تصمیم‌گیری در مدیریت

تصمیم‌گیری در مدیریت

اسلاید 1: 1تصميم‌گيري در مديريتفرايند تحليل سلسله مراتبي Analytic Hierarchy Process

اسلاید 2: 2فهرست منابع[1] م. باقريان. تصميم‌گيري حكيمانه رويكردي جديد به الگوسازي در مديريت. مركز آموزش دولتي. 1380[2] م. اسديان. فن تصميم‌گيري موفق در يك هفته. انتشارات شادرنگ. 1378[3] م. حاضر. تصميم‌گيري در مديريت. مركز آموزش مديريت دولتي. 1377[4] ف. نظري زاده. فرايند تجزيه و تحليل سلسله مراتبي. پروژه درس تحقيق در عمليات2. دانشگاه صنعتي مالك اشتر. 1379[5] ح.قدسي‌پور. فرايند تحليل سلسله مراتبي AHP. مركز نشر دانشگاه صنعتي اميركبير(پلي تكنيك تهران). 1379[6] ع. آذر،ع. رجب‌زاده. تصميم‌گيري كاربردي(رويكرد M.A.D.M). نشر نگاه دانش. 1381[7] م. عباس زادگان. تصميم‌گيري در مديريت اجرايي. شركت سهامي انتشار1377

اسلاید 3: 3مقدمهتصميم‌سازي يكي از مهمترين مشخصه‌هاي انسانيجوهر مديريتساماندهي امر تصميم‌گيري- تئوريها و مدلها نقاط كانوني مدلهاي تصميم‌گيري‌ :اطلاعات، محيط، فرايند، موضوع و مخاطب فرايندهاي ذهني معمول

اسلاید 4: 4تاريخچهديدگاه كلاسيك مديريت دهه 1950 به بعد سايمون(1960) و داركر(1954) مدلهاي بهينه‌سازي با استفاده از روشهاي رياضي، پس از انقلاب صنعتي دو دهه اخير، توجه محققين، به روشهاي تصميم‌گيري چند معياره يا MCDM Multiple Criteria Decision Making AHP در دهه 70 توسط دانشمندي هندي‌الاصل بنام توماس.ال. ساعتي پيشنهاد شد.

اسلاید 5: 5تعاريف و مفاهيم پايهتعاريف، تقسيم‌بندي، رويكرد، حالتها

اسلاید 6: 6تعاريف و مفاهيم پايهتصميمقضاوت حل مشكل برنامه‌ريزي كارهاي روزمره به هر حال لازمه موفقيت، تصميم‌گيري آگاهانه، برنامه‌ريزي و حل مشكل

اسلاید 7: 7انواع تقسيم‌بندي‌ تصميم‌گيريبرنامه ريزي شده و برنامه‌ريزي نشده تصميم‌گيري فردي و تصميم‌گيري سازماني تصميمات شخصي در برابر تصميم‌گيري تشكيلاتي تصميم‌گيري مقطعي در برابر تصميمات استراتژيك تصميمات تحقيقي در برابر تصميمات ناشي از موقعيتها بحراني تصميمات فرصت طلبانه در برابر تصميمات مشكل حل‌كن

اسلاید 8: 8رويكردهاي تصميم‌گيريمتمركز يا غير متمركز متمركزغير متمركزعدم درگير شدن مديران طراز اول در جزئياتفرصت ارزيابي مطالعات آماري و آمادگي حل مشكل بهبود قدرت تصميم‌گيري به مديران داخلي فردي يا گروهيفرديگروهيفرصت گردآوري داده‌هاي اطلاعاتي را گرد‌آوري و آزمودن راههاي مختلف و جديدمعمولا گروه بهتر از فرد تصميم ‌مي‌گيردتصميمات اخذ شده گروهي، بهتر جامه عمل به خود مي‌پوشانند.

