بایدها و نباید ها بعد از شیمی درمانی

صفحه 1:
سس 

صفحه 2:


صفحه 3:
۳ i 0 ii) ‏ا‎ ‎Ih ‎۷ (( 

صفحه 4:
استاد مربوطه سركار خانم الله بخشيان ريحانه بيوندزنى عفت توكلى عاطفه صادقى 

صفحه 5:
نت CHEMOTHERAPY “هيج كس نمی تواند و نباید مدعی شود که شیمی درمانی آخر خط است. این واژه در حقیقت همان دارو درمانی است که همه ما يك بار آن را در زندگی تجربه می کنیم, با اين تفاوت که ‎jg pol‏ 0 شیمی درمانی صرفا برای درمان سرطان به کار می رود و بایدها و نبایدهایی دارد که در صورت رعایت نکردنشان» عوارضی سخت‌تر از سهل‌انگاری درباره دیگر داروها را 

صفحه 6:
CHEMOTHERAPY *دکتر پدرام فدوی» سرطان‌شناس در خصوص دردناك بودن شیمی درمانی اطمینان می دهد: مصرف این داروها به هیچ وجه درد ندارده اما اگر هنكام تزريق دارو ‎oS, Solo‏ آن را به اشتباه زيريوست تزريق كنندء محل تزريق بشدت متورم و دردناك خواهد شد. ©وى هشدار مى دهد: احساس درد در روزهاى بعد از شيمى درمانى نيز طبيعى نيست و بيماران 

صفحه 7:
سي ۳ تغذیه بیمار سرطانی پس از شیمی درمانی ‎wisi‏ مناسب همراه با درمانهای آغاز شده یکی از مهمترین عوامل دست یابی به سلامتی و تقویت قوای دفاعی و جلوگیری از عود مجدد بیماری به حساب می آید , در مواردی لازم است که بیماران به دلیل بروز عوارضی مثل زخم دهان » مری » اسهال و استفراغ در طی درمان تا به دست آمدن كنترل لازم به اين نكات تغذيه توجه بفرمایند. 

صفحه 8:
زخم دهان و مری حالت تهوع و استفراغ ( با انجام تتفس عمیق و بلعیدن خرده یخ از تشدید تهوع می توان جلوگیری کرد ) اسهال غذاهاى مجاز و اقدامات اثركذار 

صفحه 9:
مایعات خنک و غذاهای نرم و ولرم از قبیل سوپ جو ۰ سوپ خامه » بوره سبزیجات » پوره سیب زمینی » تخم مرخ رنده شده باکمی کره » محلولی از شیر و آب میوه های خانگی » شیر موز » شير سیب » بستنی ساده » ژله های طبیعی » کمپوت های خانگی تهیه شده از سیب » فرنی » شیربرنج + غنی شده با کمپوت میوه جات و پوره های نرم تهیه شده از گوشت مرخ و ماهی» افزودن کره یا روغن زیتون یا آب گوشت جهت نرم تر شدن پوره های مختلف مناسب می باشد . 

صفحه 10:
سا ور[ رژیمهای نرم به دفعات متعدد ولی با حجم بسیار کم , چای با نان سوخاری سوپهای کم چرب پوره های نرم شده سیب زمینی و سبزیجات لطیف و بدون فیبر خشن ؛ سیب زمینی تنوری با کمی کره » نان سفید , آب میوه های طبیعی به صورت جرعه جرعه يا از طریق نی به آهستگی نوشیده شود. نان (9 HOS SERA I ‏حجم آنها استفاده از غذاهاى نرم و فاقد الياف و‎ » ‏فیبرهای غذایی » استفاده از کته ؛ ماست كم جربى‎ SUIS ‏نان مسفید ؛ نان سوخاری ۰ سوپ جوی دوسر‎ ‏نرم شده » سوپ لعاب برنج » پوره های تهیه شده از‎ » ‏هویج پخته و سیب زمینی » سیب رنده شده با موز‎ ‏کمپوت سیب بدون شکر » سینه مرخ بدون پوست و‎ ‏همچنین ماهی به صورت بخارپز ۰ ماکارونی بدون‎ ‏روغن و سس برای موارد اسهال مفيد است‎ 

