تاریخ شکل گیری و تکوین علوم اجتماعی

تاریخ شکل گیری و تکوین علوم اجتماعی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیمتاریخ شکل گیری و تکوین علوم اجتماعیعزیز نجف پورگروه فلسفه علم دانشگاه علوم و تحقیقاتترم اول 90-91

اسلاید 2: علوم اجتماعی چيست؟علوم اجتماعی، رفتار گروهی و جمعی انسان ها را از آن حیث که گروهی و اجتماعی هستند، مطالعه می کند

اسلاید 3: دو مفهوم ذیل را باید از هم تمییز داد:دانش اجتماعی (social knowledge):مجموعه معارفی در مورد اجتماع است که لزوما متکی بر روش تجربی حاصل نمی شوند بلکه از روشهای مختلف معرفت بهره می گیرند.علم اجتماعی (social science):مجموعه معارفی در مورد اجتماع که تا حد زیادی متکی بر روش تجربی حاصل می شوند و به روشهای دیگر معرفت اهمیت چندانی نمی دهد

اسلاید 4: دانش اجتماعی در یونان باستانیونانیان بر این باور بودند که احکام عالم هستی و قوانین طبیعی و اجتماعی توسط ذهن آدمی قابل دریافت است علوم طبیعی و انسانی و اجتماعی در ذیل فلسفه تعریف شدنددر سنت فلسفه اسلامی هم همین منوال در پیش گرفته شد

اسلاید 5: شاخه های فلسفه یونان1- حکمت نظری:الهیات،علوم طبیعی، ریاضیات2- حکمت عملی: اخلاقیات، تدبیر منزل(اقتصاد)، سیاست مُدُن(سیاست)

اسلاید 6: نظرات اجتماعی برخی علمای یونانفیثاغورث در سده ششم قبل میلاد کوشید اسرار عالم هستی را به وسیله قوائد ریاضی توضیح دهدهرودت(پدر علم تاریخ غرب) به جمع آوری اطلاعات از آداب و فرهنگ ملل پرداخت. وی پایه گذار علم مردم نگاری است.مورخان اسلامی هم راه هرودت را ادامه دادند

اسلاید 7: سقراط:سقراط توجه زیادی به اندیشیدن در باب زندگی انسان و تکالیف او داشتافلاطون:افلاطون معتقد بود که همان نظم و سامانی که در افکار و نظریات فلسفی وجود دارد باید در جامعه هم وقوع پیدا کند

اسلاید 8: افلاطون در کتاب جمهوریت اصول نظری خود را برای اداره جامعه بیان می کند و از آرمانشهر سخن می گوید و ساختار آن را توضیح می دهد.مدینه فاضله افلاطونی، همانند تن آدمی است که در آن:1- سر(محل قدرت عقل) متعلق به فلاسفه است2- قلب(محل قوه شوقیه) متعلق به سپاهیان و لشگریان است3- کبد(محل قوه غضبیه) متعلق به پیشه وران و کارگران می باشد

اسلاید 9: ارسطو واقع بین تر از افلاطون بود و همه موجودات از جمله انسان را، با اذن به تفاوت ذاتی آنها، در عرض همدیگر قرار می داد و مدعی بود که:1- عوامل نامتجانس باعث تشکیل جامعه شده اند2- سلسله مراتب اجتماعی و تقسیم کار و نیروهای مختلف مرعف این عدم تجانس است3- این عدم تجانس باعث تعادل استارسطو به اصل تغییرات اجتماعی که در جامعه شناسی امروز مطرح است قائل بودارسطو

اسلاید 10: ارسطو در مورد مسائل اقتصادی جامعه و خصوصا مساله مبادله و مراحل آن، به تفصیل بحث کرده و در کتابهای ”سیاست“ و ”اصول حکومت آتن“ در باب مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی صحبت کرده است.

اسلاید 11: روشهای مطالعه انسان و جامعه در یونان:1- روش توصیفی جوامع و فرهنگها و ملل، که توسط هرودت طرح و انجام شد2- روش ایده آلیزم اجتماعی، که توسط افلاطون پیگیری شد3- روش تجربی مستند به عقلانیت، که توسط ارسطو در پیش گرفته شد

اسلاید 12: قرون وسطی:اروپای قرون وسطی ضمن نگاه بت وار به ارسطو، تابع رویکرد وی بودولی غایت علم، چه علوم انسانی و چه طبیعی، فهم و شناخت و اثبات نظام الهی در کون و مکان و تجلی آن در مخلوقات عالم بودعلوم انسانی و اجتمای مورد توجه قرار نگرفت مگر علم حقوق که در نظام فئودالی وقت، تعیین کننده وظایف و تکالیف انسانها به همدیگر بودانسان به صورت آفریدگار خود آفریده شده بود فلذا امکان بحث و بررسی مستقل او وجود نداشت.

