بهداشت مساجد

بهداشت مساجد

اسلاید 1: جلسه آموزشی و هماهنگی بهداشت مساجدهمایش مساجدبمناسبت دهه آخر شعبانیه و دهه غبار روبی بهداشت مساجد

اسلاید 2: مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است. واژه مسجد عربی‌شده مَزگَت فارسی است که به همان معنا در قدیم بکار می‌رفته‌است. هنوز هم برخی از نیایشگاه‌های تاریخی ایران مانند اسپی مزگت (مسجد سفید) در گیلان همان نام فارسی خود را حفظ کرده‌اند. عرب‌ها پس از وام‌گیری این واژه از پارسی، آن را در زبان خود صرف کرده و از آن ریشه سجد و واژه‌هایی مانند سجود و سجاد و سجاده ساختند .مسجد :

اسلاید 3: اولین مسجدی که درایران ساخته شد، چه نام دارد؟ با تحقیقاتی که انجام شد، به تاریخ اولین مسجدی که در ایران ساخته شد دست نیافتیم دست یابی به پیشینه اولین مسجد در ایران مستلزم آن است که تمام مساجدی که در ایران ساخته شده اند، شناخته شود. این کار مشکل و حتی غیر مقدور است؛ زیرا ممکن است برخی از مساجد که از اولین مساجد ایران محسوب می شوند ، از بین رفته و مورّخان و جغرافی دانان بدان ها دست نیافته باشند. شاید بر همین اساس،کسانی که در صدد جمع آوری اطلاعات درباره اولین مسجد در ایران بوده اند، بدان اشاره نکرده اند. برخی در هنگام بیان وضع مساجد درایران، از بعضی مساجد به عنوان قدیمی ترین مساجد یاد کرده اند که عبارتند از : 1- مسجد خلیفه مهدی در ری، نزدیک تهران که پیشینه آن به پایان قرن دوم هجری بر می گردد از مسجد فقط پایه اش بر جای مانده است. 2- مسجد تاری خانه در دامغان که قدمت آن به قرن سوم هجری بر می گردد. 3- مسجد جامع نائین که مربوط به قرن چهارم هجری است. 4- مسجد دماوند که تاریخ آن به قرن پنجم هجری قمری بر می گردد.(1)

اسلاید 4: ساختمان مسجدها از بخش‌های گوناگون زیر تشکیل شده‌اند:

اسلاید 5: سردربه دروازه‌های بزرگ و روزنه‌های اصلی ورود به ساختمان‌ها یا محوطه‌های ویژه، سَردَر می‌گویند. در محل سردر نهادهای مهم معمولاً سازه‌های ویژه‌ای ساخته می‌شود تا ورودی اصلی آن مجموعه را آسان‌یاب و برای همگان آشکار و نمایان سازد که به خود این سازه‌ها نیز سردر گفته می‌شود. این سازه‌ها معمولاً نقش نمادین نیز دارند و شکل آن‌ها با موضوع فعالیت نهاد مربوطه ارتباط دارد. معمولاً برای نهادهایی مانند مسجدهای مهم، کلیساها، ساختمان‌های دولتی، وزارتخانه‌ها، دادگستری‌ها و همچنین مدارس دینی و کاروانسراها سردرهای بزرگ ساخته می‌شوند. از سردرهای مشهور در ایران سردر دانشگاه تهران است.

اسلاید 6: سردر دانشگاه تهران

اسلاید 7: آستانهآستانه به معنی در ورودی است. آستانه پایتخت قزاقستان است.آستانه به تازگی به پایتختی قزاقستان درآمده ست.پایتخت قبلی قزاقستان آلماتی بوده است که به دستور (نظربایف)در سال 1996 به آستانه انتقال داده شد. آستانه شهری در استان گیلان است (گیلان یک استان شمالی در ایران است) آستانه شهری است تاریخی كه درگذشته به كرج شناخته مي شده است و در جنوب غربي استان مركزي در ايران مي باشد .

