بیماری دیابت

بیماری دیابت

اسلاید 1: بيماری ديابتگروه آموزش واحد پرستارياموربهداشت تغذيه وخدمات پزشكي

اسلاید 2: ديابت شيرينبيماري قند يا ديابت شيرين از بيماريهاي مزمن شايع بدون واگيري است كه بر اساس اعلام بنياد امور بيماري هاي خاص بيش از 5 ميليون نفر در حال حاضر در ايران مبتلا به اين بيماري هستند و براساس برآورد سازمان جهاني بهداشت تا 25 سال ديگر اين تعداد بيش از 3 برابر خواهد شد . ديابت بيماري پرخرجي است و عوارض حاد و مزمن بسياري دارد كه موجب ناتواني بسيار مي گردد .

اسلاید 3: از عوارض مزمن آن مي توان به موارد زير اشاره كرد :آسيب به شبكيه چشم كه موجب كاهش بينايي و حتي كوري مي شود .(رتينوپاتي) اختلالات عصبي (نروپاتي)درگيري كليوي كه منجر به دياليز و گاهي لزوم پيوند كليه مي شود.(نفروپاتي) افزايش فشار خون و بيماري هاي قلبي – عروقي اختلال در چربي هاي خون كه منجر به سكته و انسداد عروق به خصوص در پاها مي شود .

اسلاید 4: انواع ديابتديابت نوع 1(وابسته به انسولين)ديابت نوع 2 (غيروابسته به انسولين)ديابت حاملگی

اسلاید 5: ديابت نوع 1ديابت نوع 1 معمولاً‌در بيماران جوان تر و لاغر ديده ميشود و مشخصه آنها ناتواني شديد لوزالمعده در توليد و ترشح ماده انسولين است.انسولين در سوخت و ساز مواد قندي و نشاسته اي نقش اصلي را در بدن دارد و با كمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و ميزان قند خون بالا مي رود و به ناچار از راه ادرار دفع مي گردد كه منجر به پرنوشي و پرادراري مي شود . در ضمن اختلال در تركيب چربي هاي خون نيز ايجاد مي شود كه موجب آسيب به عروق خوني در تمام اندام هاي بدن مي گردد . بيماران مبتلا به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي هستند ، چون بدن آنها هيچ انسوليني توليد نمي كند ، اين افراد در هنگام بيماري و جراحي به مراقبت خاص نياز دارند . به نظر مي رسد مبتلايان به اين نوع ديابت داراي استعداد ژنتيكي براي ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ويروس ها ، سموم و ساير عوامل محيطي )‌كه باعث تحريك تخريب ياخته هاي انسولين ساز لوزالمعده مي شوند ، بسيار حساس هستند.

اسلاید 6: ديابت نوع 2بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 معمولاً‌مسن ترند ( بيش از 40 ساله ) سابقه خانوادگي مثبت از ديابت دارند و معمولاً چاق هستند . ديابت نوع 2 با كاهش ترشح انسولين و مقاومت محيطي نسبت به عمل آن مشخص مي شود . اين بيماران برخلاف مبتلايان به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي نيستند هر چند ممكن است به آن نياز داشته باشند . علاوه بر اين اگر بيماران به نوع 2 ديابت وزن كم كنند احتمالاً نيازي به مصرف دارو نخواهند داشت . هيچ آزمايش قطعي براي افتراق بين نوع 1 و نوع 2 ديابت وجود ندارد و فقط شرح حال بيمار در اين مورد كمك كننده است . بسياري از بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً ديابت آنها در جريان بررسي يك بيماري ديگر يا هنگام پژوهشهاي بيماريابي كشف مي شود.

اسلاید 7: ديابت حاملگیديابت حاملگي نوع ديگري از بيماري قند است كه در 5-2 درصد حاملگي ها رخ مي دهد . با افزايش سن مادر در هنگام بارداري احتمال وقوع آن افزايش مي يابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگي جثه ، كم بودن قند خون ، كم بودن كلسيم خون و يرقان جنيني مي شود . يك سوم مادراني كه در دوران بارداري به ديابت حاملگي دچار مي شوند بعدها به بيماري ديابت نوع 2 مبتلا خواهند شد . انواع ديگري از ديابت ممكن است بدنبال ساير بيماريها يا مصرف داروها بوجود آيند كه قبلاً تحت عنوان ديابت ثانويه خوانده مي شدند.

اسلاید 8: علائمعلائم بيماري ديابت نوع 2 كنترل نشده شامل پرنوشي ، پرادراري ، شب ادراري و كاهش وزن است . هر چند نيمي از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمايشگاهي دارند.بيماران نوع 1 معمولاً ‌با پر ادراري ،‌پرنوشي ،‌پرخوري،سردرد، تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگي نفس به پزشك مراجعه مي كنند و ممكن است علائم اختلالات عمومي عصبي و كاهش هوشياري داشته باشند . آزمايشات باليني اجباري در طي بارداري در تشخيص ديابت حاملگي بكار مي رود.

