تدوین معماری اهداف و استراتژی‌ها

تدوین معماری اهداف و استراتژی‌ها

اسلاید 1: به نام خداعنوان درس يازدهم : آشنايي با مدل مبنا تدوين و معمارياهداف و استراتژي‌هاGoals & Strategies Formulation And Architecture

اسلاید 2: نقشه راهنماي مدل مبنا

اسلاید 3: در پايان مطالعه اين درس خواهيد توانست: مفاهيم مربوط به اهداف و سلسله‌مراتب آن را بياموزيدمفاهيم مربوط به استراتژي و سطوح آن را بياموزيدبا مفهوم درخت واقعه و شاخه فرايند آشنا شويدبا مفهوم کارت امتيازي متوازن آشنا شويدضرورت ايجاد معماري منسجم از اهداف و استراتژي‌ها را تشريح کنيدبا ابزار نقشه هدف و مفهوم آن آشنا شويد و نحوه طراحي اين نقشه را بياموزيدبا ابزار نقشه استراتژي و مفهوم آن آشنا شويد و نحوه طراحي اين نقشه را بياموزيد

اسلاید 4: مجموعه تدوين و توصيف

اسلاید 5: تعاريف کلي اهدافاهداف بلندمدت کلان (Goals) قله‌هايي که سازمان سعي مي‌کند در طول يک دوره برنامه‌ريزي استراتژيک بدان‌ها نايل شود به عبارتي اين اهداف، وقايعي را معرفي مي‌کنند که در بازه‌هاي زماني بلندمدت، سازمان بايد بدان‌ها دست يابد. اهداف کيفي (Objectives)مجموعه وقايعي هستند که تحقق مجموع آن‌ها در کل باعث تحقق يک هدف کلان مي‌شود. به عبارتي، اهداف کيفي، قله‌هاي کوتاه‌تري هستند که دستيابي به تک‌تک و مجموعه آن‌ها، در کل باعث تحقق يک هدف کلان مي‌شود. هدف کلان 1Goal1هدف کيفي 1 (Objective 1)هدف کيفي 2 (Objective 2)هدف کيفي 3 (Objective4) ...................

اسلاید 6: تعاريف کلي اهدافاهداف کمي (Targets)بيان ميزان عددي مطلوب يک هدف کلان يا هدف کيفي در طول يک بازه زماني مشخص است. تفاوت عمده اهداف کمي با اهداف کيفي و کلان در اين است که در اهداف کمي، ميزان مطلوب تحقق هر هدف، در يک بازه زماني مشخص عنوان شده است. Obj: افزايش ميزان رضايت‌مندي مشتريان از کيفيت عرصه محصولات و خدماتTarget: افزايش ميزان رضايت‌مندي مشتريان از کيفيت عرصه محصولات از شاخص 12 در ماه جاري به شاخص 25 در 6 ماه آيندهAS ISTO BEBase Line Data

اسلاید 7: تعاريف کلي سطوح استراتژيStrategy1:برنامه‌ريزي براي بالاتر بردن ضريب اطمينان در تامين مواد اوليه مورد نيازراهکار اول: ايجاد و تاسيس شرکت تخصصي تامين مواد اوليه مورد نياز صنعتراهکار دوم: ايجاد شراکت‌با تامين‌کننده انحصاري براي جلوگيري از حذف اين تامين‌کنندهراهکار سوم: جستجو براي يافتن تامين‌کنندگان بالقوه خارجي راهبرد (استراتژي)در اين‌جا، منظور، استراتژي‌هاي اصلي سازمان است که در راستاي استراتژي کلان نيز قرار مي‌گيرد و در نقشه استراتژي نيز منعکس مي‌شود. استراتژي‌هاي مختلف، جهت‌گيري‌هاي اصلي سازمان در حوزه‌هاي مختلف را مشخص مي‌کند و اساس برنامه‌هاي عملياتي و پروژه‌ها را مشخص مي‌کنند. استراتژي بر خلاف اهداف از جنس واقعه نبوده و از جنس فرايند است. راهکار (تاکتيک)راه‌هاي مختلف (مکمل يا موازي) تحقق يک استراتژي خاص هستند. در واقع، همان ارتباطي که ميان اهداف کلان و کيفي برقرار است، ميان استراتژي و مجموعه تعدادي راهکار نيز برقرار است.

