ساختار علمی تحقیقاتی دفاعی در کشورهای مختلف جهان

ساختار علمی تحقیقاتی دفاعی در کشورهای مختلف جهان

اسلاید 1: ساختار علمي-تحقيقاتيِ دفاعي در كشورهاي مختلف جهان1382

اسلاید 2: مقدمهبه ياري خداوند متعال, پروژه ”مطالعات تطبيقي ساختارهاي علمي-تحقيقاتي دفاعي كشورهاي مختلف جهان“ در زماني كوتاه ، به سفارش ونظارت دفتر سياست‌پژوهي فناوري دفاعي توسط شرکت انديشه پردازان شريف به انجام رسيد. در اين مطالعه, ساختارهاي تحقيقات دفاعي 11 كشور مختلف جهان (آمريكا, انگلستان, كانادا, استراليا, سوئيس, آفريقاي جنوبي, چين, هند, سنگاپور, كره جنوبي, و ژاپن) مورد بررسي قرار گرفته و تلاش شده است در حد اطلاعات جديد و قابل دسترس, هر يك در گزارشي جداگانه مورد تبيين و ارزيابي قرار گيرند. مي‌توان گفت هدف اصلي از انجام اين پروژه, ”ترازيابي“ خود با ديگران و درس‌گرفتن از تجربيات و دانش مديريتي ساير كشورها در ساماندهي علوم و تحقيق و توسعه دفاعي است. در اين خلاصه، صرفاً يافته‌هاي كليدي مربوط به بخش دفاع هر كشور استخراج گرديده و در اختيار شما مي‌باشد. بخش جمع‌بندي نهايي, روندهاي كلي حاكم بر تحقيقات دفاعي در جهان و چارچوب‌هاي موجود را نشان مي‌دهد. اميد است اين مطالعه اندك و فشرده قابل بهره‌برداري, و راهگشاي پژوهش‌هاي مفصل‌تر و عميق تر آينده باشد.خلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 3: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكاساختار تحقيقات دفاعي آمريكاگشايشآمريكا برمبناي نظريه ”پيشتازي براي پيشوايي“ همواره كوشيده‌ است در تمامي زمينه‌ها سرآمد بوده و همچنان ابرقدرت‌بودن خويش را مستدام بدارد. بخش عمده‌اي از اين تلاش در وزارت دفاع آمريكا رخ مي‌دهد. دفتر وزير دفاع داراي يك معاونت ”دستيابي, فناوري و لجستيك“ است كه وظايف مختلف اين حوزه‌ها را برعهده دارد. وظايف اين معاونت در دو گروه كلي ”سازمان‌هاي دفاعي“ و ”خدمات نظامي“ قرار مي‌گيرد. در ذيل اين معاونت, چندين مديريت قرار دارد كه ذيل هر يك چندين سازمان قرار دارد. ”مديريت تحقيقات دفاعي و مهندسي“ كليه امور تحقيقاتي, توسعه‌اي و مطالعاتي وزارت دفاع را برعهده دارد. اين مديريت هر سال برمبناي طرح‌هاي بلندمدت تحقيقاتي كشور, پروژه‌ها را تعريف وبه اجرا مي‌گذارد.بخش عمده تحقيق و توسعه وزارت دفاع آمريكا در ”سازمان پروژه‌هاي تحقيقات دفاعي پيشرفته“ (دارپا) انجام مي‌پذيرد. اين تحقيقات بيشتر از نوعي هستند كه اول از همه, به طور مستقيم با امنيت ملي آمريكا (چه حال و چه آينده) ارتباط دارند. دوم اينكه داراي ريسك بسيار بالايي مي‌باشند كه سرمايه‌گذاري در آن‌ها از عهده بخش‌هاي غيردولتي خارج است. سوم اينكه بسيار درازمدت هستند و نهايتاً اينكه (در زمان بهره‌برداري) داراي بازده و برگشت بسيار بالايي هستند.قابل ذكر است واحدهاي مختلف نيروهاي مسلح آمريكا نيز داراي مراكز آزمايشگاهي هستند كه كمتر به تحقيق و توسعه مي‌پردازند بلكه بيشتر به امور آزمون و ارزيابي عملياتي و تسليحات خود مي‌پردازند كه از ذكر آنها خودداري نموده‌ايم.

اسلاید 4: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكايافته‌هاي كليدي1. اين كشور سرمايه‌گذاري فراواني در زمينه فعاليت‌هاي تحقيقاتي بلندمدت و فناوري‌هاي نوين و آينده انجام مي‌دهد كه هدف اصلي از آن‌ها حفظ پيشتازي و رهبري نظامي آمريكا (در كنار بخش‌هاي ديگر صنعتي و فناورانه كشور) و اجتناب از غافلگيري است. اينگونه تحقيقات در داخل خود وزارت دفاع (دارپا) انجام مي‌پذيرند و بعضاَ اهدافي 50-40 ساله را نيز دنبال مي‌كنند.2. از مهمترين حوزه‌هاي تحقيقاتي وزارت دفاع آمريكا مي‌توان اين موارد را برشمرد: - سيستم‌هاي كامپيوتري فوق‌پيشرفته هوشمند كه توانايي فهم, استدلال, خودآگاهي و يادگيري به شيوه‌اي بسيار مستحكم و قابل‌اتكا دارند. - سيستم‌هاي يكپارچه الكترونيكي, كامپيوتري, شبكه‌اي, مغناطيسي, زيستي, شناختي و موادي براي ارتباط مستقيم مغز انسان و ماشين‌ها (سيستم‌هاي تسليحاتي) - سيستم‌هاي كاملاً مطمئن و تضمينيِ كنترل, فرماندهي, ارتباطات, كامپيوتري, نظارت و مراقبت (C4ISR) - سيستم‌هاي واكنش سريع (آني) به كمك حسگرهاي پيشرفته و پردازشگرهاي فوق‌سريع - فناوري‌هاي زيرسيستمي همچون الكترونيك نوري و فناوري‌نانو

اسلاید 5: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكايافته‌هاي كليدي- پيشرفته‌ترين سيستم‌هاي دفاع در برابر سلاح‌هاي كشتارجمعي (شيميايي, بيولوژيك و هسته‌اي) و جنگ‌هاي نامتقارن كشورها و گروه‌هاي كوچك و ضعيف - پهپادها و جهپادهاي پيشرفته, هوشمند و مقرون‌به‌صرفه (و ترجيحاً مشترك براي انواع نيروهاي مسلح كشور3. يكپارچه‌سازي كاركردي و فناورانه, كاهش زمان توسعه و تبديل به ”فناوري, سيستم و محصول“, شبكه‌سازي ماهواره‌اي جهاني براي واكنش سريع و به‌موقع, ايجاد سيستم‌هاي مقرون‌به‌صرفه و مشترك (براي نيروها), حداقل‌نمودن خطر براي نيروهاي انساني و توليد سيستم‌هاي بدون‌سرنشين, از مهمترين دغدغه‌هاي دفاعي آمريكا است.4. تقويت و تكيه بر مطالعات فكري گسترده انديشگاه‌هاي وابسته و مستقل (داراي تخصص‌هاي چندرشته‌اي فعال در ساختارهاي ماتريسي و شبكه‌اي) در زمينه سياست‌پژوهي, آينده‌پژوهي, تصميم‌گيري و تصميم‌سازي, فناوري, مطالعات بين‌المللي و سيستم‌هاي انساني, با هدف جنبي تربيت نيروي انساني دانا و توانا براي آينده5. ايجاد و ارايه نقش‌هاي اجتماعي برجسته‌تر به سازمان‌هاي دفاعي و سازمان‌هاي وابسته

اسلاید 6: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكايافته‌هاي كليدي6. مستقل‌سازي ساختاري زيرمجموعه‌ها (در صورت امكان), تاكيد بر اشاعه دستاوردهاي دفاعي به بخش‌هاي تجاري كشور, تاكيد بر نرم‌افزار به جاي سخت‌افزار, تربيت نيروي انساني پژوهشگر و دانشمند و مديران پروژه توانمند در كنار فعاليت‌ها از مهمترين رويكردهاي حاكم بر وزارت دفاع است.7. تاكيد بر ”علم و فناوري“ به جاي ”تحقيق و توسعه“ و قراردهي بخش‌هاي مربوطه ذيل معاونت دستيابي, فناوري و لجستيك دفاعي (با تاكيد ويژه بر ”دستيابي“)8. تفكيك شفاف وظايف در سازمان‌هاي تحقيقاتي (ستاد و صف) و جداسازي حوزه‌هاي فناوري‌محور و سيستم‌محور (در عين ارتباط و همبستگي)9. تحقيقات مشترك و خط‌شكني‌هاي فناوري در دارپا انجام مي‌شود در حاليكه تحقيق, توسعه, آزمون و بهبود سيستم‌هاي موجود و موردنياز در پژوهشگاه‌هاي تخصصي ذيل هريك از نيروهاي مسلح انجام مي‌پذيرد. سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي پژوهشگاه‌هاي نيروها به صورت متمركز (توسط مديريت تحقيقات دفاعي و مهندسي دفتر وزير دفاع) انجام مي‌شود.