صفحه 11:
— _ از مصرف غذاهای زير , خشن , پرادویه , شور و ترش , خیلی سرد و يا خیلی گرم میوه های ترش 

صفحه 12:
ا قبل از شروع درمان هيج غذايى ميل ا ا ا ا اا 0100 نوشیدن مایعات در بین غذا خودداری شده و ‎El 9 Woes hs sblie‏ 0 ا درو حالتی که بیمار از خوردن . غذاها امتنا دارد هیچ گونه زور و اجباری به کار گرفته شود ‎elS JS. clas slalie 5 oolaiwl pac®‏ ةم نخود و لوبیا و ذرت » غذاهای خیلی گرم يا خیلی سرد احتیاط در مصرف شیر بخصوص در افرادی ‎dae riylo paws Quiign: L 249 a cobu> aS‏ ‎ 

صفحه 13:
پیشگیری از سرطان خون با کرفس و جعفری 

صفحه 14:
* دانشمندان هلندی می‌گویند خوردن غذاهایی مانند کرفس و چودوسر که حلوی یک فلاوونوئید طبیعی به نام آپیجنین هستند. ممکن است از سرطان خون پیشگیری کند. به گزارش خبرگزاری رویترز پژوهشگران داك :لك نا كرونيكن در ‎a aa ns alle‏ آزمایش‌ها نشان داده‌اند که آپیجنین- یک 22 ماده معمول در میوه‌ها و سبزی‌ها- می‌توواند ایجاد دو نوع سلول‌ها در بیرگلات وی هی نا جاف تییفه انویعباننویلان است که بتوان از تقلی [نهاراکا هخشگیری از سرطان خون استفاده کرد. اما آنها هشدار می‌دهند که بررسی آنها همچنین نشان دد که اين ترکیب دارای خواص ایجاد مقاومت در برابر شیمی‌درمانی است, بنابراین در افرادی که از قبل تشخیص سرطان خون در آنها داده شده 

صفحه 15:
جه کت ی ای اب سس ی سک ‎ii cE‏ ‎oe eis‏ و و ۱ ‎comet‏ ار مت مسو الود با كارن 50 کین است با اثرات منبت این درمان دا ل ا ل ار سم شده است. جا ‎dai‏ ار 3 آر ‎eds‏ ا رو ۱ 

صفحه 16:
دغدغه های زیبایی بعد از شیمی درمانی * داروهای شیمی درمانی مختلف» عوارض متعددی روی پوست و مخاط و مو دارند. یکی از شايع ترین اين عوارض, ریزش موست. احتمال ککلون پا بیمارانی که به بکباره تلم موهای شان ريخته است مواجه شده ايد و بعد كه برس وجو مى كنيد متوجه مى شويد كه فرد به دليل ابتلا به سرطان دجار ريزش موی شدید شده اما خوشبختانه ریزش موهای ناشی از شیمی درمانی اغلب موقت است داروهای متعددی می توانند موجب ریزش مو شوند؛ مثلا سیکلوفسفامید» دانوروبیسین» دوکسوروبیسین» اتوپوزید» وين كريستين» وين بلاستین و آکتینومایسین 

صفحه 17:
© گاهی با بستن فشاری سر و کمپرس یخ» تا حدی می توان جلوی ریزش مو را گرفت ولی معمولا ریزش مو اجتتاب ناپذیر است که به دنبال آن با مراجعه به متخصصان پوست و مو و مصرف برخی داروهای موضعی و گاهی خوراکی می توان سریع تر موهای ريخته شده را برگرداند. 

صفحه 18:
* استفاده صحیح از ضدآفتاب و پرهیز از نور آفتاب مستقیم. مراجعه به متخصصان پوست و مو و مصرف داروهای ضدلک نیز ‎no‏ تواند موجب تسریع روند رفع تیرگی پوست ناشی از داروهای شیمی درمانن شود. 

