شهر و آموزش

شهر و آموزش

اسلاید 1: موسسه انسان شناسی و فرهنگچهل و ششمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ» «شهر و آموزش» یکشنبه ۱۹ بهمن ماه ۱۳۹۳ مرکز مشارکت های فرهنگی هنری شهرداری تهران مقصود فراستخواهفراستخواه، آموزش در شهر، 13931

اسلاید 2: حداقل دو مدل درباب علم وفناوری را می توان با هم مقایسه کردمدل خطی انتقال وترویج مدل ساخته شدن اجتماعی وفرهنگی فراستخواه، آموزش در شهر، 13932

اسلاید 3: مدل نخست: مدل خطی انتقال وترویج این مدل مبتنی بر کدگذاری دوتایی است، انتقال علم از سوی :با سواد به بی سوادمتخصص به نامتخصصعالم به عامییاددهنده به یادگیرندهفراستخواه، آموزش در شهر، 13933

اسلاید 4: مدل خطی انتقال وترویجدر این مدل :علم وفناوری همچون یک اندازه دریافت شده دیده می شود، اندازۀ دریافت شده ای از امری شیء گون( reified)اطلاعات علمیروشهای علمیومهارتهای فنییا حداکثر اندازه ای از ادراک عمومی موجود دربارۀ علم وفناوری(نگرش مثبت به علم ، پذیرش فناوری و....)فراستخواه، آموزش در شهر، 13934

اسلاید 5: در مدل خطی انتقال وترویج معمولا به این فکر می شود که برای آن بی سوادها چه کارهایی بکنیم راهبردهای سیاست اجتماعی در این مدل مواردی است مانند:آموزش رسمیسواد آموزی ترویج فرهنگ علمی....فراستخواه، آموزش در شهر، 13935

اسلاید 6: راهبردهای ارزیابی مدل خطی انتقال وترویج:پیمایش های سنجش فهم عمومی از علم (از دهه 80 باب شده است)بنیاد ملی علم آمریکا، ژاپن، مالزی ، هند و....در ایران نیز :تهران: قانعی راد و مرشدیاصفهان: قاسمی وماهرونتیجه هردو : سطح علاقه بالاتر از سطح دانش، بدون تفاوت معنادار در زن ومرد مدل یک مبتنی بردرکی نخبه گرایانه وبرج عاجی از علم وفناوری استفراستخواه، آموزش در شهر، 13936

اسلاید 7: مدل دوم:مدل ساخته شدن اجتماعی وفرهنگی علم وفناوری این مدل، خطی نیست بلکه شبکه ای استدراینجا دانش وعلم وفناوری نه همچون یک اندازۀ دریافت شده از امری شیء گون، بلکه به مثابۀ جریانی از شبکه های معنایی، ارتباطی وتعاملی در متن فرهنگ وجامعه دیده می شود وجود علم وفناوری در یک جامعه منوط به درگیری اجتماعی مردمان آن جامعه با علم وفناوری و تجربۀ روزمره علم وفناوری است بدین ترتیب است که علم وفناوری به صورت فرهنگی واجتماعی وبیشتر از پایین وبه طور غیر رسمی ونه از بالا وبه صورت رسمی ساخته می شود فراستخواه، آموزش در شهر، 13937

اسلاید 8: مدل ساخته شدن اجتماعی وفرهنگی علم وفناوری با نظریات جدیدتر در فلسفۀ علم وجامعه شناسی علم سازگارتر است: از تامس کوهن که زندگی علم را با پارادایمهایی توضیح می دهد در شکل گیری این پارادایمها؛ عناصر فنی، متافیزیکی، زیبا شناختی، علایق ومنافع گروه های اجتماعی و زمینه های فرهنگی ومانند آن نقش دارندفراستخواه، آموزش در شهر، 13938