اسلاید 9: كنترل و پيشگيریبيماران ديابتي در تمام طول عمر در كشمكش هستند تا سطح قند خونشان را نزديك به طبيعي نگه دارند . با كنترل مناسب قند، كنترل فشار و چربي هاي خون خطر ايجاد عوارض دراز مدت ديابت بطور چشمگيري كاهش خواهد يافت با اين حال بايد اين مزايا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زياد آن سنجيد . جلوگيري از چاقي،رعايت رژيم غذايي مناسب يعني كمتر مصرف كردن مواد شيرين و پرهيز از پرخوري انجام فعاليت جسمي در پيشگيري از ابتلا به ديابت نقش اساسي دارند.

اسلاید 10: در چه شرايطي بيمار مي بايستي به پزشک مراجعه کند:اگر شما يا يكي‌از اعضاي‌خانواده‌تان علايم‌ديابت‌شيرين‌را داريد. اگر يكي‌از موارد زير هنگام‌درمان‌رخ‌دهد: - ناتواني‌در فكر كردن‌همراه‌با تمركز - ضعف - تعريق - رنگ‌پريدگي - تند شدن‌ضربان‌قلب - تشنج - اغما (ممكن‌است‌نشان‌دهنده‌پايين‌افتادن‌قندخون‌باشند).

اسلاید 11: - بي‌حسي - سوزن‌سوزن‌شدن - درد در پاها يا دست‌ها - عفونتي‌كه‌در عرض‌3 روز خوب‌نشود. - درد قفسه‌سينه‌ -بدتر شدن‌علايم‌اوليه‌علي‌رغم‌پايبندي‌به‌درمان

اسلاید 12: اگر پای بيمار ديابتی زخم شد چه بايد كرد ؟درمان زخم ديابتی آسان نيست برای اينكه عوامل زيادی در شروع و ادامه زخم دخالت دارند. برای درمان موفق و با دوام لازم است كه به تمام اين عوامل توجه شود:•برداشتن نسوج مرده•كاهش عوامل تشديد كننده•كنترل قند•كنترل عفونت•آموزش بيمار•در صورت نياز ترميم عروقی

اسلاید 13: برداشتن نسوج مرده و پینه و پانسمان زخمتكیه گاه اصلی درمان، برداشتن نسوج مرده و پینه است.نسوج سیاه و مرده و سفید و عفوني توسط تیغ جراحی در اتاق عمل یا روی تخت بیمار و یا در مطب، برداشته می شود. سعی می شود تا حفره های كور، باز و چرك تخلیه و زخم تا حد پوست سالم باز شود.زخم پا برای بهبودی، به یك محیط گرم و مرطوب و عاری از آلودگی محیط نیاز دارد. گاز آغشته به سالین این كار را به خوبی انجام می دهد ولی پانسمان های متعدد در بازار وجود دارند. مواد هیدروكولوید در پانسمان های جدید مورد استفاده قرار گرفته اند. این گروه خاصیت جذب آب را دارند.در مورد استفاده از عسل برای پانسمان زخم گزارش های مثبتی وجود دارد

اسلاید 14: كاهش عوامل تشدید كنندهعواملی كه باعث كاهش تشدیدكننده ها می شوند عبارتند از:*استراحت*بالا بردن پا و یا استفاده از جوراب كشی برای كاهش ورم پا* برطرف كردن فشارهای غیرطبیعی روی پا* تعویض كفش تنگ با كفش طبی

اسلاید 15: كنترل قندمحدوده طبيعي:110-70 ميلي گرم در دسي ليترهيپرگليسمي:قند بالاتر از 180mg/dlعلائم:گرسنگي، تشنگي، ادرار بيش از حد، كاهش آب بدن، ضعف، عفونتهاي مكرر، وجود كتون و گلوكوز در ادرار، تغيير در حس بينايي، تاري ديد، خستگي، گرفتگي عضلات

اسلاید 16: هيپوگليسمي:قند كمتر از70mg/dlعلائم:لرزش، گيجي،گرسنگي،تحريك پذيري، ضعف، سردرد، تنفس تندو كوتاه، بيحسي لب و زبان، تشنج، رنگ پريدگي، حالت تهوع، تعريق زياد

اسلاید 17: كنترل عفونتبعد از تشخیص عفونت، پیش از آماده شدن جواب كشت، آنتی بیوتیك با طیف وسیع به بیمار تجویز می شود. ولی بعداً تغییرات براساس نتیجه درمان، كشت و حساسیت میكروب و مشاوره با متخصص عفونی انجام خواهد گرفت.خارج كردن چرك و برداشتن نسوج مرده همراه با آنتی بیوتیك جهت كنترل عفونت لازم است.

اسلاید 18: آموزش بیمار در صورت داشتن دیابت چگونه می توانیم از پاهای خود مراقبت كنیم؟باید به این نكته توجه داشت كه از هر 100 نفر بیمار دیابتی 15 نفر دچار زخم پا و 3 نفر نیاز به قطع اندام دارند.با توجه به نكات زیر شما می توانید از پاهای خود محافظت كرده تا دچار زخم و احتمالاً قطع پا نشوید: *ثابت شده است كه كنترل شدید و دقیق قند می تواند از عوارض دیابت روی چشم، كلیه و كاهش حس پا جلوگیری نماید. در صورت امكان و با كمك پزشك معالج خود سعی كنید تا بعد از هر وعده غذایی، قند شما بالاتر از ۲۰۰ نباشد.