صفحه 19:
به هر حال, داروهای شیمی درمانی گاهی مشکل هایی برای يوستء مو و مخاط ایجاد می کنند که چاره ای جز تحمل آنها نیست. خوشبختانه بیشتر آنها قابل برگشت هستند و با مراجعه به متخصصان پوست و مو روند زفع آنها را می توان تسریع کرد. بیماران مبتلا به سرطانی کهلکاندید شا رمانی هستندیهتر است زیرنظر یک روان شناس با روان پزشک مجرب نیز,قرار داشته باشند تا بهتر بتوانند بر مشکل ها اصل از سرطان و مشگل های تانوند به شیمی درمانی غلبه کن۳ زار باید بداند که ممکن است به دنبال شیمی درمانی» موهای سر و مژه و ابروهایش بریزد ولی این جزو درمان اوست و بايد ‎١! ٠‏ ]این مشکل ها زندگی کند و بداند که اگر همکاری خوبی با درمانگران خود داشته باشد هم ريشه سرطان از بدنش با امداد الهی و کمک پزشکان کنده خواهد شد و هم مشکل هاى يوست و مويش به تدریج رفع خواهند شد. 

صفحه 20:


صفحه 21:
در درمان با داروهاى شيمى درمائى به يزشك و برستار خود اعتماد كامل داشته باشيد و ‎eas n TS TTes yy‏ ا ‎OE oe ee OE Et Sete‏ داشت. جهت كاهش عوارض احتمالي درمان نكات ذيل را در منزل دقيقا رعايت نماييد: ‎ORR Se we lotr sy rae Tet eerste rey‏ از شيمي درماني غذايي مصرف نشود و اولین مواد غذايي بعد از شيمي درماني مایعات از قبيل ‎Rtn near ee Terese‏ ‎VOIP STONE SPS We CH Sate TCS Tere Te oe‏ وكافي؛ تمرین و فعالیت بدني؛ تغییر ذهنیت بوسیله مطالعه؛ دیدن تلویزیون» صحبت هاي 00 01100 

صفحه 22:
1" در صورتیکه تهوع با هیچ موردي بهتر نشد 2-3 ساعت قبل از شيمي درماني یک وعده غذاي کامل صرف کرده و بقیه شبانه روز را غذاي ملایم و سبک میل نمایید. ل دفعات صرف غذا در شبانه روز کمتر از سه نوبت نباشد ولي با حجم کم و در بین وعده هاي غذا مي توان از كمكهاي غذايي مثل میوه ها استفاده نمود. 1" در صورت عدم تحمل كوشت قرمز مي توانيد عسل و شير با زرده تخم مرغ در صبحانه بطو استفاده كتيد 4 UND ‏ب‎ 19 رف کرد 

صفحه 23:
م١‏ رم ل براي بيشكيري از بي اشتهايي از مناظر ناخوشايند و بوهاي نامطبوع دوري كنيد و سعي كنيد حتي الامكان در تهيه و طبخ غذا شركت نكنيد وغذا را در محيطي آرام صرف كنيد. ‎oA I eo a‏ غذا سعي كنيد دهان خود را با آب تمك ليق يا آب و جوش بنذ برین شستشو دهید تا غذا براي شما لذت پخش گردد. ل در صورت بروز ضايعات و زخم هاي دهان هر 2-4 ساعت دهان را با محلول آب نمّك"زقيق یا آب ؟ ليوان آب ) شستشو دهيد و در 5 به يزشك معالج خود رجوع كنيد. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 24:
‎ailic‏ را به موقع و زود تخلیه کنید و از تجمع ادرار با زمان ‏طولاني پرهیز نمائید. ل بعضي از داروهاي شيمي درماني باعث ریزش موهاي سر 2 ‏مي شوند قابل ذکر است که این ریزش چند هفته بعد از اتمام درمان مجددا ها رود مي کند. ‏ل قبل از درمان موها ۱ استفاده نموده و سر را با شاميو بن || از کلاه یا روسري استفاده کن } ‎ 