اسلاید 13: جهان اسلامبه دلیل طرز تفکر اسلامی همبستگی ای بین فرد و جامعه وجود داشت که به زندگی اجتماعی مسلمین قوت می بخشیدهمراهی سعادت دنیوی و اخروی و حفظ شخصیت فرد و جامعه جزو مسلمات جامعه مد نظر اسلام بودروش معرفت ترکیبی روش مورد تایید دین اسلام در شناخت است:تجربه، عقل، شهود، وحی

اسلاید 14: فارابی(259-339هـ):متاثر از افلاطون بحث مدینه فاضله را مطرح کرد که ضامن خوشبختی انسانها در این جهان و رستگاری شان در آخرت بودافراد بشر ناگزیر از زندگی با همند و کمالشان در زندگی اجتماعی استتنها راه نجات انسانها از کشمکش و نزاع، برقراری یک سازمان اجتماعی منظم است

اسلاید 15: ابن خلدون(732-808هـ)به مردم نگاری و مطالعه فرهنگها و جوامع مختلف گرایش داشت. او شاهد انحطاط و اضمحلال تمدن اسلامی بودوی از پایه گذاران جامعه شناسی و فلسفه تاریخ استدر مقدمه کتابی که در باب تاریخ عمومی نوشته است نظریات و افکار اجتماعی و اقتصادی و سیاسی خود را بیان نموده استمباحثی مثل انواع تمدنها، کیفیت تاثیر شرایط اقلیمی و نوع زندگی کوچ نشینی و شهرنشینی در اشکال مختلف مدنیت، سازمانها و موسسات اجتماعی و طرز پیدایش و اشاعه علوم و فنون، زبان شناسی، هنرهای زیبا در جوامع مختلف و ..

اسلاید 16: رنسانس در اروپایکی از مشخصات اصلی این دوران قدرت گرفتن بورژوازی در مقابل فئودالیتهتولد و بسط اومانیزم، استقلال انسان از خداوندبازخوانی متون فلسفی و ادبی یونانی و لاتین اختراع دستگاه چاپ و افزایش سرعت انتشار افکاربسط این نگاه که عالم دارای نظامی منطقی است و با عقل و تجربه قابل شناخت است

اسلاید 17: در انداختن فلسفه ای جدید مغایر با فلسفه اسکولاستیک توسط دکارت(1596-1650) به کار بردن قوائد علم مکانیک در روانشناسی توسط دکارترخدادهای بعد رنسانس

اسلاید 18: استفاده از ریاضیات در علوم انسانی و اجتماعیابداع حساب احتمالات و تاثیر در فلسفه، منطق و علوم انسانی و اجتماعیدر دایره المعارف قرن 18 در تعریف ”علم حساب سیاسی“ آمده است: جهان سیاست نظیر جهان طبیعت از بسیاری جهات به وسیله وزن و عدد و اندازه قابل سنجش است.تدوین کتاب ریاضیات اجتماعی توسط کندرسه(1743-1794)کانت: در امور اجتماعی و در بسیاری از اتفاقات از قبیل مرگ و میر و توالد و تناسل، به وسیله محاسبه آماری می توان قوائدی به دست آورد

اسلاید 19: تاثیر طبیعیات بر علوم انسانی و اجتماعینظریات داروین در کتاب ”اصل انواع“ در زمینه علوم طبیعی، مورد استفاده محققان علوم انسانی قرار گرفت و بحث تطور رنگ دیگری بدان داد و روانشناسی به راه دیگری رفتداروین در کتاب ”پیداش انسان“ سلسله حیوان تا انسان را را نشان داد و متعاقبا انسان شناسی صورت دیگری یافت و به سمت انسان شناسی فیزیکی سوق یافتانسان شناسان کوشیدند از این منظر تاریخ زندگی اجتماعی انسان را بررسی قرار دهند

اسلاید 20: حوزه های اصلی علوم اجتماعی جامعه شناسیعلوم سیاسیعلوم اقتصادیجمعیت شناسیمردم شناسیمدیریتعلوم ارتباطات تاریخ اجتماعیجغرافیای انسانیشروع جامعه شناسی مصطلح، از میانه و اواخر قرن 19 تاکنون است.

