بهداشت، ایمنی و محیط زیست

بهداشت، ایمنی و محیط زیست

اسلاید 1: بهداشت، ایمنی و محیط زیست

اسلاید 2: مقدمهسیستم HSE :سیستم مدیریت ایمنی بهداشت OHSAS- 18000 سیستم مدیریت محیط زیست ISO- 14000سیستم مدیریت ادغام شده IMS HSE در حقیقت تلفیقی است از سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت و محیط زیست و زیر مجموعه IMS می باشد

اسلاید 3: تاريخچه در سال 1984 كمپاني Shell در سيستم هاي مديريت كمپاني هاي خود تغييري ايجاد نمود كه اين تغيير برگرفته شده ازمتد Dupont بود. اين تغيير منجر به كاهش چشمگير ميزان حوادث در نيمه دوم دهه 80 گرديد.سيستم مديريت HSE كه ما اكنون مي شناسيم در حقيقت همان سيستم مديريت EP (اكتشاف و توليد) در اواخر دهه 80 مي باشد.

اسلاید 4: پیشرفتهای اخیر اخیراً این سیستم پیشرفت های قابل قبولی را بخصوص در زمینه کاهش حوادث باعث گردیده به طوریکه در این سالها سرعت کاهش حوادث رشد چشمگیری داشته است.

اسلاید 5: دلایل استقرار سیستم HSE- اقدامات دولت ها و سازمانهاي دولتي براي تشويق بيشتر نظام خودكنترلي در سازمانها با ايجاد حس مسئوليت پذيري و قانونمندي در آنها- تغييرات در قوانين و مقررات از طرف سازمانهاي قانون گذار در ارتباط با نيازمنديها و الزامات عملكردي سازمانها- آگاهي بيشتر جوامع از مسايل زيست محيطي و انتظارات و توقعات مردم از سازمانها در مورد پيشگيري از آلودگي و رعايت جنبه هاي زيست محيطي فعاليتهايي كه انجام مي دهند.- انتظارات فراينده كاركنان سازمانها براي داشتن يك محيط كاري ايمن، بهداشتي و بدون آلودگي

اسلاید 6: دلایل استقرار سیستم HSE- آگاهي بيشتر كارفرمايان در زمينه مسايل ايمني و زيست محيطي و پذيرفتن تعهد اخلاقي که نسبت به كارمندان خود و جامعه دارند.ناتواني قوانين و استانداردهاي اجباري در فراهم نمودن بهبودهايي در عملكرد سازمان و تشويق نمودن آنها براي رسيدن به بهترين سطح فعاليت خود.- هزينه هاي فزايندة حوادث و جريمه هاي ناشي از عدم رعايت قوانين و مقررات.- نيازمنديهاي مشتري در قراردادهاي عمده از نظر مستقر بودن سيستمهاي خاص ايمني و بهداشت و زيست محيطي در سازمان

اسلاید 7: فوايد ادغام1- اختصاص صحيح و منطقي منابع2- ايجاد تصوير بهتري از سازمان3- بهبود عملكرد سازمان4- بهبود رضايت مشتري5- كاهش پيچيدگي و سردرگمي

اسلاید 8: مراحل ادغام 1- شناسايي فواصل خالي ((Identification of GAP3:يك بازنگري اوليه مي تواند شامل سؤالات زير باشد:در حال حاضر سازمان از نظر مطابقت با قوانين و مقررات مربوطه و استانداردها در چه سطحي است؟- خطرات عمده و جنبه ها يا اثرات زيست محيطي مهم چه مواردي مي باشند؟كداميك از اين موارد ريسك غير قابل قبولي را براي مردم و يا محيط زيست ايجاد مي نمايند؟- براي به حداقل رساندن و مديريت اين ريسك ها چه اقدامي صورت گرفته است؟- تجزيه گذشتة سازمان در كاهش و مديريت اين ريسك ها چه بوده است؟

اسلاید 9: 2-اقدامات كنترلی موقتي:- استقرار و اجراي روشهاي اجرائي- تغيير نحوه انجام فعاليتهاي كاري- فراهم كردن تجهيزات ايمني براي پرسنل- بهبود روشهاي جابجايي و انبارش كالاهاي خطرناك- بهبود و يا تغيير فرآيندها - فراهم نمودن آموزش هاي مناسب- بهبود روشهاي پايش و كنترل آلاينده ها- پايه ريزي يك رويه مشورتي در سازمان- تدوين روشهاي اجرائي در شرايط اضطراري- اجراي نيازمنديهاي قانوني

اسلاید 10: 3- طرح ريزي و اجراي سيستم ادغام شده:1- تعيين خط مشي هاي مديريت2- تهيه و تنظيم اهداف كلان براي استقرار و ادغام سيستم3- استقرار يك برنامه اجرايي با اهداف كلان و شاخصها4- ابلاغ كردن برنامه5- فراهم نمودن آموزشهاي مرتبط 6- تهيه مستندات سيستم7- اجراي سيستم در سازمان 8- پياده سازي شيوه هايي براي اندازه گيري كارآيي سيستم و مطابقت آن با استانداردها و قوانين و مقررات9- بازنگري و بهبود مستمر سيستم

اسلاید 11: انفجار فلکسیبورو

اسلاید 12: انفجار دریای شمال

اسلاید 13: انفجار نیو مکزیکو

اسلاید 14: انفجار پاسادنا

اسلاید 15: حادثه فلکسیبوروکارخانه فلکسیبورو در انگلستان:در 30 می 1974 نشت سیکلوهگزان از راکتور در اثر جرقه به انفجار مهیب منجر شد و چندین کارخانه مجاور را نابود کرد.28 نفر کشته و 36 نفر مجروح.خوشبختانه حادثه در روز یکشنبه بود و تعداد قربانیان نسبتا کم بود.

اسلاید 16: حادثه بوپالکارخانه بوپال هند:سوم دسامبر 1984نشست متیل ایزوسیانات منجر به اتشار بخارات در محدوده کارخانه شد.مسمومیت بیش از 2500 نفر و مجروح شدن بیش از ده برابر این رقم.

اسلاید 17: انفجار ورمز کارخانه ورمز در آلمان:21 نوامبر 1988انفجار مخزن نگهداری مایع دی اکسید کربن3 نفر کشته و بیش از 10 نفر مجروح و خساراتی بالغ بر 20 میلیون دلار و 3 ماه توقف تولید

اسلاید 18: انفجار پپكونشرکت پپکون در 12 مایلی لاس وگاس برای تولید پرکلرات آمونیوم4 می سال 1988انفجار بدنبال یک حریق روی داد اما علت حریق احتمالا نشت گاز از خط لوله گاز طبیعی و جوشکاری در محوطه بوده است.2 نفر کشته و 350 نفر مجروح و خسارات بالغ بر 100 میلیون دلار.

اسلاید 19: انفجار فيليپس انفجار پتروشيمي فيليپس در تگزاس 23 اكتبر سال 1989 انفجار در اثر نشت گاز اتيلن بود كه باعث انفجار دو مخزن ايزوبوتان شد شدت انفجار معادل 4 و 2 تن تي . ان . تي بود 23 نفر کشته و130 نفر مجروح شدند.

اسلاید 20: مديريت ايمني فرآيند Process Safety Management

اسلاید 21: مقدمههدف از استاندارد مديريت ايمني در فرآيندهاي مواد شيميايي بسيار خطر ناك Highly Hazardous Chemicals یا 29CFR1910. 119 پيشگيري از عواقب فاجعه بار انتشار مواد شيميايي سمي، واكنش پذير، قابل اشتعال، قابل انفجار از فرآيندهاي مذكور می باشد.فرآيند یعنیهر گونه فعاليت يا تركيبي از فعاليتها از قبيل كاربرد، ذخيره سازي، توليد، پردازش و يا انتقال و جابجايي مواد شيميايي كاملاً خطر ناك

اسلاید 22: مهمترين دليل تمركز بر روي PSM، نصب و راه اندازی فرایندها و تاسیسات بزرگتر بوده که باعث افزایش فجايع و حوادث خطرناك در پروسه هاي توليدي و تاسيسات صنعتي مي شود.