اسلاید 9: 9انواع حالتهاي تصميم‌گيريفضاي تصميم‌سازي‌ به صورت پيوسته يا گسسته تك‌معياره يا چند‌معياره معيارها - كمي، كيفي و يا تلفيقي از هر دو

اسلاید 10: 10انواع حالتهاي تصميم‌گيريفضاي گسسته و حالت تك‌معياره و معيار كمي فضاي گسسته و حالت تك‌معياره و معيار كيفي فضاي گسسته و حالت چند‌معياره مشكلات:فقدان استاندارد براي اندازه‌گيري معيارهاي كيفيفقدان واحد براي تبديل معيارها(اعم از كمي و كيفي) به يكديگر

اسلاید 11: 11تصميم‌گيري چند معيارهاجبار به تصميم‌گيري چند معيارهروشهاي تصميم‌گيري چند معياره :مدلهاي تصميم‌گيري چند هدفه ( MODM)Multiple Objective Decision Makingمدلهاي تصميم‌گيري چند شاخصه (MADM) Multiple Attribute Decision Making

اسلاید 12: 12تصميم‌گيري چند شاخصه (MADM)مدلهاي رياضي چند شاخصه MADM خصوصيات مسايل MADM :گزينه‌ها شاخص‌هاي چندگانه واحدهاي بي‌مقياس وزن شاخص‌ها

اسلاید 13: 13مقايسه MADM و MODM

اسلاید 14: 14انواع روشهاي مدل MADM

اسلاید 15: 15فرايند تحليل سلسله مراتبي Analytical Hierarchy Proccess

اسلاید 16: 16فرايند تحليل سلسله مراتبييكي از كارآمدترين تكنيكهاي تصميم‌گيري بر اساس مقايسات زوجي بنا شده ماهيت ساده و در عين حال جامعي

اسلاید 17: 17خصوصيات يك سيستم پشتيباني تصميم‌گيري چند معياره مناسبامكان فرموله كردن مساله و تجديد نظر در آن را بدهد،گزينه‌هاي مختلف را در نظر بگيرد،معيارهاي مختلف را (كه عموما در تضاد نيز هستند) در تصميم‌گيري درنظر بگيرد،معيارهاي كمي و كيفي را در تصميم‌گيري دخالت دهد،نظرات افراد مختلف را در مورد گزينه‌ها و معيارها لحاظ كند،امكان تلفيق قضاوت‌ها براي محاسبة نرخ نهايي را بدهد،بر مبناي يك تئوري قوي استوار باشد

اسلاید 18: 18خصوصيات فرايند تحليل سلسله مراتبي امكان فرموله كردن مساله را بصورت سلسله مراتبي، فراهم مي‌كند.امكان در نظر گرفتن معيارهاي مختلف كمي و كيفي را در مساله دارد.گزينه‌هاي مختلف را در تصميم‌گيري دخالت مي‌دهد.امكان تحليل حساسيت روي معيارها و زير معيارها را دارد.بر مبناي مقايسات زوجي بنا شده‌است كه قضاوت و محاسبات را ساده مي‌كند.ميزان سازگاري و ناسازگاري تصميم را نشان مي‌‌دهد(از مزاياي ممتاز اين تكنيك)از يك مبناي تئوريك قوي برخودار است و بر اساس اصول بديهي (axioms) بنا نهاده شده‌است.

اسلاید 19: 19اصول فرايند تحليل سلسله مراتبياصل 1 : شرط معكوسي - اگر ترجيح عنصر A بر عنصر B برابر n باشد، ترجيح عنصر B بر عنصر A، برابر 1/n خواهد بود.اصل 2 : اصل همگني - عناصر A و B، بايد همگن و قابل مقايسه باشند.(ترجيح نمي‌تواند صفر يا بي‌نهايت باشد)اصل 3 : وابستگي- هر عنصر مي‌تواند به عنصر سطح بالاتر خود وابسته باشد و اين وابستگي مي‌تواند تا بالاترين سطح ادامه داشته باشد.اصل 4 : انتظارات- هرگاه تغييري در ساختمان سلسله مراتبي رخ دهد پروسة ارزيابي بايد مجددا انجام شود.

اسلاید 20: 20فرايند تحليل سلسله مراتبيمراحل انجام فرايند

اسلاید 21: 21ساختن سلسله مراتب سلسله مراتبي يك نمايش گرافيكي از مسئله پيچيده واقعي مي‌باشد در راس سلسله مراتبي هدف كلي مسئله و در سطوح بعدي معيارها و گزينه‌ها قراردارند داير و فورمن بيان مي‌كنند :هدف – معيارها – زير معيارها – گزينه‌هاهدف – معيارها – عوامل – گزينه‌هاهدف - ....سلسله مراتب ساختاري سلسله مراتبي وظيفه‌اي

اسلاید 22: 22ساختن سلسله مراتبسلسله مراتبي ممكن است ناقص يا كامل باشد.