اسلاید 7: ساختار تحقيقات دفاعي آفريقاي جنوبيگشايشكشور آفريقاي جنوبي تنها كشور آفريقايي است كه از حال‌وهوايي متفاوت با ديگران برخوردار است. اين كشور ثروتمند كه از ديرباز به خاطر منابع عظيم طلا و الماس خود موردتوجه استعمارگران بوده است, چندسالي است كه از بند رژيم نژادپرست آپارتايد (نيمه‌دموكراسي) رسته است و طعم دموكراسي را مي‌چشد. هم‌اينك آفريقاي جنوبي, جزء كشورهاي درحال‌توسعه پيشرو محسوب مي‌شود كه به سرعت در حال طي‌‌كردن مسير رشد و پيشرفت همه‌جانبه خويش است.صنايع دفاعي آفريقاي جنوبي داراي قدمتي طولاني مي‌باشند. در نتيجه تغييرات بنياديني كه در ساختار سياسي اين كشور رخ داد, بودجه دفاعي اين كشور در دهه 1990 ميلادي به‌شدت كاهش يافت و به تبع آن, بودجه‌هاي تداركاتي (و دستيابي) وزارت دفاع نيز كاهش چشمگيري يافت. اولين طرح تحول اين وزارتخانه در سال 1996 تدوين و نسخه نهايي آن از سال 1998 به مرحله اجرا درآمد. اين طرح, به عنوان ”منشوري“ بنيادين, شالوده تمامي طرح‌هاي استراتژيك و اجرايي بعدي را تشكيل داده است. از جمله نقش‌هاي نوين وزارت دفاع, مشاركت جدي در توسعه اقتصادي پايدار كشور است. به همين منظور, ساختارهاي دفاعي سنتي, ”كوچك“ و ”چالاك“ گرديده است و تمامي بخش‌هاي ممكن, به ”شركت‌هايي دومنظوره“ مبدل گشته‌اند. اين شركت‌ها موظف به تامين نيازمندي‌هاي دفاعي كشور و كسب درآمد اقتصادي (از طريق صادرات به بازارهاي جهاني و تقويت صنايع و پايگاه‌هاي علمي و فناورانه كشور) هستند. يكي از مهمترين نوآوري‌هاي بخش دفاع اين كشور (كه در خارج از وزارتخانه و در سازمان ”شوراي تحقيقات علمي و صنعتي“ بنا شده است) راه‌اندازي ”موسسات ارزيابي و تحقيق دفاعي“ (به تقليد از سازمان ارزيابي و تحقيقات دفاعي انگلستان) است. اين موسسات (يا گروه‌ها) نقش مشاور و همكار فناوري را براي آن وزارتخانه بازي مي‌كنند.ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آفريقاي جنوبيساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 8: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكايافته‌هاي كليدي1.   تمامي سازمان‌هاي تحقيق و توسعه, و توليدكنندگان صنعتي آفريقاي جنوبي, قالب شركتي و مستقل دارند (گروهي از شركت‌هاي دومنظوره). سياست‌گذاري‌هاي كلي اين شركت‌ها توسط هيات امنا و هيات مديره‌اي تعيين مي‌شود كه اعضاي آن فرماندهان نظامي و مديران دفاعي كشور (و بعضاً متخصصان دفاعي) هستند.2. رويكرد حاكم بر سازمان‌هاي دفاعي, افزايش صادرات و مشاركت در رشد اقتصادي كشور است. تمامي اين شركت‌ها جهاني مي‌انديشند و برآنند تا با كمك ائتلافات بين‌المللي و افزايش كيفيت محصولات و بهره‌وري سازماني خود, سهم بيشتري را از بازارهاي جهاني تصاحب كنند.3. يكي از مهمترين نوآوري‌هاي بخش دفاع اين كشور (كه در خارج از وزارتخانه و در سازمان ”شوراي تحقيقات علمي و صنعتي“ بنا شده است) راه‌اندازي ”موسسات ارزيابي و تحقيق دفاعي“ (به تقليد از سازمان ارزيابي و تحقيقات دفاعي انگلستان) است. اين موسسات (يا گروه‌ها) نقش مشاور و همكار فناوري را براي آن وزارتخانه بازي مي‌كنند 4. تعهد به توسعه صنايع داخلي مرتبط با بخش دفاع (”برنامه مشاركت صنعتي“), تحكيم و گسترش ارتباطات علمي و فناورانه با مراكز مختلف جهاني, رسيدن به ”تعالي“ در حوزه فناوري و صنعت دفاعي, تربيت و جذب نيروي انساني جوان به مجموعه دفاع (”طرح توسعه استعدادها“) از مهمترين دغدغه‌ها و ارزش‌هاي حاكم بر تحقيقات دفاعي آفريقاي جنوبي است.

اسلاید 9: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي آمريكايافته‌هاي كليدي5. مديران دفاعي آن كشور اهميت بكارگيري درست منابع را درك كرده و بدين جهت مراكز متعدد مشاور و پشتيبان تصميم‌گيري تاسيس نموده‌اند تا بتوانند بهترين تصميمات را در زمينه‌هاي مختلف دفاعي (تحقيق و توسعه, خريد و فروش, انتقال فناوري و صنعت, و برنامه‌ريزي) اتخاذ نمايند.6. قراردهي شركت‌هاي تجاري و دفاعي در كنار يكديگر (در يك گروه صنعتي) از جمله اقدامات جالب‌توجه بخش‌هاي دفاعي اين كشور است. اين شركت‌ها در زمينه‌هاي مرتبط با هم و مبتني بر علوم و فناوري‌هاي مشابه فعاليت مي‌كنند و در راستاي ايجاد هم‌افزايي و سودآوري از امكانات, منابع, تجربيات و دستاوردهاي يكديگر بهره مي‌گيرند. در واقع آن شركت‌هاي تجاري وجهه ”كسب‌وكاري“ آن سازمان دفاعي هستند و شركت‌هاي فقط‌دفاعي, وجهه ”نظامي“ آن محسوب مي‌شوند.7. مسير شغلي درنظرگرفته‌شده براي افراد بدين گونه است: گام 1: پژوهشگرانِ نوآموز تحت‌نظارت؛ گام 2: صاحبنظر برجسته در يك حوزه؛ گام 3: سرپرستان, مرشدان و يكپارچه‌سازان بين‌رشته‌اي؛ گام 4: راهنما, رهبر و ارايه‌گر سازمان8. مسير حركت سازمان‌ها و شركت‌ها به گونه‌اي برنامه‌ريزي شده است كه به مرور با كاهش بودجه‌هاي دولتي خود, بتوانند از طريق افزايش درآمدها (بخصوص صادرات و قراردادهاي خارجي) به استقلال مالي و سودآوري دست يابند.

اسلاید 10: ساختار تحقيقات دفاعي چينگشايشكشور جمهوري خلق چين, از آغاز دهه 1990 (همچون بعضي ديگر از كشورهاي درحال‌توسعه), سياست درهاي باز (اقتصاد آزاد جهاني) را پذيرفت و سياست كمونيستي توسعه درون‌زاي ”رشد كشاورزي و صنعتي‌شدن با رويكرد صادراتي“ خود را اصلاح نمود. بدين ترتيب با جذب گسترده‌تر سرمايه‌هاي خارجي و توسعه بيشتر صنايع كشور (از طريق انتقال حجم عظيمي از فناوري‌ها به چين) رشد اقتصادي خود را تسريع بخشيد بطوريكه امروز دومين قدرت اقتصادي پس از آمريكا است كه پايدارترين ميزان رشد اقتصادي بالا را نيز در جهان (در يك دوره طولاني) تجربه كرده است.اتخاذ رويكرد صادراتي و تجاري باعث شده است تا حال‌وهواي نظامي‌گري صنايع دفاعي چين و بالتبع تحقيق و توسعه دفاعي اين كشور كمرنگ شده و توليد و فروش محصولات نظامي در اولويت قرار گيرد. اصلاحات گسترده و مستمر دولت عظيم‌الجثه چين در بخش‌هاي دفاعي نيز فراوان به چشم مي‌خورد. با تصويب طرح اصلاح ساختار دولت در اولين جلسه مجلس نهم كشور, ”شوراي عالي علوم, فناوري و صنايع دفاعي“ (به مثابه يك وزارتخانه) مسؤوليت اداره شركت‌هاي عظيم دفاعي چين را برعهده گرفت و موظف شد به روشي منسجم‌تر, به توسعه ظرفيت صنعتي و دفاعي كشور, افزايش صادرات و بسط ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي علمي و فناورانه كشور (از طريق تحقيق و توسعه) اهتمام بورزد. امروز بخش‌هاي صنعتي و تحقيق و توسعه دفاعي چين از وزارت دفاع منفك شده و برمبناي ساختاري تجاري و كسب‌وكاري مديريت مي‌شوند. چيني‌ها در تلاش براي گذار از همانندسازي (كپي‌برداري) و انتقال فناوري (صِرف) به سوي تحقيق و توسعه واقعي و توليد دانش هستند. صنايع هوافضا, هسته‌اي, كشتي‌سازي, الكترونيك و فناوري اطلاعات از اولويت‌هاي اساسي بخش دفاع اين كشور است كه چين براي توسعه آنان, از همكاري‌هاي گسترده جهانيان بخصوص آمريكا, نهايت بهره را برده است. (شايان ذكر است تمامي اطلاعات دفاعي كشور چين توسط ”مركز پژوهشي ارايه دستاوردهاي علمي و فناورانه دفاعي“ اين كشور در اختيار عموم قرار مي‌گيرد).ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي چينساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 11: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي چينساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي1. امروز چيني‌ها بخاطر حفظ رشد اقتصادي و افزايش مستمر صادرات خود, بخش‌هاي صنعتي و تحقيق و توسعه دفاعي را از وزارت دفاع منفك نموده و برمبناي ساختاري تجاري و كسب‌وكاري مديريت مي‌نمايند. اينكار در راستاي افزايش هماهنگي واحدهاي صنعتي توليدي و جلوگيري از اشتباهات و دوباره‌كاري‌ها و افزايش بهره‌وري انجام شده است. 2. چيني‌ها هم, همچون ديگر كشورهاي جنوب شرقي آسيا, در تلاش براي گذار از همانندسازي (كپي‌برداري) و انتقال فناوري (صِرف) به سوي تحقيق و توسعه واقعي و توليد دانش هستند. 3. مراكز تحقيق و توسعه دفاعي چين, بسيار پراكنده و توزيع‌شده ذيل گروه‌هاي صنعتي بخش دفاع (و ديگر بخش‌هاي مرتبط) هستند. اين واحدها متناسب با نياز آن صنايع و براي رفع نيازهاي تحقيقاتي, فناورانه, توسعه‌اي, بهبود سيستمي, آزمون و ارزيابي تاسيس گرديده‌اند. 4. صنايع هوافضا, هسته‌اي, كشتي‌سازي, الكترونيك و فناوري اطلاعات از اولويت‌هاي اساسي بخش دفاع اين كشور است كه چين براي توسعه آنان, از همكاري‌هاي گسترده جهانيان, بخصوص آمريكا, نهايت بهره را برده است. آمريكاييان با هدف كنترل صنايع دفاعي چين, به خصوص صنايع هسته‌اي اين كشور, به همكاري گسترده‌اي در قالب يك تفاهم‌نامه ”همكاري‌هاي علمي آزمايشگاه-به-آزمايشگاه“ پرداخته‌اند5. شايان ذكر است چيني‌ها هيچ‌گونه واردات, همكاري صنعتي و توليدي را بدون ”انتقال فناوري“ به انجام نمي‌رسانند.