اسلاید 21: زمینه تاریخی علم مصطلح جامعه شناسی؛ نخستین سالها

اسلاید 22: نقش نیروهای اجتماعی در تحول جامعه شناسیانقلاب های سیاسیانقلاب صنعتی و پیدایش سرمایه داریپیدایش سوسیالیسمشهرگراییدگرگونی مذهبیرشد علم تجربی جنبش های فکری دهه 60 و 70

اسلاید 23: 1- نقش انقلابات سیاسی انقلاباتی که در پی انقلاب فرانسه 1789 رخ داد دارای پیامدهای مثبت و منفی بود. به دلیل بروز بی نظمی های شدید اجتماعی، همه اندیشمندان آرزوی بازگرداندن نظم به جامعه را داشتند. این اندیشمندان دو دسته بودند :برخی معتقد به بازگشت به قرون وسطی بودندبرخی در جستجوی یافتن پایه های نظم نوین بودند

اسلاید 24: 2 - انقلاب صنعتی و پیدایش سرمایه داریبر اثر انقلاب صنعتی بسیاری از کشاورزان مزارع را ترک نموده و به کارخانه ها پیوستند.نظام اقتصادی تبدیل به بازار آزاد مبتنی بر کالا شده بود. نظام سرمایه داری از این طریق سودهای هنگفتی عاید شمار معدودی از افراد می نمود. این امر واکنش هایی به صورت جنبش های کارگری و جنبش های گوناگون تند رو با هدف سرنگونی سرمایه داری در پی داشت.

اسلاید 25: 3 - پیدایش سوسیالیسم هدف سوسیالیسم تصحیح زیاده روی های نظام صنعتی و سرمایه داری بود.کارل مارکس معتقد به براندازی نظام سرمایه داری و جایگزینی یک نظام سوسیالیستی بود. امیل دورکیم و ماکس وبر مخالف سرمایه داری بودند اما مخالف اصلاح گرا ، زیرا از سوسیالیسم بیش از سرمایه داری می ترسیدند.

اسلاید 26: 4 - شهر گرایی انقلاب صنعتی مهاجرت جمعیت انبوه شهری را در پی داشت. گسترش شهرها مسائل اجتماعی همچون ازدحام ، آلودگی و غیره را در پی داشت.جامعه شناسان اولیه مانند وبر و زیمل به مسائل شهری پرداختند. مکتب شیکاگو نخستین مکتب جامعه شناسی آمریکا در شهر شیکاگو بود . شیکاگو آزمایشگاه بررسی مسائل شهری بود.

اسلاید 27: 5 - دگرگونی مذهبی انقلاب های سیاسی ، صنعتی و شهرگرایی، اعتقادات مذهبی را تغییر داد. اغلب جامعه شناسان در محیط های مذهبی رشد یافته بودند پس به دنبال اهداف مذهبی بودند. اندیشه افرادی چون کنت رنگ و بوی مذهبی داشت. یکی از آثار عمده دورکیم در باره دین است. مارکس به مذهب انتقادی نگریست اما به مذهب بی علاقه نبود.

اسلاید 28: 6 - رشد علم در دوران رشد نظریه جامعه شناسی افرادی که با علوم سروکارداشتند از مرتبه بالایی برخوردار بودندبسیاری جامعه شناسی را با الگوی علوم موفق فیزیکی و زیست شناسی تطبیق می دادند. اما افرادی هم چون وبر معتقد به ویژگی های متمایز زندگی اجتماعی از حیات طبیعی بودند.

اسلاید 29: 7- نقش نیروهای فکری در پیدایش نظریه جامعه شناسی جنبش روش اندیشی فرانسه در تکامل جامعه شناسی نقش اساسی داشته است. منظور از روشن اندیشی فلسفه قرن 18 شامل اندیشه شارل منتسکیو و ژان ژاک روسو است . روشن اندیشی اندیشه فلسفی جدیدی بود که جای افکار اجتماعی قبلی را گرفت.زایتلین می گوید جامعه شناسی واکنشی در برابر روشن اندیشی بود. قبل از روشن اندیشی قرن 18 افکار بزرگ فلسفی حاکم بود. رنه دکارت، جان لاک و توماس هابز افکار بزرگ فلسفی ارائه دادند.

اسلاید 30: واکنش های محافظه کارانه(فلسفه کاتولیکی قرون وسطی) در برابر روشن اندیشی قرن 18 جامعه شناسی فرانسوی آمیزه ای از افکار روشن اندیشی و ضد روشن اندیشی است. دومیستر و دو بونالد افراطی ترین مخالفان روشن اندیشی بوده و ضد انقلاب بودند و انقلاب فرانسه را حاصل روشن اندیشی می دانستند. بازگشت به قرون وسطی را در سرمی پروراندند. در اعتقادشان خرد فرومایه تر از معتقدات مذهبی بود. دوبونالد معتقد است جامعه آفریده خداوند است پس نباید آن را تغییر داد. نهادهای سنتی مانند پدرسالاری، تک همسری، سلطنت، کلیسای کاتولیک نباید تضعیف شود.

