تحلیل سیستمی آسیب شناسی تحقیقات در ایران

تحلیل سیستمی آسیب شناسی تحقیقات در ایران

اسلاید 1: تحلیل سیستمی آسیب شناسی تحقیقات در ایران دکتر عبدالرضا بابامحمودی

اسلاید 2: فهرستآسیب شناسی چیست؟تحلیل سیستمی چیست؟نظام تحقیقات چیست؟نظام تحقیقات در ایران چگونه است؟پیشنهاد نظام تحقیقاتی نوین

اسلاید 3: کلید واژه ها پژوهش: فرایند گردآوری و پردازش اطلاعات که همراه با نظام سازی باشد و در حوزه خاصی از علوم به نوآوری انجامد.آسیب: عوامل منفی یا حلقه های مفقود در فرایند پژوهش که گاهی مربوط به پژوهشگر و گاهی مربوط به مدیریت پژوهش و گاهی مربوط به زمینه های اجتماعی و... است.پژوهشگر: شخص پژوهنده که به طور مستقیم درگیر فرایند تحقیق می شود مدیر پژوهش :کسی که مدیریت علمی تحقیق جمعی را به عهده می گیرد. مراکز پژوهشی: مقصود از مراکز پژوهشی سازمانهایی است که مدیریت اجرایی امور اقتصادی و سیاست گذاری و نشر پژوهش را انجام می دهند.

اسلاید 4: آسیب شناسی چیست؟

اسلاید 5: آسيب‌شناسيآسيب‌شناسي مفهوم جديدي است که از علوم زيستي عاريه گرفته شده و مبتني بر تشابهي است که دانشمندان بين بيماري‌هاي عضوي و انحرافات اجتماعي قائل مي‌شوند. در واقع با شکل‌گيري و رشد جامعه‌شناسي در قرن 19 ميلادي، بهره‌گيري از علوم مختلف براي بيان فرآيندهاي اجتماعي معمول گرديد و در نتيجه بسياري از اصطلاحات و واژه‌هاي رايج در علوم ديگر چون زيست‌شناسي، علوم پزشکي، زمين‌شناسي و مانند آن در جامعه‌شناسي نيز بکار گرفته شد که از آن جمله کلمة «آسيب شناسي»  را مي‌توان نام برد.

اسلاید 6: ریشه واژه از ريشه يوناني (Path = Patho) به معني رنج، محنت، احساسات و غضب و (Logy) به معناي دانش و شناخت ترکيب يافته است، بنابراين (Pathology) به معناي ناخوشي‌شناسي، مرض‌شناسي، علم تشخيص امراض، مطالعه عوارض غيرعادي به کار مي‌رود.

اسلاید 7: آسیب‌شناسی آسيب شناسي (Patholiogy) مطالعه مباني كاركردهاي نابسامان استاصولا به مطالعه و بررسی دقیق عوامل زمینه‌ساز، پدیدآورنده و یا ثبات‌بخش در یک زمینه و آسیب‌های موجود در آن می‌پردازداصطلاح آسیب‌شناسی در همه رشته‌های علوم اعم از کاربردی، پایه، تجربی، طبیعی و انسانی به کار گرفته شده بر اساس تعریف فرهنگ پیشرفته آکسفورد، آسیب‌شناسی، مطالعه علمی آسیب‌ها، بیماری‌ها و اختلالات است.

اسلاید 8: سئوالات آسیب شناسچه چیزی به عنوان آسیب شناخته می‌شود؟ حدود و صغور آسیب چقدر است؟ عوامل زمینه ساز و علل آشکار کننده آسیب کدامها هستند؟ در کدام بخشها آسیب ها گسترش بیشتری دارند؟ پیامدهای آسیب در کدام بخشها نمود بیشتری دارد؟ توانایی سیستم برای کنترل و نظارت بر آنها چقدر است؟ از چه راههایی می‌توان به کاهش آنها مبادرت کرد؟