اسلاید 12: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي انگلستانساختار تحقيقات دفاعي انگلستانگشايشكشور انگلستان آخرين كشور در مرزهاي اروپا است كه به دليل پيوندهاي فرهنگي آنگلوساكسوني و سياسي, همچنان متحد استراتژيك ايالات متحده آمريكا محسوب مي‌شود. پادشاهي متحده بريتانياي كبير, كه از چهار كشور انگليس, اسكاتلند, وِلز و ايرلند شمالي تشكيل شده است, همچنان از حال‌وهواي نظامي‌گري گذشته خود (منتها امروز در سايه ابرقدرتي همچون آمريكا و عضوي از اتحاديه اروپا) رو نگردانده است. هنوز 51 كشور جهان (در قالب اتحاديه كشورهاي مشترك‌المنافع), پذيراي رياست ملكه انگلستان بر اين اتحاديه هستند و در 17 كشور عضو, رسماً رياست حكومت آن كشور برعهده ملكه انگلستان است. حفاظت دفاعي, روابط خارجي و تامين امنيت داخلي اين كشورها برعهده انگلستان مي‌باشد.حفظ و توسعه توانمندي‌هاي صنعتي و فناورانه دفاعي انگلستان از اولويت‌هاي وزارت دفاع اين كشور محسوب مي‌شود. محدوديت‌هاي هزينه‌اي بخش دفاع در كنار دغدغه‌هاي ملي باعث شده است تا وزارت دفاع انگلستان برمبناي طرح تحول استراتژيك خود (مصوب سال 1998) به بازسازي و نوسازي ساختارهاي خود پرداخته و ضمن اتخاذ رويكردي دومنظوره به صنايع دفاعي خود, فناوري‌ها و سيستم‌هاي نظامي موردنياز خود را اولويت‌بندي كرده و بكوشد در قالب همكاري‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي, در رشد و اعتلاي صنعتي كشور نيز مشاركت فعال داشته باشد. تاكيدات جديد در بخش دفاع انگلستان حاكي از آن است كه امروز ”تحقيق و توسعه“ هدف نيست, بلكه ”فناوري“ (و دانش) هدف است و همه فعاليت‌ها بايد در راستاي دستيابي به فناوري‌هاي نوين و سيستم‌هاي تسليحاتي پيشرفته سامان يابند. خصوصي‌سازي بخش اعظم سازمان ارزيابي و تحقيقات دفاعي كشور و طرح‌هاي نوآورانه ”قله‌هاي تعالي“ و ”مراكز فناوري دفاعي“ از جمله جالب‌توجه‌ترين نكات اين مطالعه هستند. (متاسفانه بايد گفت وزارت دفاع انگلستان از ارايه اطلاعات ساخت‌يافته در زمينه سازمان دفاعي خود طفره رفته است).

اسلاید 13: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي انگلستانيافته‌هاي كليدي1. تاكيدات جديد در بخش دفاع انگلستان حاكي از آن است كه امروز ”تحقيق و توسعه“ هدف نيست, بلكه ”فناوري“ (و دانش) هدف است و همه فعاليت‌ها بايد در راستاي ”دستيابي“ به فناوري‌هاي نوين و سيستم‌هاي تسليحاتي پيشرفته سامان يابند. 2. عليرغم عملكرد مناسب و موفقيت‌آميز سازمان ارزيابي و تحقيقات دفاعي انگلستان, بخش اعظم اين سازمان, خصوصي شده است تا بتواند مستقلاً در قالب يك سازمان تحقيق و توسعه اروپايي فعاليت كند و هزينه كمتري را بر دولت تحميل كرده و بازده اقتصادي بيشتري براي كشور به‌بار آورد. فقط بخش‌هاي خاص و حياتي از آن حفظ شده است تا احياناً از توانمندي‌هاي وزارت دفاع كاسته نشود.3. طرح‌هاي نوآورانه ”قله‌هاي تعالي“ و ”مراكز فناوري دفاعي“ از جمله جالب‌توجه‌ترين نكات اين مطالعه هستند. بخاطر محدوديت‌هاي بودجه‌اي وزارت دفاع و در راستاي دستيابي سريع‌تر و موفقيت‌آميزتر به فناوري‌ها و سيستم‌هاي دفاعي, بايد وزارت دفاع چند حوزه حياتي و كليدي را برگزيند و بكوشد در آن‌ها به سرآمدي دست يابد (قله‌هاي تعالي). بعلاوه مراكز فناوري دفاعي برآنند تا به كمك صنايع و دانشگاه‌هاي كشور به توليد و ارتقاي تجهيزات كلاس جهاني براي وزارت دفاع بپردازند (در عين حاليكه به توليد و بكارگيري دانش در وزارت دفاع و دولت متعهد هستند).

اسلاید 14: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي انگلستانيافته‌هاي كليدي4. اين حوزه‌هاي سيستمي و فناورانه در طرح قله‌هاي تعالي, از اولويت برخوردارند: تسليحات هدايت‌شونده، رادار، سيستم‌هاي الكترواپتيكي، حسگرها، حسگرهاي دريايي، محيط‌هاي مصنوعي و نرم‌افزارهاي تجاري آماده, جهت استفاده به عنوان واسط ميان انسان و دستگاه‌ها 5. يك سازمان مستقل و غيرانتفاعي به نام ”انجمن مشاوره علمي دفاعي“ موظف است فارغ از تمامي مسايل و موضع‌گيري‌هاي سازماني وزارت دفاع, به شخص وزير دفاع و مديران ارشد دفاعي كشور, در حوزه‌هاي علمي, مهندسي و فناورانه مشاوره بدهد و آنان را در اتخاذ تصميمات مناسب ياري دهد.6. موسسه‌اي به نام ”موسسه مطالعات استراتژيك و رزمي“ مي‌كوشد در فضايي آرام و بدون حساسيت يا جانبداري, محيطي را براي بحث انديشمندان و صاحبنظران دفاعي كشور و جهان ايجاد كنند تا بتوانند راجع به موضوعات امنيتي و دفاعي انگلستان و جهان مطالعه و بررسي نموده و در قالب يك انديشگاه دفاعي به فعاليت‌هاي فكري و آينده‌پژوهانه بپردازند. تشويق نظاميان كشور به نشر تجربيات و دانش خود, و حمايت از متخصصان و صاحبنظرانِ مرتبط با بخش دفاع (نه عضوي از مجموعه دفاعي كشور ) از ديگر وظايف اين موسسه محسوب مي‌شود.

اسلاید 15: ساختار تحقيقات دفاعي ژاپنگشايشژاپن از جمله كشورهايي است كه داراي ارتش منظم و گسترده‌اي نيست, چون بعد از جنگ جهاني دوم, ارتش آن منحل گرديد و آمريكا طبق يك قرارداد نظامي, ضامن حفظ امنيت ملي آن شد. نيروهاي مسلح ژاپن (بخصوص از جهت تعداد) بسيار محدود مي‌باشند و به همين خاطر اين كشور داراي ارتش كوچكي در حد يك گارد حفاظتي است و اساساً داراي ”وزارت دفاع“ و ”نيروهاي مسلح“ نمي‌باشد (بلكه داراي ”سازمان دفاع“ و ”نيروهاي دفاع از خود“ است).اما ژاپني‌ها كه در آرزوي تاسيس ”شركت ژاپن“ هستند به مساله دفاع نيز با رويكرد اقتصادي نگاه كرده‌اند و به جرات مي‌توان گفت سازمان دفاع ژاپن, يك شركت تجاري بسيار بزرگ و قدرتمند است بطوريكه از يك طرف با انجام بخش عمده‌اي از تحقيق و توسعه موردنياز كشور و انتقال دانش و فناوري‌هاي آن به بخش‌هاي خصوصي به وظايف ملي خود براي رشد و توسعه كشور كمك مي‌نمايد, و از طرف ديگر عملاً به عنوان يك ”شركت دفاعي“ به تجارت و فروش انواع تسليحات, مهمات و سيستم‌هاي دفاعي پيشرفته مي‌پردازد. (بعلاوه اينكه حتي بعضاً فروش تجهيزات نظامي را هم به عنوان ابزاري جهت كسب امتيازهاي اقتصادي و بازرگاني براي كشور انجام مي‌دهند).سازمان دفاع ژاپن داراي يك ”موسسه تحقيق و توسعه فني“ است كه وظيفه آن توسعه فناوري‌هاي پيشرفته مختلف در كشور است. بعلاوه داراي يك ”موسسه ملي مطالعات دفاعي“ است كه با انجام مطالعات استراتژيك, به دولت و وزارت دفاع مشاوره فكري مي‌دهد. در ضمن ژاپن داراي دو دانشگاه نظامي نيز مي‌باشد.ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي ژاپنساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 16: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي ژاپنساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي1. همچون ديگر كشورهاي جنوب شرق آسيا, رويكرد سازمان‌هاي دفاعي ژاپن نيز, ”محصول‌محور“ و ”توليدمحور“ است (در مقابل ”فناوري‌محوري“). آن‌چه در مجموعه سازمان‌هاي تحقيق و توسعه و صنعتي اين كشور اهميت دارد خلق فناوري‌هاي نو نيست بلكه ارايه محصولات نهايي توليدپذير (و قابل فروش و صادرات) است. 2. تفكيك شفاف و زنجيروار وظايف ”تحقيق“, ”توسعه“ و ”آزمون“ (كه بعد در سازمان ديگري به مرحله ”توليد“ وارد مي‌شود) در موسسه تحقيق و توسعه فني سازمان دفاع ژاپن, به‌خوبي مشهود است. مراكز مختلف تحت پوشش اين موسسه به صورت كاملاً تخصصي بر وظايف خود متمركز گرديده‌اند و اين گواهي بر ”تخصص‌گرايي كاركردي“ ژاپني‌ها است.3. كاملاً واضح است كه عليرغم دغدغه و تلاش‌هاي گسترده ژاپني‌ها, هنوز هم مراكز تحقيقاتي آنان به سطح ”فناوري‌محوري“ نرسيده‌اند و همچنان ”سيستم‌محور“ هستند بطوريكه حتي تقسيم‌بندي مراكز تحقيقاتي آنان نيز برحسب سيستم و محصول انجام شده است و خروجي آن‌ها به طور مستقيم به مراكز توسعه وارد مي‌شود. همچنان سرمايه‌گذاري ژاپن در زمينه تحقيقات بسيار اندك است.