اسلاید 31: بنیانگذاران جامعه شناسی علمیطبق اتفاق نظر عمومی سن سیمون ، اگوست کنت و دورکیم بنیانگذاران جامعه شناسی می باشند. کلودهنری سن سیمون(1825-1760)اگوست کنت(1857-1799)امیل دورکیم( 1917-1858)

اسلاید 32: کلودهنری سن سیمون(1825-1760)سن سیمون استاد اگوست کنت بود درست است که بنیانگذار اصلی جامعه شناسی اگوست کنت است اما سن سیمون در تحول این اندیشه موثر بود. معتقد به حفظ وضع موجود بود اما مانند محافظه کاران معتقد به بازگشت به قرون وسطی نبود. اثبات گرا(وحدت روش) بوداصلاحات سوسیالیسم را می پذیرفت که به دنبال برنامه ریزی متمرکز اقتصادی بود. اما مانند مارکس به جانشینی پرولتاریا باور نداشت.

اسلاید 33: اگوست کنت(1857-1799)کنت واضع اصطلاح جامعه شناسی است. روشن اندیشی را علت اصلی انقلاب فرانسه می داند و مخالف آن است. چون حاصل انقلاب هرج و مرج و نابهنجاری است. همداستان با محافظه کاران اما از دو جهت با آنها متفاوت بود:بازگشت به قرون وسطی امکان ناپذیر است. نظام فکری پیچیده تر و کارآمدتری مورد نیاز است. این نظام فکری را خود مطرح کرد.

اسلاید 34: فیزیک اجتماعی یا جامعه شناسی باید مانند علوم دقیقه به مطالعه ایستایی(ساختارهای اجتماعی) و پویایی(دگرگونی اجتماعی) بپردازد. منظور از پویایی، سه مرحله تحول است:مرحله الهیاتی: قرن 13 که قدرت های فراطبیعی و صورت های مذهبی بنیاد همه چیز است. مرحله مابعدالطبیعی: قرون 13-18 به جای خدایان، نیروهای انتزاعی تعیین کننده همه چیز است.مرحله اثباتی: قرن 18 به بعد مرحله اثباتی است که شاخص آن اعتقاد به علم است. در این مرحله به جای علت های مطلق قوانین از طریق مشاهده جهان اجتماعی به دست می آید.

اسلاید 35: در مرحله اثباتی،نابسامانی اجتماعی حاصل نابسامانی فکری است جامعه شناسی با روش اثبات گرایی (آزمایش و تحلیل تاریخی تطبیقی ) در پی اصلاحات و پایان نابسامانی است .جامعه شناسی اثبات گرایی را تسریع می کند و به جهان سامان می بخشد. به جای فرد، خانواده واحد بنیادین تحلیل است. وفاق در جامعه اهمیت دارد.ماهیت نظام دار جامعه یعنی پیوند بین عناصر جامعه امر مهمی است.به جای نظریه پردازی انتزاعی به آزمایش و تحلیل تاریخی تطبیقی جامعه شناختی باید پرداخت.

اسلاید 36: امیل دورکیم (1917-1858)روشن اندیشی بر کار کنت اثر منفی داشت اما بر فکر دورکیم هم تاثیر مثبت و هم منفی داشت. تاکید بر علم و اصلاح اجتماعی از تاثیرات مثبت روشنگری بر دورکیم است. دورکیم برای جامعه شناسی مشروعیت دانشگاهی کسب کرد. نابسامانی همیشگی و ذاتی جامعه نیست و می توان آن را کاهش داد

اسلاید 37: موضوع جامعه شناسی، واقعیت اجتماعی است که شامل نیروها و ساختار هایی که بیرون از افراد بودهو برای آن ها الزام آور استخود کشی حاصل واقعیت های اجتماعی است. واقعیت اجتماعی بر دو نوع مادی و غیر مادی است. واقعیت اجتماعی مادی مانند بوروکراسی و قوانین است.واقعیت اجتماعی غیر مادی مانند فرهنگ و نهادهای اجتماعی است. واقعیت اجتماعی غیر مادی مذهب را در کتاب صور بنیادین حیات دینی دنبال کرد.