اسلاید 23: هدف از اين بحثمعرفي مديريت ايمني فرآيند ارائه سوابق علت وجود آمدن قوانين مربوطه تعاريف كاربردي در اين زمينه الزامات مديريت ايمني فرآيند در سطح دنیا

اسلاید 24: سوابق Backgroundبروز حوادث عمده در سطح جهان:انفجار شيميايي در ايالت تگزاس، در سال 1947 كه باعث كشته شدن 581 نفر و مجروح شدن حدود3500 نفر گرديد نشت گاز متيل ايزو سيانيد در بوپال هند در سال 1984 انفجار سكوي نفتي پايپر آلفا در درياي شمال در سال 1988توجه بخش صنعتي را بدين مشكل جلب نمود.

اسلاید 25: قوانين PSMPSM سيستم يكپارچه اي در قالب برنامه مديريت جامع، براي ايمني شيميايي بنيان گذاشته است. شركتها از طريق كاربرد تكنولوژيهای یکسان دستورالعمل ها و روش هاي اجرایی هماهنگاقدامات مديريتی يكپارچه قادر به توسعه يك استراتژي ايمني بوده که به طور مؤثر بر فرايندها نظارت نموده تا از انتشار گازها و بخارات قابل اشتعال و مواد منفجره در محيط جلوگيري گردد.

اسلاید 26: الزامات PSMكاربرد Applicationموارد استثنا Exceptionsاطلاعات ايمني فرايند Process Safety Information مشاركت كاركنان Employee Involvementتجزيه وتحليل خطرات فرآيند Process Hazard Analysis روش هاي اجرایی عمليات Operating Proceduresآموزشپيمانكاران Contractors

اسلاید 27: الزامات PSMبازنگري و بازرسي ايمني قبل از شروع بكار Pre-Start-Up Safety Reviewعدم نقص فني Mechanical Integrityعمليات داغ Hot Workمديريت تغييرات ايجاد شده در فرآيند Management of Changeبررسي وقايع ورویدادها Incident Investigationبرنامه ريزي واكنش در شرايط اضطراري Emergency Planning and Responseمميزي فرايند بر اساس الزامات قانوني Compliance Auditsاسرار تجاری شرکت Trade Secrets

اسلاید 28: كاربرد Applicationاين استاندارد براي فرآيندهايي بكار گرفته مي شود كه: در بردارنده مواد سمي در حد آستانه و یا بالاتر مواد شيميايي واكنش پذير در حد آستانه و یا بالاتر مايعات و گازهاي قابل اشتعال با وزن بيشتر از 10000 پوندفرآيندهاي توليدي مواد منفجره و ادوات اشتعال پذير

اسلاید 29: موارد استثنا Exceptionsتاسيسات كوچك ساختمانها تاسيساتی که به طور معمول از راه دور کنترل می شوند و کسی در آنها حضور نداردفعالیت های حفاری و تعمیر چاههاي نفت و گاز سوختهاي هيدروكربني كه صرفاً جزء مصارف جنبي كارگاهها بوده و به عنوان سوخت مصرف نمي شوندمخازن ذخيره هوايي مايعات قابل اشتعال و مسيرهاي نقل و انتقال مواد مرتبط با اين مخازن كه بدون استفاده از سيستم هاي خنك كننده، درجه حرارتي كمتر از نقطه جوش معمول خود قرار دارند مگر اينكه اين مخازن هوايي در ارتباط و يا در مجاورت فرآيندي باشند كه خطر بروز حادثه در آن وجود داشته و اين خطر نيز ممكن است نهايتا اين مخازن را در بر گيردتحت پوشش استاندارد PMS قرار نمي گيرند

اسلاید 30: اطلاعات ايمني فرايند Process Safety Information گرد آوري و تدوين اطلاعات ايمني فرآيند از قبيل اطلاعات در مورد خطرات مواد شيميايي بسيار خطرناك اطلاعات تكنولوژي، فنیتجهيزات فرآيند

اسلاید 31: مشاركت كاركنان Employee Involvementپرسنل و نمايندگان آنها مي بايست در جريان امور مرتبط با تجزيه و تحليل خطرات فرآيند و ديگر موارد مديريت ايمني فرآيند قرار داده شوند. (بر اساس یک برنامه مدون)لازم است كاركنان و نمايندگان آنها در مورد نتايج خطرات فرآيند و كليه اطلاعات مرتبط با آن آگاهی داشته باشند. در اين اینجا كاركنان منظور افراد حاضر در كارگاه و پيمانكاران مي باشند.

اسلاید 32: تجزيه وتحليل خطرات فرآيند Process Hazard Analysis تجزيه و تحليل خطرات فرآيند PrHAs را بايد در سریعترین زمان ممکن برای هر یک از فرآيندهاي تحت پوشش، با استفاده از اطلاعات ايمني فرآيند انجام شود.تجزيه و تحليل خطرات فرآيند حداقل هر پنج سال يكبار بروز رساني شده و مورد ارزيابي مجدد قرار گيرد و كليه مستندات مرتبط با آن را براي تمام چرخه حيات فرآيند باید حفظ و نگهداري نمود.اطلاعات ايمني فرآيند بر مبناي مجموعه ای ازشرايط و ملاحظات مورد نياز جمع آوري مي شوند.

اسلاید 33: روش هاي اجرایی عمليات Operating Proceduresاين روش ها مي بايست مکتوب بوده و دستورالعمل هاي واضح و كاملي را براي انجام مطمئن فعاليت هاي فرآيند تحت پوشش مهيا كرده و حاوي اطلاعات ايمني فرآيند نیز باشد. (نمونه)روش هاي اجرایی عمليات بايد شامل پارامترهايي:فازهاي عملياتي، محدودیت هاي عمليات، شرايط ايمني و بهداشت و ايمني سيستمها و اقدامات و عملكردهای مرتبط با آن باشد.

اسلاید 34: روش هاي اجرایی عمليات Operating Proceduresضمناً روش های اجرایی مي بايست به آساني در دسترس كاركناني كه در فرآيند تحت پوشش فعاليت نموده و يا اقدامات تعمير و نگهداري انجام مي دهند قرار گيرد. همچنين لازم است مستمراً آنها را مورد بررسي و بازنگري قرار داده تا اطمينان حاصل شود كه روش هاي اجرایی بازتاب دهنده عمليات در حال اجرا مي باشند. اقدامات ايمنی كار مي بايست در وضعيت های خاص منجمله ورود به فضاهاي محصور و نيز عمليات هایی كه نياز به قفل خارجي و نصب هشدارها (Lock out – Tag out) دارد را نيز در بر گيرد.

اسلاید 35: آموزشباید به كاركنان يك فرآيند عملياتي در زمينه نكات كلي فرآيند و روش هاي اجرایی عمليات آموزش هاي لازم داده شود. اين آموزش ها می تواند شامل:ايمني خطرات بهداشتي خطرات مرتبط با اعمال اضطراري در فرآيند و نحوه انجام كار ايمن باشد. انجام آموزش هاي اوليه قبل از واگذاری هر گونه وظيفه شغلي الزامي مي باشد. دوره هاي بازآموزي مدون حداقل براي هر سه سال يكبار مورد نياز مي باشند.

اسلاید 36: پيمانكاران Contractorsتعيين مسئوليت پيمانكاران (كارفرمايان) در ارتباط با كارگران و كاركناني كه در زمينه تعمير و نگهداري، نوسازي و اصلاح، و يا كارهای اختصاصی ديگري در فرآيندهاي تحت پوشش قانون PSM (فرایندهای شیمیایی) مشاركت دارند، الزامي است.