اسلاید 9: مفهوم آسیب‌شناسی نظام تحقیات مطالعه، شناخت و یافتن روش پیشگیری از کجروی در روند فرایندهای سیستم تحقیقات و جلوگیری از ایجاد بحران‌ در ساختارهای تحقیقاتیآسیب شناسی ساختار پژوهش به سه شاخه می پردازد1- قوانین پژوهش2- فرایند عملیات پژوهش3- مدیریت پژوهش

اسلاید 10: رابطه بین آسیب شناسی و پژوهشاساسا آسیب شناسی خود نوعی پژوهش استپیش فرض آسیب شناس این است که سیستم در وضعیت ایده آل نیست و باید اشکالات آنرا یافتبرای انجام آسیب شناسی تحقیقات کمی و کیفی ضروری استآسیب شناس حتما باید پژوهشگر باشد تا بتواند آسیب را شناسایی کند

اسلاید 11: آسیب شناسی نظام پژوهش:آسیب شناسی فلسفه حاکم بر پژوهشآسیب شناسی سیاستگذاری پژوهشی آسیب شناسی قوانین حاکم بر پژوهشآسیب شناسی برنامه های سازمان پژوهشی آسیب شناسی سیستم اجرایی پژوهشآسیب شناسی مدیریت پژوهشآسیب شناسی متدولوژی پژوهش آسیب شناسی پژوهشگر

اسلاید 12: تحلیل سیستمی چیست؟

اسلاید 13: در روش تحليلي (Analytic )عقيده بر اين است كه با شناخت اجزاء يك شي ء ، ميتوان به ماهيت و ويژگي هاي آن پي برد .به عبارت ديگر شناخت اجزاء ، شرط لازم وكافي براي شناخت ماهيت و ويژگي ها و رفتار موضوع يا شيء مورد نظر است.

اسلاید 14: در تفكر سيستمي توصيه مي شود كه تركيب قبل از تحليل انجام گيرد . در تفكر تحليلي، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم ، بعنوان يك كل تجزيه مي شود . ولي در تركيب ، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم، بعنوان يك جزء از كلي كه آنرا دربرگرفته ، بررسي مي گردد . اولي ، حوزه مورد توجه محقق را تقليل و دومي آنرا گسترش مي دهد

اسلاید 15: تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم یک ابزار مدیریتی محسوب می‌شود که بوسیله آن می‌توان سیستمی‌های مختلف را ایجاد کرده، بهبود یا تغییر داد.ضمن شناخت جنبه‌های مختلف سیستم، چگونگی کارکرد و نحوه تعامل و ارتباط اجزای آن با یکدیگر، اقدام به اصلاح، بهبود، طراحی یا بازطراحی سیستم‌ها نمود. در واقع تجزیه و تحلیل سیستم‌ها از ابزارهای اساسی مدیریتی در تغییر سازمان‌ها در راستای بهبود عملکرد آنها محسوب می‌گردد.

اسلاید 16: جایگاه تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم : مدیران سازمان موظف‌اند که در عین حفظ تعادل سازمان، آنرا همراه با تغییرات محیط خود تغییر دهند. زیرا هدف اساسی هر سیستم بقاست و برای دستیابی به این هدف ناچار به هماهنگی و انطباق با محیط و شرایط محیطی است. هماهنگی و انطباق با محیط متغیر، در بطن خود تغییر در سیستم را در برمی‌گیرد. اگر به هدف بقا، هدف رشد را نیز اضافه کنیم، که به‌نظر دومین هدف مهم هر سازمان زنده محسوب می‌شود، لزوم پذیرش تغییر و همراستایی به تغییرات محیطی دوچندان می‌گردد. وظیفه هدایت و راهبری تغییرات سازمانی نیز بر عهده مدیریت سازمان است. تجزیه و تحلیل سیستمی نیز از ابزارهای تحلیلی بسیار قدرتمند مدیریت برای راهبری تغییرات سازمانی محسوب می‌شود.