اسلاید 9: هگستروم در بحث از «اجتماع علمی» به این نتیجه رسیده است که طرفهای بیرون از این اجتماع نیز به نوبۀ خود و تاحدودی در علم شدن علم دخیلند یعنی به نحوی آنها در به رسمیت شناخته شدن آرا علمی سهم دارند (extracollegial recognition ) و یک نظریه علمی صرفا از طریق فرایندهای علمی محض به کرسی نمی نشیند، عوامل فرهنگی واجتماعی در تسهیل یا کندی این فرایند و حتی نحوه تکوین نظریات دخالت دارند فراستخواه، آموزش در شهر، 13939

اسلاید 10: فایرابند قائل به این است که دانشمندان نه در خلأ ودر درجۀ صفر بلکه با استفاده ویا تحت تأثیر ذخائر غیرعلمی دوران خود به کار علمی می پردازندمایک مولکِی بحث شکست تفسیر (Enterpretative Failure)را در علم به میان می آورد . دانشمندان در تعبیر داده ها وشواهد و آزمونهای خود از ذخائر فرهنگی واستعاره ها ومعارف غیر علمی استفاده می کنندفراستخواه، آموزش در شهر، 139310

اسلاید 11: لاتور و جان لاو و دیگران در اروپا «نظریه شبکه بازیگران» را ارائه دادند که برمبنای آن علم در شبکه ای از آدمها و نهادها و روابط و اشیا و متنها و ابزارها وقوانین وهنجارها به وجود می آید وپیش می رودهمچنین مباحث دیگر توسط نظریه پردازان دیگر مثل عبور از سبک 1 علم به سبک 2 وسبک 3(دانش کاربردی ومهمتر از آن ؛ دانش زمینه ای)عبور از دانشگاه برج عاجی به پیچش سه گانه و چهارگانهMode 3 & Quadruple Helix, Carayanis &Campbell,2009فراستخواه، آموزش در شهر، 139311

اسلاید 12: همه این آرا در یک چیز مشترک اند: علم فرایندی صرفا فنی وروش شناختی و آکادمیک نیست. در یک داد وستد فرهنگی واجتماعی ، به صورت متنوع و خلاق تکوین می یابد فراستخواه، آموزش در شهر، 139312

اسلاید 13: این موضوع با شواهد تاریخی تکوین علم نیز سازگارتر است در انقلاب علمی طی سده های 15 تا 17 برای مثال انواع امور غیر علمی دخیل بودند: گرایش های امانیستیپویایی های به وجود آمده شهری در اروپانیازهای سرمایه داری آموزه های عتیق هرمسی مبنی بر کشف رازهای عالمتکثر نهادها وفضاهای به وجود آمده میان این نهادها: کپلر در اتریش تحت پیگرد مذهبی ودر پراگ به مقام ریاضیدانی امپراتور می رسیدگالیله در پادووای ایتالیا کرسی داشت و محاکمه اش در فلورانس تحت نفوذ کلیسا از بدحادثه بودفراستخواه، آموزش در شهر، 139313

اسلاید 14: علم و پنج انقلابقرن 15-17: انقلاب معرفت شناختی وروش شناختیقرن 18: انقلاب صنعتیقرن 19: انقلاب های آکادمیک ونسلهای جدید دانشگاهی(آموزشی و پژوهشی)قرن بیستم: انقلاب انباشت و رشد نمایی دانش(علم بزرگ)فراستخواه، آموزش در شهر، 139314

اسلاید 15: پرايس با استفاده از شاخص‌مجلات و مقالات علمي :از 8 دانشمند تاريخ، 7 نفر زنده اند. اگر 10 را به عنوان پايه رشد علمي در سال 1750 در نظر بگيريم در سال 1800 اين پايه به توان 2، در سال 1850 به توان 3 و در سال 1900 به توان 4 رسيده است. شبكه‌ي ارتباطات علمي به”مزيت انباشتي“ در علم مي‌انجامد. Exponential Growth of Science . Big Science . Cumulative Advantage Price, Derek (1992) [New edi.] Big Science, Little Science Cambridge, Harvard University Press.فراستخواه، آموزش در شهر، 139315