اسلاید 37: پيمانكاران Contractorsاقداماتی که پیمانکاران باید انجام دهند:آموزش كاركنان خود به منظور انجام ايمن وظايف آگاهی كاركنان درباره خطرات بالقوه فرآيند آشنايي كافي با برنامه واكنش در شرايط اضطراری رعايت قوانين ايمني در كارگاه مربوطه توسط كاركنان برنامه هاي مشاوره اي در زمينه خطرات محيط كار

اسلاید 38: بازنگري ايمني قبل از به راه اندازی Pre-Start-Up Safety Reviewبازنگري و بررسي ايمني در تأسيسات و تسهيلات جديد و كارگاههایي كه تغييرات قابل توجهي يافته اند، بعنوان يك ضرورت مطرح مي باشد تا: آنكه مشخص شود که ساخت و ساز و تجهيز نمودن فرآيند مورد بحث منطبق با مشخصه هاي طراحي مي باشد اطمينان از فراهم شدن دستور العمل ها و روشهاي اجرایی مرتبط با ايمني، عمليات تعمير و نگهداري و واكنش در شرايط اضطراري اجرای برنامه هاي آموزشی براي هر يك از اپرتورها

اسلاید 39: براي تأسيسات جديد، باید تكنيكPHA را اجرا نموده و بر مبناي نتايج حاصله اقدامات اصلاحي را قبل از شروع بكار اجرا نمود. در تأسيسات اصلاح شده نيز مي بايست متناسب با نيازها تجزيه و تحليل تغيير (CA) صورت گيرد

اسلاید 40: عدم نقص فني Mechanical Integrityكارفرما می بايست نسبت به برقراري و اعمال دستورالعمل هاي مدون و روش هاي كار مشخص به منظور عدم ايجاد نقص فني در تجهيزات فرايند به طور مداوم اقدام نمايد.

اسلاید 41: عمليات داغ Hot Workبراي انجام عمليات داغ از قبيل: جوشكاري، لحيم كاري، آسياب و يا كار با منابع آتش در نزديكي فرآيندهاي شيميايي داراي مواد شيميايي با مقدار بيش از حد مجاز باید حتماً مجوز كار Permit باید صادر گردد.

اسلاید 42: مديريت تغييرات ايجاد شده در فرآيند Management of Changeبرقراري دستور العمل ها و روش هاي كار مدرن جهت مديريت كردن تغييرات در فرآيندهاي شيميايي اين استاندارد كارفرماي كل مجموعه و كارفرمايان پيمانكار را ملزم مي نمايد تا اطلاعات و آموزش لازم را در زمينه تغييرات ايجاد شده به كارگران مرتبط ارائه نمايند. در صورت لزوم اطلاعات ايمني فرايند و روش هاي عمليات مي بايست بروز رساني شوند.

اسلاید 43: بررسي وقايع ورویدادها Incident Investigationكارفرمايان باید در اسرع وقت (حداكثر تا 48 ساعت) رويدادها و وقايعي كه باعث انتشار فاجعه بار مواد شيميايي شده و يا پتانسيل ايجاد آن را دارد شناسايي و مورد بررسي و تحقيق قرار دهند. بايد يك تيم بررسي، متشكل از يك فرد مطلع در زمينه فرايند مورد نظر و افراد داراي دانش و تجربه كافي در زمينه بررسي و آناليز حادثه ايجاد گردد. و گزارش مدون در زمينه حادثه مورد نظر تهيه گردد. اين گزارشات بايد حداقل براي مدت 5 سال حفظ و نگهداري شوند.

اسلاید 44: برنامه ريزي جهت واكنش در شرايط اضطراري Emergency Planning and Responseكارفرمايان بايد جهت شرايط اضطراري و وقوع بحران برنامه مدوني را طراحي نموده و به صورت مانورهاي نمايشي مورد آزمايش قرار دهند. اين برنامه مي بايست شامل روش هاي اجرایی انتقال و جابجايي مواد شيميايي كه به ميزان كم در محيط رها شده نیز باشد.

اسلاید 45: مميزي فرايند بر اساس الزامات قانوني Compliance Audits كارفرمايان مي بايست هر سه سال يكبار استانداردها و الزامات قانوني سازمانهاي دولتي كه بايد در فرايند رعايت گردد را مورد بازنگري و ارزيابي قرار دهند و از انطباق و رعايت آنها در فرايند اطمينان حاصل كنند.

اسلاید 46: اسرار تجاری شرکت Trade Secretsكليه كاركنان بايد توافق نامه رازداري در مورد اطلاعات مرتبط با فرايند، مواد مورد استفاده و خطرات آنها را امضاء نموده تا بدينوسيله از افشاء اطلاعات و اسرار مربوط به شركت جلوگيري به عمل آید.

اسلاید 47: EPA برنامه مدیریت ریسک RMP یا قانون PSM سازمان OSHA در خصوص فرآیندهای شیمیایی خیلی خطرناک تأثیر گذار بر روی کارگران شاغل در محل های کاری اعمال می شود قانون EPA (RMP) برای محافظت از محیط زیست در برابر عواقب ناخواسته انفجارات و انتشار مواد ناشی از حوادث طراحی شده اند.

اسلاید 48: EPA برنامه مدیریت ریسک RMP یاهدف از RMP:پیشگیری از انتشار و آزاد شدن اتفاقی موادی است که می توانند در تماس کوتاه مدت و یا حاد باعث ایجاد صدمات جدی به جامعه و محیط گردد هدف دیگر آن کاهش شدت وقوع اینگونه حوادث می باشد.

اسلاید 49: برنامه کلی مدیریت ریسک Overall Risk Management Programبر اساس این قانون طرح مدیریت ریسک باید در خصوص همه تأسیسات و تسهیلات مربوط به تولید، فرآیند، استفاده، انبارش و استعمال مواد تحت ضابطه خاص Regulated Substances طراحی و اجرا گردد

اسلاید 50: برنامه کلی مدیریت ریسک Overall Risk Management Programدر این راستا RMP رویکرد یکپارچه ای را در مورد شناسایی و مدیریت خطرات در تأسیسات دارای مواد تحت ضابطه خاص فراهم می کند. اجرای آن بر اساس نوع صنعت فرایند و عوامل دیگر در سه سطح انجام می شود.

اسلاید 51: برنامه کلی مدیریت ریسک Overall Risk Management ProgramRMP شامل سه بخش عمده می باشد: 1- ارزیابی خطر 2- برنامه پیشگیری 3- برنامه واکنش در شرایط اضطراری

اسلاید 52: ارزیابی خطرپیامدهای مربوط به خارج از سازمانبدترین سناریوی حادثهآزاد شدن مواد شیمیایی به طرق مختلفاثرات بر روی جامعه و عموم مردماثرات بر روی محیطمستند سازی سابقه 5 ساله حوادث گذشتهبرنامه پیشگیریاطلاعاتPrHA روش های اجراییآموزشعدم نقص مکانیکیمدیریت تغییراتبازنگری ایمنی قبل از راه اندازی سیستمممیزیتحقیق و بررسی در مورد حوادثهمکاری پرسنلکار داغپیمانکارانپاسخ در شرایط اضطراریبرنامه ریزی/روش های اجراییآموزشهماهنگی (LEPC)برنامه مدیریت ریسکتایید و تصدیق مالکانثبت مدارکتجزیه و تحلیل پیامد هاتاریخچه حوادثبرنامه حفاظتپاسخ در شرایط اضطراریمستندسازیبروزرسانی

اسلاید 53: آناليز ريسك آناليز ريسك برآورد كمي ريسك است كه براساس ارزيابي مهندسي و تكنيكهاي رياضي با برآورد احتمال و پيامد حادثه و تركيب آنها صورت مي گيرد. ارزيابي ريسك ارزيابي ريسك نشان مي دهد كه ريسكها قابل قبول هستند يا نه.ابلاغ ريسك عبارتست از ابلاغ نتايج ريسك به مراجع تصميم گيري و مردم. مديريت ريسك برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و كنترل فعاليتها و دارائي هاي سازمان به نحوي كه اثرات سوء بر عملكرد و اقتصاد آن در اثر حوادث به حداقل برسد.