صفحه 25:
از مسواك نرم براي شستشوي دندانها استفاده کنید و روش مسواک زدن را افقي انجام دهیٌپهتر است از خمیر دندان فلورایددار جهت جلوگيري از پوسيذگي دنداتها استفاده کنید. جهت رفع خشكي دهان و تحریک ترشح بزاق در دهان مي توانید از آب نبات» دوغ» ماست شیرین, دام استفاده کنید ولبها را به طور ‎pil‏ چوٍب کنید. در ازدحام جمعيت افراد يمار و عفوني و افراد واکسینه شده بت ثمال_دحانباتأبلارا ترى كنيد و 

صفحه 26:
! در صورت خونريزي از لثه, وجود مدفوع سیاه رنگ, خون در eee ‏وار/نشود.‎ eal 9 apo Las ou 4 4 ل در زمان شيمي درماني از قرص آسبرین و گروه شالیشیلاتها و ایندومتاسین ؛ مفنامیگ ‎sl‏ دنو فا استفاده نشود مگر با دستور 

صفحه 27:
(ا در صورت زخمهاي دهاني از غذاهاي نرم و مایعات صاف نا استفاده شود و مي توانید کته پسوب با انواع سبزیجات آشد. از وما ين بیشتر استفاده شود. طول درماتهاي ظولانىي مدت اكر با نارا تان نفس و خس خسن سينه يا سرفه مواجه ش 

صفحه 28:


صفحه 29:


