صفحه 1:
صفحه 2:
مقدمه
هرگاه ویژگیهای مهرهداران را از سادهترین ردهها (ماهیها) تا تکامل یافتهترین آنها (پستانداران) بررسی کنیم: تحول چشمگیری را در
همه دستگاههای بدن مشاهده خواهیم کرد. این تحولات ناشی از سازگاریهایی است که هر گروه نسبت به شرایط محیطی كسب کرده
است. تحولات بویژه در دستگاه عصبی اسکلت داخلی . دستگاه تنفسی . اندامهای حرکتی و گردش خون مشخصتر است.
طرح کلی همه دستگاههای بدن مهرهداران هم یکسان است. اين واقعیت نشان میدهد که مهرهداران باهم خویشاوندی نزدیکی دارند
و از اجداد مشترکی حاصل آمدهاند. تفاوتهای فرعی که بین ساختار درونی و ویژگیهای دستگاههای مهرهداران مشاهده میشود. ناشی
از فرایند انتخاب طبیعی است. فرلیند انتخاب طبیعی میگوید: بین افراد یک جمعیت که در محيط معینی زیست میکننده تفاوتهای
فردی وجود دارد. افراد جمعیت باهم و با محیط خود در حال تعامل هستند.
محصول این تعامل در طول زندگی طولانی سبب میشود که در جریان این رقابت دائمی . افرادی از جمعیت بهتر بتوانند با محیط
سازگار شوندبه اين ترتیب شانس بقا و ادامه زندگی در این دسته که ویژگیهای سازگارتری دارند. بیشتر خواهد بود
صفحه 3:
سلولهای عصبی جانوران مختلف.از نظر نحوه عمل بسیار شبیه یکدیگرند.اما در سازمان عصبی جانوران
مختلف,گوناگونی های بسیاری به چشم میخورد.یعنی همه آنها لزوما دارای تقسیم بندی دستگاه عصبی مرکزی و
يا دستگاه عصبی محیطی نیستند
صفحه 4:
در تکامل سیستم عصبی سه مرحله (یا سه نوع) سیستم عصبی وجود دارد:
برا کند کی دنه تنها شبکه های عصبی محلی وجود دارند . بلکه از طریق مسیرهایی که تحریک را در مسافت نسبتاً زیادی انجام می
دهند . فراهم می کنند و هدف خاصی را در انجام تحریک فراهم می کنند
ندولر ( گانگلیونی) :مشخصه نوع بتدپایان (حشرات . خرچنگ ها) بود. اين سیستم از نظر انتشار تفاوت معنی داری دارد: تعداد
نورون ها افزایش می یابد , تنوع انواع آنها افزايش مى يابد ٠ تعداد زیادی از تغییرات نورون بوجود می آیند . از نظر اندازه . شکل و
تعداد فرآیندها متفاوت هستند.
عصبی:این بالاترین مرحله تکامل ساختاری و عملکردی سیستم عصبی است.