اسلاید 8: گلدسته (مِناره )برجی مدور است که یکی از اجزاء معماری ایرانی و دیگر کشورهای اسلامی است و بیشتر در معماری مسجدها بکار می‌رود.مناره‌ها سه کاربرد اصلی دارند:میل راهنما: برای راهنمایی کاروانها در مسیر جاده‌ها و نشان دادن مکانهای اصلی بافت شهری. اذان گویی و خبر رسانی: مکانی برای گفتن اذان. مناره سمبل پیروزی

اسلاید 9: مناره‌ها از چهار جزء اصلی تشکیل شده‌اند:پایه یا سکو: مربعی شکل یا کثیر الاضلاع بوده که بدنه یا ساقه مناره در وسط آن قرار می‌گیرد. پایهٔ مناره رهروان اصفهان و خسرو گرد سبزوار مربعی شکل بوده و پایهٔ مناره گار ، مناره سین و مناره زیار هشت ضلعی. برخی از مناره‌ها هم بدون سکو هستند مانند: مناره برسیان ، مناره علی و مناره ساربان. ساقه: در ایران : مناره‌های پیش از اسلام اغلب مربعی شکل و در دوران اسلامی به شکل استوانه یا مخروطی ساخته می‌شده. سرپوش: مربع و هشت گوش که مهمترین بخش مناره‌است. رأس: سایبان که به اشکال مختلف ساخته می‌شود .

اسلاید 10: مِحرابمِحراب جایی در مسجد است که امام و یا پیش‌نماز در اثنای نماز گزاردن در آن می‌ایستد. محراب ،در گوشهٔ قبله مسجد قرار دارد. به طوریکه با ایستادن امام یا پیش نماز رویش به سمت قبله باشد و نماز بگزارد.در انتهای معبدهای مهری جایی مخصوص وجود داشت که گودی اندکی در دیوار پدید آمده بود و نقش مهر(و گاهی مجسمه او) در حال کشتن گاو در آن دیده می‌شد این محل را مهراب(مهر + آبه) یا خوراب (خور یعنی خورشید +آبه) می‌نامیدند. این مهراب بعداً به محراب تبدیل گشته‌است .

اسلاید 11: شبستانخوابگاه، حرمسرا، قسمتی از مسجدهای بزرگ که دارای سقف است.

اسلاید 12: نكات مهم اسلامي وبهداشتي در مساجد تميز كردنجاروب كردن مرتب مسجد

اسلاید 13: رسول اكرم (ص):كسي كه مسجدي را جاروب كند خداوند ثواب آزاد كردن بنده رابرايش مي نويسد وكسي كه از مسجد به مقدار آنچه در چشم واقع مي شود خارج كند خداوند متعال براي او دو برابر پاداش،از رحمت خود عنايت مي فرمايد كسي كه روز پنجشنبه ،شب جمعه مسجد را جاروب كند واز مسجد به مقدار گرد وغباري كه در چشم واقع مي شود خارج سازد خداوند اورا مي بخشد

اسلاید 14: پيام دوحديث فوق:ايجاد انگيزه شديد جهت تميز نگه داشتن مساجد =تاكيد بر غبار روبي مساجد اگر چه تميز به نظر برسد

اسلاید 15: 2-روشن كردن فضاي مسجد:تامين نور كافي در مسجد پيش بيني وسايل روشنايي در هنگام قطع برق

اسلاید 16:

اسلاید 17: -خوشبو كردن مسجدخوشبوسازی فضای مسجد با استفاده از بخور قسط ( قو) گیاهکندر(کو-دو)صمغعود هندی(شاخه) گلاب مشک (مو)ماده خوشبو ناف آهوو...

اسلاید 18: سر و صداهر اقدامی‌که موجب آلودگی صوتی در مساجد شود، دستور پرهیز داده شده است.اما به نظر می‌رسد که در ساخت مساجد امروزی مسئله آلودگی صوتی چندان مورد توجه نیست و بسیاری از مساجد ما در خیابان‌های پر رفت و آمد و پر سر و صدا واقع هستند.

اسلاید 19: خیابان‌های پر رفت و آمد و پر سر و صدا

اسلاید 20: سر و صداخُب، این موارد باید در هنگام تعیین محل ساخت مسجد لحاظ شود و مسجد در مکانی ساخته شود که از آلودگی‌های صوتی و هرگونه آلودگی محیطی دیگر فاصله داشته باشد. حتی بلندگوی مسجد باید به گونه‌ای باشد که صدای ناهنجار تولید نکند.

