مبانی و ریشه های فساد اداری

مبانی و ریشه های فساد اداری

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: دکتر بدریمباني و ريشه هاي فساد اداري

اسلاید 3: ضرورت بحث فساد اداري در عصر حاضر چيست ؟از فساد اداري چه تعاريفي شده است ؟رويكردهاي مختلف در خصوص فساد اداري چيست ؟سطوح فساد اداري چگونه است ؟عوامل ايجاد کننده فساد اداری چيست؟رابطه فساد اداری با فرهنگ ، با اجتماع ، با سياست ، با اقتصاد ، با فقر ، با دموکراسی ، با آزادی مطبوعات ، با قضا ، با ديکتاتوری ... چگونه تبيين می شود ؟چگونگي كنترل فساد اداري ؟ فهرست مسايل مورد بحث

اسلاید 4: ضرورت بحث

اسلاید 5: 1- بحث مبارزه با فساد چه از نوع اقتصادی و چه اداری در سطح بين المللی است .مواد مخدر ، فساد رايانه ای ، پولشويی و امثالهم در داخل مرز جغرافيای يک کشور نمی ماند .بين المللي بودن مبارزه با فساد

اسلاید 6: 2- بحث مبارزه با فساد کاملا جدی است .انباشتی از ادبيات ، تئوری ها و اقدامات در اين زمينه در دنيا بوجود آمده است .جدي بودن مبارزه با فساد

اسلاید 7: 3- از سال 1981 هر دوسال يک بار کنفرانس مبارزه با فساد زير نظر سازمان ملل شروع شده است . در اين کنفرانس کارشناسان و محققان از سراسر دنيا دعوت می شوند و به مدت 3-5 روز در خصوص چگونگی مبارزه با فساد بحث می کنند .کنفرانس مبارزه با فساد

اسلاید 8: 4- اجلاس جهانی با دعوت از وزرای کشورها و مسئولين و ترکيبی از اساتيد و کارشناسان و خبرگان آخرين وضعيت کشور خودشان را در اجلاس تشريح می کنند .اجلاس جهانی

اسلاید 9: 5- بحث ديگر کنفوانسيون بين المللی مبارزه با فساد است که در حوزه حقوقی يک معاهده نامه برای کشورها تصويب کرده است . اجرای اين معاهده نامه برای کليه کشورها الزامی است کنفوانسیون بین المللی مبارزه با فساد

اسلاید 10: 6- سازمانی به نام سازمان بين المللی شفافيت ايجاد شده است و شاخص هايی را مشخص نموده که ميزان سلامت اداری کشورها را مورد اندازه گيری قرار می دهد .اين سازمان ضمانت اجرايی معاهده نامه کنفوانسيون را به عهده دارد.سازمان بین المللی شفافیت

اسلاید 11: 7- اين سازمان بار اول از بين 138 کشور رتبه ايران را 78 تعيين کرد بار دوم دوسال بعد ازبين 145 کشور رتبه ايران به رتبه 87 تنزل يافتبار سوم ، بر اساس گزارش 2005 ، در بين 159 کشور جهان ، رتبه 93 را کسب کرد . بار چهارم ، بر اساس گزارش سال 2006 در بين 167 كشور رتبه 104 سرانجام ، در رتبه بندي اخير ( 2007 ) رتبه ايران 137 شده است .رتبه ایران

اسلاید 12: در مورد فساد ، ادعای جمهوری اسلامی پاکی است ؛ شاخص اندازه گیری فساد در کشور ما دست دیگران است در کنار بحث های مثل تروریسم ، انرژی هسته ای ، غنی سازی اورانیم ، حقوق زن ، حقوق کودک ، مساله فساد نیز ابزاری خواهد شد که با آن هر چند وقت به چند وقت ما را مشت مالی نمایند .در جهان چه اتفاق دارد می افتد ؟