اسلاید 17: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي ژاپنساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي4. عمده سرمايه‌گذاري‌هاي تحقيق و توسعه دفاعي ژاپن در بخش‌هاي ”توسعه‌اي“ انجام پذيرفته است (نمونه‌سازي). متناسب با مراكز تحقيقاتي, مراكز توسعه نيز در قالب واحد‌هايي سيستم‌محور سازماندهي شده‌اند. 5. در انتهاي اين زنجيره, مراكز و تاسيسات تخصصي آزمون (تست) قرار دارند كه آنان نيز متناسب با همان حوزه‌هاي سيستمي واحدهاي تحقيق و توسعه, سازماندهي گرديده‌اند.6. حوزه‌هاي سيستمي سازمان دفاع ژاپن عبارتند از:‌ سيستم‌هاي زميني, سيستم‌هاي هوايي, سيستم‌هاي دريايي و سيستم‌هاي تسليحاتي هدايت‌شونده (4 مركز توسعه با همين عناوين وجود دارد). در مراكز تحقيقاتي, كه هر يك از آنان نيز تقريباً بر يكي از سيستم‌ها متمركزند, چند واحد تخصصي روي زيرسيستم‌ها و فناوري‌هاي مربوطه فعاليت مي‌نمايند.7. يكي از نكات جالب‌توجه آن است كه ژاپني‌ها به دليل موقعيت جغرافيايي خود (در احاطه دريا و اقيانوس بودن) بر روي سيستم‌هاي دفاعي دريايي و زيردريايي سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده‌اي نموده‌اند و توفيقات قابل‌توجهي نيز بدست آورده‌اند.

اسلاید 18: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي ژاپنساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي8. تركيب نيروي انساني موسسه تحقيق و توسعه فني وزارت دفاع ژاپن بيانگر آن است كه اولاً عمده اين نيروها مهندس (يا به تعبير خودشان ”مهندسان پژوهشگر“) هستند كه مشخصاُ نشان‌دهنده حاكم‌بودن رويكرد ”توسعه‌اي“ بر آن است. ثانياً براي لحاظ‌نمودن نظرات مشتريان (يعني نيروهاي مسلح) از تمامي واحدهاي دفاعي كشور (دريايي, هوايي و زميني) به طور رسمي استفاده مي‌شود تا سيستم‌ها سريعتر و به روشي مقرون‌به‌صرفه‌تر توسعه يافته و نيازمندي‌هاي مشتري را به بهترين وجه برطرف نمايند.9. انديشگاه دفاعي ژاپن, ”موسسه ملي مطالعات دفاعي“ است كه به انجام مطالعات و پژوهش‌هاي فكري و مشاوره‌اي در زمينه‌هاي مختلف موردنياز سازمان دفاع و نيروهاي مسلح (بخصوص در حوزه‌هاي استراتژيك) مي‌پردازند. سه زمينه اصلي عملكرد اين موسسه عبارتند از: آموزش, پژوهش و تاريخ نظامي كشور. از سال 1999, اين موسسه مجموعه هم‌انديشي‌هايي را در حوزه آينده‌پژوهي (در زمينه‌هاي به‌هم‌پيوسته سياست, اقتصاد, اجتماع و فرهنگ) تحت عنوان ”شوراي مطالعات استراتژيك دفاعي“ به كمك دانشگاهيان و متخصصان غيردولتي به انجام مي‌رساند با اين هدف روشن و مشخص كه ”استراتژي دفاعي آينده ژاپن چه باشد؟“.

اسلاید 19: ساختار تحقيقات دفاعي جمهوری کرهگشايشبه اعتقاد بسياري از تحليل‌گران و آينده‌پژوهان, جمهوري كره (كره جنوبي) يكي از ابرقدرت‌هاي آينده جهان خواهد بود چون شاخص‌هاي رشد و توسعه آن بالاتر از اكثر كشورهاي پيشرفته جهان قرار دارد و اين روند با قوت ادامه دارد. جمهوري كره كه بعد از جنگ جهاني دوم تحت قيموميت آمريكا روند توسعه و پيشرفت خود را طي كرده است امروز روابط نظامي و دفاعي بسيار نزديكي با آمريكا دارد بطوريكه بخش عمده تسليحات خود را از آن كشور خريداري نموده و در تحقيقات دفاعي خود نيز همكاري‌هاي بسيار نزديكي با آمريكا دارد. وزارت دفاع كره نيز همچون آمريكا, امور تحقيق و توسعه خود را ذيل معاونت دستيابي (و لجستيك) ديده است. وزارت دفاع اهم فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه خود را در دو مركز با عنوانهای ”سازمان توسعه امور دفاعی“ (ADD) و ”مؤسسه تحليل امور دفاعی کره“ (KIDA) متمركز ساخته است. سازمان توسعه امور دفاعی دارای 5 مرکز توسعه فناوري و سيستم‌ (در زمينه‌های مختلف), يك مركز تحقيقات روي فناوري‌هاي كليدي و يك مركز آزمون (تست) سيستم‌ها مي‌باشد. اين الگو كه مشابه الگوي وزارت دفاع ژاپن است نشان مي‌دهد كه تمركز وزارت دفاع كره بر ”تحقيقات“ نيست بلكه بر ”توسعه“ است يعني بيشتر مايل است تا در امور نزديك به توليد, استفاده و فروش سرمايه‌گذاري نمايد نه در تحقيقات دفاعي (كه اغلب بازده بلندمدت دارند). اين نگرش ملهم از الگوي توسعه صنعتي كره است (تحقيقات بخصوص تحقيقات بنيادين از كشورهاي ديگر همچون آمريكا تامين مي‌شوند). شايان ذكر است عمده تحقيقات در وزارت دفاع كره, حول محور نرم‌افزار و سيستم‌هاي انساني مي‌باشد.ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كره

اسلاید 20: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كرهيافته‌هاي كليدي1. الگوي تحقيق و توسعه كره جنوبي, كه مشابه الگوي وزارت دفاع ژاپن است, نشان مي‌دهد كه تمركز وزارت دفاع كره بر ”تحقيقات“ نيست بلكه بر ”توسعه“ است يعني بيشتر مايل است تا در امور نزديك به توليد, استفاده و فروش سرمايه‌گذاري نمايد نه در تحقيقات دفاعي (كه اغلب بازده بلندمدت دارند). اين نگرش ملهم از الگوي توسعه صنعتي كره است (تحقيقات بخصوص تحقيقات بنيادين, و فناوري‌هاي موردنياز از كشورهاي ديگر همچون آمريكا تامين مي‌شوند).2. در حوزه فناوري, تحقيق و توسعه دفاعي كره بر فناوري‌هاي دومنظوره و حياتي متمركز است كه عبارتند از: سيستم‌هاي پيشرانش (و موتورهاي سازگار با محيط زيست), حسگرها, سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي, مهندسي سيستم و مهندسي كنترل, سازه‌ها و ديناميك, مواد پرانرژي. مراكز توسعه وزارت دفاع كره, كه سيستم‌محور هم هستند, عبارتند از: مركز توسعه سيستم‌هاي دريايي, مركز توسعه سيستم‌هاي موشكي و هواپيمايي, مركز توسعه سيستم‌هاي زميني, مركز توسعه سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي.

اسلاید 21: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كرهيافته‌هاي كليدي3. در كنار سازمان توسعه امور دفاعي كره (كه امور تحقيق و توسعه دفاعي كشور را برعهده دارد), ”موسسه تحليل امور دفاعي كره“ نقش انديشگاه دفاعي كره را بازي مي‌كند. اين موسسه كه صرفاً به امور مطالعاتي و علمي مي‌پردازد مي‌كوشد تا برمبناي كارهاي تحليلي و مشاوره‌اي خود, وزارت دفاع و نيروهاي مسلح كشور را در اتخاذ تصميمات مناسب و بهينه (آنچه در راستاي تامين منافع ملي و دستيابي به سيستم‌هاي دفاعي موردنياز مهم است) ياري رساند. يكي از مهمترين ابزارهاي موردتاكيد كره‌اي‌ها, توسعه و بكارگيري سيستم‌هاي مدل‌سازي و شبيه‌سازي دفاعي است.