اسلاید 16: 5. انتقال از قرن 20 به 21: انقلاب رسانه ای علم وفناوری دانش توزیع شده و بخش­بخش­شده Fragmentation امکانهای تازه مصرف کم وبیش مولد وخلاق رسانه ها با عوالم نوپدید خود ترازهای ناشناخته ای از ارتباطات و هویتها وبرساختهای شناختی ودانشی ایجاد می کنند و حتی مراکز رسمی آموزشی و دانشگاهی را غافلگیر می کنند.مبتنی شدن زندگی بر دانش و دانشگاهی شدن جامعه؛ علم آموزی و کار دانشگاهی چنان در جامعه منتشر می شوند که گویا مدرسه و دانشگاه محو می شود و جامعه یک مدرسه فرهنگی ویک اجتماع یادگیری می شودdiversity/netversityفراستخواه، آموزش در شهر، 139316

اسلاید 17: اکنون پرسش این است ما در تاریخ خودمان چه مدل هایی داشتیم؟1.مدل امپراتوری گری، اقتدار و التقاط:در كاخها و ستونها و ايوان هاي به جاي مانده از عصر هخامنشي، آثار فن و دانش برآيند و تركيبي التقاطي از هنر و مهارت فناوران ايوني، بابلي و سارديس و غير آن در همان زمان امور دربار و ديوان نيز، عمدتا به دست دبيران و محاسبان بابلي و آرامي و ... سامان مي‌يافت حتي بيشتر امور بازرگاني آن دوره در ايران، به دست تجار بابل و يهود بود (زرين‌كوب، 1375)فراستخواه، آموزش در شهر، 139317

اسلاید 18: فيلسوفان يوناني آزرده از فرمان ضد فلسفه «ژوستي‌نيان» و تعطيلي مدارس آتن (529 م.) كه اقدام به مهاجرت كرده بودند، به عنوان رقابت با روم، توسط خسرو ساساني در تيسفون پناه داده شدند. اسامي آنان عبارت بود از: دمقيوس، سينلبقيوس، يولاميوس، پريسكيانوس، هرمياس، ديوجانس، ايسيدوروس. فراستخواه، آموزش در شهر، 139318

اسلاید 19: گندي‌شاپور در عهد خسرو ساساني در آن، از دانشمندان مسيحي (نسطوري) و سرياني و يوناني و هندي و ... استفاده شد، ترجمه كتب يوناني و هندي به عمل آمد و مخصوصاً در طب، رونقي به هم رسيد، به حدي كه گندي‌شاپور آوازه‌اي منطقه‌اي و جهاني يافت و دانشمندان و پژوهشگران از اطراف و اكناف، به آنجا روانه مي‌شدند و مبادلات علمي و فرهنگي صورت مي‌گرفت. (زرين‌كوب، 1375) یک بار هم در سده دوم هجری خاندان ایرانی برمکی کوشش برای بازآفرینی این مدرسه باز به کمک طبیبان مسیحی نستوریفراستخواه، آموزش در شهر، 139319

اسلاید 20: 2.مدل خردگرایی وبرون گراییترجمه واقتباس وتولید خلاقفردوسیمعتزلهسنتهای عقلی از فارابی تا ابن سینا و....پیشرفت علمی در نمونه های خیام وبیرونی ورازی و...فراستخواه، آموزش در شهر، 139320