اسلاید 21: نظافت-نظافت همیشگی و شست‌وشوی گاه به گاه فرش‌ها، استفاده از مواد ضدعفونی مناسب برای شست‌وشوی گاه به گاه صحن‌هانظافت کلیه قمستها ( آشپزخانه،انبار،حیاط،سرویس بهداشتی ، وضوخانه و ... -شستشوي روزانه دستگيره ها ونرده ها با استفاده از دستمال يا اسفنج به مواد سفيد كننده با استفاده از دستكش پلاستيكي

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26:

اسلاید 27:

اسلاید 28: جاي كفش-در نظر گرفتن جاي كفش :تهيه قفسه به طول 35وعرض25وارتفاع 15و قرار دادن درب و كليد جداگانه براي تك تك قفسه هامسئول كفشداريدر اختيار دادن كيسه هاي پلاستيكي يك بار مصرفجدا نمودن محل كفشداري از محل شبستان

اسلاید 29:

اسلاید 30:

اسلاید 31: محل سجده- به منظور پاكيزه بودن محل سجده وتنظيم صفوف نوارپارچه اي سفيد به عرض 30سانتيمتر روي فرش قرار داده وزود به زود شستشو گردد

اسلاید 32: محل سجده

اسلاید 33: محل سجده

اسلاید 34: محل سجده

اسلاید 35: زباله دان 7-تهيه زباله دان درپوشدار همراه با كيسه زباله وتخليه آن در اسرع وقت

اسلاید 36:

اسلاید 37: 8-تهيه امكانا ت لازم جهت استفاده معلولين و جانبازان از برنامه هاي مسجد اعم از پله هاي شيب دار وغيره

اسلاید 38: -خودداري از آوردن ميت به داخل مسجد

اسلاید 39: نصب توري-نصب توري براي درب وپنجره جهت جلوگيري از ورود حشرات ازجمله مگس وپشه به داخل مسجد

اسلاید 40: مهرهاي مساجد-تميز نمودن مهرهاي مساجد هر چند وقت يكبار با سوهان وسنباده

اسلاید 41:

اسلاید 42:

اسلاید 43: خوابيدن13-از خوابيدن در خانه خدا جدا“ خوداري گردد

اسلاید 44: 14-استفاده از موزائيك ويا سنگ جهت كف راهروها وشبستانها وسنگكاري ديوار تا ارتفاع يك متر وبيست سانتي متر تا در فرصتهاي مناسب شستشو گردد

اسلاید 45:

اسلاید 46: -15-تميز كردن مرتب درب وپنچره وشيشه هاي ان وهمچنين چراغها وپنكه ها وغبار روبي قفسه ها

اسلاید 47: -16-خودداري از آلوده سازي مساجد با دود زيانبار سيگار وجمع آوري كليه زير سيگاريها

اسلاید 48: -17-ضد عفوني صحن مسجد ،وضو خانه ودستشويي روزانه با محلول ضدعفونی کننده

اسلاید 49: -18-تهيه كارت سلامت پزشكي براي متوليان واستفاده از روش سفيد جهت پذيرايي

اسلاید 50: -19-نگهداري قند ، شكر وچاي در محلي خشك وعاري از رطوبت در ظروف سر بسته وبه دوراز هر گونه آلودگي وگرد وخاك ودر حد امكان تهيه كمد درب دار

اسلاید 51:

اسلاید 52:

اسلاید 53: -20-استفاده از ظرف يكبار مصرف جهت سرو چاي شربت وآب درغير اينصورت استكان ونعلبكي با وايتكس يا با محلول ضدعفونی کننده

اسلاید 54: -كاشيكاري ديوار آبدار خانه وسنك ويا موزائيك كار ي كف آن

اسلاید 55: 21- تامين آب شرب سالم بهداشتي واستفاده ازآبسردكن در مواقع گرم سال

اسلاید 56: -22-جلوگيري از ورود افراد متفرقه فاقد كارت سلامت به آبدارخانه

اسلاید 57: 23-پيشگير ي از حوادث در مساجد:

اسلاید 58:

اسلاید 59: -گذاشتن كپسول آتش نشاني به تعداد مورد نياز در مسير هاي رفت آمد وشبستانهاي مسجد