اسلاید 22: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي سنگاپورساختار تحقيقات دفاعي سنگاپورگشايشكشور كوچك سنگاپور برپايه يك عزم ملي مستحكم, طي چند دهه گذشته رشد چشمگيري انجام داده است به‌گونه‌اي كه تجربيات آن, درس‌هاي مفيدِ فراواني براي ديگر كشورها دربرداشته است. رشد اقتصادي فناوري‌محور و نوآوري‌محور در سرلوحه برنامه توسعه ملي اين كشور قرار دارد. اگرچه نگاه نيروهاي مسلح و وزارت دفاع سنگاپور, ”ملي“ است اما رويكرد و عملكرد وزارت دفاع در زمينه تحقيق و توسعه بيانگر توجه به افق‌هايي گسترده‌تر و استراتژيك‌تر است. پيشتازي در حوزه علم و فناوري از طريق همكاري‌هاي بين‌المللي و نوآوري مستمر, شالوده ذهن مديران وزارت دفاع سنگاپور و مديران تحقيق و توسعه و فناوري آن وزارتخانه را تشكيل داده است. عمده فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه وزارت دفاع سنگاپور در ”سازمان علم و فناوري دفاعي“ آن وزارتخانه انجام مي‌شود. اين سازمان از ساختاري كاملاً ماتريسي و پروژه‌اي برخوردار است كه مشتمل بر 9 مركز تحقيق و توسعه است. اين مراكز تحت نظر تيم‌هاي مديريت برنامه و مديران برنامه‌ها (طرح‌هاي عمده فراسازماني) فعاليت مي‌نمايند. ديگر بخش‌هاي سازمان نقش ستادي داشته و خدمات پشتيباني به اين برنامه‌ها ارايه مي‌دهند. مديران اين برنامه‌ها داراي اختيارات تام بوده و مي‌توانند هرگونه كه مي‌خواهند از امكانات سازمان استفاده نموده و مستقيماً با مشتريان در ارتباط باشند و بالتبع مسؤوليت كارهايشان برعهد ه خودشان است. اين سازمان دو دفتر در آمريكا و اروپا تاسيس نموده است كه وظيفه رصد آخرين پيشرفت‌هاي تحقيقاتي غرب را برعهده دارند و مي‌كوشند همكاري‌هاي تحقيقاتي بين آنان و سنگاپور ايجاد كنند. نكته آخر, توجه فوق‌العاده اين سازمان به سرمايه انساني است بگونه‌اي كه از طريق برنامه‌هاي تشويقي گسترده مي‌كوشند نخبه‌ترين و متخصص‌ترين دانشمندان و مهندسان را از سرتاسر جهان جذب نمايند.ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 23: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي سنگاپورساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي1. بخش عمده فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه دفاعي دولت سنگاپور (همچون ديگر كشورهاي جنوب شرق آسيا) حول موضوعات سيستمي مي‌چرخد. بجز ”واحد تحقيق و توسعه“ سازمان علوم و فناوري دفاعي, 8 واحد ديگر بيشتر بر ارايه راه‌حل‌هاي سيستمي و فناورانه به وزارت دفاع و نيروهاي مسلح و امور توسعه‌اي متمركزند و درواقع وظيفه‌شان همياري در ”دستيابي“ به تسليحات پيشرفته موردنظر است. مديران دفاعي اين كشور به خوبي دريافته‌اند كه امروز دستيابي به تسليحات دفاعي موردنياز از طريق توانمندي‌هاي مهندسي سيستم‌ها, يكپارچه‌سازي و بهبود سيستم‌هاي موجود برايشان مقرون‌به‌صرفه‌تر است. 2.   هنوز هم تحقيقات علمي (بخصوص تحقيقات بنيادين) چندان در وزارت دفاع سنگاپور برجسته نيست بلكه بيشتر ”حل مساله“ و ”توانايي بكارگيريِ“ ادوات و امكانات موجود و موردنياز آينده, داراي اهميت است. به همين جهت بهبود مستمر سيستم‌ها و فناوري‌هاي موجود, بكارگيري بهينه امكانات و منابع, بومي‌سازي تجهيزات و تسليحات, كسب توانايي در تعمير و نگهداري آنان و كسب توانمندي‌هاي مديريتي از مهمترين دغدغه‌هاي مديران دفاعي سنگاپور است.3. اين سازمان دو دفتر در آمريكا و اروپا تاسيس نموده است كه وظيفه رصد آخرين پيشرفت‌هاي تحقيقاتي غرب را برعهده دارند و مي‌كوشند همكاري‌هاي تحقيقاتي بين آنان و سنگاپور ايجاد، و آخرين فناوري‌ها را به كشور منتقل نمايند.

اسلاید 24: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي سنگاپورساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي4. سازمان علوم و فناوري دفاعي سنگاپور از ساختاري كاملاً ماتريسي برخوردار است. اين ساختار سازماني, مديران اين سازمان را قادر ساخته است تا از امكانات و منابع انساني موجود (هم‌افزايي ممكن بين آنان) نهايت بهره را ببرند. 5. اين سازمان, پژوهشگاهي مستقل (در خارج از بخش دفاع) به نام تِماسِك تاسيس نموده است تا بتواند به كمك ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي دانشگاه ملي سنگاپور در حوزه‌هاي انتخاب‌شده‌اي از فناوري به توفيق بيشتري دست يابد. درواقع مي‌كوشد تا در اين پژوهشگاه مستقل, نيروهاي علمي و دانشگاهي كشور را جذب نموده و از آنان استفاده كند. 6. محدوديت‌هاي جغرافيايي اين كشور به عنوان يك جزيره كوچك, باعث شده است تا وزارت دفاع بكوشد در راستاي استفاده بهينه از زمين, به توسعه فناوري‌هاي بومي ساخت‌وساز (ساختمان‌سازي, انبارسازي و غيره) بپردازد. بعلاوه فناوري اطلاعات از جمله حوزه‌هاي برجسته‌اي است كه كشور سنگاپور از حدود 20 سال پيش بطور جدي در آن وارد شده است و امروز به عنوان يك كشور قدرتمند محسوب مي‌شود. اين توانمندي ملي در بخش دفاع نيز اشاعه يافته است.7. نكته آخر, توجه فوق‌العاده اين سازمان به سرمايه انساني است بگونه‌اي كه از طريق برنامه‌هاي تشويقيِ گسترده مي‌كوشند نخبه‌ترين و متخصص‌ترين دانشمندان و مهندسان را از سرتاسر جهان جذب نمايند.

اسلاید 25: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي سوئيسساختار تحقيقات دفاعي سوئيسگشايشساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانكشور سوئيس از جمله كشورهاي آرام و صلح‌طلبي است كه داراي ارتش منظم و گسترده‌اي نيست. حفاظت از اين كشور, كه عضوي از پيمان ناتو است, طبق قراردادي، برعهده كشور آمريكا است. ماموريت اصلي وزارت دفاع و نيروهاي مسلح كشور, مشاركت در حفظ صلح جهاني است. اين كشور در بسياري از فعاليت‌هاي صلح‌جويانه جهاني (تحت نظارت سازمان ملل متحد) همكاري فعال داشته است و گروه‌هاي نظامي (حفظ صلح) و امدادي (پزشكي) بدانجا گسيل داشته است. سياست‌گذاران ارشد كشور سوئيس در سر مي‌پرورانند كه به زودي به مركز تحقيق و توسعه جهان تبديل شوند. در اين راستا فعاليت‌هاي محدود نظامي و دفاعي اين كشور نيز بر تحقيق و توسعه, و توليد سيستم‌هاي پليسي و دومنظوره استوار است. تحولات و اصلاحات متعددي كه در طول چند سال گذشته در ساختار وزارت دفاع اين كشور انجام شده است همگي مدعي حركت به سمت فعاليت‌هاي صلح‌جويانه و تجاري است به طوريكه در نهايت سازمان تداركات دفاعي وزارت دفاع, به موسسه آرماسوئيس (سيستم‌هاي نظامي و غيرنظامي) تغيير نام يافت.نكته قابل توجه ديگر, عنوان كامل وزارت دفاع سوئيس يعني ”وزارت دفاع, حفاظت اجتماعي (مدني) و امور ورزشي“ است كه در نتيجه اصلاحات انجام‌شده در ساختار دولت سوئيس, شكل گرفته است. اين وزارتخانه كه در زمره وزارتخانه‌هاي متنوع (از جهت فعاليت) مي‌باشد بخشي از مراكز تربيت بدني كشور و امور انتظامي را نيز تحت پوشش گرفته است كه همگي حاكي از كمرنگي امور نظامي در اين كشور است.

اسلاید 26: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي سوئيسساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي1. به دليل كم‌بودن نيازهاي نظامي و دفاعي اين كشور, عملاً سرمايه‌گذاري زيادي در بخش دفاع سوئيس انجام نپذيرفته است. اگرچه سياست‌هاي كلي دولت سوئيس مبني بر تبديل‌كردن كشور به مركز تحقيق و توسعه جهاني و تاسيس يك جامعه دانش‌بنيان, جدي است اما به نظر مي‌رسد دولتمردان سوئيسي علاقه‌اي به توسعه فعاليت‌هاي علمي, فني و صنعتي خود در حوزه دفاع ندارند. به همين جهت, در واقع مراكز تحقيق و توسعه دفاعي عمده‌اي در سوئيس نداريم. آنچه كه داريم فعاليت در زمينه‌هاي صلح‌آميز, انتظامي (پليسي) و پشتيباني (بخصوص پزشكي) است.2. حفظ, تعمير و نگهداري تاسيسات و امكانات دفاعي كشور, از جمله مهمترين وظايف سازمان تداركات دفاعي (يا امروز با نام شركت آرماسوئيس) است. بعلاوه بهبود سيستم‌هاي موجود و ارتقاي عملكرد آنان (در حد ممكن) حداكثر امور تحقيق و توسعه‌اي وزارت دفاع محسوب مي‌شود.3. تحقيق و توسعه واقعي وزارت دفاع تنها در حوزه‌هاي معدودي همچون ساخت سلاح‌هاي سبك و انفرادي, خودروهاي زرهي و آتش‌نشاني و سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي است. اين‌گونه فعاليت‌هاي دفاعي سوئيس در راستاي حفظ وجهه صلح‌آميز كشور در جهان و كسب درآمد از طريق فروش چنين محصولات تدافعي است.

اسلاید 27: ساختار تحقيقات دفاعي هندگشايشكشور تازه‌ازبنداستعماررسته‌ي هند, در چند دهه استقلال خود با آشوب‌ها, كشمكش‌ها و جنگ‌هاي متعددي دست‌به‌گريبان بوده است. به همين جهت, اين كشور داراي ارتش بسيار بزرگي است كه نيازمندي‌هاي دفاعي بسيار گسترده‌اي دارند. كاهش اين هزينه‌ها در راستاي احساسات استقلال‌طلبانه مردم هند (توام با حس پيروزي‌طلبي آنان) باعث شده است تا همچنان شاهد شعارهاي خودكفايي‌محور در بدنه وزارت دفاع هند باشيم. توجه به اين نكته از آن جهت اهميت دارد كه به‌ياد آوريم هند از آغاز دهه 1990, سياست خودكفايي و توسعه درون‌گراي خود را به كناري گذاشت و به ايجاد بازارهاي آزاد و جهاني‌انديشيدن (برون‌گرايي) روي آورد. به دليل اهميت فوق‌العاده قواي نظامي و دفاعي براي اين كشور, وزارت دفاع هند كه نيروهاي مسلح (يا به تعبير خودشان سرويس دفاعي) را نيز دربردارد, تحت امر مستقيم رييس‌جمهور اين كشور است و در واقع رييس‌جمهور (و شوراي كابينه) رسماً وزير دفاع محسوب مي‌شود. اما براي مديريت بهتر, رييس‌جمهور, يك جانشين و تعدادي مشاور برمي‌گزيند كه وظايف او را در وزارت دفاع برعهده مي‌گيرند. حوزه تحقيقات و توسعه دفاعي وزارت دفاع (يا به تعبير دقيق‌تر سازمان دفاع هند), تحت مديريت مستقيم وزير دفاع قرار دارد كه به طور عمده متشكل از ”سازمان تحقيق و توسعه دفاعي“ است. شايان ذكر است حوزه تحقيقات و توسعه دفاعي هند داراي يك ”منشور شهروندي“ است كه سياست‌ها, وظايف, ارزش‌ها, تعهدات و توقعات آن را به عنوان يك شهروند سازماني ملي در تعامل با نيروهاي مسلح كشور و ديگر سازمان‌ها و شركت‌ها بيان مي‌دارد. ”توليدي‌نمودن تحقيقات“ يكي از اولويت‌هاي اساسي اين حوزه (و سازمان مربوطه) است. (متاسفانه اطلاعات كامل مناسبي از سايت وزارت دفاع هند بدست نيامد)ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي هند