اسلاید 13: 1- کاری به سایر کشورها نداشته باشیم 2- به حرکت دنیا ملحق شویم امروزه این امر مثل میدان نبرد است منتهی نه نبرد فیزیکی بلکه نبرد فکری که بسیار هم پیچیده است . دو استراتژی در این زمینه وجود دارد

اسلاید 14: فساد اداري چيست ؟

اسلاید 15: آلن بلوم محقق ، و فیلسوف و استاد دانشگاه شیکاگو ، گفته است« نسبیت گرایی اخلاقی » علت بروز معضل های اخلاقی در جامعه امروز است .« نسبیت گرایی اخلاقی »

اسلاید 16: بلوم گفته است نسبیت گرایی به تخریب مفاهیم حقیقت اخلاقی ، می انجامد . پذیرش نسبیت گرایی فرهنگی موجب پرهیز از مفاهیم خدایگونی هر نظام ارزشی می شود . « نسبیت گرایی اخلاقی »

اسلاید 17: فساد ، تلاش برای کسب ثروت و قدرت از طرق غیر قانونی ؛ سود خصوصی به بهای سود عمومی ؛سوء استفاده از قدرت دولتی برای منافع شخصی تعریف فساد اداری

اسلاید 18: فساد یک رفتار ضد اجتماعی محسوب می شود که مزایایی را خارج از قاعده و بر خلاف هنجارهای اخلاقی و قانونی اعطا کرده و قدرت بهبود شرایط زندگی مردم را تضعیف می نماید .

اسلاید 19: سازمان شفافيت بين المللفساد اداری عبارتست از استفاده از قدرت عمومی برای کسب منافع خصوصی اداری ، تحت تأثير منافع شخصی يا روابط و علايق خانوادگی

اسلاید 20: تعريف حقوقی (قانونی)فساد اداری ، استفاده غير قانونی از اختيارات اداري يا دولتي برای نفع شخصی

اسلاید 21: تعريف بر مبنای افکار عمومی جامعهفساد اقدامی در چهارچوب فعاليتهای اداری/دولتی که از ديد عموم مردم غير اخلاقی و مذموم يا مضر باشد.

اسلاید 22: تعريف بر اساس منافع عمومیآن گروه از اقدامات کارگزارن حکومت است که : اولاً ) به منافع عمومی (Public Interest) لطمه بزند ثانياً ) هدف از انجام آن رساندن فايده به عامل يا شخص ثالثی باشد که عامل را برای انجام اين کار اجير کرده است.

اسلاید 23: بانک جهانی ، فساد مالی را سوء استفاده از قدرت و اختیارات دولت به منظور تامین نفع شخصی تعریف نموده است . بانک جهانی

اسلاید 24: سوء استفاده از مقام و منصب در جهت منافع شخصی تعریف کنوانسیون وین

اسلاید 25: طبقه بندي فساد

اسلاید 26: فساد را به سه دسته طبقه بندی می کنند : 1 - فساد سیاسی 2 – فساد بوروکراتیک 3 – فساد انتخاباتیطبقه بندی های فساد

اسلاید 27: این فساد هنگامی اتفاق می افتد که سیاستمداران و تصمیم گیران سیاسی که تنظیم ، ایجاد و اجرای قوانین از طرف مردم مکلف هستند ، خودشان فاسدند. فسادسیاسی

اسلاید 28: فسادی است که شهروندان روزانه در اماکنی مانند بیمارستانها ، مدارس ، ادارات دولتی صدور پروانه ، پلیس ، دفاتر مالیاتی و غیره با مواجه اند . فساد بوروکراتیک

اسلاید 29: فساد انتخاباتی شامل خريد رای با پول ، قول دادن منصب يا مساعدت های خاص ، اجبار ، ارعاب و مخدوش کردن آزادی انتخابات می باشد . فساد انتخاباتی

اسلاید 30: در فساد سازمان يافته سرمايه گذاران می دانند به چه کسانی رشوه دهند و چه چيزی در قبال رشوه به دست آورند اطمينان دارند که مجوز های لازم را برای بنگاههای خود می گيرندفساد سازمان یافته و فساد فردی

اسلاید 31: در فساد فردی ، سرمايه گذاران بايد به چندين مقام رسمی رشوه بدهند و ضمانتی هم نيست که با تقاضای رشوه بيشتری رو به رو نشوند و مجوزهای لازم نيز تهيه شود .

