حفاظت در برابر اشعه در مراکز پرتودرمانی

حفاظت در برابر اشعه در مراکز پرتودرمانی

اسلاید 1: 1حفاظت در برابر اشعه در مراكز پرتودرماني

اسلاید 2: 2 مقدمه حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دور حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپي

اسلاید 3: 3 دستگاه هاي درمان از راه دور (خارج بدن) دستگاه هاي درمان در محل مورد نظر (داخل بدن)دستگاههاي پرتودرماني

اسلاید 4: 4حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دور تركيب كاركنان پرتودرماني كنترل دستگاه ها و اتاق پرتودرماني بررسي هاي ايمني ثبت و نگهداري اطلاعات توصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور

اسلاید 5: 5حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتركيب كاركنان پرتودرمانيقبل از بهره برداری از یک مرکز پرتودرمانی ، وجود ترکیبی از حداقل کارکنان با تخصص های مربوطه الزامی است : یک نفر متخصص پرتودرمانی با تخصص آنکولوژی که معمولا به عنوان شخص مسئول بخش پرتودرمانی نیز می باشد ( مسئول تعیین حجم هدف ، تجویز درمان ، توجه به بیمار در طی درمان ، ارتباط با بیمار پس از درمان و توجه به نتایج درمانی بیمار ) یک نفر مسئول فیزیک پزشکی با تخصص در زمینه فیزیک پرتوها که معمولا به عنوان مسئول فیزیک بهداشت بخش پرتودرمانی نیز می باشد ( مسئول امورفیزیکی روش های پرتودهی ، طراحی درمان و دزیمتری )

اسلاید 6: 6حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتركيب كاركنان پرتودرماني (ادامه) تکنسین های پرتودرمانی با تحصیلات حداقل کاردانی در زمینه پرتودرمانی یا پرتوتشخیصی ( مسئول انجام پرتودهی به بیماران شامل تعیین وضعیت دستگاه ، وضعیت دادن صحیح به بیمار ، فیلترها ، قطعات و غیره ) مسئول تعمیر و نگهداری دستگاه با تحصیلات مهندسی برق یا رشته های مشابه ( دارای تخصص فنی مقدماتی همراه با معلومات کلی در خصوص دستگاه های مورد استفاده در مراکز پرتودرمانی )

اسلاید 7: 7در هر دستگاه پرتودرمانی احتمال عدم قطع پرتودهی در انتهای زمان درمان وجود دارد . در چنین مواردی : در صورت امکان با استفاده از دکمه اضطراری موجود بر روی صفحه کنترل ، دستگاه خاموش شود و در غیر این صورت بیمار فورا از ناحیه تابش دور گردد . فردی که برای نجات بیمار میرود ، در حد امکان خارج از ناحیه تابش اشعه قرار گیرد . پس از خروج بیمار از ناحیه تابش پرتو ، هیچ فردی در این منطقه قرار نداشته باشد . پس از خروج بیمار از اتاق درمان و بستن در آن ، فقط افراد متخصص و با تجربه مجاز به بازگرداندن چشمه به داخل حفاظ می باشند.حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوركنترل دستگاه ها و اتاق پرتودرماني

اسلاید 8: 8 تا هنگامی که اشکال دستگاه توسط متخصصین برطرف نشده است ، استفاده مجدد از دستگاه مجاز نیست . سایر اعمال حفاظتی ، نظیر چرخاندن گانتری یا بستن باریکه ساز از خارج نیز تاثیر مهمی در کاهش پرتوگیری بیمار و پرتوکار ، قبل از اینکه بیمار از اتاق خارج شود ، دارد .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوركنترل دستگاه ها و اتاق پرتودرماني (ادامه)

اسلاید 9: 9انجام اقدامات زیر در یک مرکز پرتودرمانی الزامی است : نصب علائم منطقه تابش بر روی در اتاق درمان پیش بینی دیوارهایی با حفاظ مناسب برای حفاظت کارکنان و افراد خارج از اتاق درمان استفاده از قفل های خودکار بر روی اتاق درمان جهت جلوگیری از پرتوگیری ناخواسته در هنگام باز شدن درب اتاق درمان تجهیز هر دستگاه درمان از راه دور به یک مونیتور و یا یک لامپ هشدار دهنده ( و در صورت امکان هشدار دهنده صوتی ) در داخل اتاق ، ضروری است .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوركنترل دستگاه ها و اتاق پرتودرماني