صفحه 5:
هيدر
هیدر که از کیسه تنان است یکی از ساده ترین دستگاه های عصبی را داردددستگاه عصبی هیدر به شکل یک شبکه عصبی است و
شامل شبکه ای از رشته هاست که در تمام بدن جانور پخش شده اند.هیدر سر و مفز ندارد و نیز تقسیم بندی دستگاه عصبی مرکزی
و محیطی در آن وجود نداردهیدر در آب زندگی میکند و میتواند به آهستگی در زیستگاه خود جابه جا شود اما بیشتر اوقات به حالت
ساکن و چسبیده به یک تکه سنگ قرار گرفته است.هیدر فاقد گره است اما شبکه آن دارای نورون |
Nerve net
صفحه 6:
پلاناریا
در انواع مختلف کرم ها از قبیل کرم های پهن. سیستم عصبی خود نمایی می کند. هرچند که سیستم شبیه به یک نردبان
ey ا ا ee بهن مانند يلاناريا (داراى قدرت ترميم بسيار بالا) را کنترل می کند. در سر پلاناریا
كه از كرم هاى يهن است مغز كوجكى وجود دارد.مغز يلاناريا از كره های عصبی (وده هایی متشکل از جسم سلول نورونه)تشكيل
شده استءاين جانور دو طناب عصبى موازى (دسته هايى از أكسون و دندريت) دارد كه همراه با مغز .دستكاه عصبى مركزى أن را
تشكيل ميدهند و از اين دو رشته اعصاب کوچک تری منشعب میشوند که دستگاه عصبی محیطی آن را تشکیل میدهند.پس اگر
دستگاه عصبی این جانور را به نردبانی تشبیه كنيم دو تا نرده و کره های عصبی در سر تشکیل دستگاه ا | هیدهد ول
ها دستگاه عصبی محیطی را تشکیل میدهد
نوا عصبیٍ
صفحه 7:
حشرات
مغز حشرات از جند كره به هم جوش خورده تشکیل شده است .طناب عصبى شكمى اين جانوران در هر قطعه از بدندرای یک گره عصبی(ه یک جفت)است هر يك از
این کره ها فعلیت ماهیچه ها آن قطمه را کنترل میکند. فعالیت گره ها به نویه خود تحت کنترل مغزمی باشد حشرات هم دستگاه عصبی مرگزی و هم محیطی دارند
Segmental
ganglia
صفحه 8:
در اناع ماهیان نیز ناحیه ای حسی و ارتباطی مسئول دریافت و پردازش پیام های وارده از محیط اطراف و مخابره آن ها با سایر
قسمت های مغز است. همچنین ناحیه ای حرکتی نیز وجود دارد که فرامین از طریق آن ها به اندام های هدف می رسند.
Crpoerine ronostioro mosra
Cpenniit moar
Mpononroarsit
Most
Tpomersyrounti
moar
صفحه 9:
در دوزیستان نیز سیستم عصبی مشابه سیستم عصبی در ماهیان است و هسته های اضافی تکامل يافته تر برای هماهنگ کردن
اطلاعات حسی وارده و پاسخ دادن به سیستم ماهیچه ای دیده می شود.
منز خزندگان در مقايسه با دوزیستان بزرگتر شده است. نیمکره ها در سطوح جانبی و پشتی برآمدگی شده ان. یکی از عواملی که
ی بزرگی مغز خزندگان شده است یک ناحیه جدید و حجیم از نورون های ارتباطی است که 131لا 6611لا 001581
6 نامیده می شود و در جدار جانبی نیمکره ها است. ان ناحیه باعث افزایش حجم مغز به طور قابل ملاحظه ای شده است.
مغز پرندگان اساسا یک مغز خزنده ای است. چشمان پرندگان. مخصوصا پرندگان شکاری مانند عقاب ها و بازها دارای ویژگی های
متحصر به فردی هستند که اطلاعات ورودی را توسط اعصاب بینایی پردازش می کنند. رشد نیم کره های مغز در پستانداران و
پرندگان امکان انجام رفتار های پیچیده را در مقایسه به سایرین به آن ها می دهد.