اسلاید 38: وجدان جمعی قبلا پیوند بخش جامعه بود اما حال پس از تقسیم کار اجتماعی نیازمند اخلاق مشترک هستیم. تقسیم کار نوین آسیب های اجتماعی گوناگون به ارمغان آورده است. تقسیم کار نمی تواند افراد را کنار هم نگهدارد . نیاز به تقویت یک اخلاق مشترک است. جامعه و دین از نظر او یکی است. دین هم بخشی از وجدان جمعی است.دین روشی است که از طریق آن جامعه خودش را به صورت یک واقعیت غیر مادی مشخص می سازد.

اسلاید 39: ریشه های جامعه شناسی آلمانی (ریشه های مارکسیسم): هگل ایدئالیسم دیالکتیک جوهر فلسفه هگل است. منظور از دیالکتیک تفکری پویا است که بر فرایندها، روابط، کشمکشها و تعارض ها تاکید دارد. هر مسئله ای در آگاهی رخ می دهد. کار،دولت ،ثروت.حتی دگرگونی در سطح آگاهی رخ می دهد.

اسلاید 40: ریشه های جامعه شناسی آلمانیفوئر باخ هگلی جوان که معتقد بود انسان دین را فرافکنی می کند. در صدد تجدید نظر در افکار هگل بود. باید از ایدئالیسم ذهنی دست برداشت و به واقعیت مادی انسان ها پرداخت.انسان ذات انسانی اش را به صورت یک نیروی غیر شخصی فرافکنی می کند و نامش را خدا می گذارد. چون انسان خدا را فراتر از خود می نهد خدا را از خود بیگانه می سازد. این دین را باید برانداخت تا بالاترین هدف و موضوع خود انسان باشد.

اسلاید 41: افکار مارکس (1818-1883)مارکس منتقد دیالکتیک هگل است . پس آن را در مورد جنبه های مادی مانند اقتصاد به کار بست. هگل به کار انتزاعی ذهن توجه داشت اما مارکس با کار انسان های واقعی و زنده توجه داشت. از دید هگل تکامل در فراسوی نظارت انسان ها و فعالیتشان رخ می هد. اما مارکس معتقد بود سرمایه دری واقعیت زندگی نوین است که باید با عمل دسته جمعی و گروهی آن را برانداخت.

اسلاید 42: سرمایه داری ساختاری مانع فرد است و فرایند تولید موجب از خود بیگانگی می شوداز خود بیگانگی گسیختگی میان مردم و میان مردم و تولید آن ها که حاصل مالکیت استکارگر برای صاحب ابزار کار می کند،باید او را آزاد ساخت.باعمل هماهنگ پرولتاریا می توان بر قدرت سرمایه داری بر منابع غلبه کردجامعه سوسیالیستی با طبیعت انسان همراه تر است

اسلاید 43: وبر در پی تکمیل نظر مارکس بود . و با این رویکرد به مخالفت با نگرش تک علتی جبرگرایان اقتصادی پرداختدر کنار بعد اقتصادی طبقات اجتماعی به بعد منزلت و قدرت ،قشر بعدی اجتماعی هم توجه کرد.مارکس با بحث از اقتصاد نشان داد روی سر قرار دارد-باید نظریه مارکس را روی پا قرار داد . وبر به جای اقتصاد متوجه نقش تعیین کننده افکار و نظام های مذهبی شد. مارکس یکی از منابع مورد استفاده وبر استوبر علاوه بر مارکس متاثر از کانت و نیچه(قهرمانان) است. ماکس وبر(1920-1864)

اسلاید 44: مفهوم محوری وبر عقلانیت است. وبر پرسید چرا نهادهای اجتماعی فقط در غرب عقلانی شده اند؟.عقلانیت بر دو نوع صوری و ذاتی است. عقلانیت صوری : در این نوع عقلانیت کنشگر وسیله را مناسب هدف انتخاب می کند.وسایل قوانین و قواعدی هستند که از ساختارهایی چون دیوانسالاری و اقتصاد سرچشمه می گیرنددر حوزه دیوان سالاری سه نوع نظام اقتدار در نهاد های سیاسی شناسایی می کند:سنتیکاریزماتیک عقلانی و قانونی(رشد کامل دیوان سالاری)

اسلاید 45: به تحلیل تاریخی و تطبیقی بین ادیان مسیحی ، اسلام ، یهود و ... پرداخت وبر از نظر سیاسی گاه لیبرال و گاه محافظه کار است. در نقش محافظه کار به دولت اهمیت زیادی می دهد. وبر منتقد جامعه جدید سرمایه داری و حتی منتقد سوسیالیسم است . اما مانند مارکس راه حل ریشه ای برای رهایی از مشکلات این جوامع ارائه نداد.وبر به جای جدلی و تند روی سیاسی مارکس بیشتر علمی و تطبیقی کار کرد.