اسلاید 60: -تعبيه جعبه كمك هاي اوليه

اسلاید 61: -دقت در بستن تمامي درب و پنجر هاي مساجد

اسلاید 62:

اسلاید 63: نصب نرده و حفاظ در محلهاي لازم

اسلاید 64:

اسلاید 65:

اسلاید 66: دقت در نصب وسايل گرما زا و سرما زارعايت احتياطات لازم

اسلاید 67:

اسلاید 68: البسه -توزيع هر نوع البسه مخصوص عزاداري ونيز چادر ومقنعه در مساجدكه بصورت مشترك استفاده مي شوند ممنوع مي باشد

اسلاید 69:

اسلاید 70: بهداشت وضو خانه و توالت مساجدبهداشت وضو خانه و توالت مساجد :محل توالتها بصورت بهداشتي ودور از محوطه مسجد ساخته شودديوار هاي توالت كاشيكاري وكف آن با سنگ يا سراميك مفروش گرددنصب هواكشها قوي در تك تك توالتها راهرهها ومحل وضو خانه

اسلاید 71: ديوار هاي توالت كاشيكاري وكف آن با سنگ سراميك مفروش گردد

اسلاید 72:

اسلاید 73: لوله كشي صابون مايع

اسلاید 74: گند زدايي لوله خرطومي شير آب دسته آفتابه با محلول پركلرين

اسلاید 75: تعبيه محلي براي شستشوي پاها بعد از وضو گرفتن در وضو خانه ونهادن شير آب به ارتفا ع50 سانتي متر از سطح زمين

اسلاید 76: نصب آينه در وضو خانه

اسلاید 77: گند زدايي لوله خرطومي،شير آب ،دسته آفتابه با محلول پركلرين

اسلاید 78: نصب رخت آويز در محلهاي مناسب وضو خانه وتوالت

اسلاید 79: نصب رخت آويز در محلهاي مناسب وضو خانه وتوالت

اسلاید 80: لوله كشي صابون مايع

اسلاید 81:

اسلاید 82: شستشو وگند زدايي روزانه توالت ها مساجدنصب سيفون در همه اطاقهاي توالتهاتامين نور كافي در توالتها حتي در زمان قطع برقعدم استفاده از حوله عموميبهداشت وضو خانه و توالت مساجد

اسلاید 83: سیستم دفع فاضلاب

اسلاید 84: آبدارخانهدر مجالس سوگواري خواه در مساجد، حسينيه‌ها و خواه در منازل و مكان‌هاي ديگر محلي به عنوان آبدارخانه براي تهيه چاي و شست‌وشوي استكان‌ها اختصاص داده مي‌شود. اين محل هر جا كه باشد بايد كاملا پاكيزه باشد و رفت و آمد افراد متفرقه به داخل آن ميسر نباشد.حتي‌الامكان داراي سينك ظرفشويي يا لااقل ظروف و وسايل جايگزين آن باشد.

اسلاید 85: آبدارخانهبهداشت استكان و نعلبكي شست‌وشوي استكان‌ها و نعلبكي با آب و مواد شوينده ضروري است. اگر استكان‌ها را در طشتي بريزيم كه در داخل آن به ازاي هر 10 ليتر آب 1 قاشق مرباخوري (5 گرم) پركلرين اضافه شود، پس از 20 دقيقه تا نيم ساعت هم آنها را ضد عفوني كرده‌ايم و هم كدورت و تيرگي آنها بر طرف شده و كاملا شفاف خواهند شد.گاهي ديده مي‌شود استكان‌ها را در داخل ظرفي ريخته و در آن ظرف مقداري آب مي‌ريزند و پس از پاك شدن رنگ چايي، دوباره از آنها استفاده مي‌كنند. اين كار نه تنها سودمند نيست بلكه مجموعه آلودگي‌ها را كه با تماس دهان‌ به استكان‌ها روي آنها باقي مانده در آب منتشر مي‌كند و تمام استكان‌ها را به مجموعه آلودگي‌ها، آلوده مي‌سازد و هرگز سزاوار نيست كه از نمازگزاران و عزاداران اهل بيت(ع) با استكان‌هاي آلوده پذيرايي كنند.