اسلاید 32: فساد روسای دولت ، وزيران و کارمندان عالی رتبه را فساد کلان و فساد کارمندان جزء ، مثل افراد پليس و ماموران گمرک را فساد خرد می گويند.فساد کلان ، فساد خرد

اسلاید 33: فساد اداری را یک عمل ناپسند ناشی از انحراف از استانداردهای اخلاقی جامعه می دانند . رويكردهاي فسادا- رويكرد اخلاقي

اسلاید 34: فساد اداری را با توجه به پیامدهای آن مورد بررسی قرار می دهند . یعنی فساد اداری را بر حسب کار کرد واقعی آن در توسعه اقتصادی اجتماعی مطالعه می کنند. 2- رويكرد كاركردگرايي

اسلاید 35: ماهيت انحرافاتآيا به طور كلي آنچه كه به عنوان انحراف در جوامع مختلف مطرح است ذاتا امري مذموم و مضر است ؟آيا انحراف در برخي شرايط مي تواند داراي كاركرد مثبت باشد يا خير ؟

اسلاید 36: اكثر صاحب نظران علوم اجتماعي انحراف را امري نسبي مي دانند و معتقدند كه كجروي ممكن است از زماني به زمان ديگر و از مكاني به مكان ديگر متفاوت باشد .

اسلاید 37: كاركردگراييدوركيم پايه گذار اين مكتب ، جرم را عمل غير عادي محسوب نمي كند و آنرا زائيده جامعه مي داند . اين انديشمند ، جرم را براي زندگي اجتماعي اجتناب ناپذير دانسته و آن را لازمه كليه جوامع سالم اعلام مي كند .

اسلاید 38: دوركيم ادعا دارد كه مي توان وجود مراتبي از انحراف را حتي در متعادل ترين شخصيت ها تشخيص داد و از طرف ديگر در خصوص كجروترين شخصيت ها هم نمي توان وجود مراتبي از هم نوايي را انكار كرد .

اسلاید 39: از نظر دوركيم كجروي همواره در عناد با نظام ارزشي و هنجاري جامعه نيست ، بلكه گاه ناشي از همنوايي با جمع و هضم كردن اهداف و ارزش ها يا حتي افراط در آن است .

اسلاید 40: در مواردي هم كجروي محصول جامعه پذيري طبيعي و نوعي پس دادن آموخته هاي جامعه است . گاه آنرا ناشي از فشار شرايط اجتماعي دانست .

اسلاید 41: البته دوركيم در موارد متعددي به كاركردهاي منفي انحرافات تصريح داشته است . ولي اصولا كجروها را عامل عام و طبيعي حيات اجتماعي دانسته و آنها را موجودي غير اجتماعي ، طفيلي و عنصري خارجي و ناساز نمي داند .

اسلاید 42: دوركيم اعتقاد دارد كه اگر قوانيني كه از آزادي انديشه ممانعت به عمل مي آورد ، مورد تجاوز قرار نمي گرفت ، از آنچه كه امروز از آن برخورداريم ، محروم بوديم ؛ مانند وضعيت و شرايط سقراط در آتن .