اسلاید 10: 10 برای بررسی میزان نشتی ، در هنگام خاموش بودن دستگاه ، با یک تکه پارچه آغشته به الکل ، تیغه های باریکه ساز که تا حد امکان به چشمه نزدیک ترند را تمیز نموده و سپس توسط یک آشکارساز مناسب میزان پرتوزایی پارچه را اندازه گیری می کنند . اگر میزان شمارش به میزان قابل توجهی بالاتر از شمارش زمینه باشد ، امکان نشتی چشمه وجود دارد . بررسی میزان نشتی احتمالی دستگاه های کبالت درمانی ، هر دو سال یکبار توصیه می شود .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوركنترل دستگاه ها و اتاق پرتودرماني (ادامه)

اسلاید 11: 11 كنترل صحت عملكرد وسايل تعيين كننده وضعيت بيمار ، نظير ليزرها كنترل صحت عملكرد وسايل اندازه گيري فاصله چشمه تا پوست كنترل صحت عملكرد نمايشگرهاي عددي نظير زاويه گانتري و اندازه ميدان تابش تنظيم نمايشگرهاي نوري نظير ميدان هاي نوري ، مركز ميدان ، اندازه فاصله چشمه تا پوست و غيره كنترل صحت عملكرد قفل هاي خودكار در اتاق درمان و دستگاه هاي هشدار دهنده اندازه گيري روزانه ميزان پرتودهي دستگاه در يك وضعيت ثابت از يك ميدان درماني و همچنين بررسي يكنواختي باريكه پرتو ( در مورد شتابدهنده هاي خطي )حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوربررسي هاي ايمني

اسلاید 12: 12 انجام کالیبراسیون کامل پرتودهی دستگاه و مشخصات پرتو دو بار در هر سال توصیه می شود . ارائه روشی مناسب برای انجام هر یک از بررسی های فوق به عهده مسئول فیزیک پزشکی ( ترجیحا به همراه یک دستیار با تجربه ) می باشد .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دوربررسي هاي ايمني

اسلاید 13: 13 ثبت و نگهداري كليه اطلاعات به دست آمده از انجام آزمايش ها و همچنين ثبت و نگهداري اطلاعات مرتبط با بيمار پس از هر بار درمان توصيه مي شود .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورثبت و نگهداري اطلاعات

اسلاید 14: 14هر روز قبل از شروع به كار ، بررسي هاي موجود در ليست كنترل به شرح زير براي اطمينان از صحت كار دستگاه پرتودرماني انجام شود : براي شتابدهنده هاي خطي ، آهنگ دز توسط يك اتاقك يونساز در دو وضعيت ثابت و در يك مدت زمان مشخص اندازه گيري شود ( اختلاف مقادير قرائت شده حداكثر 3 درصد بايد باشد ). زمان سنج دستگاه كبالت درماني يا مونيتور دستگاه شتابدهنده ، در زمان تنظيم شده ، عمل نموده و پرتودهي دستگاه قطع شود . قفل خودكار در اتاق درمان ، هنگام باز بودن در، از پرتودهي جلوگيري كرده و چنانچه در زمان درمان ، در اتاق باز شود ، ادامه پرتودهي متوقف گردد .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور

اسلاید 15: 15 دكمه قطع اضطراري بررسي شود . لامپ هاي نشانگر بررسي شود . وسايل تنظيم كننده بيمار نظير ليزر ها بررسي شود . قرائت هاي دستگاه درماني نظير زاويه گانتري ، ابعاد ميدان و زاويه تخت ، بررسي شود .چنانچه هر كدام از آزمايشات فوق وجود اشكال در سيستم را نشان دهد ، بلافاصله مسئول فيزيك پزشكي بايد مطلع گردد .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 16: 16 صرفا كاركناني مجاز به عمليات پرتودرماني مي باشند كه آموزش لازم را ديده و تحت نظارت آزمايشات پزشكي دوره اي بوده و به دزيمتر فردي نيز مجهز باشند . پرتوگيري بيش از 20 ميلي سيورت براي تمام بدن در يك سال براي اين كاركنان مجاز نمي باشد . از انجام كليه آزمايشات دوره اي موجود در جدول زمانبندي شده مطمئن شده و در يك سالنامه ، كاليبراسيون باريكه پرتو را براي كبالت 60 علامت زده و هر شش ماه يكبار اين كار تكرار شود . ضمن شرح مراحل يك به يك ، بيمار در جريان مراحل انجام درمان قرار مي گيرد . قبل از شروع پرتودرماني ، مشخصات درمان بيمار را بررسي نموده و قبل از خروج از اتاق درمان كليه تنظيم هاي انجام شده براي درمان بيمار ( فاصله چشمه تا پوست ، زاويه گانتري ، زاويه تخت ،‌ ارتفاع تخت ، ارتفاع تخت و گوه يا بلوك هاي مورد استفاده ) بررسي شود .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 17: 17 قبل از بستن در اتاق اطمينان حاصل شود كه هيچكس جز بيمار داخل اتاق درمان نمي باشد . قبل از شروع درمان ، زمان درمان تنظيم شده بر روي صفحه كنترل بررسي شود . توسط يك مانيتور يا يك آينه و يا از طريق پنجره ، حركات بيمار در طول زمان درمان تحت نظارت باشد و از صحت انجام عمل دستگاه اطمينان حاصل شود . در صورت حركت بيمار و يا بروز اشكالي در عملكرد دستگاه ، ادامه درمان فورا متوقف شده و به مسئول فيزيك پزشكي اطلاع داده شود . در صورتي كه دستگاه هنگام خاموش كردن دچار اشكال شود‌ ، از دكمه اضطراري جهت خاموش نمودن آن استفاده گردد .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 18: 18 در صورتي كه دكمه اضطراري دستگاه عمل ننمايد ، نسبت به خروج سريع بيمار از زير تابش مستقيم اشعه اقدام گردد ( شخص يا اشخاص اقدام كننده تا حد ممكن در ناحيه تابش مستقيم اشعه قرار نگيرند ). پس از خروج بيمار از محل تابش اشعه ، اتاق درمان را ترك كرده و در را بسته و فورا به مسئولين تعمير و نگهداري دستگاه اطلاع داده شود . پس از انجام هر عمل درمان ، بيمار از اتاق درمان خارج شود . جزئيات درمان بيمار شامل روز درمان ، زمان درمان براي هر ميدان تابشي ، دز جذب شده در هر تابش و مجموع دز داده شده به ناحيه درمان ، در پرونده بيمار ثبت شود .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 19: 19 هرگونه اشكال يا خطا در عملكرد درمان شامل عدم تنظيم دقيق زمان درمان ، فواصل ، ابعاد ميدان هاي تابش ، جهت تابش ، گوه ها و بلوك ها ، يا روش درمان يا انرژي درمان ( براي شتابدهنده ها )و هر مسئله اي كه باعث ايجاد خطا در درمان بيمار شود ، به مسئول فيزيك پزشكي گزارش شود . از خاموش بودن دستگاه و بسته بودن در اتاق در پايان هر روز اطمينان حاصل شود .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 20: 20برخي از اشكالات ممكن در عملكرد دستگاه : اشكال در خاموش كردن دستگاه در انتهاي زمان درمان و يا هنگام عملكرد قفل هاي خودكار. روشن ماندن دستگاه ، هنگامي كه نبايد روشن باشد . خطا در روشن شدن دستگاه هنگام شروع به كار آن . عدم دقت در تنظيم دقيق زمان درمان .حفاظت در برابر اشعه در درمان از راه دورتوصيه هاي ايمني كار با دستگاه هاي درمان از راه دور (ادامه)

اسلاید 21: 21حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپي پرتوگيري خارجي آلودگي به مواد پرتوزا گم شدن چشمه