صفحه 10:
380۳1۱0۶
1-۸ 6۷۲۵۱
NO3BOHOYHbIX
1. ۲07680 ۲:
2: 060۷۲۷۲۵ ۵۵۲:
3. 08۵۱۰
8298۲۷6 ۲۱۵۵۵۷۵
06۲6۱۷۰۱ ۵
۱۴۱۹۹0۹۵
۱108626۷
2XMBOTHBIX
صفحه 11:
صفحه 12:
نام رده ی جاتوری
کیسه تنان
(oer Hk
شاخه ای از نرمتنان(رده پلی پلاکوفورها)
حشرات
207
آمفیوکسوس
اوروکورداتا
a
نوع سیستم عصبی
ساده ترين نوع مغز
دستگاه عصبی نردیانی شکل( یک جفت گانگلیون مفزی
و یک رابط عرضی بین آن ها و يك جفت طناب عصبى
طولی)
طناب عصبی پایی و طثاب عصبی رویوشی یا احشایی
گره های به هم جوش خورده
بویایی . لب بوبایی
رشته عصبی پشتی و شکمی
رشته عصبی مخلوط هم حسی و هم حرکتی
مغز جلوبى. مغز رابط. مغز ميانى. مغز كوجك. مغز يشتى
ده جفت عصب مغزى, اعصاب حسى و حركتى بيجيده ثر
مغز خزندكان بزرك تر از دوزيستان. داراى
dorsal ventricular ridge
سیستم عصبی مرکزی و محیطی( رشد زیاد قسمت
بینایی در پرنده نسبت به پستانداران)
سیستم هصبی مرکزی و محیطی پیشرفته . جين
خوردگی های بسیار فراوان در قشر مفز
صفحه 13:
یسه مغز مهره داران
رفتارهای مختلف مهره داران مانند فرار از شکارچیان,جست و جوی غذلجفت یابی و پرورش نوزادعلاوه بر کنترل از طریق انعکاس
مستلزم هماهنگی بیشتر و در نتیجه توانایی بیشتر مفز برای ایجاد این هماهنگی است.مغز همه مهره داران دارای توانایی هماهنگ
کردن اطلاعات دریافتی از محیط و دادن پاسخ های لازم و متتاسب به آنهاست.
مغز مهره داران در دوران جنینی شامل سه بخش به نام های مغز جلویی. مغز میانی و مفز عقبی است. تمام بخش های مختلف مقزء
از اين سه بخش حاصل می شوند. در بین مهره داران اندزه نسبی منز پستاندران و پرندگان (نسبت به وزن بدن)بیشتر از سایرین
استنیمکره های مخ در پرندگان و پستانداران نسبت به سايرين رشد بیشتری دارد و همین امر امکان انجام رفتارهای پیچیده تر را در
آنها در مقایسه با سایرین فراهم آورده است. ۱
در ميان مهره دارانسطح قشر چین خورده مخ انسان نسبت به اندازه بدن بیشترین مقدار را دارد و به اين ترتیب مفز آدمی بیشترین
قابلیت را برای انجام فعالیت های پیچیده ای چون حل مسئله و تفکر داراست.پس از لنسان,چین خوردگی قشر مخ در سایر پریمات ها
(نخستی هاء منند میمون.ژیبون. اورلنكوتان: كوريل) و والها بيشتر از دیگر مهره دران است.والها در زندگی اجتماعی خود دارای
ارتباطهای پیچیده ای از طریق ایجاد صدا هستند و بیشتر قشر مخ انها احتمالا به پردازش اطلاعات در مورد صداها اختصاص یافته
صفحه 14:
Brain
Ti nares eer”
Brain and مس ۱6۲۷۵
spinal cord are BS canine
e central Rene
nervous system
Flatworm<*! i)
| (platyhelminthes)
Nerve to
* Squid
(Annelida) (Mollusca)
صفحه 15:
دستگاه عصبی مرکزی پستانداران به چند روش محافظت میشود. نخستین عامل, استخوانهای جمجمه و ستون مهرهها هستند که
جعبهای محکم و استخوانی برای محافظت از مغز و نخاع به وجود میآورند. افزون بر آن. مغز و نخاع را پردهای سهلایهای به نام مننژ
میپوشاند.
پرده بیرونی مننژ از نوع بافت پیوندی محکم است و سخت شامه نام دارد. در زیر آن لایه عنکبوتیه قرار دارد. و لایه درونی منئژ
نرمشامه است که دارای مویرگهای خونی فراوان است و بافت مغزی را تغذیه میکند. میان لای عنکیوتیه و نرمشامه فضایی هست که
از مایعی به نام مایع مغزی-نخاعی پر شدهاست و نقش ضربهگیر را دارد.