اسلاید 23: 23توصيه‌هاي كلي در ايجاد سلسله مراتبي مشخص كردن هدف و اينكه سئوال چيستتعيين هدفهاي جزييمشخص نمودن معيارهاي اهداف جزييتعيين زيرمعيارهاي هر معيارتعيين عوامل و زير عواملتعيين گزينه‌ها و خروجي‌هادر برخي مواقع بهتر است دو سلسله مراتبي ساخته شود. يكي براي سود و ديگري براي هزينهبراي تصميم‌گيري‌هاي دو حالتي مي‌توان گزينه‌ها را انجام و عدم انجام در نظر گرفت.

اسلاید 24: 24فرايند تحليل سلسله مراتبييك مثال – انتخاب يك اتومبيل

اسلاید 25: 25سلسله مراتب انتخاب بهترين ماشين سطح اول در سلسله مراتبي هدف را نشان مي‌دهد سطوح مياني سلسله مراتبي(در اين مثال يك سطح وجود دارد) شامل معيارها ميشوند سطح آخر گزينه‌ها (در اينجا اتومبيل‌هاي AوBوC)

اسلاید 26: 26محاسبه وزن ماتريس مقايسات زوجيوزن نسبيوزن نهاييترجيحات (قضاوت شفاهي)مقدار عدديمقدار عدديكاملا مرجح يا كاملا مهم و يا كاملا مطلوبترExtremely9ترجيح يا اهميت يا مطلوبيت خيلي قويVery Strongly Preferred7ترجيح يا اهميت يا مطلوبيت قويStrongly Preferred5كمي مرجح يا كمي مهمتر يا كمي مطلوبترModerately preferred3ترجيح يا اهميت يا مطلوبيت يكسانEqually preferred1ترجيحات بين فواصل فوق8 و 6 و 4 و 2

اسلاید 27: 27محاسبه وزنابتدا اتومبيل‌ها از نظر قيمت، مصرف راحتي و مدل بطور جداگانه مقايسه شده و وزن هر كدام نسبت به اين معيارها مشخص مي‌گردد.(وزن‌هاي نسبي)وزن معيارها نيز نسبت به هدف تعيين شده و با تركيب آنها وزن نهايي اتومبيل‌ها مشخص مي‌گردد

اسلاید 28: 28روشهاي محاسبه وزنروش حداقل مربعاتLeast Squares Methodروش حداقل مربعات لگاريتميLogarithmic Least Squares Methodروش بردار ويژهEigenvector Methodروشهاي تقريبي (مجموع سطري، مجموع ستوني، ميانگين حسابي، ميانگين هندسي)Approximation Methods

اسلاید 29: 29مقايسه ماشينها از نظر راحتي – محاسبه وزن نسبي اتومبيل‌ها در زمينه راحتيمقايسات زوجي (براي مثال ما)قدم اول: جمع مقادير هر ستون :

اسلاید 30: 30مقايسه ماشينها از نظر راحتي – محاسبه وزن نسبي اتومبيل‌ها در زمينه راحتيقدم دوم : هر عنصر در ماتريس مقايسات زوجي را به جمع ستون خودش تقسيم كرده تا ماتريس مقايسه زوجي نرماليزه شود قدم سوم : مقدار متوسط (ميانگين) عناصر در هر سطر از ماتريس نرماليزه شده را محاسبه مي‌كنيم. اين مقدار متوسط يك تخمين از وزن‌هاي مورد نظر است مي‌بينيم كه در زمينه راحتي اتومبيل A (با ارجحيت 0.593)، برترين اتومبيل، اتومبيل B(با ارجحيت 0.341)، دومين و به دنبال آن اتومبيل C( با ارجحيت 0.066 )، قرار دارد

اسلاید 31: 31محاسبه ساير وزن‌هاي نسبي ماتريسهاي مقايسات زوجي

اسلاید 32: 32ماتريس 3 در 4 وزنهاي اتومبيل‌ها در هر معيار

اسلاید 33: 33وزن معيارها نسبت به هدفماتريس مقايسه زوجي وزن نسبي معيارها نسبت به هدف (ماتريس 4 در 1)

اسلاید 34: 34محاسبه وزن نهاييبا ضرب نمودن ماتريس وزنهاي اتومبيل‌ها در خصوص هر معيار(ماتريس 3 در چهار) و ماتريس اخير وزن معيارها در خصوص هدف (ماتريس 4 در 1 بالا) ، ماتريس 3 در 1 كه حاوي جواب مسئله مي‌باشد و اولويت‌هاي ما را نشان مي‌دهد، به شكل زير بدست مي‌آيد: چنانچه ملاحظه مي‌فرماييد، اتومبيل A، بهترين اتومبيل مي‌باشد.