اسلاید 17: یکی از مهمترین و پیچیده‌ترین فعالیت‌های مدیریتی سازمان‌دهی یا طراحی سازمان است. طراحی سازمان، فرایند پویای تقسیم کار و ایجاد هماهنگی بین منابع سازمان برای اجرای استراتژی‌ها و برنامه‌های سازمان در راستای دستیابی به اهداف سازمان است. سازمان‌ها باید بطور مستمر معماری خود را با الزامات محیطی همراستا نمایند و برای این‌کار لازم است تا توانمندی‌های مختلفی داشته باشند. مهمترین توانمندی سازمان در این راستا توانمندی‌ پویایی است که بصورت توانایی سازمان در ترکیب ‌بندی مستمر منابع خود برای دستیابی به مزیت رقابتی تعریف می‌شود.

اسلاید 18: مزایای تحلیل سیستمیهماهنگی و انطباق با محیط متغیرراهبری تغییرات سازمانیتوانایی سازمان در ترکیب ‌بندی مستمر منابع خوددستیابی به سطوح بالای توانمندی در عملیاتافزایش ظرفیت حل مساله سازمانتجزیه و تحلیل سیستم در توسعه سیستم‌های اطلاعاتی

اسلاید 19: سیستمیک پدیده است که موجودیت خود را از روابط متقابل بین اجزا خود حفظ می‌کند. سیستم مجموعه‌ای از اجزا و روابط میان آنهاست که در پی کسب هدف مشخصی هستند. این اجزا به همراه محیط خود یک کل را تشکیل می‌دهند. هیچ سیستمی ایستا نبوده و روابط متقابل اجزا آن مسئول شخصیت کلی سیستم هستند. شناخت و درک این روابط در تحلیل سیستم‌ها بسیار مهم‌تر از درک اجزا سیستمی به‌تنهایی است. سیستم‌ها می‌توانند رفتارهایی از خود نشان‌ دهنده که مجموع اجزا بدون ارتباط با یکدیگر هرگز قادر به آن نیستند.

اسلاید 20:

اسلاید 21: مشخصه‌ها و عناصر سیستمهر سیستم دارای مشخصه‌هایی است که آنرا از سایر سیستم‌ها مشخص و قابل تشخیص می‌سازد. در زمان تحلیل سیستم‌ها نیز تحلیل هریک از این مشخصه‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار می‌باشد.منظور از عناصر سیستم همان اجزای سیستم هستند. عناصر سیستم‌ها خود سیستم‌ هستند که در زمره زیر سیستم‌های سیستم اصلی قرار می‌گیرند. در یک نگرش ایستا عناصر سیستم همان بخش‌ها یا زیرسیستم‌های سیستم هستند. در یک نگرش کارکردی بخش‌هایی که وظایف اساسی سیستم را برعهده دارند عناصر آن سیستم هستند.

اسلاید 22: عناصر ضروری در تحلیل سیستم:زیر سیستم‌ها؛ (Sub systems)اجزا وابسته به‌هم؛ (Interrelated Components)مرز سیستم؛ (Boundary)هدف؛ (Purpose)محیط؛ (Environment)داده؛ (Input)پردازش؛ (Process)بازداده؛ (Output)بازخورد؛ (Feedback)محدودیت‌ها؛ (Constraints)واسط؛ (Interface)

اسلاید 23: ماتریس تحلیل سیستم

اسلاید 24: نظام تحقیقات چیست؟

اسلاید 25: نظام تحقیقاتنظام تحقیق یا research system اجزای پیوسته به یکدیگری هستند که در تولید یا بازبینی داده وچگونگی تبدیل آن به اطلاعات ایفای نقش می کنندنظام تحقیقات ماهیت خود را از نیازهای تعریف شده در مراکز تصمیم گیری بدست می آوردبرون داد نظام تحقیقاتی باید به درون داد یک سازمان عملیاتی کاربردی تبدیل شود

اسلاید 26: اجزای نظام پژوهشفلسفه حاکم بر پژوهشسیاستگذاری پژوهشیقوانین حاکم بر پژوهشبرنامه های سازمان پژوهشیسیستم اجرایی پژوهشمدیریت پژوهشمتدولوژی پژوهشپژوهشگر