اسلاید 8: درخت واقعه و شاخه فرايندعناصر درخت واقعه از جنس رخداد و عناصر شاخه فرايند از جنس کار يا حرکت هستند. از طريق عناصر شاخه فرايند بايد بتوان عناصر درخت واقعه را محقق ساخت.

اسلاید 9: مفهوم کارت امتيازي متوازن BSC

اسلاید 10: مفهوم کارت امتيازي متوازن BSCيک شرکت در نهايت خواهان دسترسي به نتايج مالي است (وجه اول)، که براي دستيابي به اين نتايج، لازم است از رضايت و حمايت مشتري برخوردار باشد و محصولاتي با کيفيت مناسب، قيمت کم و زمان اندک دراختيار او بگذارد (وجه دوم)، براي رسيدن به نتايج مورد انتظار در وجه مشتري، بايد فرايندهاي داخلي خود را تصحيح، توسعه و کنترل نمايد (وجه سوم) و براي رسيدن به نتايج مورد انتظار در سطح فرايندها بايد يادگيري سازماني را تقويت و کنترل کند و به فکر سطح مهارت و دانش کارکنان خود باشد (وجه چهارم).

اسلاید 11: نقشه کاپلان و نورتون

اسلاید 12: نقشه اهداف در مدل مبنانقشه اهداف، يک معماري منسجم از مجموعه اهداف کلان(Goal) و کيفي (Objective) سازمان در منظرهاي مختلف (مثلاً منظرهاي 4 گانه کارت امتيازي متوازن) به همراه نمايش رابطه علي-معلولي ميان اهداف مناظر مختلف در راستاي تحقق چشم‌انداز است.در شکل فوق،صرفاً اهداف کلان (Goal)در منظرهاي مختلف به تصوير کشيده شده است. چنانچه ذيل هر يک از اهداف کلان، کادري مستطيل شکل باز شده و اهداف کيفي مربوطه نيز نشان داده شود، مفهوم نقشه اهداف کامل‌تر خواهد شد.

اسلاید 13: اجزاي نقشه اهداف مدل مبناوجوه (منظرها) وجوه در سمت چپ نقشه اهداف قرار مي‌گيرد و نام هر وجه نوشته مي‌شود.، تعداد وجوه استاندارد براي سازمان‌هاي سودمحور و انتفاعي‌، مي‌تواند 4 وجه استاندارد کاپلان و نورتون باشد. اما بايد دقت کرد ممکن است با توجه به نوع سازمان، وجوه متفاوت باشد. مثلاً قطعاً بالاترين وجه يک سازمان غير انتفاعي مثل سازمان حفاظت محيط زيست، اهداف مالي و سودآوري نخواهد بوداهداف کلان(Goals) اهداف کلان در داخل حباب‌هايي که به شکل بيضي هستند نوشته مي‌شود. اهداف کيفي (Objectives) مفهوم اهداف کيفي در ابتداي درس تشريح گرديد. براي تحقق هر هدف کلان، تحقق گروهي از اهداف کيفي ضروري است. اهداف کيفي در کادرهاي مستطيل شکل و ذيل هر هدف کلان ترسيم شده و از کل کادر مستطيل شکل که اهداف کيفي در آن نوشته مي‌شود يک فلش کوچک به سمت بيضي هدف کلان مربوطه‌اش ترسيم مي‌شودروابط علي و معلولي در نقشه اهداف، روابط علي و معلولي از طريق فلش‌هايي نمايش داده مي‌شوند. روابط علي و معلولي از پايين به بالا است. در ارتباط با مفهوم رابطه علي و معلولي ميان وجوه در بالا و قسمتي که کارت امتيازي تشريح گرديد توضيحاتي ارايه شد

