فشار عصبی ناشی از کار

فشار عصبی ناشی از کار

اسلاید 1: بنام خدا  فشار عصبی ناشی از کار گردآورنده :مهرداد رمضاني پوركارشناس بهداشت و درمان كميته امداد امام خميني(ره) استان فارس

اسلاید 2: مقدمه: فشار عصبی یا استرس در زندگی روزمره ما بطور فراوان مشاهده می شود نگرانی افراد نسبت به کار ، خانواده ، مشکلات اجتماعی ، اقتصادی ، نیاز های گوناگون ، توقع سازمان از کارکنان ، مشکلات مدیریت وتوقعات کارکنان و... موجب می گردد افراد از لحظه بیداری تا هنگام خواب همواره دچار هیجانها ، تنشها ،بیم ها وامیدهای گوناگون باشند که برخی اوقات با ظرفیت بدنی آنها متناسب وگاه با آن متناسب نیست .این تنش ها می تواند به ناراحتی های جسمی نظیر زخم معده ، فشار خون بیماریهای قلبی و... بینجامد . همچنین ممکن است منجر به پیامدهایی مانند سردرد ، تاریکی دید ، آشفتگی ذهن ، منفی گرایی ،پریشان گویی ، افسردگی ، بی خوابی وناراحتی های عصبی وروانی گردد.در این مقاله با تعریف فشار عصبی ومراحل آن عوارض وپیامهای ناشی از آن وراههای مقابله با آن از طریق فرد وسازمان آشنا می شویم .

اسلاید 3: تعریف فشار عصبی تعاریف مختلفی در باره فشار عصبی ، استرس ، فشار روانی وتنش ارائه شده است که زمینه مشترک همه تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی بصورت فیزیکی یا روانی است ، وفرد بطریقی خاص نسبت به آن عکس العمل نشان میدهد. در این مقاله فشار عصبی عبارت است از عکس العمل فرد برای سازگاری نسبت محرکی که بصورت فیزیکی یا روانی الزامات گسترده ای را برای او بوجود آورده است .

اسلاید 4: فشار عصبی وفرد دکتر هانس سلیه نشانه های (سندرم ) سازگاری عمومی ونظریه فشار عصبی خوب وبد را مطرح ساخت . طبق این نظریه هر یک از انسانها در سطح معمولی در برابر حوادثی که فشار عصبی همراه دارند از خود مقاومت نشان میدهند . بعضی از اشخاص می توانند تا حد زیادی در برابر فشار عصبی بردبار باشند ، وبرخی دیگر فاقد تحمل هستند در هر حال هر یک از افراد بشر دارای مرزی هستند که از آن به بعد فشار عصبی شروع به اثرگذاری می کند . بر اساس نظریه دکتر سلیه سندرم سازگاری شامل سه مرحله است .1 - مرحله اخطار 2 - مرحله مقاومت 3- مرحله واماندگی یا تحلیل رفتگی

اسلاید 5: مرحله اول : اعلام خطر این مرحله زمانی شروع می شود که فرد با یک عامل ایجاد فشار عصبی روبرو شده باشد . در این مرحله ممکن است فرد بی جهت احساس هراس کرده و در مقابل چگونگی مقابله با آن احساس سرگردانی کند . در این مرحله اگر فرد آزمایش شود نشانه های فیزیولوژیکی زیر ممکن است در اودیده شود .افزایش تنفس افزایش فشار خون افزایش ضربان قلب پریدگی رنگ نشستن عرق سرد بر پیشانی تنش وانقباض عقلانی

اسلاید 6: مرحله دوم : مقاومت - فرد در مقابل عامل ایجاد فشار عصبی شروع به مقاومت می کند وتمام توانائیهای فیزیکی وعاطفی خود را دربربر اثرات منفی فشار عصبی بکار می گیرد . افراد ممکن است در بسیاری از موارد در مرحله مقاومت ، به سندرم خاتمه بدهد .مرحله سوم : واماندگی – اگر فشار عصبی شدید باشد وادامه داشته باشد وفرد را حلی برای آن نیابد فرد وارد مرحله واماندگی می شود . در این مرحله فرد به ناچار تسلیم می شود وبیش از آن قادر به مقاومت نمی باشد .