اسلاید 27: نظام تحقیقات در ایران چگونه است؟

اسلاید 28: آسیب های ساختاری پژوهش در ایران1نبود ساختار فلسفی معین برای پژوهش (دانش،ارزش و بینش)نبود سیاستگذاری پژوهش در سطوح کلانضعف قانونی مدیریت پژوهشعدم تعریف واژگان مدیریتی برای نظام تحقیقات کشورنبود مدل بومی برای پژوهش(تعریف مفاهیم؛ تحدید روشها و گفتمانی که در قالب گفتمان مدرن بحث می کنند )اختلاط کار مدیریتی با کار پژوهشی و کار شناسینبود جایگاه برای کارشناس پژوهش در سازمانهاکمبود سواد دیجیتال در سازمانها و مدیرانعدم وجود سازمانهای پژوهشی خصوصی در کشور

اسلاید 29: آسیب های ساختاری پژوهش در ایران2حاکمیت فضای رابطه ای به جای ظابطه مداری در پژوهشپژوهشگران فقیر و فاقد انگیزهتمرکز امکانات تحقیق در مرکز سیاسی کشورعدم وجود سیستم متمرکز برای ارزیابی و سازماندهی مناسب تحقیقات کارشکنی سازمانی و اداری و وجود جوّ حسادت عدم توجه به کیفیت علمی آثار منتشر شده و سایر فعالیتهای علمی عدم توجه به کار گروهی درتحقیقات عدم وجود دستیار و تکنسین تحقیق برای محققین در انجام کارهای تحقیقی عدم توازن بین آموزش و پژوهش در دانشگاهها ضعف تکنولوژی پژوهش و كتابخانه‌های‌ غیر پویا

اسلاید 30: نبود برنامه جامع کاربردی برای تحقیقات ملیشفاف نبودن استراتژی های پژوهش در ایران و وابستگی آن به سلیقه مدیران ارشداعتماد و باور ضعیف مدیریت سازمان به امر تحقیقغیرمرتبط بودن رشته تحصیلی و سابقه تخصصی مدیران واحدهای تحقیقاتی ) ضعف پژوهش های انجام شده توسط محققین خارج از سازمان ها (مشکلات برون سپاری طرح ها)مشکلات جذب و نگهداری نیروهای کیفی در بخش پژوهش عدم مقبولیت واحدهای تحقیقاتی از طرف سایر واحدهای اجرایی سازمانعدم وجود بدنه کارشناسی قوی در واحد تحقیقاتی

اسلاید 31: ضعف سیستم اطلاع رسانی و دسترسی به آمار و اطلاعات و نتایج مطالعات و تحقیقات انجام شدهساختار سازمانی نامناسب واحدهای تحقیقاتیفرایند طولانی تعیین اولویتها، بررسی و تصویب طرح های پیشنهادی و در نهایت ارزیابی طرح های انجام شدهنبود مشارکت و همکاری واحدهای تحقیق و توسعه با واحدهای اجرایی در به کارگیری نتایج طرح ها

اسلاید 32: پیشنهاد نظام تحقیقاتی نوین

اسلاید 33: در نظام نوین باید این ملاحظات صورت گیرد:تعریف فلسفه حاکم بر پژوهش و معین نمودن نظام ارزش ،بینش و دانش در ساختار آنسیاستگذاری صحیح ،علمی و کاربردی پژوهشی با نگرش دکترینال و استراتژیکاصلاح قوانین حاکم بر پژوهش از طریق نهادهای تخصصیتدوین برنامه های راهبردی برای سازمان پژوهشیاصلاح سیستم اجرایی پژوهشتدوین نظام مدیریت پژوهشایجاد و آموزش صحیح متدولوژی پژوهش و تعریف جایگاه متدولوژیست در ساختارهای پژوهشیتربیت پژوهشگران در سطوح مختلف مورد نیاز و تدوین نظام طبقه بندی پژوهشگران

