حسابداری نفت و گاز ۳

حسابداری نفت و گاز ۳

اسلاید 1: بسمه تعالی حسابداری نفت و گازفصل 17 : حسابداری نفت و گاز تئوری حسابداری 2 دکتر شباهنگاستاد : آقای دکتر علی محمدی دانشجو : عدنان مرادیان

اسلاید 2: منابع طبیعی (نفت وگاز)مهمترین مسائل مربوط به این داراییها:1-تعیین بهای تمام شده منابع طبیعی و2-مستهلک نمودن بهای تمام شده منابع طبیعی ,می باشد.

اسلاید 3: مقدمه از دیدگاه نظری حسابداری و گزارشگری مالی در صنعت نفت و گاز نمایانگر وضعیتی است که نشان می دهد اطلاعات تهیه شده از طریق مدل بهای تمام شده تاریخی در مقایسه با ارزشهای جاری غالبا برای تصمیم گیرندگان از سودمندی کمتری برخوردار است. دو روش مطرح در حسابداری نفت و گاز عبارتند از 1-بهای تمام شده کامل(full cost) 2-کوششهای موفق(successful efforts )

اسلاید 4: اهداف کلی مبحث حسابداری نفت و گاز بیان تفاوت ها و تشابهات روش بهای تمام شده کامل و روش کوشش های موفق روند هزینه یابی بهای تمام شده نفت و گاز طبق بیانیه شماره 19 FASBتاریخچه تدوین استانداردهای مربوط به حسابداری نفت و گاز فرآیند تدوین استانداردهای حسابداری نفت و گاز تحت تاثیر فشارهای سیاسی و تحقیقات مختلف مراجع تخصصی حسابداری نظر تحلیل گران مالی و دلایل کمیسیون اوراق بهادار (SES)در بکارگیری روش حسابداری شناخت ذخایر وضعیت جاری حسابداری در صنعت نفت و گاز

اسلاید 5: تفاوت های روش بهای تمام شده کامل با روش کوشش های موفق1- نحوه ی برخورد با هزینه های اکتشافی در روش بهای تمام شده کامل تمامی مخارج فعالیت های اکتشاف را می توان در بهای تمام شده چاه های موفق منظور کرد.منطق زیر بنای این روش ماهیت احتمالی فعالیت های اکتشافی است. زیرا برای دستیابی به ذخایری در یک منطقه ممکن است حفر تعداد زیادی چاه اکتشافی ضرورت داشته باشد . اما در روش کوششهای موفق تنها مخارج اکتشافی که منتج به کشف چاه های قابل استخراج شده است سرمایه ای محسوب می شود و سایر مخارج اکتشاف که منتج به نتیجه ای نشده است بلادرنگ به هزینه منظور می گردد .

اسلاید 6: 2-تفاوت در نحوه تعریف مرکز هزینه در بکارگیری روش بهای تمام شده کامل بزرگترین مرکز هزینه می تواند یک کشو ریا حتی یک قاره باشد در بکارگیری روش کوشش های موفق کوچکترین مرکز هزینه می تواند یک ملک (در تملّک استیجاری)یا یک میدان نفتی باشد و تمامی مخارج حفر چاه به حساب هزینه منظور شود مگر اینکه درآن ملک یا میدان نفتی ذخایر نفت و گاز کشف شود.

اسلاید 7: مشابهت روش بهای تمام شده کامل با روش کوشش های موفقزیرا در هر دو حالت ,مخارج انجام شده و ذخایر کشف شده یکسان است . اما زمان بندی شناسایی این نتایج ,در هر یک از روشهای مورد بحث بطور با اهمیتی متفاوت خواهد بود.هر دو روش در نهایت نتایج یکسانی دارندقابل توجه نبودن اثرهموارسازی سود دلیل بکارگیری روش کوشش های موفق در شرکت های بزرگ بطور کلی می توان اظهار داشت که در شرکت های بزرگ و با سابقه در صنعت نفت و گاز ,روش کوششهای موفق بکار گرفته می شود. در حالی که در شرکت های کوچکتر و کم سابقه ,روش بهای تمام شده کامل مرجح محسوب می گردد. زیرا در شرکت های بزرگ,اثر هموار سازی سود در روش بهای تمام شده کامل,در مقایسه با شرکت های کوچک ,قابل توجه نمی باشد.