اسلاید 54: Risk EstimationScope definitionHazard identificationRisk estimationRisk evaluationRisk tolerability decisionAnalysis of optionsRisk reduction/controlDecision makingImplementationMonitoringRisk assessmentRisk management

اسلاید 55: ارزيابي ريسك Risk Assessment : يك واژه كلي است كه براي شرح، توصيف، مطالعه و تصميم گيري در خصوص پيامدها و عواقب نامعلوم بكار مي رود.برآورد ريسك Risk Estimation : اولين زير بخش از فرايند ارزيابي ريسك مي باشد كه شامل شناسايي خطرات، تخمين بزرگي پيامدهاي مرتبط با اين خطرات، و همچنين برآورد احتمال وقوع آنها مي باشد.ارزشيابي ريسك Risk Evaluation : دومين زيربخش از فرايند ارزيابي ريسك بوده، و در واقع فرايند پيچيده اي از تعيين اهميت یا ارزش خطرات شناسايي شده و برآورد ريسكهاي مربوط به آن خطرات مي باشد.

اسلاید 56: مرور و مقايسه سه روش اصلي ارزيابي ريسك شناسايي خطر برآورد احتمال تجزيه و تحليل پيامد ارزشيابي ريسكشناسايي خطر ارزيابي تماس دوز- پاسخ توصيف ريسكغربالگري خطر ارزيابي تماس اثرات سميت توصيف ريسكزيست محيطيبهداشت حرفه‌ايايمني

اسلاید 57: بطور كلي، مراحل ارزيابي ريسك در ساده‌ترين شكل خود نياز به پاسخ به سئوالات ذيل دارد: چه چيزي مي تواند اشتباه باشد؟ اين اشتباه چقدر مي‌تواند جدي باشد؟ چقدر احتمال وقوع اين اشتباه وجود دارد؟ در قبال اين اشتباه ما چه بايد بكنيم؟

اسلاید 58: ملاحظاتي براي انجام يك ارزيابي ريسك رسمي قبل از انجام هر ارزيابي ريسك موضوعات زير بايستي شفاف گردند: هدف و استفاده نهايي از ارزيابي ريسك تعريف سيستمي كه تجزيه و تحليل مي شود. دسته بندي نگراني هاي اصليمنابع اطلاعاتي قبلي مورد استفاده تنگناهاي زماني كه در ارزيابي ريسك وجود دارد افراد مورد نياز و قابل دسترسي جهت پشتيباني از ارزيابي ريسك در مراحل مختلف روشهاي بكار گرفته شده

اسلاید 59: معيارهاي عمومي ريسك اين معيارها فقط بعنوان راهنما بكار مي روند و مي تواند در صورت لزوم جهت تناسب با سيستم يا فعاليت تحت مطالعه تغيير كنند مثلاً در هنگام راه اندازي خط توليد جديد، معيار احتمال هميشه تغيير نمي‌كند. معيارها بايستي توسط ‌همه اعضاي تيم شركت‌كننده در ارزيابي ريسك پيش از شروع كار توافق گردد.

اسلاید 60: احتمال رخدادن تكراري حداقل يكبار در سال چندين بار در چرخه‌ حيات يك پروژه مكراراً در شرايط مشابه اتفاق مي‌افتد بيشتر از 50% شانس وقوع وجود دارد تأثيررتبهبالاS. آسيب منجر به ناتواني. خسارت جسماني يا مرگ و ميرP. خسارت به عملكرد شركت براي يك دوره طولاني باپيامدهاي تجاري– انحراف عمده در كيفيت E. نقص قابل گزارش، رها سازي مواد سمي D. هزينه تعمير بالا (بيشتر از 150 هزار دلار)معيارهاي عمومي ريسك

اسلاید 61: احتمال رخدادن كم ممكن است گاهي اوقات اتفاق بيفتد (كمتر از يكبار در سال) بين 10 تا 50% شانس وقوع وجود دارد تأثيررتبهمتوسطS. آسيبي كه نياز به مراقبت پزشكي دارد P. خسارت به عملكردشركت در يك دوره كوتاه مدت انحراف عمده دركيفيت تاثير متوسط روي تجارتE. نشست غير قابل گزارش رها سازي مواد غير سمي D. هزينه تعمير متوسط(بيشتر از 10 هزار دلار)معيارهاي عمومي ريسك

اسلاید 62: احتمال رخدادن غير محتمل هرگز اتفاق نيفتاده استممكن است كمتر از يكبار در 10 سال اتفاق مي‌افتد هرگز مشاهده نشده است اما احساس ميشود هنوز امكان وقوع دارد كمتر از 10% شانس وقوع وجود‌دارد. تأثيررتبهپائينS. آسيبي كه نياز به كمك هاي اوليه دارد P. توقف كوتاه توليد يا انحراف خفيف كيفيت E. نشت خفيف نشر تدخيني مواد غير سمي D. هزينه تعمير پائين(كمتر از 10 هزار دلار)S ـ ايمني كاركنان P ـ توليد E ـ محيط D ـ صدمه و آسيبمعيارهاي عمومي ريسك

اسلاید 63: محاسبه يا اندازه گيري مقدار ريسكريسك هميشه به صورت عددي بيان مي شود كه معمولا از حاصلضرب احتمال وقوع در پيامد يا شدت واقعه بدست مي آيد. عدد ريسك واحد خاصي ندارد و بنابراين به صورت تنها معني و مفهومي نخواهد داشت. مثلا اگر گفته شود كه ريسك انجام كار يا فعاليت خاص برابر 200 است هيچگونه مفهومي را نمي رساند. اما اگر ريسك انجام دو كار مشابه يا انجام يك كار به دو روش مختلف و يا ريسك انجام كارهاي متفاوت تعيين شوند، امكان مقايسه اعداد ريسك فراهم شده و بدين ترتيب اهميت ها مشخص مي گردد.

اسلاید 64: سطوح ريسكريسكهاي قابل قبولريسكهايي كه تحت شرايط خاص قابل قبول هستند.ريسكهاي غيرقابل قبول

اسلاید 65: سطوح ريسكوقتي ماتريس ريسك و خطوط تعيين كننده ميزان ريسك قابل قبول تهيه و در اختيار طراح، سازنده، بهره بردار و … گذاشته شد آن وقت او متوجه مي‌شود كه براي كاهش كدام دسته از ريسكها بايد تلاش كرده و راههايي را براي اجرا پيشنهاد نمايد. سپس سيستم مديريتي تصميم مي‌گيرد كه كداميك از آنها يا همه آنها به اجرا گذاشته شوند كه خود اين تصميم گيري نياز به مطالعات مديريتي ديگري دارد.