اسلاید 46: گئورگ زیمل (1918-1858)زیمل بر جامعه شناسی امریکا تاثیر عمیقی بر جای گذاشت. آثار او به دو دسته آثار کلان و خرد تقسیم شده است. مقاله های سطح خرد شامل فقیر، خسیس و بیگانه بسیار مورد توجه امریکائیان قرار گرفت. بر خلاف مارکس و وبر سطح تحلیل او بیشتر خرد است.

اسلاید 47: خاستگاه جامعه شناسی بریتانیاییاقتصاد سیاسی بهبود خواهی تکامل اجتماعی سرزنش کردن قربانیدهه 1850 با توسعه آثار کنت به انگلیسی برخی مجذوب جامعه شناسی تطبیقی و تکاملی شدند.

اسلاید 48: اقتصاد سیاسی کار آدام اسمیت (1723- 1790) در مورد اقتصاد سیاسی که نظریه جامعه صنعتی و سرمایه داری استکار آدام اسمیت موثر بر مارکس اما مارکس معتقد به دست نامرئی (محافظه کاری ) نبودفردگرا، تجربه گرا ، آرمان گرا و بی توجه به نظریه پردازی کلی

اسلاید 49: هربرت اسپنسر (1820-1903)شباهت با کنت:مانند کنت به علم بودن جامعه شناسی پایبند است. مانند کنت یک ارگانیسیسم گرا است و بین موجودات طبیعی و اجتماعی شباهت می بیند. مانند کنت معتقد به تکامل است.

اسلاید 50: چهار نظریه تکامل اجتماعی اسپنسر که به جامعه شناسی خدمت کرد1 – به سوی جامعه آرمانی ، روابط قراردادی ، اختیاری توام با اخلاق مشترک، نقش دولت تعیین نبایدها، کمتر جنگ طلب2 – تمایز وتنوع ، ساختار ها در خدمت کارکردها3 – تقسیم کار فزاینده ، رشد جمعیت ، ناهمگونی 4 – الگوگیری از زیست شناسی ، بقای اصلح ، عوامل موفقیت جامعه (حجم، ارتباطات، نظارت اجتماعی بر منابع سازمان )

اسلاید 51: جامعه شناسی ایتالیایی پاره تو (1923-1848):به طرد مارکس پرداخت و اساسا بر ضد او نظریه پردازی کرد. بر عوامل غیر عقلانی همچون غرایز انسانی تاکید کرد. اعتقاد به غزایز انسانی به معنای اعتقاد به تغییر ناپذیری است. دگرگونی برای مارکس خطی بود اما برای پاره تو دگرگونی دوری و مبتنی بر توده غیر عقلانی و نخبگان است. برداشت نظام مند او از جامعه بر افکار پارسنز و ارگانیسیست ها موثر واقع شد.

اسلاید 52: تحول مارکسیسم اروپایی در آغاز قرن 20قرن 19 تا سال 1925 دوره نظریه های ضد مارکسیستی است. پس از مارکس جبرگرایی اقتصادی و مارکسیسم سنتگرا رواج یافت. اما مارکسیست های بعدی به نقد جبرگرایی اقتصادی پرداختند. اقتصاد گرایی دیالکتیک فرد و ساختار را نادیده گرفت.

اسلاید 53: ادامه تحول مارکسیسم اروپایی در آغاز قرن 20مارکسیسم هگلی در اصلاح جبرگرایی اقتصادی بر نقش فرد در انقلاب و اهمیت پراکسیس تاکید دارد. هواداران لوکاچ بنیانگذار مارکیسم غربی هستند. دو کتاب طبقه و آگاهی طبقاتی از آثار معروف لوکاچ است.

اسلاید 54: زمینه تاریخی نظریه جامعه شناسی در سالهای بعد

اسلاید 55: جامعه شناسي اولیه امريكاویژگی های لیبرالیسم جامعه شناسی امریکا متاثر از اسپنسر :اعتقاد به آزادی و رفاه فرد دارد. دیدگاهی تکاملی در باره جامعه که برخی معتقد به دخالت دولت و برخی معتقد به عدم دخالت دولت هستند. لیبرالیسم امریکا کمتر تردیدی به نظام سرمایه داری روا می دارد پس محافظه کار است.