بایدها و نبایدهای بعد از شیمی درمانی ... … CHEMOTHERAPY استاد مربوطه سرکار خانم هللا بخشیان کاری از : ریحانه پیوندزنی عفت توکلی عاطفه صادقی CHEMOTHERAPY ‏هيچ كس نمی‌تواند و نبايد مدعی شود كه شيمی ‌درمانی آخر خط است .اين واژه در حقيقت همان دارو درمانی است كه همه ما يك بار آن را در زندگی تجربه می‌كنيم ،با اين تفاوت كه امروزه شيمی‌درمانی صرفا برای درمان سرطان به كار می‌رود و بايدها و نبايدهايی دارد كه در صورت رعايت نكردنشان ،عوارضی سخت‌تر از سهل‌انگاری درباره ديگر داروها را CHEMOTHERAPY ‏دكتر پدرام فدوی ،سرطان‌شناس در خصوص دردناك‌ بودن شيمی‌درمانی اطمينان می‌دهد: مصرف اين داروها به هيچ وجه درد ندارد ،اما اگر هنگام تزريق Vدارو داخل رگ ،آن را به اشتباه زير‌پوست تزريق Vكنند ،محل تزريق Vبشدت متورم و دردناك خواهد شد. ‏وی هشدار می‌دهد :احساس درد در روزهای بعد از شيمی‌درمانی نيز طبيعی نيست و بيماران تغذیه بیمار سرطانی پس از شیمی درمانی تغذیه مناسب همراه با درمانهای آغاز شده یکی از مهمترین عوامل دست یابی به سالمتی و تقویت قوای دفاعی و جلوگیری از عود مجدد بیماری به حساب می آید ،در مواردی الزم است که بیماران به دلیل بروز عوارضی مثل زخم دهان ،مری ، اسهال و استفراغ در طی درمان تا به دست آمدن کنترل الزم به این نکات تغذیه توجه بفرمایند.  زخم دهان و مری حالت تهوع و استفراغ ( با انجام تنفس عمیق و بلعیدن خرده یخ از تشدید تهوع می توان جلوگیری کرد ) اسهال غذاهای مجاز و اقدامات اثرگذار  مایعات خنک و غذاهای نرم و ولرم از قبیل سوپ جو ،سوپ خامه ،پوره سبزیجات ،پوره سیب زمینی ،تخم مرغ رنده شده باکمی کره ،محلولی از شیر و آب میوه های خانگی ،شیر موز ،شیر سیب ،بستنی ساده ،ژله های طبیعی ،کمپوت های خانگی تهیه شده از سیب ،فرنی ،شیربرنج ، غنی شده با کمپوت میوه جات و پوره های نرم تهیه شده از گوشت مرغ و ماهی ،افزودن کره یا روغن زیتون یا آب گوشت جهت نرم تر شدن پوره های مختلف مناسب می باشد . رژیمهای نرم بVه دفعات متعدد ولVی بVا حجVم بسVیار کVم ،چای بVا نان سVوخاری ، سVوپهای کم چرب پوره های نرم شده سVیب زمینVی و سVبزیجات لطیف و بدون فیVبر خشVن ،سVVیب زمینVی تنوری بVا کمVی کره ،نان سVفید ،آVب میوه های طبیعVی بVه صVورت جرعVه جرعVه یVا از طریVق نVی بVه آهسVتگی نوشیده شود .نان تست با عسل و سوپ جو ،مناسب است . افزای ش وعده های غذای ی ب ه 5ت ا 6وعده و کاه ش حج م آنه ا اس تفاده از غذاهای نرم و فاق د الیاف و فی برهای غذای ی ،اس تفاده از کت ه ،ماس ت ک م چرب ی ، نان س فید ،نان س وخاری ،س وپ جوی دوس ر کامالً نرم شده ،س وپ لعاب برن ج ،پوره های تهی ه شده از هوی چ پخت ه و س یب زمین ی ،س یب رنده شده ب ا موز ، کمپوت س یب بدون شک ر ،س ینه مرغ بدون پوس ت و همچنی ن ماه ی ب ه ص ورت بخارپ ز ،ماکارون ی بدون روغن و سس برای موارد اسهال مفید است  از مصرف غذاهای زبر ،خشن ،پرادویه ،شور و ترش ،خیلی سرد و یا خیلی گرم میوه های ترش مثل انواع مرکبات ،اجتناب کنید .  2ساعت قبل از شروع درمان هیچ غذایی میل نگردد .غذاهای تند وپرادویه مصرف نشود و از نوشیدن مایعات در بین غذا خودداری شده و غذاهای خیلی شیرین و داغ ممنوع می باشد ، ضمنا ً در حالتی که بیمار از خوردن غذاها امتنا دارد هیچ گونه زور و اجباری به کار گرفته شود . ‏عدم استفاده از غذاهای نفاخ ،گل کلم ،کلم ، نخود و لوبیا و ذرت ،غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد احتیاط در مصرف شیر بخصوص در افرادی که حساسیت به قند یا پروتئین شیر دارند مفید است . پیشگیری از سرطان خون با کرفس و جعفری  دانشمندان هلندی می‌گویند خوردن غذاهایی مانند کرفس و جودوسر که حاVوی یک فالوونوئید طبیعی به نام آپیجنین هستند ،ممکن است از سرطان خون پیشگیری کند. به گزارش خبرگزاری رویترز پژوهشگران در دانگشاه گرونیگن در هلند می‌گوVیند آزمایش‌ها نشان داده‌اند که آپیجنین -یک ماده معمول در میوه‌ها و سبزی‌ها- می‌توواند ایجاد دو نوع سلول‌ها در بیندازد و از تاخیر آنهابه خون میزان است که بتوان از نویدبخش این یافته‌ها این سرطان‌ها به گفته بکاهد. آنها بقای پیشگیری از سرطان خون استفاده کرد .