اسلاید 66: كنترل ريسك كنترل ريسك، طرحها يا استراتژي‌هايي هستند كه ريسكها را تا سطح قابل قبول كاهش مي‌دهند. جائيكه سطح ريسك در منطقه شديد، بالا و متوسط قرار گيرد، به اقدامات كنترلي جهت بحداقل رسانيدن يا حذف نگراني (خطر) نياز دارند.اقدامات پيشگيرانه احتمال وقوع يك رويداد را كاهش مي‌دهد و بهترين گزينه جهت ريسكهاي بالا مي‌باشند. اقدامات اضطراري، تاثير يا شدت رويدادي كه اتفاق مي‌افتد را كاهش مي‌دهد.اقدامات پيشگيرانه با صرفه‌تر هستند.جائيكه خطر داراي تاثير بالا و احتمال كم است، اغلب از اقدامات مشروط استفاده مي‌كنيم

اسلاید 67: براي اجتناب از ريسك بايد يكي از راههاي زير انتخاب شود:حذف ريسككاهش ريسكانتقال ريسكپذيرش ريسك

اسلاید 68: مراحل مديريت كنترل خسارت به صورت IEDIMIdentify all loss exposureشناسايي كليه خطرات (منابع تماس)Evaluate the risk in each exposureارزشيابي ريسك هر خطرImplement the planاجراي طرحMonitor the systemپايش سيستمDevelop a planتهيه يك طرح

اسلاید 69: حذف ريسكفرايند مديريت كنترل خسارت Loss Control Managementشناسايي خطراتارزشيابي ريسكBAخيربليTerminationTreatmentTransferTolerationC

اسلاید 70: تهية ليست ريسك‌هاي كاهش يافته جهت بازنگري ادواريپايش نتايج بازنگريتهية ليست ريسك‌هاي انتقال يافته جهت بازنگري ادواريتهية ليست ريسك‌هاي حذف شده جهت بازنگري ادواريانجام اقداماتي جهت انتقال ريسك بصورت بيمهانتقال ريسكتحمل ريسكشناسايي كار Iتنظيم استاندارد Sاندازه‌گيري Mارزشيابي Eاصلاح CAانجام اقدامات جهت حذف ريسكبليخيراصلاح ريسكبليخيربليبليخيرCخيرBB

اسلاید 71: روشهاي آناليز ريسك 1 - آناليز كيفي ريسك2- آناليز نيمه كمي ريسك 3- آنالیزکمی

اسلاید 72: عوامل مهم در انتخاب روش ارزيابي ريسك وسعت نتايج اطلاعاتي موردنيازپيچيدگي فرآيند مورد آناليزقابليت دسترسي به اطلاعاتمنابع اطلاعاتي در دسترسميزان تخصص موردنياز براي كاربرد روش انتخابياثر پيامدهاي بالقوه

اسلاید 73: فرآيند ارزيابي كمي ريسك1- آناليز خطرات 2- ارزیابی فرکانس3- آنالیز پیامد4- نمایش ریسک و ارزشیابی آن

اسلاید 74: آنالیز خطرات1- تعريف اهداف و گستره آناليز2- شناسائي خطرات3- تعيين پيامدهاي موردنظر 4- شناسايي وقايع شروع كننده5- تعريف سناريوي حادثه

اسلاید 75: شناسائي خطراتشناسايي خطر اولين و مهمترين گام در فرآيند ارزيابي ريسك است آن در تلاش است تا نوع خطرات و محل آنها را مشخص كند.

اسلاید 76: روشهاي متداول شناسایی خطراتدر یک سازمان چندین روش وجود دارد که از طریق آنها می توان خطرات احتمالی را شناسایی کرد: بازرسی از محیط کاربحث و گفتگو بین کارگران و مدیرانممیزی توسط افرادی مستقل از سازمانبررسی و تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی (JSA)مطالعات عملیات و خطر و سایر روشهای واکاوی و شناسایی خطر برحسب نوع فرایند و خطرات موجود (FTA، FMEA، ETBA)آمار و اطلاعات در مورد حوادث و سوانح

اسلاید 77: روشهاي متداول شناسایی خطرات - چك ليست ها - FTA- ETBA- FMEA- HAZOP- What - If از بين اين روشها HAZOP بيشترين كاربرد را در صنايع شيميايي دارد.

اسلاید 78: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety AnalysisJSA تکنیک پیشگیری از حوادث بوده که از آن در جهت ایجاد دستورالعمل ها و روش های اجرایی ایمن برای هر شغلآموزش ایمنی در هر شغل و سیستم های ایمن در محیط کار استفاده می نمایند

اسلاید 79: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisتکنیک JSA از تکنیک های مطالعه کار Work Study که به عنوان روش های مطالعه و سنجش کار معروفند، بوجود آمده است.آنالیز ایمنی شغلی نیز از اصل SREDIM استفاده می کند. ولی با این تفاوت که ریسک را به جای محتوی کار Work Content، به عنوان یکی از اجزاء تشکیل دهنده شغل مورد بررسی، اندازه گیری می نماید.

اسلاید 80: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisروش اصلی آنالیز ایمنی شغلی به صورت زیر است:شغلی را که باید مورد آنالیز قرار گیرد انتخاب کنید (S).آن شغل را با یک ترتیب منظم و بر اساس توالی مراحل شغل به ترتیب زمان وقوع، به قسمت های اصلی آن تفکیک کنید (R).با دیدگاه منتقدانه هر قسمت از اجزاء سازنده شغل را مشاهده و مورد ارزیابی قرار دهید تا بتوانید ریسک وقوع یک حادثه را تعیین و مشخص نمائید (E).

اسلاید 81: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisاقدامات اصلاحی پیشنهادی را به منظور حذف یا کاهش ریسک یک حادثه اجرا نمائید (D).سیستم های ایمن کار و دستورالعمل های ایمنی شغلی را برای شغل مربوطه به صورت مکتوب تنظیم نمائید (I).سیستم های ایمنی کار و شیوه های انجام ایمنی شغلی را در فواصل زمانی منظم مورد بررسی مجدد قرار دهید تا از به کارگیری آنها اطمینان حاصل نمائید (M).

اسلاید 82:

اسلاید 83: شکل و ساختار جزئیات چارت تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی به نوع فرایند و شرکت تحت آنالیز از نظر ایمنی شغلی بستگی دارد. برای اینکه مطابق با شرایط موجود باشد باید تغییراتی در آن اعمال شود.

اسلاید 84: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisمعیارهایی که باید در زمان انتخاب شغل ها برای آنالیز، مورد توجه قرار بگیرد شامل موارد زیر می باشد: حوادث قبلی و خسارت به بار آمده ناشی از این حوادثحد اکثر پتانسیل خسارات و ضایعاتاحتمال وقوع مجددالزامات قانونیتازگی و جدید بودن آن شغلتعداد کارکنانی که در معرض خطر قرار دارند

اسلاید 85: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisزمانی که شغلی انتخاب شد: مرحله اول: شکستن و تفکیک کار به اجزاء سازنده و مراحل مختلف آن تقریبا 15 مرحله در یک شغل وجود خواهد داشت. اگر تعداد این مراحل بیش از 20 مرحله باشد شغل تحت بررسی، باید به اجزاء فرعی تقسیم و اگر تعداد این مراحل کمتر از 10 مرحله باشد بایستی قسمت بزرگتری از آن شغل مورد آنالیز قرار گیرد. این تفکیک پذیری در مراحل انجام یک شغل نباید خیلی کلی و نه چندان اختصاصی باشد.

اسلاید 86: تجزیه و تحلیل ایمنی در شغل Job Safety Analysisمرحله دوم: شغل به صورت سیستماتیک از لحاظ ریسک فاکتورهای آن فاز کاری آنالیز می گردد.مرحله سوم: جهت هر ریسک فاکتور شناسایی شده یک اقدام کنترلی نیز وجود دارد. سومین ستون (اقدامات کنترلی )، در واقع دستورالعمل های ایمنی شغلی می باشد و اساس تهیه سیستم ایمنی کار را به صورت مکتوب شکل خواهد داد.