اسلاید 43: در مورد ديدگاههاي مكتب كاركردگرايي از منابع ذيل استفاده شده است :- در آمدي بر مكاتب و نظريه هاي جامعه شناسي ، دكتر ابولحسن تنهايي ، انتشارات اساطير سال 1380 - تئوري هاي انحراف ، امان الله صفوي نشر معاصر سال 1379- طرح مطالعاتي تدوين برنامه مبارزه با فساد و ارتقاء سلامت اداري ، سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور ، سال 1380

اسلاید 44: ديدگاههاي اين افراد را مي توان در عبارت ذيل خلاصه كرد - فساد امري اجتناب ناپذير است - انحراف مالي مي تواند پايين بودن حقوق و مزاياي پرداختي به كاركنان دولت و به ويژه افراد متخصص و مجرب را جبران كند .-ممكن است در آمدهاي حاصله از فساد مالي را صرف سرمايه گذاري در كشور نمايند .- فساد وسيله اي است براي تلطيف و تعديل برنامه هاي غير قابل انعطاف ، قاطع ، خشك و رسمي برنامه هاي دولت .

اسلاید 45: - فساد باعث كاهش فاصله بين اشخاص ثروتمند و سياست مدار و ديگر اقشار جامعه مي شود و در نتيجه شكاف طبقاتي به حداقل مي رسد .- براي تسريع در انجام امور اداري ، پرداخت رشوه مي تواند موانع و وقفه هاي اداري را رفع كند .- ارتشاء ميانگين ارزش هزينه هاي زماني معطل ماندن در صف را كاهش مي دهدادامه

اسلاید 46: مباني نظري زمينه ها و علل فساد مالي يكي از مهمترين مباحث اختلاف برانگيز در بين انديشمندان رشته هاي فلسفه ، جامعه شناسي ، حقوق جزا ، جرم شناسي و ساير رشته هاي علمي مرتبط با آن در طول تاريخ ، سبب شناسي فساد بوده است .

اسلاید 47: ارسطو و افلاطون با وجود مد نظر قرار دادن تاثير عوامل اجتماعي و اقتصادي ( فقر و ثروت ) بر تحقق كجروي ها ؛ ريشه ، اصل و اساس حدوث چنين پديده اي را در عواطف و نفسانيات انسان مانند : خود خواهي ، خشم ، نفرت ، خوشي ، رنج و حسد دانسته اند .

اسلاید 48: نظريه هاي نويسندگان بعد از رنسانس در خصوص فساد به شش دسته زير است دسته اول ، نظريات مبتني بر امكان انتخاب براي انسان ؛بر اساس اين نظريات ، انسان در ارتكاب انحراف و يا جرم داراي اختيار مي باشد .

اسلاید 49: صاحبان اين نظريه ها در تجزيه و تحليل خود ، نقشي براي عوامل فردي ( جسمي و رواني ) و اجتماعي قايل نشده اند و تنها بر اراده انسان و قدرت تصميم گيري وي بر مبناي تحليل هزينه و فايده اعمال ، تكيه كرده اند .

اسلاید 50: دسته دوم ، برتاثير عمده عوامل زيستي تاكيد دارند . انحرافات و يا جرايم را بر مبناي نوع ساختار بدني ( كوتاهي و بلندي قد ، چاقي و لاغري و به طور كلي شكل ظاهري ) و عوامل ژنتيكي ( انتقال صفات بد از طريق ژن ها به نسل هاي بعدي )توجيه كرده اند .

اسلاید 51: ايرادهاي زياد ي به اين نظريه ها وارد است ؛ مانند انتخاب اكثر نمونه هاي مورد مطالعه و پژوهش از بين زندانيان و مجرمان ؛وجود يافته هاي تحقيقاتي متعدد مغاير با اين نظريات ؛

اسلاید 52: دسته سوم ، نظريات مبتني بر تاثير عمده عوامل رواني است . صاحبان اين نظريه ها ، انحرافات را ناشي از وجود اختلالات رواني در افراد مي دانند

اسلاید 53: « من » يعني جنبه اجتماعي شخصيت فرد كه روابط وي را با جهان بيروني بر قرار مي سازد و از احساس و ادراك برخوردار است و از طريق آموزش و پرورش و تجربه به تدريج رشد مي كند .

اسلاید 54: « فرامن » سطح ايده آل شخصيت ، كه به واقعيات توجهي نداشته و كمال طلبي را هدف قرار داده است .