اسلاید 28: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي هنديافته‌هاي كليدي1. برآوردن نيازهاي عظيم نيروهاي مسلح هند در سايه تفكرات خودكفايي گذشته باعث شده است, تا صنايع دفاعي هند در حوزه‌هاي مختلف وارد شوند و به انتقال فناوري و تحقيق و توسعه در زمينه‌هاي مختلف بپردازند. اما آنچه قابل توجه مي‌باشد، برجستگي سطح ”انتقال فناوري“ به نسبت ميزان ”تحقيق و توسعه“ دفاعي است. بعلاوه اينكه به صورت مشهودي ”توسعه“ نيز از ”تحقيق“ بيشتر مورد توجه است 2. ”توليدي‌نمودن تحقيقات“ يكي از اولويت‌هاي اساسي اين حوزه (و سازمان مربوطه) است. ”محصول‌گرايي“ و ”توليدپذيري“ خود نشانگر دغدغه‌ها و نيازمندي‌هاي كوتاه‌مدت و ميان‌مدت وزارت دفاع هند است.3. بجز زمينه‌هاي معدودي (همچون سيستم‌هاي دريايي, هسته‌اي, موشكي, مواد و پزشكي) كه بحث تحقيقات نيز در آنان پررنگ است, هند در ديگر زمينه‌ها بيشتر توسعه‌محور, توليدمحور و سيستم‌محور است.4. واحدهاي صف سازمان تحقيق و توسعه دفاعي هند, بيشتر به ارايه راه‌حل, مشاوره و همياري به بخش دفاع و نيروهاي مسلح مبادرت مي‌ورزند و مي‌كوشند به عنوان واسطي مابين بخش دفاع و موسسات دانشگاهي, پژوهشي و صنعتي داخل و خارج كشور عمل نمايند.

اسلاید 29: ساختار تحقيقات دفاعي استرالياگشايشوزارت دفاع استراليا تمامي فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه خود (كليه حوزه‌هاي علوم و فناوري) را در يك مركز به نام ”سازمان علوم و فناوري دفاعي“ (DSTO) متمركز ساخته است. اداره مركزي اين سازمان در كانبرا (مركز دفاعي استراليا) قرار دارد. در سال 2002, وزارت دفاع استراليا ساختارهاي تحقيقاتي خود را مورد بازبيني قرار داد و در چارچوبي جديد حول سه حوزه كليدي سكوهاي (پلت‌فرمهاي) دفاعي, سيستم‌هاي الكترونيكي و اشراف اطلاعاتي سازماندهي مجدد نمود كه در اين راستا سه پژوهشگاه عمده ”علوم سكوهاي دفاعي“ (در ملبورن), ”علوم سيستم‌ها“ (در آدلايد) و ”علوم اطلاعاتي“ (در آدلايد) شكل گرفت (ديگر مراكز پژوهشي و آزمايشگاه‌ها, در ذيل يكي از اين پژوهشگاه‌ها قرار مي‌گيرند).اين سازمان, براي ايجاد هماهنگي و افزايش اثربخشي مراكز تحقيقاتي و سرمايه‌گذاري‌هاي خود, تعدادي طرح عمده فراسازماني تعريف نموده است كه هر يك پژوهشگاه‌ها متناسب با ماموريت و توانمندي‌هاي خود, بخشي از آن را برعهده گرفته و انجام مي‌دهند.سازمان علوم و فناوري دفاعي استراليا, رسالت خود را ملي مي‌داند و به منزله دروازه‌اي براي ورود و خروج دانش و فناوري از بخش دفاع به بخش‌هاي تجاري كشور و بالعكس عمل مي‌نمايد. اين سازمان ساختاري سلسله‌مراتبي را (در قالب چندين شورا, همايش و موافقت‌نامه) براي ايجاد همكاري‌هاي اثربخش با صنعت و مراكز علمي و فناورانه كشور (بخصوص شركت‌هاي كوچك و متوسط) ايجاد نموده است.ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي استرالياساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 30: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي استرالياساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانيافته‌هاي كليدي1. وزارت دفاع استراليا به طور جدي بر گسترش و تعميق همكاري‌هاي خود با بخش‌هاي غيرنظامي كشور تاكيد مي‌ورزد و متعهدانه مي‌كوشد تا از طريق همكاري‌هاي متقابل, نقش ملي خود را در توسعه علمي, فناورانه و صنعتي كشور به بهترين وجه بازي نمايد. از طرف ديگر, وجود چنين روابط نزديك و تنگاتنگي, وزارت دفاع را قادر مي‌سازد تا در كوتاه‌ترين زمان ممكن, به فرصت‌هاي فناورانه و صنعتي موجود در كشور دست يافته و بر توانمندي‌هاي خود بيفزايد. در اين راستا, وزارت دفاع انواع و اقسام همكاري‌ها (همايش, توافق‌نامه, مشاوره و مذاكره, و غيرو) را در سطوح مختلف تعريف كرده و به صورت منظم به اجرا درمي‌آورد. 2. سازمان علوم و فناوري دفاعي استراليا هر سال در يك فراخوان ملي (برنامه ارايه توانمندي و فناوري) از كليه متخصصان, نوآوران, مخترعين و صنعتگران كشور مي‌خواهد تا در صورتي كه ايده‌اي براي افزايش توانمندي‌هاي دفاعي كشور دارند, آن را در قالبي طرحي به وزارت دفاع تحويل دهند. اين طرح‌ها در زماني كوتاه مورد بررسي قرار گرفته و در صورت تصويب, كليه بودجه‌ها و امكانات موردنياز آن تخصيص مي‌يابد.3. رويكرد تحقيق و توسعه در وزارت دفاع استراليا (عليرغم توزيع جغرافيايي) ”متمركز“ و ”سيستم‌محور“ است. يكي از توقعات جدي وزارت دفاع از مراكز تحقيق و توسعه, دريافت مشاوره و همفكري مناسب از آنان در زمينه تداركات و خريد تسليحات موردنياز است.

اسلاید 31: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كاناداساختار تحقيقات دفاعي كاناداگشايشكانادا از جمله كشورهاي عضو پيمان ناتو است كه فعاليت‌هاي گسترده‌اي را براي تقويت بنيه دفاعي خود و برقراري صلح انجام مي‌دهد. تاكيد عمده وزارت دفاع كانادا بر همكاري‌هاي بين‌المللي است تا اقدامات منفردانه. اين نگاه به طور گسترده‌اي در امور علمي, تحقيقاتي و فناورانه آن نيز متجلي است. وزارت دفاع ملي كانادا, در ذيل معاونت علم و فناوري خود, 6 مركز تحقيق و توسعه مستقل تاسيس نموده است كه عمده فعاليت‌هاي پژوهشي, علمي و فناورانه خود را در آنان سازمان داده است. وزارت دفاع كانادا, به تمامي زمينه‌هاي علمي و فناورانه موردتوجه و موردنياز خود نپرداخته است بلكه كوشيده است تا بيشتر بر سيستم‌هاي حياتي موردنياز خود متمركز گرديده و در آنها سرمايه‌گذاري نمايد. براي رفع ديگر احتياجات خود به همكاري با مراكز دانشگاهي, پژوهشي و صنعتي غيرنظامي ملي و بين‌المللي روي آورده است. تعداد زيادي از برنامه‌هاي تحقيقاتي اين وزارتخانه در قالب پيمان ناتو و همكاري با ديگر كشورهاي دوست انجام مي‌پذيرد. از جمله سيستم‌هاي موردتاكيد اين وزارتخانه مي‌توان به فناوري‌هاي نرم‌افزاري, سيستم‌هاي انساني, امكانات مديريتي, سيستم‌هاي الكترونيكي و ارتباطاتي, سيستم‌هاي كشف و مقابله با سلاح‌هاي كشتارجمعي (كلاً در برابر سيستم‌ها و فناوري‌هاي سخت‌افزاري) اشاره نمود. دو نكته قابل ذكر ديگر, يكي يكپارچه‌سازي سيستم آموزشي دفاعي اين كشور ذيل سازمان چتري ”دانشگاه نيروهاي مسلح كانادا“, و ديگري وجود انديشگاه‌هاي دفاعي حول اين وزارتخانه همچون ”موسسه مطالعات استراتژيك كانادا“ است.

اسلاید 32: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كانادايافته‌هاي كليدي1. متناسب با سياست‌هاي صلح‌جويانه كلان دولت كانادا, عمده فعاليت‌هاي صنعتي و تحقيقاتي دفاعي اين كشور نيز ”دفاع‌محور“ هستند ؛ يعني بيشتر بر تحقيق و توسعه و توليد انواع سيستم‌هاي تدافعي (نه تهاجمي) متمركز مي‌باشند.2. بخش عمده تحقيق و توسعه دفاعي كانادا حول موضوعات نرم‌افزاري مي‌چرخد و تنها در موارد بسيار معدودي در سخت‌افزار سرمايه‌گذاري نموده‌اند. بعلاوه تاكيد اصلي آنان بر علوم و فناوري‌ (و دانش به طور كلان) به جاي تحقيق و توسعه, نشانگر تغيير پارادايم‌هاي مديران دفاعي اين كشور است.3. از جمله سيستم‌هاي موردتاكيد اين وزارتخانه مي‌توان به فناوري‌هاي نرم‌افزاري, سيستم‌هاي انساني, امكانات مديريتي, سيستم‌هاي الكترونيكي و ارتباطاتي, سيستم‌هاي كشف و مقابله با سلاح‌هاي كشتارجمعي (كلاً در برابر سيستم‌ها و فناوري‌هاي سخت‌افزاري) اشاره نمود.4. يكپارچه‌سازي سيستم آموزشي دفاعي اين كشور ذيل سازمان چتري ”دانشگاه نيروهاي مسلح كانادا“ از نكات قابل توجه مي‌باشد. تصميم جدي براي تربيت نسل جديدي از نيروهاي نظامي متخصص و متناسب با نيازهاي قرن بيست و يكم, آنان را بدين كار برانگيخته است.