اسلاید 87: مراحل کارریسک فاکتورهااقدامات کنترلیکشیدن ترمز دستیفشار و استرین به مچ/بازواز حرکات سریع و چنگش قوی اجتناب کنیدبیرون آوردن زاپاس از محل و چک کردن فشار بادفشار به کمراز تکنیکهای صحیح حمل بار استفاده نماییدبرداشتن قالپاقاسترین و یا خراشیدگی در دستاز یک دیلم مناسب استفاده نماییداطمینان از سالم بودن جک و قرار گرفتن بر روی یک سطح صاف و محکمافتادن وسیله نقلیه در اثر فرورفتن جک در زمینجک را بازرسی و امتحان نماییداطمینان از بی عیب و بی خطر بودن محل قرارگیری جک در زیر وسیله نقلیهافتادن وسیله نقلیهوسیله دومی به منظور حمایت از آن نقطه در نظر بگیرید.بالا بردن جک البته نه آنقدر که چرخها از زمین جدا شوندفشار و ضربه به دست هااز حرکات سریع و چنگش قوی اجتناب کنیدشل کردن مهره چرخهالیز خوردن دست ها، کبود شدن بند انگشتان و استریناز دستکش استفاده کنید، آچار مناسب بکار ببرید، از حرکات سریع و چنگش قوی اجتناب کنیدبالا بردن جک به طور کامل بر طبق نظر سازندهفشار و ضربه به دست هااز حرکات سریع و چنگش قوی اجتناب کنیدبیرون آوردن چرخهافشار به کمر افتادن روی پااز تکنیکهای صحیح حمل بار استفاده نمایید، از دستکش استفاده کنید تا چنگش قوی تری داشته باشیدسوار کردن زاپاسفشار به کمراز تکنیکهای صحیح حمل بار استفاده نمایید

اسلاید 88: تکنیک های ایمنی سیستم اصول حاکم بر ایمنی سیستمدر ایمنی سیستم نگرانی اصلی برای کل سیستم، کارکرد صحیح آن بر اساس آنچه که طراحی شده می باشد. بنابراین با این هدف دیگر کسی در اثر نقص فنی تجهیزات دچار آسیب دیدگی و جراحت نخواهد شد.تکنیک های ایمنی سیستم را می توان به منظور حذف هر گونه نقص فنی در دستگاهها و ماشین آلات و یا خطاهای ناشی از طراحی مورد استفاده قرار داد

اسلاید 89: اصول حاکم بر ایمنی سیستمبا توجه به نظریه Bird و Loftus، مراحل مربوط به ایمنی سیستم به صورت زیر می باشد:شناسایی خطرات بالقوه قبل از وقوع حادثه. طراحی بر طبق اصول ایمنی موثر با مشخصات و ویژگی های عملیاتی، مقررات و معیارها.ارزیابی خیلی سریع در فازهای اولیه سیستم از طراحی روش های اجرایی به منظور تطبیق آن با الزامات و معیارهای کاربردی در ایمنی.نظارت و پایش پیوسته از تمام جنبه های ایمنی، در سرتاسر طول عمر سیستم حتی در مرحله انهدام و دفع سیستم.

اسلاید 90: بنابراین از نقطه نظر ایمنی، ایمنی سیستم را می توان به عنوان یک برنامه پایش منظم از سیستم مورد نظر قلمداد نمود. لذا شیوه ایمنی سیستم در پیوند بسیار نزدیکی با شیوه مدیریت ریسک می باشد.

اسلاید 91: روش های تجزیه و تحلیلروشهای زیادی جهت تجزیه و تحلیل ایمنی سیستم ها مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از:تجزیه و تحلیل درخت خطا (FTA ) ETBAحالات شکست و اثرات آن (FMEA) مطالعه عملیات و خطر (HAZOP )تکنیک بازنگری در عملیاتTechnique of Operations Reviewتجزیه و تحلیل خطرات گراس Gross Hazard Analysisاز بين اين روشها HAZOP بيشترين كاربرد را در صنايع شيميايي دارد.

اسلاید 92: HAZOP اين روش نخستين بار در صنايع شيميايي بكار گرفته شد منابع اطلاعاتي مورد استفاده در اين روش عبارتند از:سيستم لوله كشي و نقشه فني كارP&IDنمودار جريان فرايندPFDنمودار جريان مكانيكي (تجهيزات)MFDنقشه كارخانهروشهاي عملياتي روشهاي اضطراري شرح وقايع (نقص ها، نشت ها، شبه حادثه ها و غيره)پارامترهاي معمول كه مورد بررسي قرار مي گيرند عبارتند از:جريان، دما، فشار، تركيب، حالت ماده، سطح مايع، تست و نگهداري، خوردگي، تركيدن لوله، ويسكوزيته وغيره

اسلاید 93: بررسي دياگرام‌هاي جريان و رويه‌هاي كاريشروعپايانتقسيم سيستم به قسمت‌هاي (Node)كوچكترآيا هيچ گره‌ ديگري جهت تجزيه و تحليل وجود دارد؟انتخاب (Node) انتخاب پارامتر فرآيندانتخاب كلمه راهنماآيا هيچ پارامتر ديگري وجود دارد؟تعيين انحرافات پارامترآيا هيچ كلمه راهنماي ديگري وجود دارد؟آيا اثرات مهم وجود دارند؟اقدامات كنترلي و اصلاحيخيرخيرخيربلهبلهبلهخيربله

اسلاید 94: 1- شروع:مطمئناً قبل از آغاز HAZOP بايد زمينه‌‌هاي مناسب فراهم گردد از جمله:الف- تعهد مديريت عالي به منظور ‌تأمين منابع و حمايت‌‌هاي لازم.ب- اعتبار بخشيدن به كار اعضاء گروه HAZOP با شناساندن آنها و دادن اختيارات لازم به گروه.ج- حمايت از تصميمات گروه به منظور اجراي اقدامات پيشنهادي.د- در اختيار قراردادن منابع مورد نياز از جمله نقشه‌‌ها، دياگرام‌‌ها، طرح‌‌ها و اطلاعات فني مورد نياز ‌فرآيند.تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 95: بعد از حصول اطمينان از ايجاد يك زمينه مناسب مي‌بايست مبادرت به تشكيل تيم HAZOP نمود. محوريت تيم با رهبر گروه است.مطالعه HAZOP نيازمند يك رهبر ورزيده است.تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 96: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPبررسي مدارك و اطلاعات فني در HAZOP:مستندات مورد نياز جهت بررسي شامل موارد زير مي‌شوند:شرح عمليات (رويدادها و دياگرام‌‌هاي عمليات)شرح استفاده از ابزارها و طرح‌هاي تجهيزات عملياتي مدارك مربوط به نصب، راه اندازي و نگهداري دستگاه‌هااطلاعات محيط دروني و بيروني مثل: دما، رطوبت، فشار، وضعيت آب و هوا، سيل‌خيزي، زلزله‌خيزي و . . .3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 97: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPبررسي مدارك و اطلاعات فني در HAZOP:رهبر گروه بايد اطمينان حاصل كند تمام ‌فرآيندهاي حيطه مورد مطالعه از لحاظ اطلاعات فني بررسي شده اند. همچنين بايد از معتبر بودن اطلاعات اطمينان حاصل شود و اطلاعات ناقص و غير معتبر مورد بررسي قرار نگيرد. در صورتيكه قسمتي از ‌فرآيند قرار است كه كنار گذاشته شود بايد با توافق اعضاء صورت نگيرد و دلايل مربوط به آن ثبت و به مديريت عالي گزارش شود.3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 98: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPتقسيم سيستم به قسمت‌‌هاي كوچكتر:‌فرآيندها و دستگاه‌ها بايد براي بررسي و تجزيه و تحليل به قسمت‌هاي كوچكتري تقسيم شوند. اين تقسيم‌بندي نبايد اعضاء گروه را در به كار بردن كلمات راهنما دچار سردرگمي كند.گروه همچنين بايد در ريز شدن فرآيندها و فعاليت‌‌ها با توجه به اهداف و زمان مطالعه تصميم گيري كند. تا مشخص شود تا چه سطح پرداختن به جزئيات مورد نياز و متناسب با اهداف است.3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 99: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPانتخاب زير سيستم:‌با توجه به شناخت رهبر و اعضاي گروه از فرآيند، زيرسيستم‌ها بر اساس توالي عمليات و اهميت فرآيندها انتخاب مي‌شوند. هر زير سيستم بايد دقيقاً شناسايي و به همه اعضاء معرفي گردد.3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 100: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPانتخاب پارامتر:‌پارامترها از آن جهت اهميت دارند كه مي‌توان انحرافات آنها را از طراحي تجزيه و تحليل كنيم. بنابراين بايد به دنبال پارامترهاي مهم بود. اهميت پارامترها توسط تجزيه و تحليل و شناخت اعضاء گروه معين مي‌گردد. اين پارامترها طبيعتاً در صنايع مختلف متفاوت است.گروه بايد مجموعه پارامترها را با توافق نظر مستند سازد. براي نمونه در غالب شركت‌‌هاي نفتي و شيميايي كه داراي ‌فرآيندهاي پيوسته هستند از پارامترهاي زير استفاده شده است.3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 101: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPانتخاب پارامتر:3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسكFlow (جريان)Level (سطح )Pressure (فشار)Contamination (آلودگي)Instrumentation (نحوه استفاده از ابزار)Corrosion (خوردگي)Temperature (دما)Viscosity (ويسكوزيته) Safety (ايمني)Service Failure (خطايErosion (فرسايش)Maintenance (نگهداري)