اسلاید 8: بیانیه شماره 19 FASB در مورد طبقه بندی مخارج بهای تمام شده منابع طبیعی (نفت و گاز)1-مخارج تحصیل: شامل هزینه تحصیل حق امتیاز جهت اکتشاف, استخراج و بهره برداری از منابع طبیعی,قرارداد های استیجاری بلند مدت و یا سایر روشهای تحصیل مالکیت حق امتیاز می باشد.2-مخارج اکتشاف: شامل کلیه هزینه های تحقق یافته طی فرایند جستجو برای کشف منابع طبیعی که در بر گیرنده مواردی مانند حفاری چاه های آزمایشی,مخارج نمونه برداری و تجزیه تحلیل آن می باشد.3-مخارج تولید: شامل کلیه هزینه های تحقق یافته برای استخراج فیزیکی منابع طبیعی مانند هزینه دستمزد برای عملیات چاه های نفت می باشد

اسلاید 9: 4-مخارج تکمیل عملیات: شامل کلیه مخارج تحقق یافته جهت فراهم کردن امکانات و وسایل برای استخراج,جمع آوری و انبار کردن فراورده های منابع طبیعی می باشد.5-مخارج مربوط به تهیه امکانات و تجهیزات پشتیبانی: مخارج تجهیزات و امکانات مصرفی برای فعالیت های تولیدی نفت و گاز شامل تجهیزات زلزله نگار و تجهیزات حفاری ,تجهیزات ساختمانی ,وسائط نقلیه ,تعمیر گاه و انبار می باشد.

اسلاید 10: انعطاف موجود در بکارگیری این دو روش موجب شد کهFASB در مناسبت هر یک از دو روش باز نگری وبه شرح زیر اظهار نظر کند:هیچیک از روشهای کوششهای موفق و بهای تمام شده کامل ,در زمان کشف منابع , معیار و نشانه موفقیت محسوب نمی شود . در هر دو روش ,موفقیت(شناخت درآمد)در زمان فروش شناسایی می گردد.بنابراین ,می توان گفت که بکار گیری هر دو روش گزارش موفقیت را به تاخیر می اندازد و یا مبهم می کند و این نتیجه حسابداری مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی و پیروی از مفهوم تحقق درآمد می باشد.

اسلاید 11: تدوین استاندارد های مربوط به حسابداری نفت و گازحسابداری و گزارشگری مالی برای صنعت نفت و گاز برای مدت طولانی مورد مطالعه تدوین کنند گان استاندارد های حسابداری بوده است. مثلا یکی از صاحبنظران حسابداری اظهار داشته است: در تاریخچه حسابداری ,هیچگاه انتخاب یک روش حسابداری از بین روشهای پذیرفته شده ,به اندازه انتخاب بین بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق جلب توجه نکرده است.تاریخچه تدوین استاندارد های مربوط به حسابداری نفت و گاز:اولین مطالعه تحقیقات حسابداری در باره حسابداری نفت و گاز تحت عنوان ARS#11 درسال 1969میلادی انتشار یافت و پیشنهاد کلی آن ,بکارگیری روش کوششهای موفق به جای روش بهای تمام شده کامل بود.

اسلاید 12: در سال 1972 میلادی ,کمیسیون اوراق بهادار آمریکا (SEC) اعلام کرد شرکت های که روش کوششهای موفق را بکار نمی گیرند لازم است در صورت های مالی خود سود خالصی را که در صورت بکارگیری این روش حاصل می شد افشا کنند.اگرچه متعاقب این الحاقیه ,کمیسیون مزبور الزام مزبور را برداشت اما آشکار بود که روش کوششهای موفق را مرجح می داند.در سال 1977 ,تشکیلات FASBبا انتشار استاندارد شماره 19 (SFAS#19) ,روش بهای تمام شده کامل را حذف و بکارگیری روش کوششهای موفق را الزامی کرد.اما در مقابل فشارهای سیاسی , کمیسیون اوراق بهادار آمریکا مجددا بکارگیری هر یک از دو روش مورد بحث را مجاز دانست.در نتیجه در سال 1979, FASBنیز به موجب SFAS#25 الزام به استفاده از روش کوششهای موفق را لغو کرد.