اسلاید 7: بنظر دکتر سلیه حتما لازم نیست منبع ایجاد فشار عصبی بد باشد بلکه ممکن است عواملی نظیر دریافت جایزه ، ترفیع ، دست یافتن به شهرت ومقام امثال آن باعث فشار عصبی خوب شود .این عوامل در افراد ایجاد انگیزه می کند. هنگامی که این پدیده به طور بالقوه سود عاید گرداند به عنوان نوعی فرصت یا موقعیت به حساب می اید . البته آنچه که بیشتر هنگام شنیدن کلمه فشار عصبی در ذهن مردم نقش می بندد ، همان فشار عصبی بد است. فشار ممتد ، اتلاف وقت خبرهای بد ونظایر آن در این گروه دسته بندی می شود .

اسلاید 8: علل فشار عصبی خیلی چیزها می توانند باعث ایجاد فشار عصبی شوند که تحت دو عنوان فشارهای عصبی سازمانی و فشارهای عصبی زندگی می توان دسته بندی کرد .فشار عصبی سازمانی عواملی از محیط کار هستند که می توانند باعث فشار عصبی شوند . این عوامل در چهار مجموعه 1 - الزامات شغلی 2 - الزامات فیزیکی 3 – الزامات نقش 4 - الزامات مراوده ای بیان میگرند.

اسلاید 9: 1-الزامات شغلی : بعضی از مشاغل نسبت به دیگر شغل ها از فشار عصبی بیشتری برخوردار هستند مانند جراحی ، کنترل ترافیک ، کار در معدن ، حمل مواد منفجره و... درمقا یسه با شغلهای پزشکی عمومی ، مسئول بار هواپیما وکار در اداره . ایمنی نیز یکی از الزامات شغلی مهم است که می تواند باعث ایجاد فشار عصبی گردد . مانند کسی که امنیت شغلی نداشته وهر لحظه ممکن است بدلایل مختلف از جمله تعدیل نیرو یا ادغام واحدها از کار برکنار شود در مقایسه با کسی که به شغل مطمئنی منصوب شده.

اسلاید 10: 2- الزامات فیزیکی : الزامات فیزیکی بستگی به مکان شغل دارد. درجه حرارت یکی از عوامل ایجاد فشار عصبی می باشد بعنوان مثال کار در محیط باز وگرمای شدید ویا کار در پروژه در مناطق گرمسیری.طرح دفتر کار نیز مهم است ، دفترهای که دارای طرح نامناسبی می باشند مثلا در مکان تردد ومراودات زیادی باشند باعث جدا کردن فرد از وظیفه اش می شود واگر دفتر کار در مکانی واقع گردد که مراودات اجتماعی خیلی کم باشد باعث خستگی ویا انزوا می شود همچنین نور کم وفضا نیز می توانند باعث ایجاد فشار عصبی گردد.

اسلاید 11: 3- الزامات نقش : نقش عبارت است از مجموع رفتارهایی ،در یک گروه یا سازمان که با یک شغل سازمانی همراه باشد .فشار عصبی ممکن است ناشی از ابهام نقش ( روشن نبودن انتظاراتی که از فرد دارند ) یا تضاد نقش ( ناهماهنگی بین دو یا چند نقش ) باشد.گرانباری وکمباری نقش –یکی از ویزگی های که آنرا منشاءدیگری برای استرس شغلی می دانند گرانباری وکمباری نقش است .گرانباری یعنی اگر فرد نتواند ازپس انجام کاری که بخشی از شغل معینی است برآید ، دچار استرس خواهد شد . همچنین کمباری نقش یعنی وضعیتی که از مهارتهای شخصی بطور تمام استفاده نشود و زمانی پیامد ناخوشایندی دارد که توان کارکنان بیش از آن باشد که برای شغل محول به آنها لازم است .