اسلاید 33: ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي كانادايافته‌هاي كليدي5. يكي از مهمترين انديشگاه‌هاي دفاعي كانادا, ”موسسه مطالعات استراتژيك كانادا“ است كه در قالبي از همكاري‌هاي بين‌المللي به دغدغه‌ها و زمينه‌هاي مختلف موردتوجه وزارت دفاع مي‌پردازد و مي‌كوشد به كمك مطالعه و پژوهش, مديران ارشد دفاعي را در امورشان ياري رساند.6. وزارت دفاع كانادا به صورت جدي بر همكاري‌هاي گسترده بين‌المللي (كه بخشي از آن در قالب ناتو است) تاكيد مي‌ورزد.

اسلاید 34: جمع‌بندي عمومي كشورها، متناسب با سياست‌هاي كلان خود و توانمندي‌هاي موجود, رويكرد بومي خود را در زمينه تحقيق و توسعه برمي‌گزينند.معمولاً كشورها به دليل محدوديت‌هاي مختلف خود در زمينه منابع و دانش, بر حوزه‌هاي حياتي و انتخاب‌شده‌اي متمركز مي‌گردند و از توزيع سرمايه‌هاي خود در زمينه‌هاي مختلف اجتناب مي‌ورزند.اكثر كشورها فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه خود را در ساختاري متمركز سازماندهي مي‌نمايند.”دومنظوره‌سازي“, ”مستقل‌سازي (غيردولتي‌نمودن)“, ”توليدگرايي“ و ”تجاري‌سازيِ“ دستاوردهاي دفاعي از مهمترين دغدغه‌هاي كشورها است.تحقيق و توسعه بلندمدت (و حتي ميان‌مدت) تنها از عهده كشورهاي معدودي بر مي‌آيد.امروز دستيابي به سيستم‌هاي تسليحاتي موردنياز در زماني كوتاه و مقرون‌به‌صرفه اهميت دارد. بدين خاطر خريد سيستم‌هاي دفاعي و انتقال فناوري اموري متداول محسوب مي‌شوند. در واقع ”دستيابي“ و ”فناوري“ در اولويت است نه ”تحقيق و توسعه“. خلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان

اسلاید 35: جمع‌بندي عموميخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهاندر بسياري از كشورهاي درحال‌توسعه (به خصوص جنوب‌شرق آسيا و ژاپن), اهميت ”توسعه“ بيش از ”تحقيق“ است.گسترش و تعميق همكاري‌هاي ملي و بين‌المللي از اولويت‌هاي اساسي سياستي كشورها است. چنين همكاري‌ها و تعاملاتي داراي منافع دوطرفه مي‌باشد.توسعه توانمندي‌هاي كشور در زمينه ”انتخاب مناسب“, ”بهبود سيستم‌هاي موجود“, ”يكپارچه‌سازي سيستم‌ها“, و ” ارايه راه‌حل‌هاي بهينه و نوآورانه“ كه از طريق مطالعه و پژوهش گسترده و تعهد به استفاده از نظرات كارشناسي و مشاوره‌اي رخ‌ مي‌نمايد, از جمله مهمترين الزامات كشورها در بخش دفاع محسوب مي‌گردد.نقش انديشگاه‌هاي دفاعي مستقل در ارايه مشاوره‌هاي فكري به وزارت دفاع و نيروهاي مسلح, بيش از گذشته شده است.سرمايه‌گذاري‌هاي دفاعي در حال حركت از ”سخت‌افزار“ به سمت ”نرم‌افزار“ است. بعلاوه امروز در موقعيتي هستيم كه افزايش توان و بهره‌وري سيستم‌ها در ”همگرايي و تركيبِ“ فناوري‌هاي مختلف است.”تعالي“ و ”سرآمدي“ در حوزه‌هاي مختلف (چه مديريتي و سازماني و چه علمي و فني) در سرلوحه تمامي ارزش‌هاي مراكز دفاعي (بخصوص مراكز تحقيق و توسعه) قرار دارد.

اسلاید 36: جمع‌بندي عموميخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانمهمترين زمينه‌هاي سيستمي و فناورانه عبارتند: سلاح‌هاي هدايت‌شونده, پهپادها و جهپادها, سيستم‌هاي يكپارچه C4ISR, انواع هواگردها و سيستم‌هاي هوايي, سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي مطمئن, سيستم‌هاي انساني و شناختي, سيستم‌هاي دريايي (و زيردريايي و حوزه نوظهور اقيانوس‌شناسي), سيستم‌هاي مدل‌سازي و شبيه‌سازي, مواد پيشرفته, تركيب فناوري الكترونيك با ديگر حوزه‌ها و انواع حسگرها

اسلاید 37: جمع‌بندي ساختاري خلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانآنچه در آغاز بايد بيان كنيم اينست كه ساختار و سازمان دفاعي هر كشور، متاثر از تاريخ و پيشينه آن ملت, موقعيت و شرايط جغرافياي‌سياسيِ (ژئوپليتيكِ) منطقه‌اي و جهاني, نوع حكومت حاكمه و سياست‌ها و دغدغه‌هاي آن, استراتژي (صريح يا ضمني) توسعه كشور, سطح توسعه‌يافتگي جامعه, و توانمندي‌ها و ظرفيت‌هاي ملي است. بعلاوه ”نوعِ نگاه“ دولتمردان به بخش دفاع و توقعات كشور از آن, تاثير بسزايي بر ساختار, حجم, نوع و قدرت نيروهاي مسلح دارد. كشورهايي همچون آمريكا, انگلستان, هند و تاحدي چين, صراحتاً نياز خود به يك ”ارتش قدرتمند“ را بيان مي‌دارند اما كشورهاي صلح‌طلب ديگري همچون سوئيس نيز عملاً به چشم يك معضل به بخش دفاع مي‌نگرند (حفظ و نگهداري امكانات و تاسيسات نظامي موجود را مشكل و هزينه‌بر مي‌دانند). به‌هرتقدير تحولات جهاني, به مرور تغييراتي را در نگاه نظامي كشورهاي مختلف ايجاد كرده است كه از عمومي‌ترين آن‌ها مي‌توان به تغيير نام ”وزارت جنگ“ كشورها به ”وزارت دفاع“ ياد كرد (عراقِ سابق آخرين كشور داراي وزارت جنگ بود). اما امروز دغدغه‌هاي اقتصادي و رقابت‌هاي شديد تجاري در سطح جهان, بخش‌هاي دفاعي كشورها را كه زماني ”سوگلي“ محسوب مي‌شدند و دولت‌ها, دست‌ودل‌بازانه برايشان خرج مي‌كردند را با سؤالات ترديدآميز جدي مواجه ساخته است.

اسلاید 38: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانبه همين جهت، شاهد حاكم‌شدن ”رويكردهاي اقتصادي“ و ”عملكردهاي تجاري“ در بخش‌هاي دفاعي هستيم. منتها چيزي كه بايد مورد توجه قرار گيرد اينست كه كشورها ”چگونه“ و طي ”چه فرآيندي“ به اين روندها و تغييرات (و ديگر تحولات فكري امروز و آينده) پاسخ داده‌اند و مي‌دهند و چه بر سر جايگاه بخش‌هاي تحقيق و توسعه و آموزشِ دفاعي آمده است. بررسي چنين موضوع حائزاهميتي فراي كار اين مطالعه است, و آنچه بدان پرداخته شده, ”ساختار و وضعيت فعليِ“ آنان است.در ادامه به شرح مهمترين مسايل و عوامل تاثيرگذار بر ساختارهاي علمي-تحقيقاتيِ دفاعي كشورهاي مختلف و دسته‌بندي‌هاي ساختاري بدست‌آمده از كشورهاي موردمطالعه ”به طور مستقل از ديگر عوامل“ مي‌پردازيم.

اسلاید 39: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالف. ماموريت بخش دفاع: كشورهايي همچون آمريكا كه رويكرد ماموريتيِ تهاجمي دارند (در راستاي دفاع از منافع ملي خود و پياده‌سازي ايدئولوژي موردنظرشان در ديگر كشورها) ”بايد“ يك بخش دفاعيِ قدرتمند داشته باشند. بنابراين, ”بخش دفاع دولتي“ بالاخص در حوزه‌هاي كليدي دارند و آگاهانه و پيش‌دستانه سرمايه‌گذاري عظيمي در بخش‌هاي تحقيق و توسعه خود انجام مي‌دهند. اين كشورها، داراي سازمان‌ها و مراكز علوم و فناوري گسترده‌اي هستند كه در هم‌افزايي با توانمندي‌هاي ديگر سازمان‌هاي دولتي و خصوصي عمل مي‌كنند. اگرچه شركت‌هاي نظامي آمريكايي نيز فعاليت اقتصادي بسيار عظيمي دارند اما بعيد به نظر مي‌رسد بخش‌هاي علوم و فناوري (و بعضاً صنعتيِ) دفاعي كشور, روزي ”شركتي“ گردد.كشورهايي همچون ژاپن كه قدرت را بيشتر در اقتصاد مي‌بينند, سرمايه‌گذاري‌هاي كلان خود در بخش دفاع را عاملي در راستاي ارتقاي توان اقتصادي خود مي‌بينند, بعلاوه اينكه بنيه دفاعيِ واقعي را نيز در توان صنعتي و فناورانه مي‌دانند. ژاپن نيز بخش دفاع دولتي دارد اما ”دفاع دولتيِ اقتصادي“ كه در همكاري با ديگر بخش‌هاي صنعتي و فناورانه كشور و در راستاي رشد اقتصادي كشور فعاليت مي‌نمايد.