اسلاید 21: 3. مدل فرقه گرایی مذهبی سیاسی شده ودولتی شده عصر نظامیه هامدارس نظامیه است که از نیمه قرن پنجم توسط خواجه نظام الملک وزیر و بر مبنای فقه شافعی در بغداد ، نیشاپور،بلخ، طبرستان، موصل، طوس، ری، هرات، مرو، اصفهان و جز آنها وبه صورت متمرکز ومتعصبانه ای در مقابله با اسماعیلیه با بودجه دولتی اداره می شد. به جز مدرسان ومحصلان شافعی در آنجا نمی توانستند تدریس وتحصیل بکنند وهمه برنامه ها ومحتویات وفرایند سماع واملا واعاده دروس در کنترل قرار داشت. زبان رسمی آموزش ، عربی بود. فرمان تدریس توسط دستگاه حکومت صادر وابلاغ می شد. مدرسانی نیز که در حین خدمت محل سوء ظن قرار می گرفتند اخراج می شدند. فراستخواه، آموزش در شهر، 139321

اسلاید 22: و غلبه ایماژ زمان دوری و شوق بازگشت برزمان پیشرفت خواجه نظام الملک، غزالی را از توس برای تدریس به نظامیه بغداد دعوت می کند وغزالی در ابتدا چنین پاسخ می دهد:«خواجۀ ملجأ جهان این فقیر را از حضیض خرابۀ طوس به اوج معمورۀ دارالاسلام بغداد می خواند. بدین حقیر نیز واجب است که خواجه را از حضیض بشری به اوج مراتب ملکی دعوت نماید. این وقت، مرا وقت فراق است نه وقت عزیمت. فرض کن غزالی رسید ومتعاقب، فرمان دررسید. امروز را همان روز انگار!»(مجلۀ سخن؛ 1331)فراستخواه، آموزش در شهر، 139322

اسلاید 23: 4.مدل بی اعتنایی صوفیانه و تابوهای مذهبی خصوصا از کفار بیگانهکدهای ارجاعی نهفته در بخش­های مهمی از فرهنگ و ادبیات ما :نمونه­اش «علم بنای آخور» است. خرده­کاری­های علم هندسه، یا نجوم و علم طب و فلسفه؛ این همان علم بنای آخور است، که عمودِ بودِ گاو و اشتر است، بهر استبقای حیوان چند روز. نام آن کردند این گیجان رموزدر غزلیات شمس نیز: گویند مردگان که: چه غمهای بیهدهخوردیم و عمر رفت به وسواس هر فنیفراستخواه، آموزش در شهر، 139323

اسلاید 24: 4.مدل بی اعتنایی صوفیانه و تابوهای مذهبی خصوصا از کفار بیگانهترس و تابو «هرکس منطق بورزد زندیق می شود». در سنت ما آمده است :« اولین استدلال کننده، ابلیس بود». پای استدلالیان چوبین بود. من تمنطق تزندقو درسایه قرارگرفتن:استعاره ها ی فرهنگی مان همچون:اگر علم در ثریا باشدتوانا بود هرکه دانا بودعلم ، یک فریضهعلم را هرچند در چین بجوییدفراستخواه، آموزش در شهر، 139324

اسلاید 25: 5.مدل غلبه تعبیر شاعرانه بر تحلیل وتکنیکتکنیک در اصل تکمیل کار طبیعت توسط انسان بوده است. صنعتگر از ترکیب آب و خاک، پیاله می سازد ،ظهور وجود در موجود ، خاک و آب در پیاله برای ما منکشف ، با اختراع خویش در انکشاف هستی شرکت می کنیم. تخته یک حس دیدار هست. و همکرداری فعال با طبیعت ولی ما بیشتر به نوعی حس دیدار متفاوت در تعبیر شاعرانه طبیعت سوق یافتیم نسبت شاعرانۀ تمکین و حیرت و تعبیر در عالم خیالفراستخواه، آموزش در شهر، 139325

اسلاید 26: 6.مدل انتقال محصولات ومدل گلخانه اینخستین آشنایی های ما با فنون جدید به عصر صفویه و دوران شاه عباس برمی گردد. از همان دوره، سرمشق حاکم برما انتقال محصولات صنعتی شد. برادران شرلی به ایران سلاح وابزار می آوردند و شاهزادگان وامرا وسفرای ما واله و حیرت زده می شدند.فراستخواه، آموزش در شهر، 139326