اسلاید 56: جريانهاي فكري اوليه جامعه شناسي امريكاپروتستانتيسم: جامعه شناسان همان علاقه پروتستان ها به نجات جهان را حفظ کردند. کار جامعه شناسان برای اصلاح اجنماعی مانند کار کشیشان در کلیسا بود. جامعه شناسان به دلیل ریشه ها و تقارن های مذهبی خود با مشروعیت بنیادی جامعه مخالفت کردند.

اسلاید 57: نفوذ اسپنسرزبان انگليسي داشت , ساده گفت , به پيشرفت پرداخت .پس بیش از کنت و دورکیم ، مارکس و وبر بر جامعه شناسی اولیه امرکا تاثیر گذاشت. نظریه های فراگیر در مورد جامعه تحت فشار صنعتی شدن ارائه داد و اطمینان داد که می توان مشکلات ان را حل کرد.در حال حاضر اهمیت اسپنسر فقط از نظر تاریخی و تاثیر بر رشد جامعه شناسی امریکا مهم است نه بیشتر.

اسلاید 58: سامنر(1910- 1840) نخستين نظريه پرداز امريكايي که در امریکا جامعه شناسی درس داد. معتقد به : ليبراليسم بقاي اصلح مشروعيت امروز کمتر کسی از او یاد می کند چون داروینیسم اجتماعی او به مشروعیت نسنجیده نظام سرمایه داری منجر شد.

اسلاید 59: وارد (1841-1913).در سال 1906 نخستين رئيس انجمن جامعه شناسي شد.. جامعه شناسي ناب و كاربردي را تفکیک نمود. جامعه شناسی ناب بررسی قوانین بنیادی دگرگونی اجتماعی و ساختار اجتماعی است. جامعه شناسی کاربردی ، کاربرد آگاهانه دانش علمی برای دستیابی به جامعه بهتر است.

اسلاید 60: مكتب شيكاگوگروه جامعه شناسی در دانشگاه شیکاگو در سال 1892 به وسیله آلبیون اسمال پایه گذاری شد. با مذهب رابطه قوی داشت. زیرا برخی از اعضای این مکتب کشیش یا کشیش زاده بودند. کار تامس وفلوریان زانیه کی با نام «دهقان لهستانی در اروپا و امریکا» نقطه عطف این مکتب است.

اسلاید 61: ادامه مکتب شیکاگو در این کتاب از لحاظ روش شناسی مهم است زیرا از انواع منابع اطلاعاتی مانند زندگی نامه ها ، نام های خانوادگی ، اسناد دولتی و مدارک سازمانی استفاده کرده بود. تامس به جهت گیری خرد روانشناسی اجتماعی گرایش بیشتری پیدا کرد.

اسلاید 62: ادامه مکتب شیکاگوتامس : اگر انسان ها موقعیت اشان را واقعی تلقی کنند پس پیامدهای این موقعیت ها نیز واقعی اند. این نظریه با چشم انداز کلان نگر و ساختاری مارکس و دورکیم در تضاد بود.

اسلاید 63: ادامه مکتب شیکاگورابرت پارك شاگرد زیمل و خبرنگار بود با برجس نخستين كتاب جامعه شناسي را نوشت. پارک تحصیلکرده اروپا بود پس در جلب توجه امریکائیان به جامعه شناسی اروپایی موثر بود.به همراه ارنست برجس نخستین کتاب جامعه شناسی با عنوان «درآمدی بر علم جامعه شناسی » را نوشتند.

اسلاید 64: ادامه مکتب شیکاگو پارک خبرنگار که برای درک مسائل شهری درمیدان به گردآوری داده و مشاهده پرداخت. چارلز هورتون كولي به خود آئينه سان , گروهها پرداخت , منتقد رفتار گرايي و معتقد به درو نگري همدلانه است. خود ائینه سان یعنی آگاهی را از زمینه اجتماعی نمی توان جدا کرد .اما مید این دور را از هم جدا کرد.

اسلاید 65: افول شيكاگوجامعه شناسی امریکا برای کسب وجهه علمی بیش از اندازه از روش های پیچیده و تحلیل های آماری سود جسته است. اما مکتب شیکاگومتکی بر روش کیفی و بی توجه به کار کمی آماری بود.بیشتر بر بررسی های توصیفی و مردم نگارانه تاکید می ورزید. پس تبدیل به يك سنت نامعین شفاهي شد كه به مكتب هاروارد و آیوا میدان داد. با عزیمت پارک و مرگ مید از دهه 30 در سراشیبی قرار گرفت و مکتب هاروارد سربرآورد.