اسلاید 102: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPانتخاب كلمات راهنما: (Guide Word)‌كلمات راهنماي انتخاب شده بايد متناسب با پارامترهاي مهم ‌فرآيند ( مثل جريان، دما، فشار و ...) و همچنين ديگر عمليات سيستم ( مثل روشن شدن يا خاموش شدن دستگاه، تست كردن، نگهداري و ... .) باشد. در ادامه نمونه‌هايي از كلمات راهنما HAZOP‌‌ ‌فرآيند و انسان و رويه شرح داده مي‌شوند:3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 103: كلمات راهنما HAZOP فرآيند:مثالمفهومكلمه راهنماعدم جريان ماده در لوله نفي كامل منظور و عمل موردنظرNo/Notدماي بيشتر از حد طراحي شده افزايش كمي Moreفشار كمتر از حد نرمال كاهش كمي Lessهمه دريچه‌‌ها درست بسته شده اندافزايش كيفي As Well Asتنها بخشي از سيستم به موقع خاموش شده است.كاهش كيفي Part Ofبرگشت جريان زمانيكه سيستم خاموش مي‌شود.عكس فعاليت مورد انتظارReverseوجود مايع در لوله گازبطور كامل جايگزين شدن Other Than3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 104: پارامترهای مورد استفاده در HAZOP

اسلاید 105: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPتعيين انحرافات پارامتر:‌تركيب هر كلمه راهنما با هر پارامتر يك انحراف را تشكيل مي‌دهد. در واقع منظور انحراف از مقدار طراحي شده است. نكته مهم در اينجا اين است كه مطمئن شويم طراحي موجود درست است. پس بايد با استفاده از مدارك و اطلاعات از قابل قبول بودن طراحي موجود اطمينان حاصل كنيم. 3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 106: 3-2- تكنيك HAZOP3-2-5- مراحل انجام HAZOPتعيين انحرافات پارامتر:‌اثرات بايد در اهداف مطالعه HAZOP معين شده باشند. اما HAZOP يك روش كيفي است و از اين بابت كاملاً متكي به تجزيه و دانش اعضاء گروه است.در صورتيكه به دليل اطلاعات ناقص، نتوان راجع به مهم بودن اثرات تصميم‌گيري كرد بايد اقدامات مضاعفي فراهم شود تا اين ابهام رفع گردد. اين اقدامات مي‌بايست مستند شود و از آن گزارش تهيه گردد.3- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

اسلاید 107: رتبه بندي خطرات:پس از شناسايي خطرات لازم است آنها را اولويت بندي كرد. بمنظور رتبه بندي نسبي كه بيشتر براي خطرات شيميايي بكار مي رود از شاخص هايي مانند Mond، DOW و SHI استفاده مي كند

اسلاید 108: شاخص حريق و انفجار DOW اين شاخص توسط شركت شيميايي DOW بمنظور رتبه بندي نسبي ريسك حريق و انفجار يك فرايند شيميايي ارائه شده است. براي محاسبه اين شاخص از سه فاكتور زير استفاده مي شود:فاكتور موادخطرات عمومي فرآيندخطرات خاص فرآيند

اسلاید 109: فرمول محاسبه شاخص DOWDOWFEI = MF PUH PUH = (1 + SPH) (1 + GPH) PUH: PROCESS UNIT HAZARDSPH: SPECIFIC PROCESS HAZARDGPH:GENERAL PROCESS HAZARD

اسلاید 110: شاخص مواجهه شيميايي DOW براي انتشار مواد گازي:AQ = 4.751 * 10 – 4D2 Pa (MW/(T+273.10)1/2 AQ ميزان هوابرد (Kg/s)Pa فشار مطلق (Kpa)Mw وزن مولكولي ماده T دماي فرآيند درجه سانتي گرادD قطر سوراخ mm

اسلاید 111: انتشار مواد مايعدر اين حالت كميت هوابرد ناشي از پاشيدن و كميت هوابرد ناشي از جوشيدن استخر مايع با هم جمع شده و كميت هوابرد كلي را بدست مي دهد.در نهايت شاخص داو بصورت زير محاسبه مي گردد: DOWCEI = 655.1 (AQ/ERPG2) 0.5 در این رابطه EPRG توسط سازمان AIHA بر حسب میلی گرم بر متر مکعب بیان میگردد.

اسلاید 112: شاخص Mond اين شاخص پس از فاجعه فليكسبورو در سال 1985 طراحي شد. موند ويرايش 1972 داو را اصلاح كرد. اصلاحات عمده شامل موارد زير مي شود: - مطالعه وسيع تر تأسيسات فرآيند و نگهداري مواد (انبار، تخليه و بارگيري)- پروسه مواد شيميايي كه خاصيت انفجاري دارند مورد توجه قرار گرفته- به خطرات هيدروژن توجه شده- خطرات خاص بيشتري از فرايند بررسي شده- سميت در ارزيابي لحاظ گرديده

اسلاید 113: براي هر واحد بر اساس حرارت احتراق يك فاكتور مواد با استفاده از رابطه زير محاسبه مي شود: Material Factor = Hc * 1.8/1000 كه Hc برحسب كالري بر گرم اندازه گيري مي شود.

اسلاید 114: فاكتور مواد سپس بر اساس موارد زير تعديل يا اصلاح مي گردد:الف – خواص مواد فرآيندب – كميتهاي موادج – نوع فرآيند و امكان كنترل آن د – شرايط فرآينده – خطرات حاد بهداشتيد – چيدمان فرآيند

اسلاید 115: بطور خلاصه پارامترهاي موجود در شاخص موند عبارتند از: 1- فاكتور مواد2- خطرات خاص مواد3- خطرات خاص فرآيند4- خطرات عمومي فرآيند5- فاكتور سميت6- خطرات چيدمان7- خطرات سمیت

اسلاید 116: شاخص SHIاين شاخص براي مواد بشدت سمي بكار مي رود و بصورت زير محاسبه مي شود: EVP فشار بخار تعادل است و بصورت زير محاسبه مي شود: VP فشار بخار ماده در دماي 20 درجه سانتيگراد است.ATC تراكم سميت حاد است بر حسب ppmبراي مواد پودري و مواد جامد و آئروسلها فشار بخار ماده با حداكثر غلظت ماده كه مي تواند پس از گذراندن مسافت ته نشيني 100 متر از نقطه انتشار در هوا حمل شود جايگزين مي گردد.