اسلاید 13: تحقیقات مشاهده ای انجام شده درباره حسابداری نفت و گاز:تحقیقات انجام شده به در خواست FASBدر اولین اولین تحقیق انجام شده ,با تعدادی از اشخاصی که تصمیمات سرمایه گذاری و اعطای اعتبار را اتخاذ می کنند مصاحبه شد و نتیجه برسی این بود که بکار گیری روشهای بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق تاثیری بر تصمیم گیریهای آنان نداشته است.در تحقیق دوم که توسط کارشناسان FASB انجام شد کوشش گردید که همبستگی بکار گیری روش بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق با دو روش تخصیص مالیاتی مربوط به اختلاف های زمانبندی (موضوع SFAS#9) ارزیابی شود. نتیجه این تحقیق نیز هیچگونه همبستگی بین دو دسته روش های مذکور را نشان نداد.

اسلاید 14: در تحقیق سوم کوشش شد که تاثیر وادار کردن برخی از شرکت ها به جایگزینی روش بهای تمام شده کامل با روش کوششهای موفق,بر توان آنان برای جذب سرمایه ارزیابی شود. نتایج این تحقیق ,تفاوت با اهمیتی را بین دو روش مزبور نشان نداد . در تحقیق چهارم ,با 27 نفر از مدیران ارشد شرکت های نفتی نسبتا کوچک و متوسط تلفنی مصاحبه شد . منظور از این مصاحبه , دریافت نظر این مدیران در باره تاثیر بکار گیری روش کوششهای موفق بر توان جذب سرمایه شرکت آنان بوده است . هیچیک از مدیران مصاحبه شونده ,تاثیر منفی بکارگیری روش کوششهای موفق را در جذب سرمایه باور نداشتند.بطور کلی ,نتایج بدست آمده از تحقیقات مذکور در بالا ,زمینه را برای حذف روش بهای تمام شده کامل در SFAS#19 فراهم کرد.

اسلاید 15: سایر تحقیقات مشاهده ای انجام شدهدر برخی از تحقیقات نشان داده شده است که حذف روش بهای تمام شده کامل تاثیری بر نتایج اقتصادی و یا قیمت و بازده سهام شرکت های که این روش را بکار گرفته اند نداشته است . در برخی از تحقیقات دیگر ,تاثیر منفی حذف روش بهای تمام شده کامل بر قیمت سهام شرکت های مربوط مشاهده شده است.در تحقیقات دیگری مشاهده شده است که شرکت هایی که اهرم عملیاتی بالایی دارند روش بهای تمام شده کامل را ترجیح می دهند در مواردی که تاثیر مثبت یا منفی بکار گیری روش های مزبور مشاهده شده است نمی توان درباره دلیل یا دلایل این تاثیر اظهار نظر قطعی کرد. برسی تحقیقات مورد بحث در کل نشان می دهد که انگیزه اصلی ترجیح روش بهای تمام شده کامل بر روش کوششهای موفق ,تاثیر بکارگیری روش اول بر افزایش سود است.

اسلاید 16: ارتباط SFAS#19 با مبانی نظریضابطه کلی مبانی نظری یعنی فایده در تصمیم گیری ,هدف اصلی از تدوین و انتشار SFAS#19 بوده است.اطلاعات مربوط به واحد های انتفاعی ,در صورت قابل مقایسه بودن می تواند برای تصمیم گیری های استفاده کنند گان مفید تر واقع شود. بنا بر این ,به منظور افزایش فایده اطلاعات در تصمیم گیری ها ,مقرر شد که شرکتهای فعال در صنعت و گاز ,روشهای یکسانی را بکار گیرند.در بیانیه شماره دو مبانی نظری ,دو ویژگی کلی یعنی قابلیت اعتماد و مربوط بودن مطرح شده است که در صورت احراز آنها ,اطلاعات مالی مفید خواهد بود. این دو ویژگی ,تاثیر عمده ای بر تدوین SFAS#19 داشته است.در صنعت نفت و گاز ,باور عمومی بر این است که رویداد با اهمیت,کشف ذخایر نفت و گاز می باشد. FASBنیز روشی را که کانون توجه آن کشف ذخایر قرار دارد (حسابداری ارزش اکتشاف) را برسی کرد اما نپذیرفت.