اسلاید 27: ادوارد براون در «یک سال میان ایرانیان» ، ترجمه ذبیح الله منصوری (1376: 161 نقل از آزاد ، 1385:102)راه آهن شهر ری که به قول او در سال 1888 هر روز ده حرکت قطار در آن صورت می گرفت، یک سال طول نکشید که مردمانی ریختند، واگن ها را شکستند و برخی تأسیسات آن را خراب کردند. گویا مسأله از اینجا آغاز شد که یک نفر می خواست هنگام حرکت سوار شود و زیر قطار مانده بود. فراستخواه، آموزش در شهر، 139327

اسلاید 28: سرگذشت این مدل ششم چه شد؟آشنایی نخبگان اعزام محصل سفرنامه ها ایجاد مدارس، دارالفنون، تأسیس دانشگاه مناقشات سیاسی وایدئولوژیک درباب دانشگاهفراستخواه، آموزش در شهر، 139328

اسلاید 29: 7.مدل نوپدید ایرانی: پویش اجتماعی وفرهنگیاین بدنبال جرم بحرانی آموزش علم در یکی دو دهه اخیرو نوعی پوست اندازی فرهنگی واجتماعیشاید تنها اجر هزینه هایی است که برای یک رشد کمی بی حساب وکتاب وغیر عقلانی پرداخته ایمفراستخواه، آموزش در شهر، 139329

اسلاید 30: جامعه امروز ایران به سبب تحولات محیط جهانی و ارتباطی اش و نیز پویایی شناسی درونی گروه های اجتماعی در این جامعهدیگر آن مجموعه ارگانیکی نیست که سازمان های هرمی بسته آن را نمایندگی کنند ؛ چه سازمانهای سیاسی و اجتماعی و چه آموزشیجامعه امروزی حوزه های سیال فضایی وبسیار متنوعی شده است، فضاهای مختلف اجتماعی در آن به صورت حلزونی در پیچ وتاب اند شهروندان در این فضاها به صورت اقتضایی وغالبا رویدادی یاد می گیرند که چگونه زنگی کنند فراستخواه، آموزش در شهر، 139330

اسلاید 31: فضامندی زندگی ایرانی Spatiality روز به روز شدت می یابد فضا امری اجتماعی وسپهری هنجاری، ارتباطی وعاطفی استمخزنی از معانی که مدام ذخیره ومتراکم می شوندحاوی میدانها و تنوع قواعد وروالهاستبا کردار ها وبازی ها وپیشامدها، قواعد تنوع پیدا می کنندفضا حاوی موقعیتهایی می شود و امکان خلاقیت ومعناسازی در او به وجود می آیدفراستخواه، آموزش در شهر، 139331

اسلاید 32: جامعه ای که میل به چند مرکزی شدن وموزاییکی شدن دارد فضا دیگر یک فضای متقارن و سازمان یافته نهایی نیست، پراکنش نقطه نظر ها و منظرهاست، فضای جریان و گردش استفضاهای اقتضایی در خالی میان فضاهای رسمی طبیعت ققنوس وار زندگی در شهر روز به روز سرکش می شود با انواع کردار های کلامی وارتباطی با انواع طرز تعبیر متنوع امور و طرز استفاده از وسایل و فرصتها ، تمایل دارند که مکانها را فضایی بکنند وفضاها را اقتضایی و از آن خود بکنندفراستخواه، آموزش در شهر، 139332

اسلاید 33: چگونه؟شهروندان به تعبیر میشل دوسرتو با راه رفتن در شهر زنان با انقلاب آرامجوانان با سبک زندگیدانش آموزان با بازیگوشیدانشجویان با زیست جهان دانشجوییخانواده ها با زندگی روز مره واوقات فراغتکارکنان با ترفندهای زندگی کاریفراستخواه، آموزش در شهر، 139333