اسلاید 12: 4- الزامات مراوده با دیگران : گاهی اوقات فشار های گروهی ، مثل فشار برای محدود کردن تولید ،فشار برای انجام هنجار های گروهی ونظایر آن می تواند باعث ایجاد فشار عصبی گردد .سبک رهبری نیز می تواند باعث ایجاد فشار عصبی شود . رابطه کارمند با رئیس یا سرپرست از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد . فردی را در نظر بگیرید که نیاز به توجه وحمایت اجتماعی مدیر باشد واگر مدیر فردی خشن بوده و به او توجه چندانی نکند وی احتمالا احساس فشار عصبی می کند. روابط با مراجعان ( ارباب رجوع ) نیز می تواند بطور بالقوه استرس زا باشد ، کنشهای متقابل با ارباب رجوع در محیط کار بخصوص برای کارکنانی که کارشان عرضه خدمات به دیگران است .شخصیت ورفتار نیز ممکن است باعث ایجاد فشار عصبی گردد .تضاد زمانی بوجود می اید که دو یا چند نفر با وجود تفاوتهایی که با یکدیگر دارند مجبور به همکاری باشند . بطور مثال دونفر که یکی سیگاری ودیگری غیر سیگاری باشد در یک دفتر مشغول بکار باشند .

اسلاید 13: فشار عصبی زندگی فشارهای عصبی در محیط کار ممکن است تحت تاثیر حوادثی که در خارج از سازمان می افتد قرار گیرد . فشارهای عصبی زندگی در دودسته تغییر زندگی وفاجعه زندگی بررسی می شوند . تغییر زنگی عبارت است از هرگونه تغییر قابل توجه در موقعیت شخصی یا کاری فرد می باشد .مانند تغییر محل زندگی ،سررسید وامها ، ناراحتی از بستگان ، مشاجره و... وفاجعه زندگی یک تغییر ودگرگونی ناگهانی در زندگی انسان است . ودر مقایسه با تغییر زندگی توجه به آن مشخص تر ،مستقیم تر وزمان آن کوتاهتر است .

اسلاید 14: پیامدهای فشار عصبی اگر فشار عصبی مثبت باشد ممکن است نتیجه آن فعالیت ، جدیت وانگیزش بیشتر باشد . واگر فشار عصبی منفی باشد دارای پیامدهای فردی وسازمانی میباشد .پیامدهای فردی به سه گروه رفتاری ،روانی وجسمی تقسیم می شوند . پیامدهای رفتاری فشارهای عصبی واکنشهائی هستند که ممکن است باعث آسیب به فردیا دیگران شود مانند سیگار کشیدن .پیامدهای روانی بستگی به سلامت جسمانی-روانی فرد دارد .ساده ترین وآشکارترین اثر روانی تنش به صورت نارضایتی از شغل پدیدار می گردد .همچنین فردی که در محیط کار با فشار عصبی مواجه است ممکن دچار افسردگی گردد .پیامدهای جسمی باعث بروز ناراحتی هایی مثل سردرد ، زخم معده و... شود.

اسلاید 15: پیامد های سازمانی بدیهی است که پیامدهای فردی فشار های عصبی می تواند بر سازمان نیز تاثیر بگذارد اما برخی از پیامدها اثر مستقیم تری بر سازمان دارند .عملکرد : یکی از پیامدهای واضح فشار عصبی شدید کاهش عملکرد مناسب ودرست است . کاهش عملکرد ممکن است بصورت کاهش کیفیت وکمیت کار در کارگران ودر مدیران بشکل تصمیم گیری غلط وبر هم خوردن روابط کاری باشد .کناره گیری می تواند نتیجه فشار عصبی باشد .مهمترین انواع کناره گیری غیبت ، ترک سازمان واستعفاء می باشد. طرز تلقی ها همانطور که اشاره شد روحیه ،تعهد سازمانی، انگیزش ورضایت از فشار عصبی صدمه می بیند.واماندگی : پیامد نهایی فشار عصبی که هم بر شخص وهم برسازمان اثر می گذارد واماندگی است . واماندگی یک احساس تحلیل رفتگی است وهنگامی بوجود می آید که فرد احساس کند فشارهای خیلی زیادی را تحمل میکند ومنابع رضایت نیز خیلی کم است .