اسلاید 17: نکته اصلی روش حسابداری ارزش اکتشاف این است که نفت و گاز هنگام کشف شدن بر مبنای ارزش برآوردی آن ثبت شود .در این روش ,ارزش اکتشاف به عنوان درآمد حاصل از فعالیت های اکتشافی و همچنین به عنوان موجودی برای فعالیت های تولیدی آتی ثبت می گردد.هنگامی که ذخایر به فروش می رسد ,موجودی نیز به حساب سود و زیان منظور می شود.FASBروش حسابداری ارزش اکتشاف را به دلیل فقدان قابلیت اعتماد در فرایند اندازه گیری نپذیرفت.فرایند اندازه گیری شامل برآورد مقدار ذخایر ,مبلغ و زمان بندی مخارج توسعه ذخایر ,زمان بندی تولید ذخایر مخارج تولید,مالیات بر درآمد,قیمت های فروش و فاکتور تنزیل می باشد.به دلیل ابهامات قابل ملاحظه ای که در برآورد های بالا موجود است ,FASBقابلیت اعتماد صورت های مالی مبتنی بر این برآورد ها را کافی ندانست. بنابر این انتخاب محدود به دو روش بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق گردید.

اسلاید 18: در این انتخاب نیز روش کوششهای موفق که به نظر هیات منتج به ارائه اطلاعات مربوط تر می شود پذیرفته شده است.عوامل سیاسیبسیاری از عوامل دولتی ,در کشور آمریکا بر این باور بودند که پذیرفتن روش کوششهای موفق و حذف روش بهای تمام شده کامل بر خلاف سیاست های کلی دولت است و موجب کاهش توان رقابت شرکت های نفتی و کم شدن فعالیت های اکتشافی و توسعه ذخایر نفت و گاز می شود. اعضای FASB بر این باور بودند که منافع ملی در صورت محدود کردن تنوع روش های پذیرفته شده بهتر حفظ خواهد شد. بر اثر فشار های سیاسی در کشور آمریکا, SECبکار گیری روش بهای تمام شده کامل به عنوان روشی پذیرفته شده مطرح و قصد خود را مبنی بر الزام روش حسابداری شناخت ذخایر در آینده آشکار کرد.

اسلاید 19: هیات استاندارد های حسابداری مالی نیز متعاقب انتشار نظر کمیسیون اوراق بهادار ,طی استاندارد شماره 25 بکارگیری الزامی روش کوششهای موفق را لغو کرد. این استاندارد نمونه ای از تاثیر عوامل سیاسی بر تدوین استاندارد های حسابداری در آمریکا محسوب می شود.

اسلاید 20: حسابداری شناخت ذخایربه دلیل اینکه اطلاعات مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی برای تصمیم گیری های اقتصادی کافی نیست کمیسیون اوراق بهادار آمریکا(SEC)روش حسابداری شناخت ذخایر را مطرح کرد.این کمیسیون ,سه دلیل اصلی به شرح زیر را برای توصیه روش مزبور ارائه کرده است:1-حسابداری مبتنی بهای تمام شده تاریخی نمی تواند اطلاعات کافی را درباره وضعیت مالی و نتایج عملیات تولید کنندگان نفت و گاز فراهم و ارائه کند .2-در کنار صورت های مالی اساسی لازم است اطلاعات اضافی ارائه شود تا بتوان وضعیت مالی و نتایج عملیات یک شرکت فعال در صنعت نفت و گاز را ارزیابی و با سایر شرکت های این صنعت مقایسه کرد.

اسلاید 21: 3-برای امکان پذیر ساختن ارائه اطلاعت مفید برای تصمیم گیریها روش حسابداری مبتنی بر ارزشیابی ذخایر نفت و گاز مورد نیاز است.روش ارزشیابی مورد نظر کمیسیون مزبور به شرح زیر است:1- برآورد زمان بندی تولید آتی ذخایر اثبات شده بر اساس وضعیت اقتصادی جاری2- بر آورد درآمد فروش آتی با استفاده از بر آورد بند یک بالا و قیمت های جاری نفت وگاز که تنها برای افزایش قیمت های قراردادی تعدیل شود.3-برآورد سود خالصبا استفاده از برآورد بند 2 بالاو کسر مخارج توسعه و تولید ذخایر اثبات شدهبر اساس میزان مخارج جاری4-تعیین ارزش فعلی سود خالص سالهای آینده با تنزیل برآورد بند سه بالا بر مبنای نرخ 10%.