اسلاید 34: شهروندان دیگر آن تودۀ جمعیتی مبهمی نیستند که در اسطوره های قدیم وایدئولوژی های جدید از آنها به عنوان مردم ، خلق، ملت یاد می شدمدام در سازمان یابی اجتماعی و هویت یابی فضایی وارتباطی متنوعی هستند سازمانهای رسمی آموزشی با برنامه های متنی و وظیفه ای رمز گذاری می کنند اما در فضاهای متنوع امروزی وکردارهای روزمره دانش آموزان ودانشجویان وشهروندان، کم وبیش ظرفیتهایی برای رمزگشایی هستفراستخواه، آموزش در شهر، 139334

اسلاید 35: سازمانهای آموزشی رسمی غالبا خصوصیتهایی مناسک گرایانهوظیفه گرافله ایعرضه گر ظاهرپیشهبانک گونه دارندو میل به تقلیل دادن دانش به نوع صریح وکدگذاری شده وکم اهمیت شمردن دانش ضمنی وپنهان دارندومیل به مستعمره کردن محتوادارند فراستخواه، آموزش در شهر، 139335

اسلاید 36: ونوعا فاقد معنا و بشارت و تأثیربا میلیونها دانش آموزچهار میلیون وششصدهزار دانشجوچند میلیون تحصیلکردهکه مجموعا یک جرم جمعیتی بزرگ خروجی نظامهای آموزشی مان را تشکیل می دهندو معمولا اکثریت هرخانواده ای را همین جرم جمعیتی تشکیل می دهدمیانگین سرانه پسماند همین خانواده ها(نه پسماند صنعتی وبیمارستانی!) در تهران 800 گرم است در مقایسه با شاخص متوسط جهانی که کمتر از 400 گرم است (یعنی دوباره تولید زباله) ، در ایران نسبت زباله تر وخشک تقریبا معکوس دنیاست: 70 به 30فراستخواه، آموزش در شهر، 139336

اسلاید 37: کدام تصویر به ما تعلق دارد؟فراستخواه، آموزش در شهر، 139337

اسلاید 38: کدام تصویر به ما تعلق دارد؟فراستخواه، آموزش در شهر، 139338

اسلاید 39: مدل ساخته شدن اجتماعی وفرهنگی علم وفناوری علم یک سبک زندگی است، تنها در مدارس ودانشگاه ها آموخته نمی شود، بلکه یک نوع تجربۀ اجتماعی وفرهنگی استنه تنها با رفتن به موزه های تاریخ طبیعی وگیاه شناسی، پارکهای علمی، مجلات عمومی علمی ، کتب غیردرسی، بلکه از طریق بازی ها وسرگرمی ها وفیلم های تخیلی ، ونیز در زندگی روزمره و کار با اشیا و وسایل ، در تجربه های سلامت وبیماری ، در انجام فعالیتهای شغلی و یا فعالیتهای داوطلبانۀ اجتماعیفراستخواه، آموزش در شهر، 139339

اسلاید 40: راه برون شدن چیست1. اصلاحات آموزشی توسط خود حرفه ای ها و جنبش کیفیت واثربخشی اموزش 2. ومهمتر: بازگشت به منطق یک آموزش مهم تر که آموزش غیر رسمی است وآموزش در شهر است:پویایی های اجتماعات یادگیری غیر رسمی در فضاهای شهریبازگشت به یادگیری های رویدادی تا وظیفه ای عدالت اجتماعی دسترسی به دانش ودرگیری با دانشدموکراسی دانش، آزادسازی دانش از اشکال تقلیل یافته رسمیفراستخواه، آموزش در شهر، 139340

اسلاید 41: با تشکر از نقد ونظر فراستخواه، آموزش در شهر، 139341