تواند داشته باشد؟ معمولا در محل تزريق التهاب، قرمزي و خارش به وي‍ژه در نوبت چهارم واكسيناسيون مشاهده مي شود. از عوارض احتمالي ديگر آن نيز تب خفيف، كم اشتهايي، خستگي و حالت تهوع را مي توان نام برد.آيا واكسيناسيون مي تواند منجر به بيماري سياه سرفه گردد؟ خيرچه كساني نبايد واكسينه شوند؟ كسانيكه واكنش آلرژيك شديدي به دوز قبلي نشان دهند، افراد داراي شرايط خاص عصبي و افرادي كه داراي بيماري خاصي هستندآيا در دوران بارداري واكسيناسيون صورت مي گيرد؟ در صورتي كه فرد باردار در شرايط پرخطر باشد بايد واكسينه شود اما در غير اين صورت بهتراست تا وضع حمل به تاخير افتد.

اسلاید 39: ممنوعيت مصرفدر مورد تمام واكسن هاي سياه سرفه:واكنش آنافيلاكتيك فوري آنسفالوپاتي ظرف 7 روز متعاقب يك دوز قبلي

اسلاید 40: احتیاط در تجویز واکسن درجه حرارت 5/40درجه سانتي گراد و بيشتر ظرف 48 ساعت از يك دوز قبلي بدون علّت قابل شناسايي ديگروضعيت كلاپس يا شوك مانند حملات هيپوتونيك، در عرض 48 ساعت

اسلاید 41: احتیاط در تجویز واکسنگريه مداوم تسلي ناپذير كه 3 ساعت يا بيشتر در خلال 48 ساعت پس از ايمن سازي طول كشيده باشد. تشنج همراه با تب يا بدون آن كه طي سه روز بعد از واكسيناسيون، روي دهد.

اسلاید 42: تماس يافتگان خانوادگي كمتر از هفت ساله اي كه به طور ناقصي واكسينه شده اند لازم است به مدت چهارده روز(21 روز) از حضور در مدرسه، مهد كودك و ساير اجتماعات عمومي، منع شوند.

اسلاید 43: اندیکاسیون ایمینو پروفیلاکسی فعالكليه كودكان كمتر از هفت ساله تماس يافته اي كه حداقل چهار نوبت واكسن سياه سرفه را دريافت ننموده يا بيش از سه سال از دريافت دوز چهارم ویا 6 ماه از دريافت دوز سوم آنها مي گذرد، در اسرع وقت، واكسينه شوند.