اسلاید 34: جاری کردن فرهنگ تحقیق و توسعه در تمام سطوح سازمانی طراحی ساختار سازمانی مناسب واحدهای تحقیق و توسعه طراحی ساز و کار مناسب برای استفاده از توان بالقوه نیروهای داخلی سازمان در امر تحقیقاتطراحی ساز و کار مناسب برای جذب و نگهداری نیروهای کیفیبرقراری ارتباط منطقی و منظم بین سازمانها با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی (طرح های برون سپاری شده)

اسلاید 35: لازم است تا با برگزاری همایش ها و جلسات سخنرانی عمومی که در آنها مسئولین فرهنگی و اجتماعی کشور حضور داشته باشند ، نقش تحقیقات اجتماعی در شناسایی و حل معضلات اجتماعی ، از طرف دانشگاهیان مطرح شود . - با ایجاد کارگاههای آموزشی ، دانشگاهیان بیش از پیش به اهمیت تحقیقات اجتماعی ، کاربرد روشهای پیشرفته کیفی و کمی و استفادۀ بهینه از امکانات مالی موجود در تحقیقات اجتماعی آشنا شوند . - وظیفۀ مسئولین فرهنگی و اجتماعی درنهادهای دولتی مخصوصأ نهادهای سیاستگذاری همچون مجلس شورای اسلامی ، سازمان برنامه و بودجه ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهاست تا بخشی از بودجۀ تحقیقاتی خود را به دانشگاهها دهند تا اساتید دانشگاه بتوانند با امکانات مالی بهتری به انجام تحقیقات اجتماعی همت گمارند . - ایجاد ارتباط ارگانیک و تنگاتنگ بین مؤسسات اجرایی و نهادهای تصمیم گیری و دانشگاه برای اولویت بندی موضوعات تحقیق اجتماعی ،

اسلاید 36: - ایجاد یک نهاد دولتی که موظف به متمرکز نمودن دستاوردهای تحقیقات اجتماعی و نیز جمع آوری آمار مربوط به پروژه های انجام شده و درحال انجام درهمۀ مؤسسات پژوهشی از جمله دانشگاههای کشورباشد . - مجهز نمودن دانشگاهها به کتابها ، نشریات و نرم افزارهای پیشرفته و به روز جهت استفادۀ اساتید دانشگاه درانجام تحقیقات . - بالا بردن امکانات مخابراتی مربوط به اینترنت , جهت افزایش سرعت آن و استفادۀ بهتر از این امکان درجهت انجام تحقیقات . - ایجاد یک نظام ارزیابی متمرکز در وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری برای احالۀ پروژه های تحقیقی به دانشگاهیان با توجه به میزان تجربه و صلاحیت آنها و نیز متناسب نمودن اعتبارات  پژوهشی متناسب با پروژه برای پیشگیری از روابط  شخصی و گروهی . - ایجاد یک نظام پژوهشی در دانشگاهها که اساتید پژوهشگر بتوانند بطور نظام مند از دانشجویان بعنوان همکارو دستیار تحقیق استفاده نمایند .