اسلاید 86: آبدارخانهبهداشت چاي چاي پررنگ زيان‌بخش و چاي كم‌رنگ سودمند است ـ گاهي به عنوان تقلب چاي مصرف شده را خشك كرده و مجددا پس از آميختن آن به رنگ، خشك مي‌كنند و با چاي سالم مخلوط مي‌كنند. يك راه آسان براي تشخيص اين تقلب اين است كه در يك ليوان مقداري آب سرد مي‌ريزيم، سپس كمي از چاي خشك را روي آب سرد داخل ليوان مي‌ريزيم به طوري كه چاي روي آب بماند، اگر از ذرات چاي رنگي به سرعت شبيه رشته خارج شد دليل بر تقلب در چاي است.

اسلاید 87: بهداشت شربت شربت‌هايي مثل شربت آبليمو، آلبالو، سكنجبين،‌ بيدمشك، شربت زعفراني و مانند اينها نيز در برخي نقاط در مجالس عزاداري استفاده مي‌شود. يادآوري اين نكته ضروري است كه يا بايد از ليوان‌هاي يك بار مصرف استفاده شود يا ليوان‌ها را پس از هر بار شربت دادن بشويند. گاهي از تخم شربتي (تخم ريحان) و بعضي اوقات از خاكشير در شربت استفاده مي‌شود، در اين صورت حتما بايد اين دانه‌ها را از مواد خارجي پاك كرد.

اسلاید 88: شير اگر از شير استفاده مي‌شود لازم است يا از شير پاستوريزه و سالم استفاده  شود و يا شير معمولي را قبل از توزيع به خوبي بجوشانيم. به اين صورت كه شير را در ظرفي ريخته و حرارت مي‌دهيم، وقتي به نقطه جوش رسيد مدت 15 دقيقه شير را به آرامي در حال هم‌زدن مي‌جوشانيم، بايد در نظر داشت كه جوشيدن با رويه بستن (كه در حدود 70 درجه صورت مي‌گيرد) متفاوت است. جوشاندن شير يا استفاده از شير پاستوريزه مطمئن خطر ابتلاي ميهمانان مجالس حسيني را به بيماري تب مالت و سل برطرف مي‌كند

اسلاید 89:  استفاده از ظروف يك بار مصرف در زمان ما استفاده از ظروف يك بار مصرف در اندازه‌هاي مناسب با نوع غذا، كاري آسان و بهداشتي است. حتي براي توزيع حلوا نيز مي‌توان از نان بستني يا كاغذهاي مخصوص شيريني استفاده كرد تا به هيچ عنوان آلوده و دستكاري نشوند.

اسلاید 90: سفره  وقتي قرار است سفره گسترده شود، خوب است عرض آن را كمتر بگيرند تا هيچ‌كس به هيچ عنوان به سفره پا نگذارد. هنگام جمع كردن سفره هم لازم است ابتدا دو سر ابتدا و انتهاي آن را روي هم قرار دهند و سپس تا كنند تا قسمت‌هايي كه منحصرا بايد مواد غذايي روي آنها قرار گيرد با فرش و محلي كه پا بر آن گذاشته مي‌شود، تماس نداشته باشد. پس از جمع‌آوري سفره بلافاصله بايد محل را جارو و پاكيزه كرد.

اسلاید 91: انتخاب مواد اوليه سالم موادغذايي تا هنگام طبخ بايد با مراعات اصول بهداشتي، سالم نگهداري شوند. مثلا گوشت، مرغ و ساير مواد فسادپذير در داخل يخچال يا فريزر نگهداري شوند. همچنين اگر قرار است از سبزي به صورت خام استفاده شود، قبل از توزيع بايد آنها را پاكيزه و ضدعفوني كنند

اسلاید 92: طبخ كامل غذا گاهي ديده مي‌شود برخي اقلام موادغذايي به خصوص مرغ را از بيم له شدن خوب نمي‌پزند، طبخ كامل غذا يك ضرورت قطعي است.

اسلاید 93: مصرف غذاي پخته بلافاصله پس از طبخ به عبارت ديگر نبايد ميان آماده شدن غذا تا مصرف آن فاصله به حدي باشد كه غذا رو به سردي برود.چون گاهي در مجالس سوگواري غذا ساعت‌ها قبل از مصرف آماده مي‌شود و اين مسأله مي‌تواند خطرات جدي در پي داشته باشد، موكدا توصيه مي‌شود غذاي آماده شده را تا هنگام مصرف همچنان بايد روي آتش نگهداشت منتها حرارت آتش را مي‌توان كم كرد ولي در هر حال غذا بايد كاملا داغ باشد، در غير اين صورت، نگهداري غذاي آماده شده در حالت نيم گرم يا نزديك به سرد خطرناك خواهد بود.