اسلاید 22: 22سه عامل زمان ، فاصله و حفاظ براي حفاظت در برابر پرتوگيري ناشي از چشمه هاي براكي تراپي استفاده مي شود.عامل زمان درمان به روش بارگذاري ثانويه ، زمان پرتوگيري كاركنان را كاهش مي دهد . هنگام آماده سازي چشمه هاي پرتوزا بايد روشي بكار رود كه زمان پرتوگيري به حداقل برسد . پرستاران و ملاقات كنندگان بايد از حداكثر زماني كه مي توانند در كنار بمار باشند ، اطلاع داشته باشند .حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيپرتوگيري خارجي

اسلاید 23: 23عامل فاصله از تماس مستقيم چشمه پرتوزا با انگشتان دست اجتناب گردد و ترجيحا از انبرهاي بلند استفاده شود و تا حد امكان از چشمه فاصله گرفته شود .حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيپرتوگيري خارجي (ادامه)

اسلاید 24: 24عامل حفاظ چشمه هاي براكي تراپي بجز در مواقع جايگذاري در بدن بيمار ، در داخل حفاظ نگهداري مي شوند . هنگامي كه چشمه پرتوزا در داخل بدن بيمار مي باشد ، براي جلوگيري از پرتوگيري كاركنان و ملاقات كنندگان از موانع حفاظتي استفاده مي شود . معمولا چند ميلي متر سرب براي كاهش آهنگ دز به سطوح قابل قبول مورد نياز است . به منظور رعايت حد دزدر خارج از اتاق درمان ، حفاظ گذاري اين اتاق ها توصيه مي شود .حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيپرتوگيري خارجي (ادامه)

اسلاید 25: 25 بعضي از چشمه هاي پرتوزا از قبيل راديم و سزيم در داخل تيوب هاي خالي به صورت پودر مسدود شده اند . اين گونه چشمه ها بايد مرتبا مورد آزمايش نشتي قرار گرفته و در صورت مثبت بودن آزمايش ، فورا به مسئول فيزيك پزشكي اطلاع داده شود. توصيه مي شود كه آزمايش نشتي بر روي كليه چشمه هاي مسدود مورد استفاده در براكي تراپي انجام گيرد . بدليل بالاتر بودن احتمال وجود نشتي در چشمه هاي راديم ، دقت بيشتر هنگام استفاده از آن ها توصيه مي شود .حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيآلودگي به مواد پرتوزا

اسلاید 26: 26مناسب ترين راه براي جلوگيري از گم شدن چشمه ها تهيه يك ليست از چشمه هاي موجود به شرح زير مي باشد: مشخصات چشمه هاي موجود در انبار تعداد چشمه هاي موجود در انبار تعداد چشمه هاي در حال استفاده تاريخ خروج چشمه از انبار نام بيمار و تعداد دفعات استفاده از چشمه تاريخ ورود چشمه به داخل كانتينرحفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيگم شدن چشمه

اسلاید 27: 27 زماني كه از چشمه در داخل يك عملگر استفاده مي شود ، بايد عملگر كاملا بسته و پوشيده شود . به منظور اطمينان از قرار دادن چشمه در داخل بدن بيمار تحت درمان ، لازم است روزي دو بار بيمار مورد بررسي قرار گيرد و هر تغيير عمده اي سريعا به متخصص پرتودرماني گزارش شود .حفاظت در برابر اشعه در براكي تراپيگم شدن چشمه

اسلاید 28: 28Questions??