اسلاید 35: 35سازگاري سيستم قضاوت سازگار : اگر A دو برابر B و B سه برابر C اهميت داشته باشد، چنانچه A شش برابر C اهميت داشته باشد، اين قضاوت را سازگار مي‌‌گوييم. در ماتريسهاي سازگار ستونهاي ماتريس تركيب خطي از يكديگرند بردار وزن در هر ماتريس سازگار از نرماليزه كردن عناصر هر ستون به دست مي‌آيد در عمل اينگونه نيست كه تصميمات و قضاوتهاي انسان همواره سازگار باشدفرايند تحليل سلسله مراتبي مي‌تواند سازگاري هر ماتريس (تصميم) را اندازه‌گيري و كنترل كند

اسلاید 36: 36سازگاري سيستممحدوده قابل قبول ناسازگاري در هر سيستم به تصميم‌گيرنده بستگي دارد اما در حالت كلي پروفسور ساعتي پيشنهاد مي‌كند اگر ناسازگاري تصميم بيشتر از 0.1 باشد، بهتر است تصميم‌گيرنده در قضاوتهاي خود تجديد‌نظر كند. علاوه بر محاسبه وزن در ماتريسهاي ناسازگار، محاسبه مقدار ناسازگاري نيز از اهميت بالايي برخوردار استنرخ ناسازگاري از طريق محاسبه مقادير ويژه ماتريس مقايسات زوجي انجام مي‌گردد نكته - چنانچه وابستگي دوطرفه باشد ديگر يك سلسله مراتبي نداريم و بجاي آن :يك شبكه (Network ) يا سيستم غير خطي ( Nonlinear System) يا سيستم با بازخورد ( Systems with Feedback) داريم.

اسلاید 37: 37فرايند تحليل سلسله مراتبيتصميم‌گيري گروهي

اسلاید 38: 38چرا تصميم‌گيري گروهيتصميم‌گيري در سازمان‌ها و ادارات عموما مشكل و پيچيده است.تقليل خطاي تصميم‌گيريبهبود و سرعت كارها يكي از ابزار‌هاي پشتيباني تصميم‌گيري گروهي فرايند تحليل سلسله مراتبي است Group Decision Support System (GDSS)

اسلاید 39: 39نكات تصميم‌گيري گروهيتشكيل گروه‌هاي تصميم‌سازانجام فرايند تصميم‌گيريساخت سلسله مراتبيانجام مقايسات زوجيقضاوت با اتفاق آراءقضاوت‌هاي شخصيمسايل خاصنابرابري قدرت افرادمخفي كردن يا تحريف كردن ترجيحات

اسلاید 40: 40فرايند تحليل سلسله مراتبيملاحظات، جمع‌بندي و منابع

اسلاید 41: 41ملاحظات و مشخصات روش AHP احتياط! : ساختار شبكه يا بازخورد متقابلاستفاده AHPاز روشهايي نظير تفكر گروهي، طوفان فكري و ... در تجزيه و تحليل ساختار مسئله AHP، از مقياس نسبي استفاده مي‌نمايد و در اين روش از ناسازگاري قضاوتها جلوگيري مي‌شود.AHP، را ميتوان بصورت تركيبي با برنامه‌ريزي خطي مورد استفاده قرارداد.

اسلاید 42: 42جمع‌بنديتصميم‌گيري در محيط‌هاي پيچيده و فازي(Fuzzy )پشتوانه رياضي و منطقي قويبسيار ساده و كاربردي رعايت شرايط بكارگيري بسيار مهم است.معيارها مي‌توانند كمي، كيفي، نادقيق و مبهم باشند.بسياري از مقايسه‌ها نه بر اساس اطلاعات دقيق بلكه بر اساس درك و احساس تصميم‌گيرنده تعيين مي‌شودارزيابي سازگاريكارايي دو برابر با بكارگيري منطق فازي