اسلاید 55: قادر به مهار غريزه و خواست هاي غريزي نباشد . بر اساس اين ديدگاه ، در صورت مهار نشدن و قدرتمند بودن غريزه ، فرد مرتكب عمل انحرافي مي شود

اسلاید 56: در واقع ، فرد در زمان ارتكاب جرم و يا انحراف ، يا كاملا فاقد اراده است و يا شديدا تحت تاثير عوامل رواني مي باشد .

اسلاید 57: دسته چهارم ، نظريه هاي مبتني بر تاثير عمده عوامل بيروني است . عوامل جغرافيايي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي ، و سياسي را در ارتكاب بزه موثر مي دانند .

اسلاید 58: اينان عواملي از قبيل :از هم پاشيدگي نظام نظارتي و كنترلي ؛ تحولات شتاب زده همچون پيدايش ثروت هاي ناگهاني در كنار فقر و تبعيض ، احساس محروميت نسبي در مقايسه با ديگران ؛ وضعيت و موقعيت هاي حاكم بر محل و موضوع ارتكاب بزه و خرده فرهنگ ها را از موجبات تحقق بزه مي دانند .

اسلاید 59: ديدگاههاي ماركسيستي كه در اين دسته قرار مي گيرند ، « استعمار ، امپرياليسم ، نظام سرمايه داري و استثمار كارگران توسط سرمايه داران ، تضاد طبقاتي ، دولت ، ساختارها و شرايط اقتصادي و اجتماعي نامناسب ، توزيع ناعادلانه ثروت و به طور كلي مناسبات اجتماعي نشات گرفته از ابزارهاي توليد را از عوامل ارتكاب و شيوع انحرافات دانسته اند .

اسلاید 60: دسته پنجم ، نظريات مبتني بر تاثير عمده عوامل رواني و اجتماعي است بر اين مبنا ، جرم و يا انحراف نتيجه تاثير زمينه هاي رواني موجود در فرد و عوامل اجتماعي مي باشدبر اساس اين ديدگاه ، در نتيجه رفتارهايي كه افراد جامعه نسبت به هم بروز مي دهند ، انحراف وجود پيدا مي كند .

اسلاید 61: همچنين ، عواملي همچون : يادگيري شرطي ، تقويت ، مشاهده ، الگو سازي ، ضعف همبستگي در گروه ها و نهادهاي اجتماعي بيشترين تاثير را در تحقق انحراف دارند .

اسلاید 62: دسته ششم ، نظريه هاي مبتني بر تركيب و يا تلفيق عوامل مختلف است كه در آن تركيبي از عوامل زيستي ، رواني و بيروني ( اجتماعي ، اقتصادي ، فرهنگي ، سياسي ، و اداري ) در ارتكاب جرم و يا انحراف موثر دانسته مي شود .

اسلاید 63: نظریه ای که در این مطالعه می تواند راهنمای ما باشد ، نظریه ساختی – کارکردی تالکوت پارسنز است .بر اساس این نظریه نظام اجتماعی دارای خرده نظام هایی است که با یکدیگر دارای ارتباط متقابل می باشند و برای اینکه این نظام اجتماعی بتواند به بقاء خود ادامه دهد و پیشرفت داشته باشد لازم است 4 کارکرد ایفا نماید ؛ چار چوب نظری

اسلاید 64: Adaptationسازگاری Goal Attainmentدستیابی به هدف Integrationیگانگی یا یکپارچگی Latencyحفظ الگو کارکرد نظام اجتماعی AGIL

اسلاید 65: سازمان اداری برای بقاء و پیشرفت باید بتواند به این کارکردها یا این 4 نیاز پاسخ گوید .AGIL

اسلاید 66: 1- سازگاری ، فرایند بکار انداختن وسایل فنی برای دستیابی به هدف احساس بهبود و آسایش تلاش و کارایی تلاش و کارامدی ( اقتصادی ) 2- دستیابی به هدف ، تامین حرکت پیوسته نظام به سوی هدف هایشاحساس عدالت ، آزادی و امنیت مسئولیت نسبت به رعایت قوانین ( سیاسی )