اسلاید 16: استراتژیهای مقابله با فشار عصبیاستراتژیهای مقابله فردی :1-ورزش –افرادی که بطور منظم ورزش می کنند احساس تنش وفشارعصبی کمتر و اعتماد به نفس بیشتری دارند.2-استراحت – استراحت مناسب یکی از بهترین راههای موثر برای مقابله با فشار عصبی است . مانند :استفاده منظم از تعطیلات ، آرام نشتن ، بستن چشم ها به مدت ده دقیقه هر روز بعداز ظهر 3- مدیریت زمان –یکی از روشهای مدیریت زمان تهیه فهرستی از کارهای است که می باید طی روز انجام شود .کارهای که حتما باید انجام گیرد . بعد کارهای عادی که باید انجام شود وگروه سوم کارهای اختیاری میباشد ومی توان انجام آن را به فرد دیگری واگذار کرد یا آن را انجام نداد.4-مدیریت نقش – یکی از استراتژی های مقابله با فشار عصبی مدیریت نقش است به عنوان مثال اگر شما ندانید از شما چه انتظاری دارند نباید بنشینید وبه این مسئله فکر کنید ،بلکه باید از رئیس خود بخواهید در این مورد توضییح بدهد . همچنین با گفتن نه وقبول نکردن کار های غیر مرتبط فشار عصبی را از خود دورکنید .5- گروههای پشتیبان – یک گروه پشتیبان گروه ساده ای متشکل از اعضای خانواده یا دوستانی است که فرد می تواند وقت خود را با آنها بگذراند و با آنها صحبت کند .یا بعد از کاربه دیدن مسابقه ای بروند .

اسلاید 17: استراتژی های مقابله با فشار عصبی در سازمان سازمانها دریافته اند باید در مدیریت فشار عصبی کارکنان خود دخالت کنند زیرا مسئولیت ایجاد قسمتی از فشار عصبی بر عهده سازمان است .واز طرفی چون بیشترکارکنان سطوح پائین فشار عصبی را تحمل می کنند ، در صورت کاهش فشار می توانند به مراتب موثرتر انجام وظیفه نمایند.به کمک راههای ذیل می توان تنش را درسازمان حذف یا کاهش داد .سازمان با گزینش صحیح واستفاده از کارکنان در پست های مناسب ورعایت نکات فنی طراحی شغل ورفع ابهامات موجود در وظایف محوله به کارکنان زمینه بروز استرس را برطرف نماید . طرح ریزی مجدد شغل : اگر میزان کار فرد زیاد است یا به گونه ای است که موجب کسالت روحی وی می گردد باید آن را مجددا طرح ریزی کرد وبصورت کاری دراورد که برای فرد چالشگر وهماورد طلب واز بار سنگین کار کاسته شود و موجب ایجاد فرصتهای جدیدی برای کارکنان شود وآنها بتوانند در تصمیم ها مشارکت کنند .

اسلاید 18: دل انگیز کردن محیط کار : ایجاد محیط کار مناسب ، درجه حرارت مناسب ، نور کافی ، تمیز شدن اتاقها ومحل کار ، فضای سبز و... سبک رهبری مناسب باعث کاهش فشار عصبی میگردد بعنوان مثال در سازمانهای که کارکنان دارای روحیه خلاقیت ونو آوری هستند تفویض اختیار موجب کاهش فشار عصبی می گردد توجه به مسائل کارکنان : باید توجه داشت ورودی ها بیشتر از خروجی باشد .افراد انتظار دارند به مسائل ومشکلات آنها توجه ورسیدگی شود.حاکمیت قانون : یکی از مسائلی که کارکنان را رنج میدهد بی توجهی به قانون و تکیه روابط بجای ضوابط می باشد ایجاد نشاط در کارکنان : مشارکت کارکنان در امور گوناگون و در نظر گرفتن برنامه های تفریحی وسیاحتی . ایجادمکانهای ورزشی و برگزاری مسا بقات مختلفبرگزاری دوره های آموزشی مدیریت استرس برای کارکنان

اسلاید 19: پایانبا تشکر از توجه شما