اسلاید 117: ارزيابي فركانس هدف آناليز فركانس برآورد رخداد هر واقعه نامطلوب يا سناريوي حادثه است اين آناليز را مي توان به دو روش انجام داد:الف – استفاده از مستندات كارخانهب – استفاده از روشهايي مانند FMEA ، ETA ، FTA و HRA

اسلاید 118: 3- آناليز پيآمدآناليز پيامد حادثه براي تعيين پيآمد حوادث شديد بالقوه در تأسيسات، كارگران و محيط بايد انجام گيرد. يك آناليز پيامد حادثه شامل:1- شرح حادثه بالقوه (انفجار مخزن، انفجار لوله، نقص شير ايمني و حريق).2- برآوردي از كميت مواد منتشره (مواد سمي، قابل اشتعال و منفجره)3- در صورت امكان محاسبه اي از انتشار مواد منتشره (گاز يا مايع تبخير شده).4- ارزيابي از اثرات زيان آور (سمي، تشعشع حرارتي، موج انفجار).

اسلاید 119: براي تعيين اثرات و پيامدهاي هر واقعه دو مرحله لازم است:1- مدلي براي برآورد پيامد فيزيكي2- مدلي براي برآورد پيامدهاي انساني و مادي

اسلاید 120: پيامد يك سناريوي حادثه را مي توان با يك روش سه مرحله اي تعيين كرد:1- تعريف ويژگيهاي منبع (يعني ميزان انتشار يا رها شدن و نحوه انتشار).2- ارزيابي مواجهه يعني ميزان مواجهه فرد با انتشار3- ارزيابي اثرات بهداشتي پيامد مورد نظر

اسلاید 121: مدلهاي Source termدر اين مدلها براي برآورد ميزان انتشار گاز از سيستمهاي تحت فشار از مشخصات اوليه منبع (دما و فشار) در محاسبه دبي آني اوليه استفاده مي شود. از اين مدلها مي توان به مدل Bird و Stewart و Lightfoot اشاره كرد.

اسلاید 122: مدلهای انتشارانتشار جوی ابرهای بخاربه سه عامل بستگی دارد:1- ویژگیهای ماده آزاد شده2- شرایط جوی3- منطقهدر بین مدلهای انتشار مدل Gaussian کاربرد زیادی داشته و استفاده از آن بویژه در انتشار گاز متراکم متداول است

اسلاید 123: مدلهاي حريق و انفجار مدلهاي حريق براي محاسبه ميزان تشعشع حرارتي در فواصل مختلف از حريق بكار مي روند برخي از اين مدلها عبارتند از:1- Confined pool fire براي مواقعي است كه حريق ناشي از اشتعال يك مايع در يك فضاي بسته مانند مخزن مدنظر است.2- unconfined pool fire براي حريق گاز مايع است كه در يك فضاي باز بصورت استخر پراكنده شده است.3- Jet fire براي حريقي كه در اثر نشت يا تركيبدن خط لوله گاز تحت فشار يا گاز مايع تحت فشار است.4- BLEVE در اثر گرم شدن سريع يك مخزن حاوي مايع تحت فشار، بخار داخل مخزن افزايش يافته و فشار وارد بر جداره مخزن بيشتر خواهد شد. اگر اين فشار به حد معيني برسد مخزن منفجر مي شود.

اسلاید 124: مدلهاي انفجاربراي تعيين فشار حاصل از انفجار در فواصل مختلف بكار مي روند. ااز مدلهاي انفجار مي توان به موارد زير اشاره كرد:Us Army TNT EquivalencyUk HSE TNTTNO Multi – EnergyBaker – Streblow

اسلاید 125: نمايش ريسك و ارزشيابي آن ريسك را به طور مختلفي مي توان بيان كرد:ریسک فردیریسک اجتماعیریسک مالیریسک اکولوژیکیریسک جغرافیایی

اسلاید 126: ريسك فردي1- AIR : يا متوسط ريسك فردي براي پرسنل عملياتي يك تأسيسات با درنظر گرفتن درصد زماني مواجهه با خطر در سال PLL احتمال مرگ در سال براي كليه پرسنلNb تعداد افراد درگير در طول سالQ متوسط درصد مواجهه

اسلاید 127: 2- MIR33 بالاترين مقدار ريسك فردي در هر نقطه جغرافيايي. 3- FAR34 پتانسيل تعداد مرگ و مير در گروهي از افراد است كه در مدت معيني در معرض فعاليت معين قرار دارند. ***FARarea نرخ حادثه منجر به مرگ در منطقه مشخص شده (1/year) FARin. نرخ حادثه منجر به مرگ در كل تأسيسات (1/year)

اسلاید 128: پيامد واقعهواقعه شناسايي شده ممكن است يك يا چند پيامد داشته باشد (بسته به ترتيب وقايعي كه واقعه اولي را دنبال مي كنند).براي مثال نشت مايع فرار قابل اشتعال از لوله مي تواند باعث حريق آني (Jet Fire)، تشكيل ابر قابل اشتعال كه مي تواند باعث (Flash fire) يا انفجار ابر بخار شود. مواد همچنين ممكن است اصلاً مشتعل نشده و تشكيل ابر سمي بدهند.اين سناريوهاي بالقوه حادثه پيامدهاي واقعه ناميده مي شوند.

اسلاید 129: عوامل موثر بر پذيرش ريسك در جامعه 1- اختياري و غير اختياري بودن ريسك 2- اثرات آني يا تأخيري خطر3- وجود يا عدم وجود جايگزين4- درجه ريسك مشخص شده5- عام يا خاص بودن خطر6- برگشت پذير يا برگشت ناپذير بودن پيامد ريسك

اسلاید 130: اصل ALARP اين اصل كه توسط HSE ارائه شده بيان مي كند كه حدي از ريسك وجود دارد كه غيرقابل قبول يا غير قابل تحمل است.As Low As Reasonably Practicable

اسلاید 131:

اسلاید 132: 10 توصيه عملي براي اجراي برنامه هاي HSE تمامي عمليات را به دقت و به صورت استراتژيك از نظر احتمال وقوع حوادث بررسي كنيد. اطمينان حاصل كنيد كه تمامي مديران سازمان، مديرعامل و هيئت مديره هيچگاه توسط مسائل پيش بيني نشده غافلگير نخواهند شد. 2) يك برنامه استراتژيك بلند مدت تهيه كنيد و شرايط اجراي آن را بدون اغماض، از طريق اتحاديه و برنامه هاي آموزشي بررسي نماييد.

اسلاید 133: 3) شبكه اي از متخصصين HSE قابل اعتماد تشكيل دهيد تا به عنوان نقاط تماس بين گروه هاي كاري عمل كنند.4) انتظارات واقعي مديران اجرايي، مديرعامل و هيئت مديره از عملكرد HSE را دقيقاً مشخص كنيد.5) بين ميدران اجرايي، مديران مالي و توليد و مسؤولين امور قانوني، يك شبكه ارتباطي قوي تشكيل دهيد و بطور مستمر براي بهبود اين روابط تلاش كنيد.

اسلاید 134: 6) نقش و مسؤوليت HSE را به روشني براي گروههاي كاري، عملياتي و پرسنلي از قبيل مهندسي، بازاريابي و فروش تعريف كنيد.7) قابليت هاي پرسنل HSE و كيفيت كار مشاوران خارجي را تا حد امكان بهبود دهيد.8) در مراحل اوليه، بر روي موفقيت چشمگير و بارز در يك يا دو ناحيه كليدي، متمركز شويد.

اسلاید 135: 9) سيستمهايي براي ارزيابي عملكرد و بازرسي ايجاد كنيد و به تناوب، هيئت مديره را در جريان عملكرد و مسائل مربوطه قرار دهيد. 10) زمان خود را متعادل كنيد: در رده هاي بالا و پايين سازمان در داخل و خارج شركت

اسلاید 136: THANKS FOR ATTENTIONGOOD LUCK TO YOU