همچنین, سلولهای پوششی دیواره مویرگهای مغزی. فاقد منافذی هستند که در سایر بافتها دیده میشود. در نتیجه بسیاری از
مواد كه در متابولیسم سلولهای مغز نقشی ندارند و نیز میکروبها معمولا نمیتوانند وارد مغز شوند. به این عامل حفاظت کننده سد
خونی-مفزی میگویند.
seni es
صفحه 16:
شکل گیری مغز در جنین
دستگاه عصبی تمام مهره دایلن از یک لوله توخالی در پشت جنین منشا می گیرد. اين لوله را لوله های عصبی می نامند. لوله عصبی
در قسمت سر چنین:سه برآمدگی ایجاد می کند و در آنجا به سه قسمت تقسیم می شود:
مغز جلويى؛ مغز ميانى و مغز عقبى. بقیه لوله عصبی, نخاع را خواهد ساخت. اعصاب مفزی و نخاعی که دستگاه عصبی محیطی را
تشکیل می دهند. از لوله جوانه می زنند و در سراسر بدن جنین رشد می کنند.هر یک از سه ياد شده در جنین به
ساختارهای مختلف مغز تبدیل می شوند. مغز عقبی بصل النخاع» پل مغزی و مخچه را خواهد ساخت. از مغز میانی, ساختارهای
پردازش کننده اطلاعات بینایی و شنوایی پدید می آید. مفز جلویی هم نیمکره های مخ را می سازد. دستگاه عصبی به صورت خطی
سازمان دهی شده است. در نظر گرفتن ترتیب خطی بخش های مختلف مفزء درک ساختار و عمل مغز را آسان می کند. قسمت های
پایین مغز (بصل النخاع. پل مغزی و مغز میانی) فعالیت های خودکار و ابتدایی را به عهده دارند و هر جه به سمت بالا بيش مى رويم
فعالیت های پیچیده تر که در جانوران عالی تر یافت می شوند. مشاهده می شود.
ay ans میا
صفحه 17:
جنینشناسی دستگاه عصبی
رف
9
went
نكيل جنسن تدان و فشتن أن ل مراع
ی مار یی مت که شک ی شود کر حارج ( کون مرا قلعت و موز
ان نیبم ای کی توا ره یا sh cy in
فر مط ين صفحة وهو طول أن قرو رفكي نان ماشني ب فم شيل اوداق تصني دم
هن هریج نو رد ره هس رترب لو ویب لوق
دوم ی که یچره چا لد ور عل فا ی رد ين ل تشكيل لين أو رات
أن يديد مى ايد به طوى كه فسعت يبشين لوله ى هر اث كر وتمو اخته Se en
ری را مود یآ ره ی وی سیب میتی ی مدرک ها
تشک مد
و بو و توا ی عصی خی از
صفحه 18:
تکامل غلاف میلین
نورونهای خاصی از بیمهرگان. از جمله رشتههای عصبی غولپیکر در طناب عصبی شکمی کرمهای خاکی. خرچنگها و میگوها در
ین لایه از غشای پلاسمایی. با ملكويى مشابه غلاف ميلين در اكسون نورونهاى مهردداران بيجيده شدهاند. كميلكسهابى
ينى با عنوان اتصال تيغهدار ١ سلولهاى بيجيده به دور اكسون را با اين ساختار شبعميلينى در كنار هم نگه میدارند. اتصالهای
تيغددارء بين سلولهاى يوشاننده نورون تشكيل جوش خوردكى محكمى مىدهند و عملكرد اين اتصالهاى تيغددارء در جهت
عایقکردن نورون از مایع خارج سلولى عمل میکنند. اين مشاهدات بیانگر آن است که پوششهای بیمهرگان ممکن است نقشی شییه
به عملکرد عایقسازی میلین بازی کنند. هر چند. تفاوتهایی بین غلاف cake مهرهداران و پوششهای بیمهرگان وجود دارد. بهعنوان
مثال. در تصویر زیر ملاحظه میکنید که مکان هسته سلول پوشاننده عموماً به جای آنکه مانند مهرهداران در بیرونیترین لایه غلاف
باشد. به اکسون نزدیک است.