اسلاید 29: 29569 - تعيين حجم هدف در يك مركز پرتودرمانى به عهده كدام يك از كاركنان زير مى‏باشد؟الف: راديوتراپيست ب: مسئول فيزيك پزشكىج: تكنسين راديوتراپى د: تعميركار دستگاه

اسلاید 30: 30 570 - كدام يك از موارد زير جزء وظايف مسئول فيزيك پزشكى در يك مركز پرتودرمانى مى‏باشد؟الف: پرتودهى به بيماران ب: تجويزات درمانى ج: تعمير دستگاه د: دُزيمترى

اسلاید 31: 31 571 - براى دستگاههاى پرتودرمانى كبالت-60، آزمايش مربوط به نشتى چشمه را در چه فاصله زمانى بايد انجام داد؟الف: ماهانه ب: شش ماههج: سالانه د: هر دو سال يك بار

اسلاید 32: 32 572 - كدام سيستم حفاظتى براى زمانى كه شخصى بطور اتفاقى و ناآگاهانه وارد اتاق پرتودرمانى مى‏شود، تعبيه شده است؟الف: لامپ‏هاى هشداردهنده ب: دكمه قطع اضطرارىج: قفل‏هاى خودكار درب اتاق درمان د: زمان‏سنج

اسلاید 33: 33 573 - چنانچه يك دستگاه پرتودرمانى در انتهاى زمان درمان، به طور خودكار خاموش نشود، اولين اقدام حفاظتى كه بايد به كار رود، چيست؟الف: سعى شود كه با دكمه قطع اضطرارى ماشين را خاموش كردب: مريض را از مسير تابش مستقيم پرتو دور كردج: درب اتاق درمان را به سرعت بستد: باريكه‏ساز دستگاه را در كمترين ابعاد موجود تنظيم كرد

اسلاید 34: 34 574 - كدام يك از موارد زير در يك مركز پرتودرمانى يك مورد فوريت پرتوى محسوب مى‏شود؟الف: درب اتاق درمان بسته نشده و بنابراين پرتودهى صورت نمى‏گيردب: در هنگام پرتودهى ناگهان درب اتاق درمان باز شده و لذا پرتودهى قطع مى‏گرددج: دستگاه پرتودرمانى در انتهاى زمان درمان نمى‏تواند تابش چشمه را قطع كندد: با فشار دكمه اضطرارى دستگاه خاموش مى‏شود

اسلاید 35: 35 575 - كدام يك از موارد زير جزء عوامل مؤثر در حفاظت در مقابل پرتودهى در براكى‏تراپى در يك مركز پرتودرمانى نمى‏باشد؟الف: زمان ب: فعاليت چشمه ج: فاصله د: حفاظ

اسلاید 36: 36 576 - كدام يك از اندازه‏گيرى‏هاى زير را بايد در مورد كليه چشمه‏هاى بسته مورد استفاده در براكى‏تراپى به طور مستمر انجام داد؟الف: اندازه‏گيرى نشتى چشمه ب: اندازه‏گيرى فعاليت چشمهج: اندازه‏گيرى قطر چشمه د: بررسى نوع چشمه

اسلاید 37: 37577 - امكان نشتى در كدام يك از چشمه‏هاى زير در براكى‏تراپى بيشتر است؟ الف: سزيم ب: كبالت ج: راديم د: ايريديم

اسلاید 38: 38 578 - كاليبراسيون پرتودهى و خصوصيات پرتو در پرتودرمانى در چه فاصله‏زمانى بايد انجام‏شود؟الف: روزانه ب: هفته‏اىج: ماهانه د: هر شش ماه يك بار

اسلاید 39: 39 579 - پس از بردن مريض به اتاق پرتودرمانى تنظيم فاصله‏ها و زوايا جهت درمان به عهده چه كسى مى‏باشد؟الف: راديوتراپيست ب: مسئول فيزيك پزشكىج: تكنسين د: هيچكدام

اسلاید 40: 40 580 - كدام مورد وظيفه مسئولين درمان را در پرتودرمانى به طور صحيح بيان نمى‏كند؟الف: راديوتراپيست - تجويزات درمانى ب: مسئول فيزيك پزشكى - حفاظت در برابر اشعهج: تكنسين راديوتراپى - طرح‏هاى درمانى د: هيچكدام

اسلاید 41: 41 581 - به منظور اطمينان از قرار دادن چشمه در داخل بدن بيمار تحت درمان براكى تراپى، در چه فاصله زمانى بايد بيمار مورد بررسى قرار گيرد؟الف: روزى دو بار ب: دو روز يك بارج: روزى يك بار د: هيچكدام

اسلاید 42: 42