اسلاید 14: مثال نقشه اهداف

اسلاید 15: گام‌هاي ترسيم نقشه اهدافگام اول: مشخص کردن وجوه کلي کارت امتيازيانجام مطالعات الگوبرداريالگوبرداري و مطالعه و بررسي روي کارت‌هاي امتيازي شرکت‌هاي مشابه با شرکت مورد نظر، در تعيين وجوه کارت امتيازي مفيد فايده خواهد بود. توجه به چشم‌انداز و ماموريت بدون شک، چشم‌انداز و ماموريت شرکت‌، عناصر اصلي تعيين‌کننده وجوه کارت امتيازي شرکت هستند. بيانيه چشم‌انداز اگر به درستي تدوين شده باشد مي‌تواند وجوه مختلف کارت امتيازي را براي ما روشن سازد. همچنين بيانيه ماموريت از آنجا که فلسفه وجودي بنگاه را تشريح مي‌کند در مشخص کردن وجوه کارت امتيازي مفيد خواهد بود. گام دوم: تدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج گام‌هاي قبليتدوين بيانيه‌هاي هدف از فاکتورهاي بحراني موفقيت(CSF)CSF1: وجود ذهنيت مثبت جامعه از فعاليت‌هاي سازمانGoal Statement‌: دستيابي به/ بهبود ذهنيت مثبت جامعه نسبت به فعاليت‌هاي سازمان

اسلاید 16: نقشه اهداف در مدل مبناگام دوم: تدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج گام‌هاي قبليتدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج تحليل شايستگي‌هاي محوريفرض کنيد در ماتريس مقايسه‌اي شايستگي، مشخص شده که تقويت تحقيق و توسعه، چندان در اين صنعت مهم نيست (صنعتي را در نظر بگيريد که مزيت رقابتي در آن از طريق کاهش هزينه ايجاد مي‌شود نه تحقيق و توسعه). لذا: زمينه شايستگي: سرمايه‌گذاري خوب انجام شده در زمينه تحقيق و توسعهبيانيه هدف: حرکت در راستاي کاهش ميزان سرمايه‌گذاري روي تحقيق و توسعه و سوق دادن سرمايه‌ها در کانال‌هاي ديگر تدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج تحليل دوره عمرفرض کنيد تحليل دوره عمر سازماني حاکي از آن است که شرکت در حرکت از سمت رشد سريع به سمت بلوغ، دچار عارضه تله بنيانگذار شده است. بدين معنا که سازمان چنان به بنيانگذار خود وابسته شده که احتمالاً با ترک سازمان توسط او، سازمان ديگر به حيات خود ادامه نخواهد داد. بديهي است در اين صورت: کاهش ميزان وابستگي سازمان به بنيانگذار ، يک بيانيه هدف براي آن خواهد بود

اسلاید 17: نقشه اهداف در مدل مبناگام دوم: تدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج گام‌هاي قبليتدوين بيانيه‌هاي هدف از نتايج تحليل ذي‌نفعانفرض کنيد در ماتريس قدرت- تمايل، ذي‌نفعي شناسايي شده باشد که از قدرت بالاي اثرگذاري بر فعاليت‌هاي سازمان برخوردار است ولي معارض سازمان است. در اين صورت، سازمان بايد حرکت در جهت کاهش اثرگذاري منفي اين ذي‌نفع و يا کاهش ميزان معارضت‌هاي اين ذي‌نفع را هدف قرار دهد. همچنين ممکن است ذي‌نفعي شناسايي شده باشد که مي‌تواند به صورت بالقوه کمک خوبي به سازمان نمايد ولي کانال‌هاي قدرت او به نحوي نيست که بتواند در خدمت سازمان قرار گيرد. در اين صورت، زمينه‌سازي براي حضور موثرتر و بيشتر ذي‌نفع مذکور در فعاليت‌هاي سازمان، به صورت يک بيانيه هدف قابل ذکر است. از طريق تحليل‌هاي مشابه مي‌توان بيانيه‌هاي اهداف مرتبط با نتايج تحليل ذي‌نفعان را استخراج کرد.

اسلاید 18: نقشه اهداف در مدل مبناگام سوم: تحليل سبد بيانيه‌ اهداف و ترسيم نهايي نقشه اهدافگروه‌بندي بيانيه‌هاي اهداف و تدوين اهداف کلان (Goals) و اهداف کيفي (Objectives)مشخص کردن جايگاه اهداف در وجوه مختلف نقشه اهدافترسيم روابط علي و معلوليGoal1:دستيابي به نظام مديريت مشارکتي و مديرپروريکاهش ميزان وابستگي بقا و حيات سازمان به حضور بنيانگذار(Obj1) افزايش توانمندي سرپرستان و مديران لايه‌هاي پايين‌تر در انجام وظايف خطير مديريت (Obj2)کاهش يافتن ميزان تمرکز تصميم‌گيري در سازمان(Obj3) افزايش ميزان حيطه نظارت و کاهش سطوح سرپرستي (Obj4)افزايش تدريجي ميزان مشارکت لايه‌هاي پايين‌تر در فرايند تصميم‌گيري و تصميم‌سازي(Obj5)