اما آنها برای آپیجنین هشدار می‌دهند که بررسی آنها همچنین نشان دد که این ترکیب دارای خواص ایجاد مقاومت در برابر شیمی‌درمانی است ،بنابراین در افرادی که از قبل تشخیص سرطان خون در آنها داده شده  بVVه گفتVVه ایVVن پژوهشگران آپیجنیVVن ممکVVن اسVVت یVVک عامVVل پیشگیری‌کننده مفیVد برای سVرطان خون باشVد ،امVا نبایVد آVن در افراد مبتال بVVه بیماری مسVVتقر هم‌زمان بVVا شیمی‌درمانVVی بVVه کار برد ،زیرا ممکن است با اثرات مثبت این درمان تداخل کند. نتایVح ایVن بررسVی در ژورنال علمی Cell Death and Disease منتشر شده است. فالوونوئیدهVا ترکیباتVی بVا خواص آنتی‌اکسVیدان هسVتند کVه سلول‌ها را از آسVVVیب حاصVVVل از مولکوVل‌های اکسVVVیژن (رادیکال‌های آزاد ناشی از واکنش‌های شیمیایی در سلول‌ها) حفاظت می‌کنند. بررسVی‌های قبلVی نشان داده بود کVه آپیجنیVن کVه در کرفVس ،جVو دوسVVر ،سVVس گوجVVه فرنگVVی و سVVایر غذاهای گیاهVVی وجوVد دارد، ممکن است در محافظت از سرطان تخمدان هم مفید باشد. دغدغه های زیبایی بعد از شیمی درمانی داروهای شیمی درمانی مختلف ،عوارض متعددی روی پوست و مخاط و مو دارند .یکی از شایع ترین این عوارض ،ریزش موست .احتماال تاکنون با بیمارانی که به یکباره تمام موهای شان ریخته است مواجه شده اید و بعد که پرس وجو می کنید متوجه می شوید که فرد به دلیل ابتال به سرطان دچار ریزش موی شدید شده اما خوشبختانه ریزش موهای ناشی از شیمی درمانی اغلب موقت است داروهای متعددی می توانند موجب ریزش مو شوند؛ مثال سیکلوفسفامید ،دانوروبیسین، دوکسوروبیسین ،اتوپوزید ،وین کریستین ،وین بالستین و آکتینومایسین  گاهی با بستن فشاری سر و کمپرس یخ ،تا حدی می توان جلوی ریزش مو را گرفت ولی معموال ریزش مو اجتناب ناپذیر است که به دنبال آن با مراجعه به متخصصان پوست و مو و مصرف برخی داروهای موضعی و گاهی خوراکی می توان سریع تر موهای ریخته شده را برگرداند.  استفاده صحیح از ضدآفتاب و پرهیز از نور آفتاب مستقیم. مراجعه به متخصصان پوست و مو و مصرف داروهای ضدلک نیز می تواند موجب تسریع روند رفع تیرگی پوست ناشی از داروهای شیمی درمانی شود.  ـ به هر حال ،داروهای شیمی درمانی گاهی مشکل هایی برای پوست ،مو و مخاط ایجاد می کنند که چاره ای جز تحمل آنها نیست. خوشبختانه بیشتر آنها قابل برگشت هستند و با مراجعه به متخصصان پوست و مو روند رفع آنها را می توان تسریع کرد. بیماران مبتال به سرطانی که کاندید شیمی درمانی هستندبهتر است زیرنظر یک روان شناس یا روان پزشک مجرب نیز قرار داشته باشند تا بهتر بتوانند بر مشکل های حاصل از سرطان و مشکل های ثانویه به شیمی درمانی غلبه کنند .بیمار باید بداند که ممکن است به دنبال شیمی درمانی ،موهای سر و مژه و ابروهایش بریزد ولی این جزو درمان اوست و باید چند ماه با این مشکل ها زندگی کند و بداند که اگر همکاری خوبی با درمانگران خود داشته باشد هم ریشه سرطان از بدنش با امداد Vالهی و کمک پزشکان کنده خواهد شد و هم مشکل های پوست و مویش به تدریج رفع خواهند شد. مراقبتهای ضروری در منزل جهت بيماران شيمی درمانی در درمان با داروهای شيمی درمانی به پزشک و پرستار خود اعتماد کامل داشته باشيد و داروهای مربوطه را صيحيح و کامل مصرف