اسلاید 22: این روش توصیه شده با انتقاد های زیاد دست اندرکاران صنعت نفت و گاز مواجه شداغلب انتقادات نیز با توجه به بیانیه های شماره یک و دو مبانی نظری انجام می شد. برخی مربوط بودن چنین اطلاعاتی را مورد سوال قرار دادندزیرا ارزش متعارف اموال نفت و گاز شرکت های مربوط را در بر نمی گرفت.علاوه بر این در این روش به جای کل ذخایر تنها ذخایر اثبات شده مد نظر قرار می گیرد که موجب لحاظ نشدن مقادیر معتنابهی از ذخایر می شود. ضمنا ,تغییرات آتی قیمت های نفت و گاز و مخارج توسعه و تولید نیز مد نظر قرار نمی گرفت. توصیه تنزیل نرخ 10% نیز کاملا اختیاری بود.در تحقیقات متعدد درباره این روش آشکار شد که افزایش نسبی مربوط بودن اطلاعات در مقابل از دست رفتن ویژگی قابلیت اعتماد اطلاعات به شکلی قابل ملاحظه توجیه پذیر نیست .در نتیجه این تحقیقات ,کمیسیون اوراق بهادار آمریکا تصمیم گرفت که ارائه چنین اطلاعاتی را در صورت های مالی اساسی الزامی نکند.

اسلاید 23: وضعیت جاری در حسابداری نفت و گازکمیسیون اوراق بهادار نیز در سال 1981 میلادی اعلام کرد که روش حسبداری شناخت ذخایر را به عنوان روشی بالقوه نمی شناسد.FASB سرانجام در سال 1982 اقدام به انتشار استاندارد شماره 69 تحت عنوان افشا در باره فعالیت های تولید نفت و گاز کردکه از دسامبر همان سال لازم الاجرا بود.استاندارد مزبور از دو لحاظ حایز اهمیت است.اولا, این استاندارد در مورد شرکت هایی که سهام آنها در بورس معامله نمی شود و یا فعالیت های تولید نفت وگاز آنان قابل توجه نیست لازم الجرا نمی باشد. ثانیا ,استاندارد مورد بحث معرف توسعه ای دیگر در مفهوم گزارشگری مالی می باشد. زیرا اطلاعات مالی را اضافه بر صورت های مالی اساسی و یادداشت های همراه الزامی می کند.

اسلاید 24: موارد افشای خواسته شده در استاندارد مزبور به شرح زیر است:1- مقادیر ذخایر اثبات شده نفت و گاز2-مخارجی که در ارتباط با فعالیت های تولید نفت و گازسرمایه ای محسوب شده اند.3- مخارج انجام شده برای تحصیل اموال نفت و گاز,اکتشاف و فعالیت های توسعه.4- نتایج عملیات برای فعالیت های تولید نفت و گاز.5-معیار گردش وجوه نقد آتی تنزیل شده مرتبط با ذخایر اثبات شده نفت و گاز با احتساب نرخ تنزیل 10 درصد.

اسلاید 25: معیارگردش وجوه نقد آتی تنزیل شده به شرح زیر محاسبه می شود:- برآورد جریان وجوه نقد آتی از محل ذخایر اثبات شده بر مبنای ارزشهای جاری - کسر می شود: برآوردمخارج آتی توسعه و تولید برمبنای ارزشهای جاری.مالیات بر درآمد مرتبط با جریان ورود وجه نقد بر مبنای نرخ های جاری.-تنزیل مبلغ بدست آمده بالا بر اساس نرخ 10 درصد.سرانجام در سال 1986 مجددا کمیسون بورس اوراق بهادارآمریکا حذف روش بهای تمام شده کامل را توصیه کرد . دلایل ارائه شده نیز مربوط به یکنواختی روشها و تکرار مطالب SFAS#19 بود. اما دلیل اصلی این تغییر موضع,عوامل سیاسی بوده است.