اسلاید 67: 3- یکپارچگی ، برقراری و حفظ روابط عاطفی و اجتماعی مناسب در میان افرادی که مستقیما در فرایند دستیابی به هدف همکاری می کنند .احساس همبستگی اجتماعی ، وفاداری به ارزش ها و قواعد اجتماعی ( اجتماعی)4- حفظ الگو و کنترل نقش ، احساس عزت و احترام صداقت عام گرایی و ارزش گرایی ( فرهنگی )

اسلاید 68: در جامعه ایران در درون هر یک از خرده نظام های اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی تعادل و هماهنگی وجود ندارد .همینطور تعامل بین این نظام ها درست دیده نشده و از انسجام لازم بر خوردار نیست .مجموعه این شرایط که یک میراث تاریخی می باشد باعث شده است که نظام اداری ایران نیز در تعامل با این خرده نظام های بیمار ، خود بیمار گونه عمل کند . تاثیر و تاثر خرده نظام ها در یکدیگر

اسلاید 69: نظام ادارینظام سیاسینظام اقتصادینظام اجتماعینظام فرهنگی

اسلاید 70: خرده نظام سیاسی نیروهایی را شامل می شود که برای کسب ، حفظ ، و یا تاثیرگذاری بر قدرت سیاسی با یکدیگر مبارزه می کنند و مهم ترین اجزای آن دولت ، احزاب سیاسی و گروه های فشار هستند.دولت مهم ترین بخش و یا قلب آن قرار دارد . دولت تصمیم می گیرد که چه نوع سازمان اداری (کوچک یا بزرگ و ..) داشته باشیم ...تاثیر و تاثر خرده نظام ها در یکدیگر1- ارتباط نظام سیاسی با نظام اداری

اسلاید 71: نظام اقتصادی شامل بخشهای مختلف نظير خصوصی ، دولتی ، تعاونی می باشد و همچنين نظام اقتصادی در فعاليتهای صنعتی ، کشاورزی و خدمات در گير است .اگر نظام اقتصادی جامعه قوی ، غنی ، پر بازده ، کارا ، دارای بهره وری بالا باشد ؛ امکانات مورد نياز سازمان های اداری بيشتر فراهم می شود .2- ارتباط نظام اقتصادی با نظام اداری

اسلاید 72: نظام اجتماعی بیانگر نیروهای اجتماعی چون تعهد اجتماعی ، رابطه اجتماعی ، انسجام اجتماعی و همبستگی اجتماعی است .هر قدر در جامعه شکاف بین نیروهای اجتماعی کمتر و همبستگی بین نیروهای اجتماعی بیشتر باشد ، سازمان های اداری بهتر به اهداف خود و جامعه نایل می شوند . 3- ارتباط نظام اجتماعی با نظام اداری

اسلاید 73: نظام فرهنگی عمدا شامل نیروهایی می شود که منجر به جامعه پذیری و درونی کردن ارزش ها ، هنجارها ، نگرش ها ، دانش ها ، مهارتها و ... می گردد . اگر فرهنگ جامعه بر ارزش ها و هنجارهای ، متعالی ، اسلامی و انسانی تاکید نماید و از افراط و تفریط بپرهیزد ، کارکنان و مدیران سازمان ها نیز که از افراد همین جامعه هستند در دراز مدت شخصیت متعادل و متعالی پیدا خواهند کرد و باعث خواهد شد که سازمان های اداری هم از این ارزش ها متاثر شوند .4- رابطه بین نظام فرهنگی و نظام اداری

اسلاید 74: راهكارهاي مبارزه با فساد

اسلاید 75: پنج عنصر کلیدی شکل می گیرد : - افزایش پاسخ گویی- تقویت مشارکت جامعه مدنی - ایجاد یک بخش خصوصی رقابتی - موانع نهادینه شده قدرت -بهبود و ارتقای مدیریت بخشی دولتبانک جهانی : یک استراتژی ضد فساد موثر ، بر