اسلاید 37: منابع : - حاجی ترخانی ، امیرحسین(۱۳۷۵) . بررسی چگونگی ایجاد مراکز تحقیقاتی . نشریۀ رهیافت . شمارۀ ۱۲،  ص ۱۲۴ - رحیمی ، رهبر ( ۱۳۸۰) .  دانشگاه و تحقیقات . مجله مهندسی شیمی ایران . سال اول ، شماره ۵، ص ۱۴. - رفیع پور ، فرامرز (۱۳۸۱) . موانع رشد علمی ایران وراه حل های آن . تهران : شرکت سهامی انتشار -  سدلاک ، جان ( ۱۳۸۱ ) . جهانی شدن وچالش های ناشی از آن برای آموزش عالی وتحقیقات.  ترجمه دکترعلیرضا کلدی و رضا فاضلی  ، نشریۀ رهیافت ، شمارۀ ۲۷،  ص ۱۴۲. - سیف اللهی ، سیف الله(۱۳۷۴ ). اقتصاد سیاسی ایران ؛ مجموعۀ مقاله ها ونظرها . تهران : انتشارات پژوهشکده جامعه پژوهی وبرنامه ریزی المیزان . - سیف اللهی ، سیف الله (۱۳۸۱) . جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران ؛ مجموعۀ مقالات ونظرها . تهران :  مؤسسۀ انتشارات جامعه پژوهان سینا . - شهریاری ، معصومه ( ۱۳۸۰) .  گزارشی ازوضعیت بودجه تحقیقاتی کشور؛ همه چیز نیمه کاره . نشریۀ فرهنگ وپژوهش ، شمارۀ ۹۱،ص۴ - شریعتمداری ، علی  ( ۱۳۸۱ ) . اولویت های تحقیقاتی کمیسیون علوم انسانی . نشریۀ رهیافت ، شمارۀ ۲۷، ص ۱۰۴. - عبداللهی ، محمد ( ۱۳۷۵ ) . جامعه شناسی درایران ؛ وضعیت آن درگذشته وحال وجایگاه و نقش آن درآینده . نشریۀ رهیافت ، شمارۀ ۱۳،  ص ۸۱ .

اسلاید 38: قانعی راد ، محمد امین(۱۳۸۱ ) . ساختارمدیریت نظام علمی کشور . تهران : مرکز تحقیقات علمی کشور . - قانعی راد ، محمد امین (۱۳۸۱) .  نظام علمی کشور در برنامۀ سوم توسعه . تهران : مرکز تحقیقات علمی کشور . - گزارش ، تنگناهای مشارکت بخش غیر دولتی درتحقیقات کشور؛ مصاحبه بادکترسیف الله سیف اللهی ، نشریۀ رهیافت  ، شمارۀ ۲۷،۱۳۸۱،ص۶ - مهرابی ، مسعود (۱۳۸۱ ) . سیر تحول اعتبارات پژوهشی درکشور ۱۳۸۰-۱۳۴۷. تهران : مرکز تحقیقات علمی کشور . - محسنی ، منوچهر ومسعود کوثری (۱۳۷۸ ) .  وضعیت تحقیقات اجتماعی - فرهنگی درایران . تهران : نشر رسانش . - مکنون ، ثریا و همکاران ( ۱۳۸۱ ) ، نیاز سنجی در اولویت بندی طرحهای پژوهشی کشور ، نشریه رهیافت ، شماره ۲۷، ص ۲ . - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ( ۱۳۸۳ ) . گزارش : بررسی تفصیلی تولید علمی ایران درسال ۲۰۰۳ .

اسلاید 39: - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور . گزارش :  بررسی سناریوهای مختلف وضعیت علمی ایران تاسال ۱۴۰۰، خرداد ۱۳۸۴ - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور  ( ۱۳۸۴ ) . گزارش :  نهاد سیاستگذاری علم ، تحقیقات وفناوری ؛ تاریخچه ، لزوم وچالشها . - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور . گزارش ( ۱۳۸۴ ) :  بررسی اهداف کیفی وکمی توسعه بخش پژوهش وفناوری دربرنامه چهارم توسعه . - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ( ۱۳۸۳ ) . گزارش :  تعداد مقالات سال ۲۰۰۳ به تفکیک دانشگاه یا مؤسسه براساس رشته ومیزان همکاری بین المللی . -  وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور( ۱۳۸۳ )  .گزارش :  برآورد تولید علم درایران ۱۴۰۰ . -  وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ( ۱۳۸۲ ) . گزارش :  ساختار معرفتی علم درایران ( سال ۲۰۰۱) . - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ( ۱۳۸۳ ) . گزارش :  رتبه بندی ۵۰۰دانشگاه برتر جهان . - وزارت علوم ، تحقیقات وفناوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور(۱۳۸۴ ).  گزارش :  اجتماع علمی در ایران از دیدگاه پژوهشگران نخبه .