اسلاید 19: نقشه استراتژي در مدل مبنانقشه استراتژي، يک معماري منسجم از مجموعه استراتژي‌ها (Strategies) وراهکارها (Tactics) در منظرهاي مختلف به همراه نمايش رابطه علي- معلولي ميان آن‌هاست. اين نقشه، راه‌هاي تحقق عناصر مندرج در نقشه اهداف را نمايش داده و فعاليت‌هايي را که سازمان بايد در سطوح مختلف در راستاي تحقق اهداف و حرکت به سمت چشم‌انداز انجام دهد نمايش مي‌دهد. برشي کوچک از يک نقشه استراتژي نمونه

اسلاید 20: اجزاي نقشه استراتژي در مدل مبناوجوه (منظرها) وجوه در سمت چپ نقشه استراتژي قرار مي‌گيرد و نام هر وجه نوشته مي‌شود. همانطور که پيش از اين عنوان شد، تعداد وجوه استاندارد براي سازمان‌هاي سودمحور و انتفاعي‌، مي‌تواند 4 وجه استاندارد کاپلان و نورتون باشد. اما بايد دقت کرد ممکن است با توجه به نوع سازمان، وجوه متفاوت باشد. از طرفي، وجوه نقشه استراتژي چيزي جداي از وجوه نقشه اهداف نيست ولي ممکن است در بعضي وجوه سطح بالا (مثل وجه مالي)، هيچ استراتژي يا راهکاري قرار نگيرد. استراتژي‌ها(Strategies) استراتژي‌ها در داخل حباب‌هايي که به شکل بيضي هستند نوشته مي‌شود. راهکارها (Tactics)هر استراتژي از طريق مجموعه‌اي از راهکارها قابل دستيابي است. راهکارها در کادرهاي مستطيل شکل و ذيل هر هدف استراتژي ترسيم شده و از کادر مستطيل که راهکارها در آن نوشته مي‌شود يک فلش کوچک به سمت بيضي استراتژي مربوطه‌اش ترسيم مي‌شودروابط علي و معلولي در نقشه استراتژي، روابط علي و معلولي از طريق فلش‌هايي نمايش داده مي‌شوند. روابط علي و معلولي از پايين به بالا است. در ارتباط با مفهوم رابطه علي و معلولي ميان وجوه در بالا و قسمتي که کارت امتيازي تشريح گرديد توضيحاتي ارايه شد

اسلاید 21: ترسيم نقشه استراتژي مدل مبناگام اول: تدوين مجموعه‌اي از راهکارها از نتايج گام‌هاي قبليتدوين مجموعه‌اي از راهکارها يا استراتژي‌ها از طريق تحليل SWOT تحليل SWOT به طور مفصل و در درس دهم ارايه شد. در تحليل SWOT، نتايج حاصل از تحليل عوامل دروني (نقاط قوت و ضعف) و تحليل عوامل محيطي (فرصت‌ها و تهديدات) استفاده مي‌شود. خروجي‌هاي حاصله از اين فرايند مي‌تواند در سطح راهکار يا استراتژي باشد. تدوين مجموعه‌اي از راهکارها از طريق نتايج فاکتورهاي بحراني موفقيتبدون شک، براي مرتفع‌سازي هر يک از فاکتورهاي بحراني موفقيت، نيازمند راهکارهايي هستيم. در نقشه اهداف نيز دستيابي به آن‌ها به منظور جلوگيري از تبديل شدن آن‌ها به گلوگاه‌هاي سازماني را هدف قرار داديم. در اين مرحله از طريق مطالعات الگوبرداري، مصاحبه‌ با متخصصين صنعت يا شناخت کاملي که در طول فرايند کار بدست آورده‌ايم، راهکارهايي را براي رفع فاکتورهاي بحراني تدوين مي‌کنيم. مثلاً فرض کنيد يکي از فاکتورهاي بحراني موفقيت يک سازمان، در اختيار داشتن تکنولوژي روز و High Tech باشد. در اين صورت، بايد به دنبال راهکارهاي به خدمت‌گيري اين تکنولوژي بود. براي تعيين راهکارها، مي‌توان از مجموعه فرصت‌هاي حوزه تکنولوژيکي و نيز قوت‌هاي سازمان در اين زمينه بهره برد. مثلاً راهکار انتقال تکنولوژي مي‌تواند محتمل به نظر برسد. انعقاد قراردادهايي که طي آن، شرکت خارجي، عملاً دانش فني و تکنولوژي را نيز در اختيار شرکت قرار مي‌دهد گزينه محتمل ديگر است.