اسلاید 19: *از پزشك معالج خود بخواهید تا حس محافظتی پای شما را به وسیله نایلون مونوفیلامانت آزمایش كند.*از پزشك معالج خود درخواست كنید تا نبض روی پای شما حتماً گرفته شود زیرا در صورت نداشتن نبض، نیاز به بررسی بیشتری خواهد داشت. در ضمن اندازه گیری فشار مچ پا در مطب می تواند راهنمای خوبی باشد.*همان طور كه هر روز صبح دندان ها را مسواك می زنید پای خود را معاینه نمایید و به قرمزی پوست، ورم، بریدگی پوست و زخم شدن پوست توجه داشته باشید. برای دیدن تمام قسمت پا از یك آینه استفاده كنید و اگر مشكل بینایی دارید از دیگران كمك بگیرید.*برای درمان زخم پوست و ورم روی قسمت استخوانی پا به پزشك مراجعه كنید و از درمان «خانگی» جداً پرهیز كنید.

اسلاید 20: *هر روز پای خود را با آب ولرم شست وشو دهید. با توجه به كاهش حس پا برای اطمینان از درجه گرمای آب از آرنج خود استفاده نمایید و بعد از شست وشو، پای خود را خشك كنید، به خصوص بین انگشتان.*ناخن را مرتب كوتاه كنید. برش ناخن باید صاف باشد و از بریدن گوشه های ناخن خودداری كنید. اگر ناخن ضخیم شده و یا در اثر كاهش دید شما نمی توانید آن را ببینید، بهتر است از دیگران كمك بگیرید.سعی كنید پای برهنه راه نروید و در منزل از دمپایی استفاده كنید.همیشه در انتخاب كفش دقت نمایید تا كفش تنگ نباشد (توصیه می شود از كفش های چرمی استفاده شود) و در حد امكان از كفش های پلاستیكی دوری كنید.

اسلاید 21: *كفش نو را به مدت كوتاه بپوشید تا كفش كاملاً نرم شود. زمانی كه كفش نو را از پا در می آورید پا را در رابطه باسرخي پوست معاینه كنید.*برای محافظت پا از فشار كفش همیشه جوراب بپوشید. جوراب كتانی برای خشك نگه داشتن پا مناسب تر است. از جوراب پاره و یا وصله دار پرهیز كنید.*قبل از پوشیدن كفش مطمئن شوید تا «ریگ» در آن نباشد.

اسلاید 22: ترمیم رگ در صورت نیازبرطرف كردن كاهش خون رسانی برای بهبودی زخم لازم است.درخواست مشاوره با جراح عروق در موارد زیر توصیه می شود: بیمارانی كه نشانه های انسداد عروقی دارند همراه با كاهش در زمان راه رفتن پیش از شروع درد.آنهایی كه درد دائمی دارند.در بیمارانی كه زخم آنها به درمان جواب نمی دهد و یا بیمارانی كه دچار قانقاریا شده اند.در این بیماران موثر ترین راه برای نجات پا انجام پیوند رگ به قسمت انتهای آن و برقراری نبض است.در صورت باز بودن شریان رانی و وجود نبض در شریان پوپلیتیال توصیه می شود كه پیوند رگ بین شریان پوپلیتیال و شریان های دور مچ پا انجام شود.نقش باز كردن رگ توسط بالن در قسمت انتهایی پا هنوز مشخص نیست.استفاده از داروهای گشاد كننده رگ موثر نیست. در تمام بیمارانی كه نارسایی خون رسانی دارند استفاده از داروهای ضدانعقادی و پلاكتی توصیه می شود.كنترل چربی خون و فشار خون و قند و قطع استفاده از سیگار لازم است.

اسلاید 23: نتیجه گیریدر بیماران دیابتی زخم شدن پاها قابل پیش بینی و پیشگیری است. احتمال قطع پا در این بیماران زیاد است.با آگاهی بیشتر بیماران و پزشكان، امكان جلوگیری از زخم و قطع پا وجود دارد.اقدام های موثر در پیشگیری شامل:- كنترل شدید قند خون- معاینه روزانه پا توسط بیمار- مراجعه سریع در صورت مشاهده علائم

اسلاید 24: - آموزش بیمار در مورد احتمال صدمه به پا توسط كفش تنگ- حمام آب داغ- از درمان«خانگی» پینه پرهیز شود- معاینه بیماران توسط پزشك متخصص دیابت از نظر حسی و خون رسانی و تغییر فرم پا در هر مراجعه

اسلاید 25: باآرزوي سلامتي و بهروزيتهيه وتنظيم:سوسن موسوي- مژگان فتحيآدرس ما:www.NIDC.ir