اسلاید 66: مکاتب هاوارد و آیواسوروکین( 1899-1968) نخستین گروه جامعه شناسی را در هاوارد ایجاد نمود . به تربیت پارسنز (1979-1902) پرداخت. پویایی اجتماعی و فرهنگی اثر مهم سوروکین است

اسلاید 67: ادامه مکاتب آیوا و هاروارد پارسنز شاگردان معروفی تربیت کرد و کتاب ساختار کنش اجتماعی را نوشت . کتاب نظام اجتماعی پارسنز قدرت نظریه او را برای تحلیل ساختارهای جامعه نشان میدهد.نقد بر پارسنز بی توجهی به مارکس و تعبیر نادرست از جامعه اروپایی بود.

اسلاید 68: جورج هومنز(1960)شاگرد هندروسون و به واسطه هندروسون با پارتو آشنا شدمنتقد نظام فکری پارسنز بود . با الهام از اسکینر نظریه مبادله را مطرح کرد.

اسلاید 69: تحول در نظریه مارکسیستی در سال 1923 از دل مارکسیسم هگلی، مکتب فرانکفورت در آلمان پدید آمد و در سال 1934 به امریکا منتقل شد.پیروان این مکتب قصد در آمیختن مارکس (اقتصاد )و وبر (فرهنگ) را داشتند.بر کاربرد فنون دقیق علمی – اجتماعی تاکید داشت.به ترکیب فرد گرایی فروید با مارکس و وبر پرداخت. افرادی مثل: هروکهایمر، آدورنو،فروم، مارکوزه و اخیرا هابرماس

اسلاید 70: تحولات نظریه کارکرد گرایی دهه 1940و 1950سالهای اوج و افول این نظریه بود .دیویس و مور شاگردان پارسنز قشر بندی را ضروری دانسته و دنبال کردند . مرتن به کارکرد، پیامد های منفی (کژ کارکرد ) و تعادل نهائی تاکید داشت.دهه 70 اماج انتقاد به کارکرد گرایی ساختاری از سوی میلز , هورو ویتز و هوا کو بود.

اسلاید 71: سایر رویکردهای جامعه شناختی در آمریکاجامعه شناس رادیکال آمریکا(سی رایت میلز )تحول نظریه کشمکش(لوئیس کوزر،رالف دارندورف ,وکالینز)نظریه مبادله(هومنز)تحلیل نمایشی (گافمن )جامعه شناسی های خلاق:جامعه شناسی پدیده شناختی(آلفرد شوتس)روش شناسی مردم نگارانه(گار فینکل)جامعه شناسی وجودی (تریاکیان و ...)نظریه ی نظام ها(باکلی)

اسلاید 72: نو کارکردگراییدر دهه 80 از جانب هابرماس توجه به آثار پارسنز افزایش یافت.تلاش برای رفع کاستی های پارسنز به وسیله , الگزندر , کولومی وفایا

اسلاید 73: نظریه های عمده جامعه شناختی در دنیانظریه های عمده جامعه شناختی در حال حاضر

اسلاید 74: نظریات:1- کارکردگرایی ساختاری، نوکارکردگرایی و نظریه کشمکش 2- نظریات جامعه شناختی نومارکسیستی3- نظریه کنش متقابل نمادین4- نظریه جامعه شناسی پدیده شناختی و روش شناسی مردم نگارانه5-نظریه تبادل و جامعه شناسی رفتاری6- نظریه جامعه شناسی فمینیستی

اسلاید 75: مرگ جامعه شناسی!پروژه ای وجود داشته به نام جامعه شناسی یا نظریه اجتماعی تجدد که قرار بوده امکان دو کار را برای ما فراهم کند : 1- ایجاد امکان برای فهم جهان اجتماعی 2- ایجاد امکان برای اداره و سازماندهی جهان اجتماعیبحث مرگ جامعه شناسی بحث از عدم امکان تحقق چنین پروژه ای یا شکست چنین پروژه ای است و تولد مطالعات فرهنگی را به عنوان نشانه چنین شکستی می توان در نظر گرفت.

اسلاید 76: کچوییان معتقد است مطالعات فرهنگی و زمینه های مطالعاتی جدید درست است که بعضی از مشکلات جامعه شناسی را حل می کند اما مشکلات و مسائل معرفت شناختی و روش شناختی جدید و نسبیت گرایی حاد تری را ایجاد می کند که در آن اصلا ما نمی توانیم علم داشته باشیم و صرفا روایتها و اقوالی در اختیار داریم.

اسلاید 77: منابع: آرون، ریمون(1382) مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگیریتزر، جورج،(1374) نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمینراقی، احسان،(1386) علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز

اسلاید 78: تمام