اسلاید 22: ترسيم نقشه استراتژي مدل مبناگام اول: تدوين مجموعه‌اي از راهکارها از نتايج گام‌هاي قبليتدوين مجموعه‌اي از راهکارها از طريق نتايج حاصل از شناسايي زمينه‌هاي شايستگي در ترسيم نقشه اهداف، مجموعه‌اي از اهداف به منظور حفظ، ابقا، تقويت يا حذف گروهي از زمينه‌هاي شايستگي با توجه به ارتباط آن‌ها با عوامل بحراني و ماموريت سازمان مشخص گرديد. در نقشه استراتژي بايد راهکارهاي ملموس حفظ، ابقا، تقويت يا حذف را مشخص کرد. استفاده از الگويي که در درس شايستگي محوري (گام هفتم مدل شايستگي) ارايه شد مفيد خواهد بود.

اسلاید 23: ترسيم نقشه استراتژي مدل مبناگام دوم: تحليل سبد راهکارها/ استراتژي‌ها و ترسيم نهايي نقشه استراتژياين مرحله نيز مشابه مرحله مشابه تحليل سبد اهداف خواهد بود. مجموعه‌اي از راهکارها با همديگر مشابهت موضوعي داشته و همگي آن‌ها را مي‌توان ذيل يک استراتژي بزرگ‌تر قلمداد کرد. Strategy1:استفاده و اصتقرار سيستم‌هاي نويش کاهش هزينه‌هاي ستادي و توليديبکارگيري و نهادينه‌سازي مهندسي ارزش در طرح‌ها و پروژه‌ها (Tac1)استفاده از سيستم‌هاي محاسبه قيمت تمام‌شده (Tac2)استفاده از سيستم حسابداري صنعتي در شرکت (Tac3)شناسايي جريان ارزش (Value map) و حذف ضايعات (Muda) از اين طريق (Tac4)

اسلاید 24: برقراري ارتباط ميان اهداف و استراتژي‌هابا تشبيه اين کار به فرايند قالب‌گيري، مي‌توانيد نقشه استراتژي را به گل و نقشه اهداف را به يک قالب تشبيه کنيد. اين گل بايد در اين قالب قرار گيرد. يعني بايد مطمئن شد که هيچ قسمتي از قالب خالي نمي‌ماند (هدفي نيست که استراتژي يا راهکاري براي تحققش نداشته باشيم) و همچنين بايد مطمئن شد که هيچ گلي بيرون قالب قرار نمي‌گيرد(استراتژي نيست که هدف متناظر با آن در نقشه اهداف قرار نگرفته باشد). در اين صورت بايد نسبت به ويرايش و نهايي کردن نقشه اهداف و استراتژي و اطمينان از اين موضوع اقدام کرد.

اسلاید 25: مجموعه تدوين و توصيف

اسلاید 26: فهرست منابع و مراجع[1] Robert S. Kaplan, David P. Norton; The Balanced Scorecard: Translating Strategy into Action, Harvard Business School Pr, September 1996[2] Kaplan R. S. and Norton D. P.; The balanced scorecard: measures that drive performance, Harvard Business Review Jan- Feb 1992.[3] Robert S. Kaplan, David P. Norton; The Balanced Scorecard: Measures That Drive Performance, HBR on Point Enhanced Edition, 1998.]4[ كاپلان، رابرت؛ نورتون،‌ديويد؛ سازمان‌هاي استراتژي‌محور ترجمه : دکتر پرويز بختياري ،‌انتشارات سازمان مديريت صنعتي، تهران،‌1383.]5 [كاپلان، رابرت؛ نورتون،‌ديويد؛ نقشه استراتژي ، ‌تبديل دارايي هاي نامشهود به پيامدهاي مشهود ترجمه: حسين اكبري، مسعود سلطاني، امير ملكي ،‌گروه پژوهشي صنعتي آريانا، تهران،‌1384.