صفحه 19:
طرح عمومی سیستم عصبی
= تم عصبى مركزى وى بيش از صد بيليون نورون است.شكل زير إنه اى از نورون رل نشان يدهد كه در قك حرکتی مغز
یافت میشود.سیگنالهای ورودی به طور عمده از طریق سیناپسهای موجود روی دندریتهای نورون اما همچنین روی جسم سلولی وارد
نورون میشود.در انواع مختلف نورونها ممکن است فقط چندصد عدد تا فراوانی ۲۰۰ هزار عدد از این ارتباطات سینایسی از فیبرهای
ورودی وجود داشته باشد
بیشتر فعالیتهای سیستم عصبی از تجربیات حسی منشا میگیرند که گيرنده های حسی را تحریک میکند چه گيرنده های بینایی در
چشم .چه گیرنده های شنوایی در گوش,چه گیرنده های لمسی روی سطح بدن یا انواع گیرنده هاءاین تجربه حسی میتواند موجب یک
واکنش فوری از منز شود یا خاطره ی اين تجربه ميتواند براى دقيقه هاءهفته ها یا سالها در مفز ذخیره شود و به تعیین واکنش های
بدن در زمانهای آتی کمک کند.
صفحه 20:
انتقال سیناپسی (۳۵۳5۲/55[0] 01 ۱۵ /52): محل ارتباط یک نورون را با نورون دیگر سیناپس می خوانند. این ارتباط به وسیله ی غشای
نورون ها صورت می گيرد. بیشترین تعداد سیناپس ها از نوع آکسون یه دندریت و یا آکسون به جسم سلولی است؛ ولی در برخی نواحی مفز و نخاع
حالت های دیگری مانند سیناپس های آکسون به آکسون و دندریت به دندریت نیز شناسایی شده است. در هر حال ساختمان و طرز عمل کلی
یناپس ها در همه حالات شبیه به هم است. انتهای آکسون به شاخه های زیادی تقسیم می شود و هر شاخه به بخشی به نام گره یا دکمه ی
سیناپس ختم می شود که کمی برجسته تر است. این ناحیه با غشای نورون بعدی. سیناپس می سازد. نورون ول را پیش سیناپسی و نورون بعدی را
پس سیناپسی می خوانند. در دستگاه عصبی مرکزی, هر نورون ممکن است نسبت به برخی نورون ها پیش سیناپسی و نسبت به برخی دیگر پس
سیناپسی باشد. مجموعه ی سیناپس هایی که تاکنون در دستگاه عصبی جانوران شناسایی شده اند به دو گروه الکتریکی و شیمیایی تقسیم می شوند.
در سیناپس های الکتریکی که در دستگاه عصبی بی مههرگان یافت می شود غشای دو نورون پیش سیناپسی و پس سیناپسی به یکدیگر می چسید و
فاصله ای بین آنها وجود ندارد. موج عصبى يس از رسيدن به اين نوع سیناپس بدون واسطه به غشاى بعدى انتقال مى يابد و اين انتقال به واسطه
ایی نیاز ندارد و اغلب در هر دو جهت امکان پذیر است. ضمنا سیناپس های الکتریکی همواره از نوع تحریک کننده است. زمان عبور جریان از
سیناپس های الکتریکی با توجه به فقدان انتقال دهنده های شیمیایی در آنها بسیار کوتاه است. اکثر سیناپس ها در دستگاه عصبی مهره داران و بی
مهرگان از نوع شیمیایی است.