اسلاید 76: - نظارت های قانونی - کادر اداری حرفه ای - کميته های قوی -استقلال بودجه- توان قابل ملاحظه بوروکراتيکنهادهای مستقل مقابله با فساد

اسلاید 77: چهار مولفه موثر در پاسخگويی سياسی :1-رقابت سياسی 2- آزادي احزاب 3- شفافيت 4- قوانين و ابزارهای حقوقی پاسخ گویی و نظارت مدنی

اسلاید 78: امروزه فساد در دستگاههای اداری روز به روز پيچيده تر می شود و به شکلی سيستماتيک به وقوع می پيوندد. لذا مبارزه با فساد اداری نيز بايد با اتکاء به راه حل های جامع، نظام يافته و مستمر باشد. راهکارهای مبارزه با فساد اداری

اسلاید 79: با توجه به دسته بندی ارائه شده برای عوامل بروز فساد، در اين بخش راهکارهای پيشنهادی برای مبارزه با فساد ارائه می شوند :

اسلاید 80: کاستن از حجم تصدی های دولت و خصوصی سازی، کاستن از حجم قوانين و ساده و شفاف سازی آنها،شايسته سالاری در عزل و نصب ها، اصلاح و بهينه سازی روشهای انجام کار در ادارات، اصل قرار گرفتن خدمت به مشتريان در دستگاههای دولتی،الف : راهکارهای سازمانی

اسلاید 81: اصلاح و بازسازی واحدهای نظارت و بازرسی مکانيزه کردن فعاليت ها، مشارکت دادن کارکنان در اداره امور، ملزم ساختن دستگاههای دولتی به پاسخگويي به افکار عمومی، برگزاری دور های آموزش های مقابله با فساد اداری

اسلاید 82: ترويج فرهنگ وظيفه شناسی و وجدان کاری، آگاه ساختن مردم به قوانين، مقررات و حقوق شهروندیب : راهکارهای فرهنگی و اجتماعی

اسلاید 83: تقويت نهادهای نظارتی جامعه مدنی مانند : مطبوعات، احزاب و سازمان های غير دولتی و .... به منظور شناسايی و معرفی عوامل و موارد فساد، سياست زدايي نظام اداری، تقويت دموکراسی در جامعه، تقويت استقلال دستگاه قضاييج : راهکارهای سياسی

اسلاید 84: اصلاح نظام پرداخت حقوق کارکنان دولت و متناسب کردن آن با سطح تورم و هزينه ها ؛ متناسب نمودن پرداخت ها با عملکرد افراد، کوچک کردن دولت، حذف انحصارات اقتصادی، هدفمند کردن يارانه هاد : راهکارهای اقتصادی

اسلاید 85: 1- ايجاد قابليت دسترسي آزادانه به اطلاعات و اطلاع‌رساني مناسب در زمينه نحوه ارايه خدمات دولتي2- ايجاد سازمانهاي قوي با اختيارات مناسب براي مبارزه با فساد3- تعيين مجازات مناسب براي انواع فساد4- تنظيم و تدوين قوانين لازم پيرامون مبارزه با فساد5- انجام اصلاحات لازم در نظامهاي اداري و مديريتي و روشها و رويه‌هاي انجام كارجمع‌بندي تجارب جهاني درخصوص مبارزه با فساد

اسلاید 86: 6- بهره‌گيري از همكاري سازمانهاي بين‌المللي در امر مبارزه با فساد7- توانمند سازي جامعه مدني براي نظارت عمومي بر نهاد قدرت8- تقويت و توانمندسازي نهادهاي نظارتي براي اعمال نظارتهاي قانوني10-استقرار نظام ارزيابي عملكرد در دستگاههاي اجرايي 11-بررسي‌هاي ادواري پيرامون يكپارچگي و سلامت در نظام اداري و تجديدنظر در برنامه‌هاي مبارزه با فساد