اسلاید 40: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانكشور چين نيز به مرور زمان با تغيير نسبي ديدگاه خود نسبت به بخش دفاع (از ”نظامي“ به ”اقتصادي“)‌ در حال نزديك‌شدن به ساختار دفاع دولتيِ اقتصادي است.ديگر كشورهاي موردمطالعه كه چندان در شرايط ماموريتيِ جدي يا بحران امنيتي نيستند, متناسب با شرايط خود در فضايي مابين اين رويكردهاي دولتي و ”رويكرد شركتي و خصوصي“ حركت مي‌كنند. كشوري همچون سوئيس كه اساساً ماموريت نظامي و دفاعي احساس نمي‌كند, داراي يك بخش دفاعي دولتيِ مكفي (و بسيار كوچك) است. ب. ساختار حكومتي: حكومت‌هاي تمركزگرايي همچون چين كه همه چيز در آن, دولتي است, خودبه‌خود كل بخش دفاع نيز دولتي است و مديريت متمركز دولتي بر آن حكمفرماست. اما حكومت‌هاي دموكرات (به خصوص بعضي كه به تازگي دموكرات شده‌اند) و داراي چارچوب‌هاي اقتصادي باز هستند به سمت ساختارهاي غيردولتي حركت مي‌كنند (بايد اين عامل را در تعامل با ماموريت بخش دفاع ديد نه به تنهايي). بعلاوه در حكومت‌هايي كه دولت, نقشي جدي و اساسي در جامعه بازي مي‌كند, معمولاً بخش دفاع (بخصوص بخش‌هاي مهم‌تر) در قيموميت دولت باقي مانده و حتي مورد تقويت قرار مي‌گيرند.

اسلاید 41: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانآنچه مهم است درك اين نكته است كه در كشورهايي كه دولت, قدرتمند, فعال و پويا است (همچون چين و ژاپن) مستمراً تلاش بسياري براي بهبود اثربخشي و كارآيي بخش دفاع انجام مي‌پذيرد. اما در كشورهايي كه عملكرد دولت, قوي نيست بخش دفاع ”بهره‌وري مليِ“ چنداني ندارد و بيشتر هزينه‌بر است تا سودآور. ج. استراتژي توسعه: اگرچه استراتژي توسعه يك كشور مجزاي از ساختار حكومتي آن (و الزامات اجتماعي و فرهنگي جامعه) نيست اما اينكه ”چه راهي را در پيش بگيريم“ تاثير بسزايي بر بخش دفاع دارد. در جوامعي كه در حال حركت به سمت ساختارهاي آزاد هستند و توسعه اقتصادي در سرلوحه امورشان قرار دارد چندان جايي براي توسعه دفاعي كشور باقي نمي‌ماند. حال اگر چنين كشورهايي به هر علت احساس تهديد نظامي كنند يا به بخش دفاع احساس نياز كنند, مي‌كوشند بخش دفاعيِ بهره‌ورتري خلق كنند كه ديگر اهداف اقتصادي و اجتماعي آنان را هم برآورده سازد. از جمله اين كشورها مي‌توان به چين, كره جنوبي,‌ سنگاپور, و آفريقاي جنوبي (و تا حدي ژاپن و هند) اشاره كرد.

اسلاید 42: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانكشورهايي همچون انگلستان نيز كه مجبور به كاهش بودجه‌هاي دفاعي خود در راستاي توسعه و سرمايه‌گذاري در ديگر بخش‌هاي اقتصادي كشور هستند, به مرور بخش‌هاي مختلف خود (از جمله سازمان ارزيابي و فناوري دفاعي) را خصوصي نموده و مي‌كوشند يك بخش ”هزينه‌بر“ را به يك نقطه ”درآمدزا“ تبديل كنند. چون بر اين باورند كه چنين سازمان‌هاي علمي و فناورانه‌اي قادر به كسب درآمد (حتي سودهاي هنگفت) در يك اقتصاد دانش‌بنيان هستند.بعلاوه، استراتژي ملي صنعتي, علمي و فناورانه نيز در تعامل با بخش دفاع است. زماني بخش دفاع به دليل ملاحظات امنيتي, در خط مقدم توسعه علوم و فناوري‌هاي مختلف قرار داشت, اما امروز در اكثر كشورهاي دنيا اينگونه نيست. رابطه و سازوكار همكاري بخش دفاع با ديگر بخش‌هاي صنعتي, علمي و فناورانه كشور بر ساختار دفاعي كشور در اين حوزه‌ها موثر است. در كشوري همچون استراليا, بخش دفاع مي‌كوشد تا به بخش خصوصي كمك كند و در كشورهاي ديگري همچون آمريكا و انگلستان مي‌كوشند نهايت استفاده را از بخش خصوصي ببرند. در كشورهايي همچون آفريقاي جنوبي, سنگاپور و كره جنوبي, بخش دفاع دوش‌به‌دوش بخش‌ خصوصي مي‌كوشد تا به تعهدات ملي خود عمل نمايد و باعث رشد و توسعه كشور گردد.

اسلاید 43: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهاند. مديريت كلان بخش دفاع: متناسب با ديگر عوامل مذكور, مديريت كلان بخش دفاع, خود از اهميت بسزايي برخوردار است. در كشوري همچون هند, تمامي بخش‌هاي دفاعي مستقيماً زيرنظر رئيس‌جمهور و هيات دولت مي‌باشند و يك جانشين به نيابت آنان انتخاب مي‌گردد. بعلاوه در كشوري همچون چين, بخش‌هاي دفاعيِ صنعتي از دل وزارت دفاع بيرون كشيده شده و در قالب يك وزارتخانه جديد اداره مي‌گردد. درحاليكه در ديگر كشورها, وزارت دفاع هويتي مستقل است كه داراي دو بازوي ”نيروهاي مسلح“ و ”ادارات و سازمان‌هاي دفاعي“ است. متناسب با شرايط و ساختار, فرآيند سياست‌گذاري‌هاي كلان دفاعي كشورهاي مختلف اندكي متفاوت است اما در هر صورت ”متمركز“ انجام مي‌شود. بعلاوه بايد گفت اولاً بخش‌هاي نظامي (نيروهاي مسلح) از بخش‌هاي سازماني, كاملاً مجزا مي‌شود. بجز آمريكا كه نيروهاي مسلح داراي پژوهشگاه‌هايي براي خود هستند، در ديگر كشورها كمتر شاهد چنين رويكردي هستيم. پژوهشگاه‌هاي نيروهاي مسلح آمريكا, بيشتر به توسعه الزامات خود و بهبود سيستم‌هاي موجود مي‌پردازند و تحقيق و توسعه بنيادين به يك سازمان مستقل دفاعي به نام دارپا واگذار گرديده است. به نظر مي‌رسد اين امر ناشي از بزرگي بخش دفاع اين كشور و بالابودن حجم نيازهاي آن است.

اسلاید 44: جمع‌بندي ساختاريموسسه آموزشي و تحقيقاتي صنايع دفاعي خلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالبته بهتر برآورده‌شدن نيازمندي‌هاي نيروهاي مسلح (چه از جهت سرعت و چه از جهت تناسب با نيازهاي نيروهاي مسلح) نيز مدنظر بوده است. در ديگر كشورها شاهد وجود مراكز تحقيق و توسعه در زيرمجموعه نيروهاي مسلح نبوديم. مواردي هم كه بوده است در حد آزمايشگاه‌هاي تخصصي است. بخش‌هاي آموزشي وزارت دفاع آمريكا نيز در نيروهاي مسلح توزيع شده‌اند (اگرچه سياست‌گذار واحدي دارند). ثانياً وظايف و نوع كاركرد بخش‌هاي مختلف دفاعي به صورت شفافي تفكيك گرديده است. ثالثاً كليه فعاليت‌ها با همكاري ديگر واحدها (به خصوص نيروهاي مسلح) و در يك چارچوب كلان واحد و يكپارچه انجام مي‌پذيرد. شايان ذكر است از بعد درون‌سازماني, در كشورهايي همچون ژاپن و كره‌ جنوبي, شاهد تفكيك مشخص وظايف و حوزه‌هاي علمي و فناوري هستيم (”تحقيق“, ”توسعه“ و ”آزمون“) در حاليكه در كشورهاي پيشرفته‌تر كه بيشتر بر مفهوم ”علم و فناوري“‌ (به جاي تحقيق و توسعه) تاكيد مي‌ورزند ما شاهد تفكيك بر مبناي حوزه علمي و فناورانه (يا سيستمي) هستيم نه كاركردي. در بعضي از كشورها, مراكز تفكيك‌شده داراي توزيع جغرافيايي نيز مي‌باشند (همچون كانادا, استراليا, ژاپن).

اسلاید 45: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانبعلاوه در كشوري همچون سنگاپور كه داراي محدوديت‌هاي سرمايه‌اي (چه مالي, چه فني و چه نيروي انساني) است شاهد استفاده از يك ساختار كاملاً ماتريسي از واحدها و نيروهاي علمي هستيم كه البته بيشتر هم بر امور نرم‌افزاري تمركز دارند. در كشورهاي ديگر شاهد اين قالب همكاري مابين واحدهاي تخصصي نيستيم. البته بعضاً در داخل خود واحدهاي تحقيق و توسعه شاهد چنين ساختارهايي هستيم.

اسلاید 46: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانوزارت دفاعنيروهاي مسلحادارات دفاعيسازمان تحقيق و توسعهپژوهشگاههاي تخصصيمراكز آموزشيالگوي شماره 1 بخش دفاع در حوزه علوم, فناوري و آموزش(آمريكا)

اسلاید 47: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالگوي شماره 2 بخش دفاع در حوزه علوم, فناوري و آموزش(كانادا, سنگاپور, سوئيس, انگلستان)وزارت دفاعنيروهاي مسلحادارات دفاعيسازمان تحقيق و توسعهمراكز آموزشي

اسلاید 48: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالگوي شماره 3 بخش دفاع در حوزه علوم, فناوري و آموزش(كره جنوبي)وزارت دفاعنيروهاي مسلحادارات دفاعيسازمان تحقيق و توسعهمراكز آموزشي

اسلاید 49: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالگوي شماره 4 بخش دفاع در حوزه علوم, فناوري و آموزش(آفريقاي جنوبي, هند, ژاپن, استراليا)وزارت دفاعنيروهاي مسلحادارات دفاعيسازمان يا شركت تحقيق و توسعهمراكز آموزشي

اسلاید 50: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانالگوي شماره 5 بخش دفاع در حوزه علوم, فناوري و آموزش(چين)وزارت دفاعنيروهاي مسلحصنايع و شركتها موسسات تحقيق و توسعهموسسات آموزشيهيات دولتشوراي علوم, فناوري و صنايع دفاعي

اسلاید 51: جمع‌بندي ساختاريخلاصه و جمع بندی ساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهانكانادااسترالياآفريقاي جنوبيانگلستانآمريكاژاپنكره جنوبيسنگاپورچينهندسوئيستحقيقتوسعه

اسلاید 52: پايانساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي استرالياساختار علمي-تحقيقاتي دفاعي در كشورهاي مختلف جهان