نماييد که در بهبودی شما تاثير چشمگير خواهد داشت. جهت کاهش عوارض احتمالي درمان نکات ذيل را در منزل دقيقا رعايت نماييد: براي پيشگيري از حالت تهوع و استفراغ الزم است دو ساعت قبل از شيمي درماني و بعد از شيمي درماني غذايي مصرف نشود و اولين مواد غذايي بعد از شيمي درماني مايعات از قبيل آب کمپوت ،شير ،چاي سرد و عسل باشد. براي کاهش حالت تهوع الزم است دريافت غذاي کافي ومقوي ،استراحت وخواب مناسب وکافي ،تمرين و فعاليت بدني ،تغيير ذهنيت بوسيله مطالعه ،ديدن تلويزيون ،صحبت هاي خودماني و ....را داشته باشيد  در صورتيکه تهوع با هيچ موردي بهتر نشد 2-3ساعت قبل از شيمي درماني يک وعده غذاي کامل صرف کرده و بقيه شبانه روز را غذاي ماليم و سبک ميل نماييد. دفعات صرف غذا در شبانه روز کمتر از سه نوبت نباشد ولي با حجم کم و در بين وعده هاي غذا مي توان از کمکهاي غذايي مثل ميوه ها استفاده نمود. در صورت عدم تحمل گوشت قرمز مي توانيد از ماهي ،شير با عسل و شير با زرده تخم مرغ در صبحانه بطور روز درميان استفاده کنيد. از غذاهاي داغ ،ترش ،پرادويه وچرب کمتر استفاده شود. غذا را آهسته صرف کرده و کامال آن را بجويد.  براي پيشگيري از بي اشتهايي از مناظر ناخوشايند و بوهاي نامطبوع دوري کنيد و سعي کنيد حتي االمکان در تهيه و طبخ غذا شرکت نکنيد وغذا را در محيطي آرام صرف کنيد. قبل از مصرف غذا سعي کنيد دهان خود را با آب نمک رقيق يا آب و جوش شيرين شستشو دهيد تا غذا براي شما لذت بخش گردد. در صورت بروز ضايعات و زخم هاي دهان هر 2-4ساعت دهان را با محلول آب نمک رقيق يا آب جوش شيرين ( يک قاشق در يک ليوان آب ) شستشو دهيد و در صوVرت تشديد زخم ها و خونريزي به پزشک معالج خوVد رجوع کنيد.  مثانه را به موقع و زود تخليه کنيد و از تجمع ادرار با زمان طوالني پرهيز نمائيد. بعضي از داروهاي شيمي درماني باعث ريزش موهاي سر و بدن مي شوVند قابل ذکر است که اين ريزش چند هفته بعد از اتمام درمان مجددا موها رشد مي کند. قبل از درمان موها را کوتاه و از برس هاي نرم استفاده نموVده و سر را با شامپو سدر شستشو دهيد .مي توانيد از کاله يا روسري استفاده کنيد .ضمنا از برس زدن مکرر پرهيز کنيد.  از مسواک نرم براي شستشوي دندانها استفاده کنيد و روش مسواک زدن را افقي انجام دهيد بهتر است از خمير دندان فلورايددار جهت جلوگيري از پوسيدگي دندانها استفاده کنيد. جهت رفع خشکي دهان و تحريک ترشح بزاق در دهان مي توانيد از آب نبات ،دوغ ،ماست شيرين ،آدامس استفاده کنيد ولبها را به طور دائم چرب کنيد. در ازدحام جمعيت افراد بيمار و عفوني و افراد واکسينه شده شرکت نکنيد و در صورت استعمال دخانيات آن را ترک کنيد و درکنار فردي که در حال سيگار کشيدن است قرار نگيريد.  در صورت خونريزي از لثه ،وجود مدفوع سياه رنگ ،خون در ادرار ،خلط خوني به پزشک مراجعه نماييد و در طول شيمي درماني سعي کنيد به بدن شما ضربه و آسيبي وارد نشود. در زمان شيمي درماني از قرص آسپرين و گروه ساليسيالتها و ايندومتاسين ،مفناميک اسيد ،بروفن ،ديکلوVفناک ،پيروکسيکام استفاده نشود مگر با دستور پزشک معالج خود باشد.  در صورت زخمهاي دهاني از غذاهاي نرم و مايعات صاف شده استفاده شود و مي توانيد از ني استفاده نماييد .طبخ سوپ با انواع سبزيجات باشد .از گروه سبزيها و ماست شيرين بيشتر استفاده شود. در طول درمانهاي طوالني مدت اگر با ناراحتي تنفسي نظير تنگي نفس و خس خس سينه يا سرفه مواجه شديد به پزشک معالج رجوع کنيد. بعد از اتمام هر جلسه شيمي درماني مايعات فراوان ميل کنيد تا با دفع ادراري زياد عوارض داروها کاهش يابد ( حداقل ميزان دريافت مايعات 10ليوان در شبانه روز باشد ) انواع آب ميوه، دوغ مناسب مي باشد. پاییز 1391