اسلاید 94: حرارت مجدد به غذاي پخته اگر مقداري غذاي پخته شده را از پيش آماده كرده و در يخچال نگهداري كنند، قبل از توزيع بايد مجددا حرارت بالا (جوشانيدن) داده شود. مدت جوشانيدن دست كم 10 دقيقه خواهد بود.

اسلاید 95:  قطع رابطه بين غذاي پخته و نپخته اين مطلب مخصوصا در مورد مرغ و ماهي بسيار مهم است زيرا بسياري از مسموميت‌هاي غذايي فقط به اين دليل اتفاق مي‌افتد كه ماده غذايي پخته شده با موادپخته نشده يا ظروف و وسايلي كه غذاي پخته نشده با آنها ارتباط داشته تماس پيدا كرده است.

اسلاید 96:  روغن روغن را نبايد زياد داغ كرد زيرا در روغني كه زياد داغ شود و يا بيش از يك بار براي سرخ كردن مورد استفاده قرار گيرد، يك ماده سمي به نام آكرولئين و مواد زيان بخش ديگري به وجود مي‌آيد.

اسلاید 97: سيب‌زميني در سيب‌زميني جوانه زده يا سيب‌زميني كه زير پوست آن در اثر انبار كردن مقابل نور سبز شده است و همچنين در سيب‌زميني‌هايي كه ميان آنها ليز و خراب شده، سم خطرناكي به نام سولانين وجود دارد بنابراين بايد از سيب‌زميني سالم استفاده كرد و اگر مجبور به مصرف سيب‌زميني سبز شده يا جوانه زده هستيد، پوست آن را حتما ضخيم برداريد.

اسلاید 98: گوشت پرورش و ذبح دام سالم، شرايط ويژه‌اي مثل اعمال واكسيناسيون، شرايط بهداشتي محل نگهداري دام، معاينه دام توسط پزشك قبل و بعد از ذبح و اعلام صحت گوشت دام از بيماري‌هاي دامي و سپس عرضه و مصرف گوشت سالم را مي‌طلبد.

اسلاید 99: رعايت بهداشت فردي كليه كساني كه در تهيه، طبخ، توزيع و شست‌وشوي ظروف نقشي دارند بايد بهداشت فردي را با توجه به اصول آن به طور جدي مراعات كنند.  شست‌وشوي آشپزخانه و وسايل آن تمام قسمت‌هاي محل آشپزخانه بايد كاملا پاكيزه و به دور از هر گونه آلودگي باشد. اين پاكيزگي شامل قاب دستمال و چيزهايي از اين قبيل نيز مي‌شود.در آشپزخانه براي هر مصرفي حتي شست‌وشوي كف آشپزخانه و راهروها و غيره به جز آب سالم بهداشتي هيچ نوع آب مشكوكي قابل مصرف نيست.

اسلاید 100: نگه داشتن صحيح وسايل و پاكيزه سازي آنها صرف‌نظر از اينكه كليه وسايل بايد بهداشتي باشند (يعني مثلا كاردها فاقد درز در دسته باشند، كفگير بايد يك تكه باشد و فاقد ميخ و ميخ پرچ باشد)، تمام ظروف و وسايل قابل شست‌وشو بايد به خوبي با آب و مواد شوينده شسته شوند.

اسلاید 101: بوي بد عرق زير بغل با نظافت دائمي بدن، بوي نامطلوب عرق كمتر ديده مي‌شود اما به هر حال در ايام عزاداري كه پوشيدن لباس‌هاي سياه معمول است و عزاداري و سينه‌زني ممكن است به علت تعريق سبب پيدايش بوي نامطلوب (بوي حاصل از تجزيه عرق بدن) شود و موجبات آزار ديگران را فراهم سازد. ادب ورود به مجالس حسيني ايجاب مي‌كند به مسأله نظافت بدن و بوي بد عرق توجه شود.